|
2008
|
|
|
edo nahi bada, atzeko lotailu gurutzatuaren erasan sinobiala? izan
|
duela
esaten duenean, sortzen duen enuntziatuaren xede nagusia edo bederen xede bakarra ez da ikusleei jokalariak, belauneko bihurdura, izan duela jakinaraztea; izan ere, enuntziatu hori telebistako kameren aurrean sortzeko oso eragile garrantzitsua da bere sendagile estatusa agerian utzi nahi izatea, alegia, informazio hori ematen duenak, jokalariaren lagunak edo aitak ez bezala, osasun kontuez gizartekide arruntek ez duten jakintza baduela agerian utzi nahi izatea.
|
|
|
izan ere, gizonak tabernan biltzen ziren asteburuero herriko zein inguruko lagunekin; emakumea, ordea, ez zen tabernan elkartuko lagunekin. Lanbideari dagokionez, gizonak kanpoko jendearekin hartu eman handiagoa izan
|
duela
esan liteke; emakumeak, behin ezkondu eta gero, etxean egin zuen nahikoa lan. Ez da harritzekoa, beraz, honek guztiak hizkuntzan arrastoa uztea.
|
|
|
Ez dugu uste inork zalantza egingo lukeenik Hiztegi Batuaren 2 itzulia amaitzeak berebiziko garrantzia
|
duela
esaten badugu. Euskaltzaindiak berak esan du Hiztegi Batu osoak, eguneroko bizitzan behar ditugun hitzak bilduko dituela?.
|
|
|
(ii) Australian, adibidez, haurren laurdenek dute gaixotasun hori (Berria,) Honen ordez, txukunago edo ematen
|
duela
esango nuke beste honek:
|
|
|
Komunztadurak, hortaz, hedapen desberdina
|
duela
esan genezake. (36) a. [[pastel (aren)] erdia] lizundurik zegoen.
|
|
|
Astunegi> diogunean aldez aurretik ezarritako estandar baten araberako konparazio bat ezartzen dugu, hots, behar den edo egoki den neurria gaindi tzen
|
duela
esaten ari gara, estandar hori baino astunagoa dela, alegia. Kontua, azken batean, da ezin dela kasu honetan neurria ezarri.
|
|
|
: 178) kostata baina idatzi
|
duela
esaten digu. Eta sinbolismo gardeneko azken ekintza bat bururatzen zaio orduan:
|
|
|
Holakoetan apaiz nagusiak pertsona bat hil eta kontu handiz hari larrua kentzen zion, eta ondoren, oraindik odola zerion larru horrekin jantzirik agertzen omen zen tenpluaren goialdea, zere moniarekin segitzeko59 Mutatis> mutandi, >, eta barka nazazue hain ekintza odoltsu eta makabroa hemen aipatzeagatik? itzultzaileak antzeko zerbait egin behar
|
duela
esango nuke, hots, bere gainean jatorrizko idazlearen larrua jantzi, edo haren barruan sartu eta hark bere hizkuntzan jardun bezala beste hizkuntzan aritu, bere pertsonaiaren psikologia ongi barneraturik daukan teatro antzezlea bezala jokatuz.
|
|
|
60 Inoiz sinesgaitza izaten da noraino hel daitekeen beren burua itzultzailetzat daukaten pertsona batzuen zabarkeria. Oraintsu Banaka Multimedia argitaldariak haurrentzat plazaratu duen liburu ongi apaindu batean, Olentzerori> buruz> > duzun> guztia> deritzo gure ikazkinak, guztiok dakiguna errepikatuz, ardoa edaten
|
duela
esaten da, eta haren ondoan kokaturiko zahato arruntaren azpian zahagia> hitza jarri da, zahatoa> eta zaha > gia> gauza bera balira bezala. Liburu berean, txuletoia, > eta txuletatzarra> irakur daitezke, inolako batasun eta koherentziarik gorde gabe.
|
|
|
Bistan da, ordea, oso kontuan hartu behar dela alde> bidezko posposizioen ugaritasuna eta adiera esparrua. Gramatikalari eta hiztegigile batek baino gehiagok alde> ele mentuak batez ere leku adiera
|
duela
esaten duenean, gauza bi ahanzten ditu: batetik, leku denboren semantema A> horrek dakarrela sarri, ez alde> elemen tuak; bestetik, posposizioen izaerak ez duela lexematikaren baitako definizio handitarako aukerarik ematen.
|
|
|
259 Unamunoren intrahistoria kontzeptuak etorki erromantikoa
|
duela
dio Juaristik
|
|
|
Bestalde, jorratzen ari garen arazoari irtenbide bat bilatzeko, ez dirudi zentzuzkoa denik eremu erdalduneko Ikastolak ingurunearekin lotura eduki behar
|
duela
esatea. Berriro diogu, hala ere, ia toki guztietan antzematen dugun funtsezko arazoa dela, izan ere, erregistroak ez bereiztea eta horren ondorioz egoera guztietan hizkera molde berbera erabiltzea.
|
|
2010
|
|
|
Euskaraz ikasi nahi duenak euskaraz ikasi ahal izango
|
duela
dio EEN legeak, eta gaztelaniaz ikasi nahi duenak gaztelaniaz. Ba al dago benetan aukerarik, euskaraz edo gaztelaniaz ikasi nahi duenak euskaraz edo gaztelaniaz ikas dezan?
|
|
|
Horretara bagoaz, berdin berdin esan liteke munduko (batez ere mundu aurreratuko) konstituzio gehienak ez direla betetzen. Hiritar orok lan egokia, etxebizitza duina, legezko babesa eta behar bezalako osasun asistentzia izateko eskubidea
|
duela
esaten dute konstituzio horiek, nork bere moduan eta neurrian. Europako eta mundu zabaleko estatu aurreratuenetan ere hiritar guzti guztiek ez dute ordea lan egokia, etxebizitza duina, legezko babes efektiboa eta behar bezalako osasun asistentzia izaten beti.
|
|
|
Eztabaida eta kexu askoren jomuga da, aspaldiko urteotan, gai hori. Okerrera egin
|
duela
esatea gehiegi bada ere, bistan da normaltasun girotik urruti dagoela kontua281 Diagnostiko bi dabiltza, alor horretan ere, elkarren lehian. Euskaldunok zer (izan) garen, zenbat garen eta, inplizituki, zer izan nahi dugun:
|
|
2012
|
|
|
182 Interesgarria da, esate baterako, Mercerok justiziari buruz dioena. Postmodernismoak ekimen politiko oro indargabetzen
|
duela
diotenen kritiken aurka, Mercerok gogorarazten du postmodernismoari lagaezina zaiola justiziaren ideia: –Justizia, postmodernismoarentzat ere, izate edo entitateei zor zaiona ematean datza.
|
|
|
Bere komunikazioa baldintzatzen
|
duela
diogu, izan ere esatariak aintzat hartzen ditu norentzakoak eman liezazkiokeen erantzun eta kontrako arrazoiak eta diskurtsoa bere balizko erantzunaren arabera ere doitzen du. Esate baterako, hori garbi ikusten da enuntziatu patentetikoen izaeran:
|
|
|
Egileak bere neurriko gaia aukeratu ez
|
duela
diotenik ere badira. Hori Etxaideren alde mintzatzea da, nolanahi ere.
|
|
|
Laurinek, bestalde, polifonia fenomenoa ere mintzagai du, bereziki parentesi aurrerazkoen azpisaila aztertzen ari delarik. Azpisail hau ebaluaziozko parentesiek eta iruzkin parentesiek osatzen dute, eta hauetan polifoniak eragiten
|
duela
esango digu berariaz (Laurin 1989: 80).
|
|
|
Alegia, komunztadurak100 berak eskakizun du arau orokor gisa, aditza pluralean agertzea. . Emendiozko juntadurak, beraz, aditza plural komunztadura hartzera behartzen
|
duela
esan daiteke oro har? (Euskaltzaindia 1994:
|
|
|
Adibide horietan guztietan, Oviedoko eskolakoei jarraituko bagenie (§2.2), etak aurreko lokailu nahiz konjuntzioekin koordinaziozko lotura gauzatzen
|
duela
esango genuke. Gure ustez, ordea, holakoetan ez du maila bereko informazioaren arteko lotura harremana bideratzen; ez du dictum mailan (edo proposiziozko edukian) dauden bi enuntziatuen arteko lotura bideratzen.
|
|
|
Finkapenezko harremana diogunean, ordea, ez gara sail irekiaz arituko. E2 enuntziatuak E1eko elementuren edo osagairen bat zehazten edo finkatzen
|
duela
diogunean, azaldutako elementuaren sail osoa estaltzen duela adierazi nahiko dugu, eta ez sail horretatik adibideren bat edo beste aipatu, edo esatariari nabarmenenak gertatzen zaizkionak.
|
|
|
Barneko izateak, beraz, aditz nagusiarekiko lotura estuagoa izatea dakar. Kanpoko izateak, aldiz, aditzarekin hain lotura estua ez
|
duela
esan nahi du. Aditzaren osagarri baino areago perpaus osoaren osagarri lirateke; hots, perpausaren periferian leudeke.
|
|
2014
|
|
|
Arestik herriaren ahotik bildutakoa egosi eta eratzen du. Beraz, herria sorkuntzan kide
|
duela
esan daiteke.
|
|
2016
|
|
|
Nor da hobenduna? Herrian Ixidorrek Martxel hil
|
duela
diote, eta preso sartu dute. Antzerkia medikuaren etxean iragaten da, hark aztertu baitu gorputza hil ondotik.
|
|
2020
|
|
|
32 penak duda ezinezkoak izan. Beste hitzekin esateko, merkatuak agintzen
|
duela
esango dugu, gehienetan helburu ez oso literarioz mugitzen den merkatuak.278
|
|
|
Eñaut Etxamendiren obra narratiboak perspektiba endogenoa mantentzen
|
duela
diogunean, euskal esparru literarioaren hara honakoetan erdigunera heltzeko grinarik gabeko ibilbide literario beregaina eraikitzen duela
|
|
|
euskal izatea galtzearekin ez gera izate gabe geldituko, beste izate berri bat gureganatuko dugu. (...) Ez da naikoa, niretzat, nai duenak nai duenerako eskubide
|
duela
esatea. (...) Nik, marxista izan gabe ez ditut oso ongi konprenitzen obligazioen luze zabala berdintzen ez dituzten eskubideak.
|
|
2021
|
|
|
16) Dialco k ez du jainko izen baskoi itxurarik, eta, segur aski, co eratorketa atzizki hispaniar zeltaren bidez eratua dago. Taxu baskoia ez
|
duela
dioenean, menturaz, akabailaz gainera, hasierako zatia zukeen buruan, Mitxelenaren (I957) ondotik gauza ezaguna delako lehen idazkunen aurretik* d>/ aldaketa burututa zegoela, eta dfonosinbolismoetan, maileguetan eta aditzetan besterik ez dagoela euskara historikoan. Lakarrak, Manterolak eta Segurolak (2019:
|
|
|
Halatan, norbait hila dagoela dioenak ez da dudarik gehiago sufrituko ez duela ere dioela. Inoiz gerta daiteke, ordea, norbaitek perpaus batetik ondorioztatua gezurra edo okerra izatea; hala nola, kaleak bustiak ikusten dituenak euria egin
|
duela
esaten duenean, agian ez baitu euririk egin, eta bai kale garbitzaileak goizean kaleak garbitu izan. Gezurra nahiz egia, ordea, diskurtso markatzailea eta perpausa ondoriozkoak izango dira eta hori bakarrik da gramatikari axola zaiona.
|
|
|
42.20.1b Hurren datozen diskurtso markatzaile hauek hautakariak baldin badira ere, sarri askotan mugak ez daude batere garbi eta esanahi bat baino gehiago eskuratzen dute, unean uneko elkarrizketa baldintzak nolakoak diren. Hortaz, ez da harritzekoa izanen honako DM hau hautakaria dela bai, baina aldi berean emendiozko kutsua edo aurkaritzako ñabardura
|
duela
esaten badugu. Betiere, DMen mundua oso labainkorra eta irristakorra baita.
|
|
|
4.2.4c Dena den, ez da nahikoa du motako aditza behar
|
duela
esatea, iraun edo irakin badirelako du laguntzailea hartzen dutenak, eta, hala ere, ezin ditugu* iraule eta* irakile sortu; bai, ordea, eskiatzaile. Aditz moten auzi honetan argi egiten lagunduko digu aditzen argumentu egiturari begiratzeak (§ 23.3).
|
|
|
‘iturburua’, ‘jabegoa’, ‘osoa zatia’, ‘edukia’, ‘ondorioa’, baliabidea’, ‘gaia’, ‘garaia’, ‘lekua’, ‘helburua’, ‘ariketa’ Baina gogoan izan behar dugu horiek ez direla gramatikako, edo sintaxiko arauak. Mugatzaileak mugakizuna nola modifikatzen duen, zein alderdi semantikotatik zehazten duen aztertzea, eta du motako aditzen subjektuak ergatibo kasu marka hartu behar
|
duela
esatea, ez dira maila berekoak inondik ere. Erlazio semantikoa, egitura bereko ehunka eta ehunka izenetan multzoak proposatzeko modu bat baino ez da eta, horrexegatik, ez da harritzekoa askotan modu batera baino gehiagotara ulertu ahal izatea bi izenen arteko erlazioa.
|
|
|
erkatzearen, konparazioaren balioa ematen digutelako, alegia. Norbaitek integrista airea
|
duela
esatean, adierazten dugu integristek duten bezalako airea, itxura, tankera, duela. Edo norbaiti buruz kokolo aurpegia duela diogunean, haren aurpegia kokoloena bezalakoa dela ematen dugu aditzera. aberats itxura, administrazio kutsu, aingeru antz, antzinate kutsu, artobero usain, baserri antz, bertsolari fama, bihurri antz, desafio kutsu, diru usain, dotore antz, epel antx, festa usain, garaje itxura, gaztaina kolore, gordin kutsu, harro haize, haserre itxura, inozo planta, integrista aire, itzulpen kutsu, jainko itxura, kokolo aurpegi, liberal fama, lur kolore, maitasun itxura, olerki kutsu, osasun kolore, tonto planta, txotxolo aurpegi, zikin fama, zeru kolore...
|
|
|
Adierari dagokionez, ez dago zalantzarik atzizki handigarrien artean sailkatzeko; hiztegiek ere ‘handi’ darabilte askotan definizioa ematerakoan, ‘katu handia’, ‘piztia handia’, ‘suge handia’ Baina ‘handia’ baino zerbait gehiago ere bada: balio adierazkorra duen atzizki den neurrian, bereziki handia, deigarri izateraino handia, edo horrelako zerbait adierazten
|
duela
esan daiteke. Hona zenbait adibide:
|
|
|
Aurrerago aipatuko dugun ezeztapenaren fokuaz zer diogun kontuan hartuta (§ 41.4.3d), adibide horietan bai adberbioak baieztapenaren fokua zein den adierazten
|
duela
esan genezake. RAEk (2009) ere aipatzen du ‘baieztapenaren foku’ kontzeptua.
|
|
|
Adibide horiek erakusten dutenez, bestalde DMak aurreko" Euria da" perpausak dioenari ‘haizea ere badela’ gaineratzen dio. Edota ‘lehen esandakoaz gainera, egia ere badela jakin behar dela’ Beraz, bestalde diskurtso markatzaileak gainera diskurtso markatzailearen balioa hartzen
|
duela
esan daiteke: Euria da.
|
|
|
18.2.1a Perpaus trantsitiboen objektu zuzenak kasu absolutiboa hartzen
|
duela
esan ohi da: Jonek Miren aurkitu du.
|
|
|
Baina adiera hori ez da, partikula honen jokabidea aztertu duten hizkuntzalari horien ustez, omendun perpausaren esanahiaren parte; esaldiaren eduki pragmatikoari dagokio (ez eduki semantikoari). Izan ere, adibideei erreparatzea baino ez dugu ikusteko sarritan hiztunak erabateko ziurtasuna adierazten
|
duela
esaten ari den horretaz. Beraz, omen erabiltzean, hiztunak hauxe bakarrik ematen du aditzera:
|
|
|
Omen erabiltzean, hiztunak baiesten du beste norbaiti entzun diola esaten ari dena; bide k, aldiz, zeharkako ebidentzia adierazten du. Bide erabiltzean hiztunak adierazten du zeharkako ebidentzia
|
duela
esaten ari denerako, nonbaitetik ondorioztatu duela. Konpara ditzagun bi adibide hauek (Korta eta Zubeldia 2016):
|
|
|
Hiztegiek ematen digute, zeharka bada ere, sare semantiko horien berri aditz bakoitza definitzean, eta nola erabiltzen den zehazten dutelarik. Eman aditzak, esaterako, (norbaitek) (zerbait) norbaiten esku ezartzen
|
duela
esaten digu. Emate hori noizbait, nonbait, nolabait... gertatzen da:
|
|
|
Forma inpertsonal eta pasiboetan, jakina, da laguntzailea izango dugu: Zientziak huts egiten
|
duela
diotenean, barre egin behar da (J. Zabaleta); Ahal izanez gero,[...] jatorriz idatzitako moduan irakurri behar da (Salaburu); Horri buruzko proba bat egin nahi denean, honela joka daiteke (S.
|
|
|
Osagarria konplementazio erlazioan dago gobernatzen duen izenarekin; erlatiboak, aldiz, ez du horrelako erlaziorik eta, beraz, hemen ikusi ditugun izen gobernatzaileez bestelakoak ere izan ditzake ardatz: Etsairik ez duelako gizona ez da gizon (erlatibozkoa), ‘etsairik ez
|
duela
dioen gizona’ edo horren antzeko zerbait adierazten duena.
|
|
|
Etxea garbitu eta gero, paseatzera atera da perpausean, esate baterako, ‘paseatzera ateratzearen’ gauzatzeak aurreko ‘etxea garbitzearen’ gauzatzea egiaztatzen du. Eta, geroaldian emanda, Etxea garbitu eta gero, paseatzera aterako da, perpaus nagusiko gertakariaren gauzatzeak mendekoarenaren gauzatzea suposatzen
|
duela
esaten zaigu.
|
|
|
Aditzak aurretik behin adberbioa daramanean ere balio sekuentziala nagusitzen da: Behin etxean sartu denean barreka hasi da perpausean, ‘barrea’ etxe barruan egin
|
duela
esaten da, ez atarian eta ez sartzeko une unean ere.
|
|
|
Kontuan izan behar da konparazioa osatzen duten elementuez ari garela hemen, ez perpausen sintaxiari dagozkion osagaiez. Hala, handi adjektiboa konparazioaren ‘ardatza’ dela esaten denean, konparazio gaia seinalatzen
|
duela
esan nahi da —etxeen ‘handitasun maila’ konparatzen dela, alegia—, ez egitura sintaktiko baten ardatza dela.
|
|
|
Iraupenekoekin balio inkoatiboa dute: Jadanik badut maisu titulua dioenak titulua eskuratu
|
duela
esaten du, lortu zaharra ez duela iradokiz.
|
|
|
Ohiko moduan emanez, honela geldi liteke aurreko adibidea: Etsairik ez
|
duela
dioen gizona.
|
|
|
Aditz partizipioari lotuta batez ere kontzesio balioa
|
duela
esan dugu; ez beti, ordea, bai baitira literaturan kausazko balioa dutenak ere7 Gaur egungo erabileran, ordea, kontzesio balioa nagusitu da gatik postposizioa duten egituretan, eta bitxia da kausazko balioa duen erabilera. Eskerrik asko liburu aurkezpenera etorri izanagatik, eta halakoak entzuten dira gaur egun, han eta hemen, baina iruditzen zaigu aspektu burutua markatzeko erabiltzen dela gehiago forma hori, bestela zalantzarik gabe Eskerrik asko liburu aurkezpenera etortzeagatik erabiliko litzatekeelako.
|
|
|
Carmenek esaten dik Berlinoren eta bere anaien laguna zela gerra hasi aurretik, eta horregatik sartu zela politikan (Atxaga); Ikusiko diagu zer ateratzen den (Etxabe); Zorrotz ohar hakio; nik begiak josiak izango ditiat haren aurpegian; eta, ondoren, bion aburuak elkarturik diagu zer begitandu zaigun ebatziko (Juan Garzia); Etxetik zetorrean, kapelarik gabe, berak gidatu zian kalexatxoa. " Alde egin al du?", galdetu zian (Olarra); Berak esaten dik ni azkarra naizela eta ez dagoela moskeatua (X. Mendiguren Elizegi); Ba, nahi duan guztia egiten
|
duela
esaten dik nire anaiak (Navarro); Estoldetan jaio ginela esan dik (Jon Muñoz); Egunen batean eskolara bere bila joanen ote naizen galdetu dik, nahi dudanean, hitz egin behar dugula (Rey).
|
|
|
Beste honako honetan, berriz, nehor horrek bat edo bakoitza esan nahi
|
duela
esan dezakegu: Gazteko usantzak iarraikitzen ohi zaitza nehori zahartzean ere (Axular); Nehori ematen dio merezien pagua (Etxeberri Ziburukoa); Ikararik egonen da nehor haren beldurrez (Etxeberri Ziburukoa); Finak deklaratu, ohi du nehoren bizia (Etxeberri Ziburukoa); Nehork bere barrena du ezagutzeko gaitzena (Oihenart).
|
|
|
13.3.2b Beraz, hiri deitu diat esanez gero, horrek ezinbestean eskatzen du elkarrekin joango gaituk edo holako zerbait, baina ez* elkarrekin joango gara. Hori esan nahi dugu aditz sistema osoaren erabilera eskatzen
|
duela
diogularik: * hiri deitu diat eta elkarrekin joango gara esaldiak ez du tokirik euskaraz.
|
|
|
[PS... RAINO] sintagmak, funtsean, mugimendu baten ‘azken muga’ adierazten
|
duela
esango genuke: Edozein zokotaraino iristen da Internet; Etxeraino ekartzen dizute ogia; Kokoteraino (egina) naukazue.
|
|
|
Badira beste mota bateko aldaketak ere: Ur hotza ez dut gogoko esaten dugu, baina horren ondoan arrunta da hotz handia egiten
|
duela
esatea. Adjektibo lehenbizikoan, eta izen bigarrenean.
|
|
|
Ondorioz, perpaus ez diren gainerako osagaiek perpausaren barruan duten mugikortasuna erakutsiko dute perpaus menderatuek: Bide berri bat egingo dutela esan du irratiak/ Irratiak esan du bide berri bat egingo dutela/ Irratiak bide berri bat egingo dutela esan du; Txostena amaitzen dudanean joango naiz etxera/ Joango naiz etxera txostena amaitzen dudanean/ Etxera joango naiz txostena amaitzen dudanean; Dirurik ez
|
duela
esan arren, beti prest egoten da kanpoan afaltzeko/ Beti prest egoten da kanpoan afaltzeko, dirurik ez duela esan arren. Hori horrela izanik ere, gogoan hartu behar da ‘galdegai/ mintzagai’ jokoaren eragina (ikus 41 kapitulua).
|
|
|
Ondorioz, perpaus ez diren gainerako osagaiek perpausaren barruan duten mugikortasuna erakutsiko dute perpaus menderatuek: ...ide berri bat egingo dutela esan du irratiak/ Irratiak esan du bide berri bat egingo dutela/ Irratiak bide berri bat egingo dutela esan du; Txostena amaitzen dudanean joango naiz etxera/ Joango naiz etxera txostena amaitzen dudanean/ Etxera joango naiz txostena amaitzen dudanean; Dirurik ez duela esan arren, beti prest egoten da kanpoan afaltzeko/ Beti prest egoten da kanpoan afaltzeko, dirurik ez
|
duela
esan arren. Hori horrela izanik ere, gogoan hartu behar da ‘galdegai/ mintzagai’ jokoaren eragina (ikus 41 kapitulua).
|
|
|
Ikus ditzagun ondoko adibideak: Etxea saldu
|
duela
esan digu Josebak; Eskerrak ama etorri den; Ez dut uste Bilbora joango naizenik; Esan didate noiz izango den azterketa; Lan gehiago egin dezagun nahi dute ugazabek; Liburu hori liburutegira itzultzeko eskatzen dizut; Datorren urtean beste nobela bat idaztea espero dut; On da denok zerbait egitea; Lanera joatera behartuta zaude; Liburutegira etortzen ikusi zaitut; Badakit noiz hartu oporrak; Horre...
|
|
|
Baina norbaitek berariaz esan edo nolabait aditzera eman duena aipatzeko ere erabiltzen da baliabide hori, aipamena komunikazio aditz baten mende ezarrita: Etxea saldu
|
duela
esan digu Josebak; Maisuak esan digu gaur ez dela eskolarik izango; Non bizi garen galdegin digute; Zer nahi dugun garbi esateko erregutu digute; Lanean has gaitezela esan digute; Erne ibil gaitezela gomendatu digute.
|
|
|
30.2.2b Kontua hiztunarentzat ere etorkizunekoa baldin bada, aukerakoa izan daiteke denbora komunztadura egitea: Etxea salduko zuela esan zidan; Etxea salduko
|
duela
esan zidan. Bitara uler daiteke lehen adibidea:
|
|
|
Argiago ikusten da dioguna denbora erreferentzia zehatza ageri denean: Etxea datorren urtean salduko zuela esan zidan; Etxea datorren urtean salduko
|
duela
esan zidan.
|
|
|
Hau guztia beste ezaugarri batekin loturik dago. Euskarak sintagmen burua azkenean jartzen
|
duela
esaten dugu. Zer esan nahi dugu horrekin?
|
|
|
Bada, zu pertsona izenordainari gaineratu zaion k marka morfologikoa kasu marka bat da, eta ergatiboa deitzen zaio. Aldiz, lehen perpauseko zu pertsona izenordainak zero kasu marka
|
duela
esan ohi da, eta kasu honi absolutiboa deitzen zaio (§ 18.2). Euskararen gisako hizkuntza ergatiboetan, perpauseko subjektuak kasu marka bat edo bestea jasotzen du, aditza zein den:
|
|
|
Eta ez* pescado de cuándo es éste? Horregatik, hizkuntza bakoitzak bere gramatika
|
duela
esan daiteke, dagokion hizkuntzako perpausak sortzen dituena.
|
|
|
3.1f Morfologia lexikoak hitzen egitura aztertzen
|
duela
esan dugu; sintaxiak, aldiz, perpausen egitura aztertzen du. Baina hizkuntzalariek azpimarratu dute badirela parekotasunak morfologia lexikoaren eta sintaxiaren artean.
|
|
|
Baina perpaus pare horietako bakoitzeko bigarrenean ageri den diskurtso markatzaileak (bestela eta halere) perpaus horrek aurrekoarekin nolabaiteko lotura, erlazioa,
|
duela
esaten digu. Solas mailan perpaus horrek aurrekoarekin nolako lotura duen adieraziko digu, hortaz, diskurtso markatzaileak.
|
|
2023
|
|
|
Ez da harritzekoa, beraz, garai horrek, zenbait arlotatik, gogoeta kuantitatibo bat sortu izana. Emakumeen testuak genero ikuspuntutik ez dira beti aztertzen, baina arlo horrek ere gero eta interes handiagoa sortzen
|
duela
diote ikerlariek.
|
|
|
Medikua harritua da, gertatzen dena ez du sinesten eta eria zerbitzatzen jarraituko
|
duela
dio.
|