|
2009
|
|
|
Ulertzekoa da lana aurkezteko ikuspegia aldatu izana. Bizeten obra 1875 urtean estreinatu baitzen,
|
duela
ehun urte baino gehiago. Gaur egun, emakume modernoa da Carmen; nahi duelako dago Joserekin eta maitatzeari uzten dionean harremana etetea erabakiko du.
|
|
|
Metraila lorratz baten gainean orro egiten duen lasterketa autoa Samotraziako Garaipena [eskultura helenistikoa] baino ederragoa da. Halaxe dio Filippo Tommaso Marinetti poetak
|
duela
ehun urte idatzi zuen Manifestu Futurista k. 1909ko otsailaren 20an eman zuen argitara, Parisko Le Figaro kazetan.
|
|
|
arrantza ere inportantea zen. Industria ere garatu zen; Antigua auzoan, esaterako, Suchard txokolatea, El Leon garagardoa eta El Lagarto xaboia ekoizten zituzten
|
duela
ehun urte.
|
|
2012
|
|
|
85 margolan: horien erdiak argitaragabeak gaur egun arte, eta besteak, berriz, azkenekoz jendearen aurrean
|
duela
ehun urte baino gehiago erakutsitakoak. Guineak «lengoaia berriekin» esperimentatu zuela nabarmendu zuen Mikel Lertxundi erakusketako komisarioak, atzo egindako aurkezpenean.
|
|
|
Istorio hau hor zegoen, eta inork ez du sekula kontatu. Ohartu nintzen Bermeotik kanpo ia inork ez zekiela
|
duela
ehun urte zer gertatu zen. Bermeon ere oso gutxik dakite gertatutakoa.
|
|
|
Aurrerapenak aurrerapen, enbata batek itsasoan harrapatuz gero, ba al dago alderik lehen eta orain? Sentsazio berberak dituzte
|
duela
ehun urte eta orain. Horregatik, garrantzitsua iruditu zitzaidan beste garai batzuetan itsasoan galdurik izan diren pertsonekin hori transmititzea.
|
|
2021
|
|
|
Pekinen narratiba ofizialak dio orain arte hiru mugarri izan direla
|
duela
ehun urte Txinako Alderdi Komunista sortu zenetik: lehen atalean, Mao Zedongekin, «atzerriko zapalkuntza» amaitu zen; ondoren, Deng Xiaopingen irekiera ekonomikoak hazkunde azkarra eta Txinaren erabateko eraldaketa ekarri zituen.
|
|
|
«Gure eskualdea guztiz erdalduna zen garai hartan:
|
duela
ehun urte baino gehiago galduta zegoen euskara, eta frankismo garaian ez zegoen abertzale kutsu hori». Lurdes Gauna Adurizek (Gueñes, 1957) 22 urte eskas zituen garai hartan, eta hark ere ez zekien euskaraz.
|
|
|
Desberdintasunak, berriz, asko dira, ehun urte asko direlako eta munduak bilakaera handia izan duelako. Euskadin,
|
duela
ehun urte, komunismoa agertzen hasia zen errealitate bat zen, nahiz eta kide batzuk Alderdi Sozialistaren tradizio politikotik etorri, eta mundu osoan ere gauza berria zen. Ehun urte geroago, ideia horiek eta borroka hori finkaturik daude.
|
|
|
Duela hiru urte inguru estreinatu bazuten ere, oraindik ere aditu eta zinemazale askori begirada liluraz lausotzen die Martin Eden deituriko ekoizpen arrakastatsuak. Pietro Marcello zinemagile italiarraren maisulan gisa definitu dute, eta
|
duela
ehun urte baino gehiago Jack London idazleak idatzitako liburu batean oinarrituta dago filma. Hiru urtez milaka herrialdetan estreinatu eta jaialdi ugaritan proiektatu eta gero, Filmin plataforma digitalera ere iritsi da:
|
|
|
Beste urte gorabeheratsu bat izan du Alavesek. Betidanik izan du joera hori,
|
duela
ehun urte sortu zenetik. Eta mendeurrenak ez dio egonkortasunik ekarri.
|
|
|
Baina, ohiko botilaz gain, badira bestelako produktuak: aparduna
|
duela
ehun urte inguru egiten zuten jada, Lasarte Orian eta Oiartzunen (Gipuzkoa); lupuluduna aukera berrietako bat da; izotzezkoa ere badago gradu gehiago ditu; eta badira sagardoa latan esportatzen ari direnak ere.
|
|
|
Horregatik, uste du tenperaturak ia 50 graduraino heltzearen atzean, «zati batean», klima aldaketa egon daitekeela: «Lurra larri dago,
|
duela
ehun urte baino gradu eta erdi beroago: hori errealitate bat da.
|
|
2022
|
|
|
Teknika horrek, erro zaharragoak dituen arren (XIX. mende bukaerako psikologian du jatorria), modernismo literarioaren garaian eman zituen fruiturik oparoenak,
|
duela
ehun urte inguru. Virginia Woolfek, modernismoaren ikurra bera ere, kontzientzia jarioa erabili zuen Dalloway andrea nobela bikainean ere —Itziar Diez de Ultzurrunek euskaratuta dago—, zeinak Clarissa Dallowayren egun bat kontatzen baitigu.
|
|
|
Agatha Christiez gain, Dorothy L. Sayers, Anne Hocking, Patricia Wentworth, Elizabeth Daly, Margery Allingham... Nahiz eta
|
duela
ehun urte izan zen urrezko garaia, gaur egun ere geratzen dira ordukoen ondorengoak, cozy mystery edo «misterio goxoa» azpigeneroaren izenpean. Apaldurik ere, hilketa misterioen garrak segitzen du gaur egun ere.
|
|
|
Pentsa zer aldaketa errotik:
|
duela
ehun urte (gutxiago zorrotz izatera) musika bakarka entzutea, besterik gabe imajina ezinezko ekintza bat zen. Gizateriaren historian sekula gertatu gabekoa.
|
|
|
Ekitaldi instituzionalean, mintzagai izan dute
|
duela
ehun urte eraikitako monolitoa, eta gogoratu dute 1931n leherrarazi zutela, bonba baten bidez. 1982an berreraiki zuten oroitarria, eta ekitaldi instituzional batean inauguratu. Horren isla izan da gaurkoa ere, eta ordezkaritza instituzional zabal batek parte hartu du:
|
|
2023
|
|
|
Jaio gaur bezalako egun batez jaio zen,
|
duela
ehun urte, Santiago de las Vegasen, Kuban. Lan kontuengatik han bizi baitziren gurasoak.
|
|
|
Nire ustez, ez da kasualitatea aipaturiko saioetako adituak emakumeak izatea, historian zehar sendabelarren jakintza eta Akademiatik kanpoko medizina emakumeen eskuetan egon baita(
|
duela
ehun urte emakumeok debekatuta genuen Medikuntza fakultateetan ikastea). Horregatik, bigarren mailakotzat harturiko jakituria zen, baita legez kanpokoa ere (sorginek egiten zuten, eta horregatik erailtzen zituzten urrutiegi ez dauden garaietan).
|