|
2000
|
|
|
Esaldi hau bermatzeko baieztatu zuenez, psikoanalisia arrakastatsua da baldin eta pazientea analistak emandako azalpenarekin ados badago bakarrik. Esan zuen Fisikan ez dagoela ezer halakorik; eta pazienteak onartutakoa ezin
|
duela
bere barrearen zergatiari buruzko hipotesi bat izan, baizik eta soilik hura edo bestea zela bere barrea eragiten zuen arrazoia. Azaldu zuenez, ados dagoen pazienteak ez du arrazoi horretaz pentsatzen barre egiten ari den unean bertan, eta" subkontzienteki" horretaz pentsatzen ari zela esateak" ez du ezer esaten barre egiten ari zen unean gertatutakoari buruz".
|
|
2001
|
|
|
Mendebaldeko kulturan egon den fundamentalismo modu agian famatuena, baina ez bakarra, kristautasuna izan da, bizi dugun mundu hau deskribatzen duena: ezerk kontra egin ezin dielarik aro batek besteari jarraitzen diola erakusten digu; edo nolatan gizakiak nahi ez arren hilkorrak diren halabeharrez, eta bizitzaren jabe direla bere buruari bizitza eman ez badiote ere; abisatzen digu munduak ere ezin izan
|
duela
bere burua sortu. Munduaren ezintasun honek eta bestelako ahuldadeek mundua hauskor eta kontingente bihurtzen dute kristauaren begietan, eta kontingentzia horren azalpen bat bilatzen du, eta ahuldade eta ezintasunen gainetik munduak dituen existentzia, erregulartasuna eta nolabaiteko indarraren zergatia ere bilatzen ditu.
|
|
|
Judizioa agian egiazkoa da, edo benetan egiazkoa da, edo halabeharrez da egiazkoa. " Zuhaitza 200 urtez biziko da" judizioa problematikoa da;" Zuhaitza orain dela bost urte landatu nuen" judizioa asertorikoa da;" Zuhaitzak enbor bat du" judizioa apodiktikoa da, egiazkoa izateaz gain halabeharrezkotasuna ere jasotzen
|
duela
bere baitan.
|
|
|
Inork pentsa lezake 200 urte igaro direla Kritika idatzi zenetik eta gaur egungo epistemologiak zerikusi gutxi
|
duela
bere jatorri urrun harekin. Liburu hau ez da ideia hau ezeztatzen saiatuko gaur egungo eztabaidak zuzenki eta sakonki jorratuz, baina zeharka bada ere razionalismoaren eta enpirismoaren artean erdiko bidea bilatzen duen Kanten saiakerak oraindik ere eragin indartsua baduela erakutsiko du1.
|
|
|
Galileo, Torricelli eta Stahl aipatzen ditu Kantek. Hauek ikusi zuten arrazoimenak berak sortu duena soilik ulertzen duela, eta, ondorioz, arrazoimena bere objektuari aitzinatu behar zaiola judizioaren printzipioekin eta arrazoimenak izadia behartu behar
|
duela
bere galderei erantzutera. Ez da, beraz, maisuaren ikasle otzana izango, baizik eta lekukoak galderak erantzutera behartzen dituen epailea.
|
|
|
16 Esan behar da Kantek berak garai ezberdinetan idatzitako eskutitz pare batean onartzen
|
duela
bere filosofia kritiko berriaren jatorria antinomietan dagoela. Eta zentzu historikoan horrelaxe da, antinomia hauek Kant gazteak Filosofian aurkitu zituen arazo nagusienen erroa erakusten baitute.
|
|
|
Dilige et quod vis fac. Eta diligo hitzak beragan
|
duela
bere etimologiaz ‘aukeratzea’, berariaz azpimarratzen du Tomas Akinotar Santuak: " ’Dilectio’ ak ‘amor’ en gainetik aurreaukeraketa suposatzen du, hitzak berak erakusten duenez." 20 Erich Frommek, berriz, askatasunez/ askatasunean bakarrik maita daitekeela esaten du21 Baina ez batak, ez besteak, ez du ipintzen askatasuna eta ezagumena erro den gogo maitarian bertan, gizakiaren potentzietan baizik.
|
|
2003
|
|
|
Horrelakoak jasan ditugu nik eta beste askok satiro honen flauta doinuen eraginez; baina entzuidazue nik bera konparatu dudan satiro horien zein antzekoa den eta zein botere harrigarria duen. Argi eta garbi jakin ezazue zuetako inork ez
|
duela
bera ezagutzen, nik erakutsiko dizuet ordea, hasi naizenez d gero. Ikusten duzue Sokratesek ederrak maitatzera jotzen duela, eta beti beraien inguruan ibili eta liluratuta egoten dela, eta beste aldetik orokorrean ez duela ezer ezagutzen ezta jakiten ere.
|
|
|
Lehenik Lakes zenbat gainditzen zuen b zentzudun izatean! Bigarrenik niri ere iruditu zitzaidan, Aristofanes, zurea baita hau, han ere hemen bezala" harroturik eta begiratua alboetara jaurtiz" 33 zihoala, ingurua lasai aztertuz, bai lagunak bai etsaiak, edonorentzat zeharo urrutitik ere agerian utziz norbaitek gizon hori ukitzen badu, oso kementsu defendatuko
|
duela
bere burua. Eta horregatik alde egin zuten arriskurik gabe bai berak bai adiskideak.
|
|
|
Zientzia partikularren baten ikasturte batean liburu gisa onartzeko lehiatzen diren testuak ere, batik bat, maila eta pedagogi xehetasunetan desberdintzen dira, baina ez mamian edo kontzeptu egituran. Oso zaila litzateke fisikari edo kimikari bat irudikatzea esanez ezen bere hirugarren ikasturtean lehenengo printzipioetatik abiatzera behartuta ikusi
|
duela
bere burua, aldez aurreko ibilbide osoa diziplinaren bere ikusmoldea kontsistenteki bortxatzen zuten liburuekin egin duelako. Halako iruzkinek badute, haatik, aurrekaririk gizarte zientzia batzuetan.
|
|
|
Bere ‘Aurkikuntzaren Logikarik ez, Psikologia baino’ proposamenari honako hau erantzun diezaiokegu: zure argudio guztiek tesi batera jotzen dute, alegia, zientzialariak marko orokor bat onartzera logikoki behartuta ikusten
|
duela
bere burua, marko orokorren arteko eztabaida razionalik ez baita posible. Tesi logikoa da hau —okerrekoa izan arren—.
|
|
2004
|
|
|
Arazoaz jabetuta, berak emango duen irtenbidea ez da oso asegarria izango. Kontu benetan konpongaitza izanda ere, ematen du tranpa batean harrapatuta ikusten
|
duela
bere burua; eta hortik irteteko emango duen erantzuna oso biribila izan arren, ez da oso konbentzigarria izango: " ezin dut nik hau ukatu", esango du.
|
|
|
Edozein modutan, pisuzkoak diren arren, ez ditu argudiook nahikotzat joko matematikaren indarra auzitan jartzeko bidean, eta urrats bat gehiago eman beharra ikusiko du. Ez dugu ahaztu behar matematiketan bilatu nahi
|
duela
berak eredua, naturaren ulerkuntzarako ez ezik bere filosofiarako ere, eta ez da nahikoa esatea bera erabilgarritasun gutxikoa dela, edo irudiez baliatzen dela, baliogabetzat jo ahal izateko. Azken batean, argudio hauek kontuan dute gizakiek bere garaian matematikez egiten zuten erabilera, eta balio dute erabilera horren baliagarritasuna (praktikoa nahiz teorikoa) auzitan jartzeko.
|
|
|
Eta horrela, azken argumentua bertsua da, bai pentsamenduaren munduaren objektibotasuna frogatzeko orduan, bai mundu sentigarriarena frogatzerakoan. Jainko iruzurtiaren ideiaz ariko da hemen ere eta ez dugu errepikatuko ezertan aldatzen ez den argudioa; baina nabarmenduko dugu, garrantzitsua delako, Jainkoa naturan bertan sartzera behartuta sentitzen
|
duela
bere burua, naturan bere osotasunean. Niarengan ideia soil bat bezala agertzen zen, baina hemen Jainkoa natura bihurtu du, edo natura Jainkoa.
|
|
|
Ez da, bada, ausartegia izango esatea Descartesek eredu deduktibo hori morroi egin
|
duela
bere tontorrean Jainkoa jarriz, dedukzio ororen aurreko modura. Morroi, Jainkoa naturatik kanpo utzi eta perfektutzat jo duenean, mundu fisikoaren sortzaile egin duenean:
|
|
|
Azken honetan saiatzen da erakusten morroi ezjakinaren adimenean badagoela aldez aurretik irarrita Sokratesengan garatuta dagoen ezagupen matematiko bera, eta ezagupen hori azaleratu ahal izango dela oroimen ariketa huts batera joz. Ariketa soil horren bidez morroia jabetuko da berak pentsa ez zezakeen ezagupen matematikoa
|
duela
bere buruan eta matematikaren teoremen ezagupena bere esku dagoela.
|
|
2005
|
|
|
giza espeziea ezagutzeko eta duintzeko balioko duen hizkuntzen, historiaren eta herrien estudioen elkarketa. Bertan kontuan hartu da, beti ere, giza espezie hori arrazatan, leinutan eta naziotan banatutako osotasun bat dela eta, natur legeen eta aldaezinak diren baldintzen pean baldin badago ere, aldi berean berak askatasunez zehazten
|
duela
bere burua.
|
|
|
Humboldten obrak, bestela, eta gurera itzuliz, badu eraginik egungo hizkuntzaren pedagogian eta hizkuntzen didaktikan, batez ere L. Weisgerber-ek XX. mendearen lehen erdian haren hizkuntz teoria suspertu eta honen hezkuntz irakurketa ahalbidetu zuenetik193 Hari esker, batetik, hezkuntzaren, hizkuntzaren eta baita ere bi hauen arteko erlazioaren dimentsio antropologikoa hobeto ulertzeko moduan gaude: zentzu honetan esanguratsua da jakitea, eta batez ere pedagogiaren perspektibatik, hark bere egitasmo antropologikoen baitan garatzen
|
duela
bere pentsamendu linguistikoa, alegia, hain zuzen hizkuntzari funtzio humanizatzailea aitortzen diolako hartzen duela hizkuntza aztergai bezala. Gizakiaren izaera linguistikoa eta hizkuntzaren izaera gizatiarra antzematen dituen unetik, ondorio guztiekin onartzen dituenetik, garbi ikusten du ezinbestekoa dela hizkuntza kontuan hartzea, baldin eta gizakiari bere formazio eta hezkuntza prozesuan lagundu nahi bazaio.
|
|
|
Gogora dezagun, adibide honekin bukatzeko, idazlan honen eranskinean Humboldtek idatzitako bi euskal testu dakarzkigula, hain zuzen, berak burutu nahi zuen euskal ikerketa monografikoaren proiektua hobekien aurkezten dutenak. Kontuak kontu, eta orokorrean begiratuta, funtsezkoa iruditzen zaigu berak behin eta berriz aldarrikatzen duen ideia bat errepikatzea, alegia, hezitzaileak ezin
|
duela
bere lana hizkuntzatik at burutu eta, aldi berean, hizkuntz irakaslea hezitzaile bat dela sakon sakonean. Era honetako gogoetek ez dute iraungitze datarik, eta, hain zuzen, honengatik esan dezakegu Humboldten pentsamenduaren garrantzia, hemen eta orain, guk bere obra gaurkotzeko egiten dugun ahaleginaren araberakoa izango dela.
|
|
|
Hemen ikusten dugu, berriz ere, zer nolako garrantzia duen historizismoak era honetako giza-teoria batean: " Antropologia konparatuak eskaintzen duen materialak, horrela, ez du trataera zientifiko bat onartzen ezta erabateko trataera teoriko bat ere" 40 Pertsona bakoitza" mundu ezezagun" bat da —aspaldiko aforismo batek ere individuum est inefabile dio— eta honengatik nahitaez onartu behar du antropologo orok kognitiboki ezin
|
duela
bere aztergaia erabat kontrolatu, hau da, berak ezin izango duela inoiz giza-errealitateak berez jartzen dizkion mugak gainditu. " Giza-izakia", hain zuzen," bere hitz eta ekintza guztiak eta baita bere sentimendu eta pentsamendu guztiak baino zerbait gehiago eta ezberdina da" 41 Nahiz eta batek uste duen gizabanako bat bere osotasunean ondo ezagutzen duela, egiaz ez du aukerarik ere honen agerpenen zati bat baino antzemateko, eta, beraz, gehienez gizabanako hori partzialki eta behin behinean ulertu ahal izango du.
|
|
|
Humboldten kezka intelektual nagusia, azaldu berri dugun bezala, gizakiaren inguruan kokatzen da beti, baina egia da ere berak ez duela problematika hau beti berdin planteatzen. Aipatu beharrekoa da, zentzu honetan, 1800 urte inguruan bere pentsamenduak krisi esanguratsu bat jasaten duela eta, hemendik aurrera, hizkuntzaren perspektibatik aztertuko
|
duela
bere antropologia guztia. Honekin lotuta, eta nahiz eta idazlan honen aztergai zuzena ez izan, zera gogorarazi nahi dugu:
|
|
|
Hizkuntza bera (gizakiaren naturaz gaindiko ahaidetasuna ez aipatzearren) aztarnarik argitsuena eta frogarik ziurrena da hainbat gauza esateko: gizakiak ez
|
duela
bere baitan isolatutako indibidualitate bat esateko; Ni eta Zu ez direla bakarrik txandaka galdegiten duten kontzeptuak, baizik eta —banantze punturaino itzuli ahal izanez gero— egiaz kontzeptu identikoak direla esateko; eta, zentzu honetan, indibidualitatearen zirkuluak —banako ahul, behartsu eta galkorretik hasi eta garai bateko gizadiaren leinuraino doazen zirkuluak— daudel... Hau ez da era honetako esaldiak garatzeko lekua, baina ezinbestekoa iruditzen zitzaidan hauek aipatzea bi arrazoirengatik:
|
|
|
hizkuntzaren estudio teoriko filosofikoaren eta hizkuntzen ikerketa praktiko enpirikoen arteko elkarlana bilatzen eta aldarrikatzen dute beti. Azpimarratu beharrekoa da, azken finean, berak zintzo izaten jarraitzen
|
duela
bere betiko printzipio humanistikoekin, hori bai, lehen" antropologia konparatua" deitzen zuena, aurrerantzean" hizkuntz teoria konparatu" bezala zehaztu eta garatu nahi izango du.
|
|
2006
|
|
|
harekin nahastuko da, odolez kutsatuko da borroka irrikituan (me/ iama macesai)'. Halaxe segurtatzen dio Odiseok Telemako semeari, Atenaren eta haren aita Zeusen laguntza
|
duela
bere egitasmoa aurrera eramateko; baina aitortzen dio ez dakiela ez ote duten bilatu beste laguntzaren bat gogoan duen jukutria hain lazgarri eta handia burutzeko. Telemakok ez du zalantzarik, ordea, bi laguntzaile horien nahikotasunaz:
|
|
|
Ematen du, subiranoak, bere subiranotasunetik ere, jendetasunaren legitimitatea behar duela, jainkozko guztien onarpena behar duela erabaki hori hartzeko; eta, hori oso jarrera berria da —Aro Lausoaren amaierara edo Aro Arkaikoaren hasierara garamatza, agian— Ematen du beldur dela Zeus Poseidon anaia53 aurka jarriko ote zaion, eta onartzen
|
duela
berak bakarrik ezin izango diola aurre egin haren iritzi eta indarrari. Jainko andere guztiak bildurik bai, ordea:
|
|
2007
|
|
|
Bestela azpimarratu beharrekoa da, hezkuntzaren antropologiaren baitan ere, pedagogia ekintza edo jarduera baten zientzia dela —ez da deskribapenetan agortzen— eta, horrenbestez, hezkuntza mailan egin beharreko horren zentzuaren inguruko galdera etikoa saihestezina dela. Kontua da, beraz," norbait" heztea askoz ere gehiago dela" zerbait" irakastea baino, eta, horrexegatik, hezkuntzak ezin
|
duela
bere eginkizuna ondo bete gizakiaren" irudi" orokor bat eduki gabe, zeinak bere ezaugarri konkretuak eta ahalmen potentzialak islatuko dituen.
|
|
|
euskaldunek edo euskaraz hitz egiten dutenek gertakari antropologiko propioa osatzen dute, edo, bestela esanda, euskal errealitate linguistiko kulturala gizadiaren berezko aniztasunaren fenomeno natural moduko bat da, zeina orokorrean" nazio" bezala ezaugarritu dezakegun. Euskal hezkuntzak, bada, egiaztapen horretan kokatu behar du bere abiapuntua —bestela bere oinarrizko zentzua galduko luke" euskal" izenlagunak— eta, horrekin, kontuan hartu behar du ere zeregin eta erantzukizun berezia
|
duela
bere erreferentziazko hizkuntz komunitatearekiko. Horrek berak, baina, euskal hezkuntza nazional eta euskal curriculum propioaz hitz egitera garamatza, non euskararen sakoneko funtzio humanizatzailea eta euskal komunitate linguistikoaren dimentsio sozio-kulturala eta historikoa serioski kontsideratzen diren.
|
|
|
Testuinguru honetan, eta jada aipatu bezala, biziki interesatzen zaigu Apel eta Habermasek abian jarritako" etika komunikatiboa", hain zuzen bertan gizakiaren hizketarako berezko gaitasunetik ondorioztatzen baita berorren sakoneko izaera etikoa edo morala. Kontuan hartu behar da, lehenik, etika horrek pentsamendu garaikideak XX. mendearen erdialdera ezagutzen duen" biraketa linguistikoaren" baitan hasten
|
duela
bere ibilbidea. " Jarduera etikoa", horren arabera, marko kontzeptual eta intelektual berri batean zehazten da, non hizkuntzak funtsezko papera jokatzen duen giza eta gizarte zientzien esparru osoan.
|
|
|
hainbat gauza nahitaez ahoskatu behar dira, ze horri esker bakarrik ahal dezake gizakiak bere burua osatu; eta bereziki puntu horretantxe hartzen du hezitzaileak garapen horren erantzukizuna.) Antzeko erlazioak aipa ditzakegu onarpenaren inguruan, baina nire asmoa ez da inolaz ere bi manifestazio horien arteko muga zorrotzik ezartzea. Barru barrutik ezaguna da, ordea, konbentzimendu bat ez dagoela presente aldez aurretik finkatutako zerbait bezala, baizik eta berorrek ahoskatze irekian bakarrik irabazten
|
duela
bere forma eta, horrekin, bere egiazko errealitatea.
|
|
|
Zentzuzkoago eta zuhurrago da beti ezer ez esatea eta batek bere burua zehaztugabeko isiltasunaren atzean ezkutatzea. Edo, bestela, batek ikusten badu —behin hitz egiten hasi eta gero— besteak ez
|
duela
berarekin bat egiten, orduan hobe da hasitako hizketa konpromisorik gabeko zerbaitetara zuzentzea eta, egiaz, esaten hasitakoa esan nahi ez zelako itxura ematea. Antzeko zerbait —elkarrizketarako abiapuntuaren porrota— gertatzen da, ere, norbaiti gehiegi galdetzen zaionean eta horrek egiazko erantzun erabakigarria ematen ez duenean, hain zuzen galdetzen duenarekiko konfiantza nahikoa ez duelako.
|
|
|
Ez da gure asmoa ur handi eta garrantzitsu horietan sakontzea; alabaina, interesgarria iruditzen zaigu —aipamen moduan bakarrik bada ere— horren inguruko Dienelt en hitz batzuk gogora ekartzea, non egiaz Frankl en ideia nagusietako bat laburbiltzen den: " Baldin eta gizakia ez badu instintiboa denak ‘bultzatzen’, baizik eta baliotsua denak ‘erakartzen’, orduan —eta orduan bakarrik— gertatzen da ere hura hezia izateko aukera" 28 Kontua da, azken batean, gizakiak ezin
|
duela
bere ibilbidearen noranzkoaren inguruko galdera saihestu —ezin daiteke aurrera egin" aurre" hori non dagoen edota zein den kontsideratu gabe—, eta horregatik hitz egiten dugu ere hezkuntzaren berezko dimentsio teleologikoaz.
|
|
|
Horrela, bada, euskarari —bestelako" ama hizkuntzei" bezalaxe— errealitatearen ulermena ahalbidetzeko eta baldintzatzeko gaitasuna aitortu zaio, hain justu, aipatutako Ortega Gasset, Pagliaro edota Gipper eta Schmitter autoreen hitzen zentzu berean210 Euskal hezkuntzari loturiko sozializazioa eta enkulturazioa, beraz, ezin izango dira gauzatu euskarari bereziki so egin gabe, ze, Chamizok eta Deweyk orokorrean esandakoak gurera ekarriz211, prozesu horiek bestela errealizatzeko posibilitaterik gabe geratuko lirateke. Modu berean esatekoa da, aurrera eginez, euskal hezkuntzak erantzukizun berezi eta jakin bat
|
duela
bere erreferentziazko hizkuntz komunitatearekiko: baldin eta" hizkuntz komunitatea" eta" hizkuntza" —Porzigen hitzetan—" giza errealizazio komunen lehen premisa" eta" kulturaren aurrebaldintza" badira212, orduan gure hezkuntzak arreta bereziz kontsideratu ditu euskaldunak eta euskara.
|
|
2009
|
|
|
Ezagutzeko! Hitzaurrean ja argi uzten du Kantek metafisika tradizionalak ez duela onarpen orokorrik (matematikak eta natur zientziek dutena)," zientziatzat" hartzen
|
duela
bere burua eta, aldi berean, ez duela aurrera egiten etengabeko lehiak eta borrokak sortzen baitira eskolen artean; ez dela segurua, ezin dela zedarritu bere eremua, eta, ondorioz, edo orokorrean, berriketa edo dialektika hutsa izan dela bere sorreratik hona.
|
|
2010
|
|
|
" ius" eta" iniuria" elkarren kontrakoak dira," ius" delako justua edo zuzena dena. Hortaz, argi dago justiziatik hartzen
|
duela
bere izena justua edo zuzena denak; arrazoi berberaren ondorioz," ius" hitzak bere jatorri etimologikoa izan dezake justu eta justizia hitzetan.
|
|
|
Horrexegatik esan daiteke teologiak betetzen
|
duela
bere zeregina inolako makur eta nahasterik gabe, legeak aztertzen baititu goi mailako argi baten pentzudan. Hartara, moralaren filosofoek legeak luze zabal ikertzen dituzte.
|
|
|
Horregatik dio Schlieben Langek: " Komunikazioaren etnografiak, seguruenik, sozio-linguistikaren eta hizkuntza pragmatikaren arteko lotura egiteko balio du" 190 Kontua da, bada, horri esker hizkuntzaren pedagogiak oraindik ere garbiago ikusten
|
duela
bere jarduera, beti, testuinguru sozio-kultural ezberdinetara egokitu behar duela, eta baita ere jarduera hori, hasieratik eta bukaeraraino, komunikatiboki burutu behar duela. Horren haritik hitz egiten du Schlieben Langek, berriz ere," hizkuntzaren irakaskuntza emantzipatzaileaz" 191 Komunikazioaren etnografiak, horrenbestez, bere egiten du hizkuntz irakaskuntzaren inguruko kezka; eta —aipatutako testuinguruaren ikuspuntutik— helburu den konpetentzia komunikatiboa, egiaz, interakzio komunikatiboaren bidez soilik eskura daitekeela azpimarratzen du.
|
|
|
hizkuntza komunitate bat, sakon sakonean, ezin daiteke kanpotik datorren baldintza bakar batetik ondorioztatu; naturak eta giza borondateak ezin dute bere sorrera, bere garapena edota bere deuseztea ageriko modu batean zehaztu. Kontua da, askoz ere gehiago gainera, hizkuntza komunitate batek" soilik" ama hizkuntzaren bidez ahal
|
duela
bere batasuna mantendu. Eta horrexegatik esan dezakegu hura berezko printzipio batean oinarritzen dela.
|
|
2011
|
|
|
Heideggerrek, Alderdiaren barruan izan dituen diferentzien gainetik, aliatuek Alemania okupatu eta gerra bukatu arte Alderdi Nazional-Sozialistako bazkide izaten eta kuota ordaintzen jarraitu du. Are, ezerk ez du adierazten, pentsamendu eta sentimenduan ere ez
|
duela
bere heriotzara arte nazional-sozialista izaten jarraitu.
|
|
2013
|
|
|
Jeremy Bentham() pentsalari utilitaristaren ustez, ahalik eta handiena den atsegina lortzea da helburu nagusia, bai norberaren bai besteen atsegina. Sartre() filosofo existentzialistak pentsatzen du norberak eraiki behar
|
duela
bere zentzua bere ekintzen bitartez. Peter Singerren arabera, zentzua da ahalegina egitea mundua leku hobea izan dadin.
|
|
2014
|
|
|
Amore ematen du, beranduago Wotanek emango duen bezala. Baina Walkiria ren azken ekitaldian lehen kontatu dizudan horretanWotanek jakinarazten du ez
|
duela
bere alaba gehiago misioan bidaliko, eta zerbait agertzen da: Brunnhildek egiten zuena ez zen bere desira, baizik eta bere aitaren desira, motibo hilkor horren jabea, hildako heroien kohorteko patroia.
|
|
|
Agian puntu hori hobeto argitu dezakegu Hollywoodeko melodrama on baten (edo txar baten) inguruan hitz eginda. Charles Vidor en Rapsodia ren funtsezko lezioa da maite dugun emakumearen maitasuna jasotzeko gizonak erakutsi behar
|
duela
bera gabe bizirauteko gai dela, nahiago duela bere misioa edo ogibidea emakumea baino. Bat bateko bi lezio daude:
|
|
|
Agian puntu hori hobeto argitu dezakegu Hollywoodeko melodrama on baten (edo txar baten) inguruan hitz eginda. Charles Vidor en Rapsodia ren funtsezko lezioa da maite dugun emakumearen maitasuna jasotzeko gizonak erakutsi behar duela bera gabe bizirauteko gai dela, nahiago
|
duela
bere misioa edo ogibidea emakumea baino. Bat bateko bi lezio daude:
|
|
|
Eztabaidaezina da opera araztu dela, estetikoki bikaindu dela; edo agian, orain arte inoiz izan gabeko esanahi estetiko bat hartu
|
duela
bere entzule gehienentzat. Baina muga berriak jasan ditu ere, zeren lehenaldiko obrak nahikoa dira publiko berri hori asetzeko.
|
|
|
Komedia musikal horren partiturak ez du interes berezirik, baina kalitatezko lan bat da interes dramatikoa eta koreografikoa duten elementuak batzen jakin duelako eta eszenaratze bete eta original bat duelako. Ez dut uste alferrikakoa denik esatea zineman aurkitu
|
duela
bere adierazpenik onena West Side Story k. Ez al litzateke musikazko komedia, masen teknikak dituzten operaren, zinemaren eta telebistaren aliantza bat, operak zeinak bizirauteko publiko zabal bat behar baitumasarentzako artearen bokazioa berreskuratu eta gaur egunera moldatzeko generoa?
|
|
2016
|
|
|
Horregatik bakoitzak dena beretzat nahi du, denaren jabe izan nahi du, gutxienez menderatu egin nahi du eta kontrajartzen zaiona deuseztu egin nahi du. [...] Mundu mugagabean desagertu eta hutseraino txikitzen den norbanakoak munduaren erdigune bihurtzen
|
duela
bere burua, bere existentzia eta ongizate propioaz bakarrik arduratzen dela eta ikuspuntu naturaletik gainerako guztia horri sakrifikatzeko prest dagoela, mundua deusezteko prest dagoela, bere buru propioa, itsasoko urtanta hori zertxobait luzaraztearren. Aldarte hori egoismoa da, naturako gauza orori esentziala zaiona" (Schopenhauer, A., Mundua nahimen eta errepresentazio gisa, § 61, Klasikoak, Bilbo 1999, X. Mendigurenen itzulpena).
|
|
|
265 Kritika horrek bere onetik ateratzen du Dawkins (determinismoaren inguruan ere hainbat polemika ibili du kritikoekin). Hemen ez dugu ahaztu, Dawkinsen beraren ustean kritikoek egozten dioten ‘determinismoaren mitoak’ zerikusirik ez (omen)
|
duela
berarekin, eta bai kritikoen (Rose et alii)" paranoiac and demonological theology of science" baldarrarekin, ik. Dawkins, R., ‘Sociobiology: The Debate Continues’, in:
|
|
|
Otsoa, oreina, biak ederrak dira, biak naturalak dira, otsoak oreina kalitzea ez da guztiz naturala baino.162 Gure sentimendua, ordea sinpatia morala, biktimarenganako da; otsoaren jokabidea arbuiagarria iruditzen zaigu. Zientzialari gisa arrazoitu genezake, ongi dagoela, Naturak horrelaxe irabazten
|
duela
bere perfekzioa. Hala ere gure sentimendu moralak ez du ikusten oreinak zer irabazten duen, 163 eta zientziak berak ere ez dakus azken batean zein perfekziotara dihoan eboluzio guztia, guztiaren akabera izoztura badihoa.164 Zientziaren arrazoiek ez dute gure bihotzikara jabaltzen.
|
|
2017
|
|
|
Berari dagokionez, zelaitik 2,20 metrora dago berriro, estatuatik sei metrora; horrela, nire unibertsoaren desintegratzea unibertso horren beraren mugetan kokatzen da. Beraz, munduaren ihesa ez da ezerezerantz edo mundu beretik kanpo gertatzen; horren ordez, badirudi hustubide batek zulatzen
|
duela
bere izatearen barruan, eta etengabe isurtzen dela zulo horretatik. Unibertsoa, isurtzea eta hustubide zuloa, guztia errekuperatu egiten da ostera ere, berriz atzeman eta objektu gisa finkatzen da:
|
|
|
Eta bere baitarakoaren esparruan gaiztotasunaren esentzia hori bete betean gauzatzeko, nire burua gaiztotzat jo nuke, hots, nire burua onartu, ni neu gaitzetsarazten nauen ekintza berberaz. Bistakoa da gaiztotasunaren nozio horrek ezin
|
duela
bere oinarria nigandik atera ni, hain justu, ni neu naizen heinean. Eta alferrik eramango dut muturreraino ek stasia, edo nire baitarako gisa eratzen nauen nigandiko deserrotzea; diot nire buruari gaiztotasuna aitortu eta ezta niretzat pentsatu ere, nire baliabideetara mugatuta egonik.
|
|
|
Horregatik, hori genitiboz (conscience de) adierazi beharraren traba linguistikoa gainditzeko, letra etzana edota parentesiak baliatzen ditu. Azpimarrak agerian utzi nahi du, hain zuzen, kontzientziak ez
|
duela
bere objektuarekiko ikuspunturik eta nagusitasunik hartzen. Ikus Sartreren azalpena obraren hasieran (20 or.).
|