|
2002
|
|
|
Azken hamarkadetan, beraz, sektorearen pisuaren jaitsiera gertatu da, etahorrekin batera, nekazarien zahartze prozesu bat gertatzen ari da. Horrez gain, luregokienak industriak eta eraikuntzak eskuratzen dituztela salatzen
|
du
sektore horretako sindikatua den EHNEk, eta laborarientzat geratzen direnak «eskasak eta aldapan daudenak izan ohi direla» dio. Lur faltak nekazaritza intentsiboa bultzatzendu, eta hori erabat kaltegarria da sektorearen etorkizunerako, besteak beste.
|
|
|
industria krisiakzuzenean eragindako sektorea izanik ulertzen da 2000an esportazioen %23, 7ordezkatzea. Aldiz, ekipo ondasunen jokabide apartak EAEko mende amaierakoesportazioen erdiaren erantzule izatera eraman
|
du
sektore hori. Ildo beretik, garrantzitsua izan da produktu kimikoen esportazioen pisu erlatiboaren galeraEAEan, %14, 2tik %9, 7rainokoa hain zuzen.
|
|
2003
|
|
|
Herrialde garatuetan bezala, Ipar Euskal Herrian hazten ari den sektore bakarra hirugarrena edo zerbitzuetakoa da. Oro har, enplegua %22, 7 hazi da azken 25 urteetan, eta zerbitzuetako sektorean konkretuki %63, 3 Enpleguaren portzentajezko banaketa erakusten
|
du
sektore hori zeinen ardurakoa den: %72, 6 (71.667 lanpostu); EAEn, aldiz, %59koa da eta Nafarroan %53koa.
|
|
2004
|
|
|
Kopuru horretatik, 86,4 tona sorkuntza elektrikoaren sektoreari dagozkio, hasiera batean denboraldi horretarako aurreikusitakoa baino zazpi tona gutxiago eta 2000 eta 2002 bitartean bildutako batez besteko emisioa baino hiru gutxiago. Industriak justifikatzen
|
du
sektore horretako tarifa beste sektore batzuetakoa baino lehia gutxiagoan sartzen dela dioen “argi” hori. Oraindik ez dago zehaztuta eskubide horien banaketa zehatza (enpresa bakoitzak zenbat tona izango dituen azkenean), baina bai nola egingo den.
|
|
2005
|
|
|
Europako Batasunak (EB) hasitako energia liberalizazioak eragin txikia
|
du
sektore horrek eurogunean dituen prezioetan, nahiz eta zerbait nabaritzen hasi den, elektrizitatean gasean baino gehiago, Europako Banku Zentralaren (EBZ) sektore arautu horren liberalizazio prozesuaren jarraipen txostenaren arabera. Abantailak azkartzeko eta kontsumitzaileei mesede egiteko, Europako Banku Zentralak uste du estatu kideek jarrera beligeranteagoa hartu behar dutela “izatezko” lehia egon dadin.
|
|
2007
|
|
|
Gizarte sareaz ari garenean, esan behar dugu nolabait sare horrek ere badaukala oso eragin (input) erraza arrantzaz arduratzen den administrazio autonomikoan. Arrantza inguruko politikak transferituta daude eta Eusko Jaurlaritzak kudeatzen
|
du
sektore hori; baina, aldi berean, arrantzaren inguruko arazoak gaur egun nazioartekoak dira eta bereziki Europako Batasunaren inguruan konpontzen dira. Hori dela medio, kofradien eta Jaurlaritzaren artean elkarrekin lan egiteko kultura politiko komuna nahiko finkatuta dago.
|
|
2009
|
|
|
Bestaldetik, sektore zehatz batzuen araupenak ere eragin zuzena
|
du
sektore horretako enpresen arteko lehia murrizteko. Zehazki, arautzen diren enpresa jardueraren alderdiak dira, hain zuzen, lehiatik kanpo nolabait uzten direnak.
|
|
2010
|
|
|
Hori horrela, Patxi Lopezek esan
|
du
sektore hori bultzatzen jarraituko dutela kalitatea sortzen duelako eta paper garrantzitsua jokatzen duelako informazioaren gizartean; enplegu iraunkorra sortzen duelako eta lanpostu berdeak sortzen dituelako.
|
|
|
Ibilgailu industrialen matrikulazioa %3, 3 hazi zen martxoan, 2009ko hilabete berarekin alderatuta, eta 1.058 unitate gehitu ziren. Horrek esan nahi
|
du
sektore horretako salmentetan lehen hazkundea izan zela duela 22 hilabetetik. Hala ere, Anfac Automobil eta Kamioi Fabrikatzaileen Espainiako Elkarteak martxoko datua erlatibizatu zuen, aurreko ekitaldian merkatu horretako salmentak %70 jaitsi baitziren.
|
|
2011
|
|
|
BATERAGUNE auzia ere bere barne lehian erabiltzea erabaki du gaur egun ezker abertzalean nagusitasuna duen sektoreak, egunotan Auzitegi Nazionalean epaitua izan den horrek hain zuzen. Otegik inoiz baino argiago eta ozenago aldarrikatu
|
du
sektore horren eta ETAren artean dagoen leizea. Otegiren ahotik ikasi du iritzi publikoak Bateragune Ekineko egitura bat zela.
|
|
|
David Lisbona Urtean fabrikatzen diren mila milioi pneumatikoetatik, ia 26 litro petrolio behar dira. Gero eta lehentasun handiagoa
|
du
sektore horretan erregai berriztaezin horren alternatibak bilatzeak. Pneumatiko bakoitzak ia 26 litro petrolio behar ditu Gurpilen oinarrizko materialetako bat isoprenoa da, ingurumenean eragin handia duen petrolioaren deribatua.
|
|
2012
|
|
|
Hiru euskal garraiolari autonomoen sindikatuak zentimo sanitarioaren aurkako protestak antolatu dituela azaldu du. Z erga horrek hidrokarburoen prezioetan du eragina, eta horren bitartez Osasungintza ordaintzen da, horregatik, sindikatuaren arabera, horrelako zerga bat ezartzeak sekulako eragina izango
|
du
sektore horretan.
|
|
|
Horien arabera, 2030ean berriztagarriek 20.400.000 lanpostu sor ditzakete mundu osoan, bi milioi eta erdi Europar Batasunean 2020an eta 200.000 Espainian 2020an. Bestalde, ACLIMAko lehendakariak zehaztu
|
du
sektore horrek “geldialdi handia izan duela azken hilabeteetan”, baina gora egin lezake “autokontsumo elektrikoari buruzko dekretua onartzen bada, eta etxean sortutako elektrizitatea aprobetxatzeko eta soberakina sarera saltzeko benetako apustua egiten bada”. Nolanahi ere, esan du etorkizuneko sektorea dela, eta halaxe ikusten dute herrialde askotan, hala nola Alemanian, zentral nuklearren itxierarekin, edo Danimarkan, 2050ean %100 berriztagarria izan nahi baitu.
|
|
2014
|
|
|
Nafarroan, Araban eta Gipuzkoan are gehiago, lautik bat aritzen baita industrian. Edonola ere, krisiak gogor jo du industria, eta enpleguaren %20 galdu
|
du
sektore horrek. Galera handiagoa Katalunian (%30).
|
|
|
Hala, NFC enpresari esker, Samsung Galaxy S5 edo Sony Xperia Z3 mugikorrak mugikor bidezko ordainketa sistemak ezar ditzake, betiere bankuen eta operadoreen arteko akordioa badago. Orain, bultzada handia jaso
|
du
sektore horrek, Apple Pay ordainketa plataforma berriaren bitarteko gisa teknologia hori erabiltzearen alde egin baitu Apple k. Ondoren, mugikorretik ordainketak egiteko erabil daitezkeen aplikazioak zehazten dira, batez ere NFC teknologiari esker.
|
|
2019
|
|
|
Mugarik Gabeko ordezkariak salatu
|
du
sektore horretan" ohikoak" direla askotariko eskubideen urraketak. Lan eskubideei dagokionez, azpimarratu du, besteak beste, kontratu gabe egiten dutela lan, bete beharreko funtzioak ez daudela mugatuta, lanaldiak ez direla errespetatzen eta soldata prekarioa dutela.
|
|
2020
|
|
|
2014an ere gertatu zen lurrikara ttipia, Beñat Elkegarai abertzalea sartu zelako herriko etxera (botoen %13, 2 lorturik 2014ko lehen itzulian). XIX. mendetik goiti, espartinen industriari esker garaturiko hiria da Maule, gaur egun ere oraindik
|
du
sektore horrek inportantzia, historikoki langileriari loturiko ezkerrak eta ezker muturrak indartsu segitzen duelarik. Tamalez, Louis Labadot komunista jakobinoa izaki, ez ditu partekatzen aldarri abertzale zein euskaltzaleak, are gehiago, kontra ere kokatzen da.
|
|
2021
|
|
|
Ostalaritza Lasarte Oriak azpimarratu
|
du
sektore horrek" lanpostu asko" sortzen dituela herrian, eta horiek mantentzeko" borrokatzen" ari direla tabernariak," nahiz eta erakundeek laguntza gutxi ematen duten". " Gaur gaurkoz, familia ugariren etxeetara sartzen den dirua negozio horietatik dator".
|
|
|
Sindikatuak ohartarazi
|
du
sektore horretako langile askok topatu behar izan dutela beste lanen bat" beren soldata osatzeko". ELAk azaldu du, bestalde, pandemiak" agerian utzi" duela zaintza sektoreko lana" zer beharrezkoa" den, eta langileek" karga emozional eta fisiko handia" jasan dutela azken urte eta erdian.
|
|
|
Arrainen eta uretako landareen hazkuntza antzinatik existitzen den jarduera bat da, baina orain bizi
|
du
sektore horrek bere handitasuna. FAOk (Nekazaritzarako eta Elikadurarako Nazio Batuen Erakundea) emandako datuen arabera, jaten ditugun uretako elikagaien% 46 baino ez dira arrantza tradizionaletik datoz, eta gainerakoa akuikulturatik.
|
|
2022
|
|
|
Halaber, Eusko Jaurlaritzak engaiamendua hartu
|
du
sektore horretan ematen diren" egiturazko defizitak gainditzen laguntzeko, Euskadiko abeltzaintza ekoizpena barne merkatura bidera dadin".
|
|
|
[3) Bigarren hezkuntzaren ondoren frantsesez ikasten dutenek ingelesa menderatzen jarraitzen dute. [4) Goi mailako teknologiaren sektorean lantokian ingelesa erabiltzeak zerikusia
|
du
sektore horretan ingelesa irakaskuntza hizkuntza gisa gehiegi balioestearekin[...] 5) Ikasketa hizkuntzak lotura estua du lan hizkuntzarekin. (Lacroix 2022b)
|
|
|
Euskal gehiengo sindikala alderdiei lan erreforma ez onartzeko eskatzearekin batera azaltzen ari den kalteetako bat erakutsi
|
du
sektore horrek: Estatuko itunen nagusitasuna ekar dezake sektore horretan milaka euskal langilerentzat Espainian negoziatutako itun batek ezartzea soldatak; askoz apalagoak lirateke bertan negoziatuko balira baino.
|
|
|
Euskal gehiengo sindikala alderdiei lan erreforma ez onartzeko eskatzearekin batera azaltzen ari den kalteetako bat erakutsi
|
du
sektore horrek: estatuko itunen nagusitasuna ekar dezake sektore horretan milaka euskal langilerentzat Espainian negoziatutako itun batek ezartzea soldatak; askoz apalagoak lirateke bertan negoziatuko balira baino.
|
|
|
Datozen urteetarako hazkunde aurreikuspenak ikusgarriak dira; izan ere, 4 urte baino gutxiagoan fakturazioa bikoiztu egingo da, ia 2.300 milioi eurora iritsiz, eta 11.000 pertsona baino gehiagori emango die enplegua. Bideo-joko horiek diseinatzeko eta garatzeko behar diren profilak askotarikoak dira, eta horrek esan nahi
|
du
sektore horretan interesa duten gazteek aukera ugari izango dituztela.
|
|
2023
|
|
|
Hego Euskal Herriko arropagintzako langileek greba egin dute gaur, ELA sindikatuak deituta. Espainiako ARTE patronalak Madrilen zentralizatu nahi
|
du
sektore horretako hitzarmena, eta erabaki horren aurka mobilizatu dira sektoreko langileak Hegoaldeko lau hiriburuetan.
|
|
|
Adierazi dutenez," ANEAk eta LARESek, sektoreko bi patronalek, lanera gaixorik edo osasun arazoekin joan behar izatea eragiten dute". ...quot; Gaixotasunagatiko gure bajak ez daude osatuta, hau da, prestazioari dagokion ehunekoa baino ez dugu kobratzen", gaitzetsi dute," kobratzen ditugun soldata irrigarriak direla eta, ekonomikoki ezinezkoa da soldataren zati bat bakarrik jasotzea, eta, beraz, osasun egoera ona izan gabe lan egitera behartuta gaude". Langile horiek adierazi dutenez, Nafarroako Gobernuak finantzatzen
|
du
sektore hori, eta" horregatik da patronalek bezain arduratsua edo arduratsuagoa gaur egun bizi ditugun baldintzetan mantentzeko". " Ez dugu proposamen miserablerik onartuko.
|