|
2010
|
|
|
Aurore Martin Batasuneko kidearen aurkako euroagindu eskaerak elkartasun uhin zabala eragin
|
du
Ipar Euskal Herrian, bai karriketan bai hautetsiengan.
|
|
|
Teoriatik praktikara pasa gaitezen: urtarrilean eta otsailean, gazte mugimenduak bira bat antolatu
|
du
Ipar Euskal Herriko problematikaren inguruan. Abiapuntu sendo bat izan daiteke gazteok bildu eta elkarlanean hasteko.
|
|
|
Herritarrek kontsultatuak izan nahi dute, Bortairuk adierazi duenez. Erantzun baten premia ere azpimarratu
|
du
Ipar Euskal Herriko auzapezen biltzarreko lehendakari Christine Bessonartek. Biltzarrak kontsultaren alde egin zuen:
|
|
|
Berri pozgarria da, eta murgiltze ereduan sakontzeko akuilu ezin hobea. Baina arrakastak itotzeko zorian ere jarri
|
du
Ipar Euskal Herriko ikastola sarea, haur horiek eskolatzeko baliabideen beharra gero eta handiagoa delako; eraikinak berritu edo handitu beharrak daude, eta ikastola gehiago eraiki. Arazoa baliabideetan datza.
|
|
2011
|
|
|
Bi ekitaldi horiekin, euskararen aldeko oihua zabaldu eta egoera ekonomikoari aurre egiteko modua egin nahi du Seaskak. Senpereko aintzira (Lapurdi) betetzeko asmoa
|
du
Ipar Euskal Herriko ikastolen elkarteak, eta han etekinak bildu, irakasleak bere dirutik pagatu behar izateak eskatutako dirutzari aurre egiteko. Egun osorako egitarau zabala prestatu dute.
|
|
|
UEU Udako Euskal Unibertsitatearen kari, hainbat eragileri Zer behar
|
du
Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herriarekin, galdera pausatuz, mahai ingurua antolatu zuen Gaindegiak atzo, Baionan.
|
|
|
Hori agertarazi zuten atzo Baionan, UEU Udako Euskal Unibertsitatearen karietara Gaindegiak antolatu mahai inguruan parte hartu zuten hizlariek. Zer behar
|
du
Ipar Euskal Herriak Hego Euskal Herriarekin, izan zen pausatua izan zitzaien galdera eta elkarlanaren arloan eginaz, egitekoaz edo egin behar litzatekeenaz aritu ziren, Eguzki Urteaga EHU Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslearen gidaritzapean.Bertan egon ziren Mixel Etxebest Mauleko auzapeza eta lantegien kudeaketan ari den Artzainak taldeko burua, Jean Mixel Larrasket Eusko Ikaskuntzako lehendakaria, Peio Olhagarai Baionako Merkatari eta Industria Ganberako zuzendaria, Mixel Berhokoirigoin Euskal Herriko Laborantza Ganberako presidentea, Amaia Fontang LABeko kidea eta Jose Luis Aizpuru Euskal Irratiak taldeko erredaktoreburua.Azkenean, izan trebakuntzaren alorrean, laborantzan, industrian zein komunikabideetan Bidasoako bi aldeak ez dira nahiko elkar begira.
|
|
|
«Esaterako, Bateragune auzian eta Oarsoaldeko gazteen kasuan». Bestalde, adierazi
|
du
Ipar Euskal Herrian auzibidean jarritako pertsonak babesteko abiatutako herri dinamika erredugarria dela, eta oso aintzat hartu behar dela Hego Euskal Herriko egoerari begiratuta.Francois Alfonsi kortsikar eurodiputatuaren hitzetan «Dergiren ebazpenarekin Martinen kasuarentzat ondorioak atera ditzatela» argudiatu du. Bere ustetan «Euroaginduaren erabilpen hau herritarren eskubide eta askatasunen beherakada bat denaren kontzientzia hartu du jendeak; mobilizazioetan ikusi da».Daniel Romestang CGT sindikatuko delegatuaren hitzetan «ongi da justiziak errefusatu izana, Alemanian ere hasten dira euroaginduaren inguruko gogoeta eramaten, zuzenbide konstituzionalean euroaginduak duen eraginaz ohartzen baitira».Frantses alderdietako zenbaitzuek ere berria positiboki baloratu dute.
|
|
2012
|
|
|
Ontzat jo dute, halaber, egun Ipar Euskal Herriak duen pays deitu estatusa gehiengo batek agortua dagoela onartu izana. Eskumenen beharra Batasunaren izenean, Jean Claude Agerrek hartu du hitza, eta ezinbestekotzat jo
|
du
Ipar Euskal Herriak irauteko behar dituen tresnak eskuratzea. «Eskumen zabaleko kolektibitate autonomo bat martxan ematea beharrezkoa da, kudeaketa autonomiak berak bere gain hartuko duena».
|
|
|
Parisek ez du nahi lege koadroan agertzea Euskal Herriarentzat nahi duena. Desegin duen Pays egitura atxiki nahi
|
du
Ipar Euskal Herriarentzat, berriz ere salbuespen dela frogatuz. Ipar Euskal Herriak gainditu du eragile eta alderdi ezberdinen arteko lubakia.
|
|
|
Eta eskaria ez da aldarri gisa egiten, abantzu hiru urtez arloz arlo eta lege adituen laguntzaz osatutako proposamen gisa baizik. Hori ez den oro ukazio gisa bizi izango
|
du
Ipar Euskal Herriak, eta Frantzian ez bada, bertan bederen horren ondorioak pairatuko ditu «batasuna» urratzen duenak. Vallsen eta Lebranchuren hitzen ondotik, tokiko diputatu eta senatari sozialistek gibelera egin zezaketen, baina ez da horrela gertatu.
|
|
|
Geroari begira, laino beltzak ageri dira Paristik. Aterkia zabaldu behar
|
du
Ipar Euskal Herriak, eta, horretarako, bi elementu ditu. Lehenik eta behin, adostasuna indartzea, gero eta hautetsi gehiago erakarriz.
|
|
2013
|
|
|
Horren ordez, departamenduaren eta Akitaniaren eskumen batzuk lituzkeen lurralde elkargo baten alde egin du Maitiak. Alta, Frantziako Gobernuak ez
|
du
Ipar Euskal Herriaren aipamenik eginen Deszentralizazio Legean. Hori dela eta, herritarren mobilizazioa eta diputatu zein senatarien engaiamendua funtsezkotzat jo ditu.
|
|
|
Eta horrela barkatzen diogu halako erranaldia». Autore «unibertsala» dela azpimarratu du Etxezarretak, baina aitortu
|
du
Ipar Euskal Herrian oraindik ere autore ezezaguna dela. Unamunoren «gogortasuna» aipatu du Davantek.
|
|
2014
|
|
|
Hollande «aurrerakoiak» ez erran, ez egin. Lurralde elkargoa eskatu
|
du
Ipar Euskal Herriak. Ez.
|
|
|
Oro har, iaz baino 30.000 euro gehiago. Eusko Jaurlaritzak iazko heinean atxiki
|
du
Ipar Euskal Herrian euskara sustatzeko funtsa, eta 400.000 euroko ekarpena egin dio. Ohi bezala, Frantziak du eragile nagusien arteko ekarpen apalena egiten:
|
|
2015
|
|
|
Baina bi hizkuntza baizik ez baditugu mintzo, ez dugu ikusten noiz ari garen (gure hizkuntza) frantsesten edo espainoltzen.Ipar Euskal Herriko eta Hego Euskal Herriko euskaldunen arteko komunikazioa garai batez baino zailagoa izatearen arrazoietariko bat da frantsesaren eragina handitu dela alde batean eta espainolarena bestean, eta gaur egun espainol gutxiago ikasten dela Iparraldean eta frantsesa ez dela irakasten Hegoaldean. Urruntze horrek ere zailtzen
|
du
Ipar Euskal Herriko jendeak euskal estatu bat nahi izatea.
|
|
2020
|
|
|
antikapitalismoa, mugimendu antirrazista eta askotariko gorputzen eta sexualitateen aldeko apustua. «Arras balorazio positiboa» egin
|
du
Ipar Euskal Herriko Asanblada Feministako kide Jenofa Berhokoirigoinek ere. «Ez gara milaka batu, Ipar Euskal Herriko errealitatea kontuan hartu behar delako, baina jendea hurbildu da, eta gu pozik gaude», zehaztu du.
|
|
|
Eric Spitz Pirinio Atlantikoetako prefetak iragarri du Hego Euskal Herritik Ipar Euskal Herrirako muga zeharkatzeko agiri berezi bat erakutsi dela. «Baliozko arrazoi bat
|
du
Ipar Euskal Herrira sartu nahi duen pertsona orok», esan du Spitzek. Hala, ziurtagiri bat erakutsi zaio Frantziako Poliziari.
|
|
2021
|
|
|
Ostolazak gogora ekarri
|
du
Ipar Euskal Herrian ezagutzan ere gabezia handiak daudela, eta hamar gaztetik bik baino ez dakitela euskaraz: «Hori ez da aski hizkuntza bat atxikitzeko».
|
|
|
Haatik, argi du Elkargoak ahal arras guti dituela gizarte politiketan. Bizkitartean, lorpen gisa ikusi
|
du
Ipar Euskal Herriko elkartasun politiken behatokiaren sortzea.
|
|
|
Espainiak ere neurri murriztaile gehiago ezarriko ditu, eta orain iragarri
|
du
Ipar Euskal Herriko biztanleek PCR proban negatibo eman izanaren agiria aurkeztu dutela muga zeharkatzen dutenean, baldin eta mugatik 30 kilometro baino urrunago bizi badira eta eremu gorrian, laranjan edo grisean badaude.
|
|
|
«Latak aurrera egingo duela iruditzen zait; ziur nago». Seossek uste
|
du
Ipar Euskal Herrian eta Frantzian herritar askok balio ezkorra ematen diola latari. «Baina ikuspuntu hori aldatuko da».
|
|
|
Bake Bideak ere dei egin
|
du
Ipar Euskal Herriko tontorretara igotzera, eta, beraz, Sarek ziurtzat jo du bihar «milaka lagun» elkartuko direla: «Oso pozik gaude beraz, zeren, pandemia egoera honetan eta egun oraindik indarrean diren neurri murriztaileak kontuan izanda, benetan pozgarria baita herritarrek erakusten duten konpromisoa eta gogoa».
|
|
2022
|
|
|
Baiona inguruan, Beñat Blazquezek antzeko sentimenez bizi
|
du
Ipar Euskal Herriko txirrindularien egoera. Baionak, Angeluk eta Miarritzek (Lapurdi) osatzen duten hirigunea Iparraldeko «eremurik hilgarriena» dela dio.
|
|
|
1936ko gerlako iheslariak hartu zituzten, iritzi publikoaren kontra. Aita Etxehandik oroitarazi
|
du
Ipar Euskal Herri hura «zuria» zela arrunt, «tradizionalista», eta, «beste alderdia gorri» zekusala; alta, Belokeko fraideek muzin egin zieten gaitzespen soei: «Mugetako jendeak gara; izan da beti lotura beste alderdikoekin.
|
|
|
Gaitzik txikienaren alde egiteko hainbat eragile politikok eginiko deialdiak ondo funtzionatu
|
du
Ipar Euskal Herrian. Frantziako Estatuan %17ko aldea atera dio Emmanuel Macron hautagai liberalak eskuin muturreko Marine Le Peni.
|
|
|
INSEE, Frantziako Estatistika eta Ekonomia Azterketen Institutuak biztanleriaren bilakaerari buruz atera dituen zenbakiek irakurgarritasun zerbait dakarte Ipar Euskal Herriak izan dituen aldaketez. 1876tik 2019ra, mende bat eta erdiz, Lapurdi, Baxenabarre eta Zuberoak izan dituzten bizilagun andana aldaketak bildu ditu BERRIA egunkariak, eta Peio Etxeberri bigarren mailako Historia Geografia irakasleak bilakaeraren azterketa egin
|
du
Ipar Euskal Herriko Hitza rentzako.
|
|
|
Beti, goititze biziki azkarra izan
|
du
Ipar Euskal Herriak; bereziki, azken 50 urteetan: 100.000 biztanlekoa —1968an 218.637 biztanle zituen, 2019an 315.673— Lapurdi itsasaldean metatzen da nagusiki jendea, eta dentsitate handiko hiriak egin.
|
|
|
Lau egunen buruan, isilik segitzen du Frantziako Gobernuak, baina Euskal Hirigune Elkargoaren babesa jaso dute larunbetan: brebetako zientzietako proba euskaraz erantzunen duten ikasleen zuzenketa bermatuko
|
du
Ipar Euskal Herriko erakundeak.
|
|
|
Lau egunen buruan, isilik segitzen du Frantziako Gobernuak, baina Euskal Hirigune Elkargoaren babesa jaso dute: brebetako zientzietako proba euskaraz erantzunen duten ikasleen azterketak zuzendu egingo direla bermatuko
|
du
Ipar Euskal Herriko erakundeak.
|
|
|
Espekulazioaren fenomenoak kexa zabaldu
|
du
Ipar Euskal Herriko biztanle askorengan, eta manifestaldi eta okupazio anitz antolatu dira azken urtean, adibidez. Aldi honetan, Ostiako kideak Angelun instalatu dira, Les Hauts de la Chambre d’Amour erresidentziaren lurretan.
|
|
|
Alarma gorria piztu
|
du
Ipar Euskal Herriko AEK k. «Urgentzia ekonomikoan gara.
|
|
|
herri txikietatik Frantzia iparraldera gerla egitera joateak eragin zuen». Gogorarazi
|
du
Ipar Euskal Herriko gazte anitz intsumisoak eta desertoreak izan zirela, eta baita Paueko prefetak Ipar Euskal Herriko soldaduei baimenak hartzeko debekua eman ziela ere. «Euskal Herrira itzultzean Nafarroara pasatzen ziren mendiz».
|
|
2023
|
|
|
eta Euskarari trabarik ez! lelopean, manifestazioa eginen
|
du
Ipar Euskal Herriko euskalgintzak apirilaren 22an, Baionan. Zinezko hizkuntza politika bat martxan ematea eta herri mugimenduko eragileei baliabideak ematea eskatu dute, gaur goizean egin duten agerraldian.
|
|
|
Hori da inkesten «daturik positiboena», Kontseiluaren arabera. Hala ere, gogorarazi
|
du
Ipar Euskal Herrian, zehazki, joera bestelakoa dela: «Euskaldunen kopurua azken inkestatik doi bat emendatu bada ere, proportzioa apaldu eta apaldu ari da, galera prozesu nabarmenean».
|
|
|
Joseba Sarrionandiak idatzi eta Ruper Ordorikak kantatutako beldurra egia gordin bilakatzeko bidean doa, erremediorik gabe. VII. Inkesta Soziolinguistikoak erakutsi
|
du
Ipar Euskal Herrian galbidera doala euskara. Belaunaldi bakarrean, 1996tik 2023ra, 6,5 puntu gutxitu dira euskaldunak:
|
|
|
Hezkuntzaren alorrari heldu dio Garbiñe Petriati Behatokiaren teknikariak. Nabarmendu
|
du
Ipar Euskal Herrian emaitza positiboa izan duela baxo eta brebeta azterketak euskaraz eskatzeko dinamikak. Nafarroako Foru Erkidegoan, eremu mistoan eredua «bermatuta» egon arren, lerro berriak zabaltzeko zailtasunak aipatu ditu.
|
|
|
Baionan bildutako milaka jendeen indarrak aro berri bat irekiko duela espero
|
du
Ipar Euskal Herriko euskalgintzan. Peio Jorajuria (Azkaine, Lapurdi, 1979) Seaskako lehendakariak hartu du hitza Euskal Konfederazioaren izenean hizkuntza politikaren argi ilunak aletzeko.
|
|
|
Homofobiaren, Bifobiaren eta Transfobiaren Aurkako Nazioarteko Eguna kari, Les Bascos elkarteak oroitarazi
|
du
Ipar Euskal Herrian ere «LGTBI+ komunitatearen aurkako gorrotoak bere horretan irauten» duela. Maiatzaren 17ko elkarretaratzeaz gain hilabeteko programazioa ere antolatu dutela jakinarazi zuten atzo.
|
|
|
Miarritzen mila iruzur identifikatzeko gai izan badira, galdera sortzen
|
du
Ipar Euskal Herriko gainerako herrietako egoerari buruz. Angeluko Herriko Etxeak (Lapurdi) adierazi du «ez dutela baliabiderik» halako kontrolik egiteko:
|
|
|
Eta, egungo gizarte indibidualistak eguneroko arazoei aurre egiterakoan ekar dezaken bakardadean eta fatalismoan erori baino, kolektiboki indartsuak garela erakustea». Uste
|
du
Ipar Euskal Herrian «antolatzeko gaitasuna» lortu dela «ezagupen instituzionalik» ez dutelako: « [Horrek] bultzatu ditu herritarrak, bereziki abertzaleak, egiturak beren kabuz sortzera; botere publikoen bidez ez baitzen deus lortzen».
|
|
|
«Europako Batasunean lehen aldia da mugaz gaindiko arautegi bakarra egiten dela. Eder da, halere», goraipatu
|
du
Ipar Euskal Herriko ekoizleen izenean elkarrizketetan parte hartu duen Bixintxo Aphaulek. Gisa berean aritu da Unai Agirre, Euskal Sagardoa izeneko ekoizleen ordezkaria:
|
|
|
EEP Euskararen Erakunde Publikoarekin eta Frantziako Hezkuntza Ministerioarekin elkarlanean, Pirinio Atlantikoetako Departamenduak komunikazio kanpaina bat abiatu
|
du
Ipar Euskal Herriko kolegioetan sail elebiduna bultzatzeko. Euskara kolegioan izenburupean, bideo sorta bat eta liburuxka bat argitaratu dituzte, ikasleei eta gurasoei elebitasunaren onurak azaltzeko.
|