|
2000
|
|
|
Oro har, ekimen erakargarria. Ments
|
du
horrek bizkaiera literarioaren tradizioan gehiago errotzea. Falta du, beharbada, testuen aldetik arreta zorrotzagoa.
|
|
|
Chillida lekuren inaugurazioak beste hainbat ekitaldiri nolabaiteko itzala egin die aurtengo udazkenean, baina ez
|
du
horrek esan nahi gertatu den gauza bakarra izan denik. Gogoan izateko moduko hainbat erakusketak zipriztindu ditu aurtengo udazkenean gure hiriburuak, bai Euskal Herriko artisten eskutik —Donostian batez ere— bai kanpokoen eskutik —Roberto Mattaren erakusketa Bilbon horren tokiko—.
|
|
2001
|
|
|
Euskararen garapenaren alde dagoen nafar gizartean ez dugu lortu sentimendu hori defendituko duen edo, gutxienez, neutrala izango den alternatiba politikorik Diputazioaren Jauregira eramatea. Zer pentsatua ematen
|
du
horrek. Arrazoiak eta aitzakiak eranitzak izan daitezke, baina EAEn diseinatutako estrategia politikoak Nafarroan zuzen zuzen aplikatu izanak lohi hauek agerrarazi dituela pentsatzea oso zilegi da.
|
|
|
Baina ez da egia Nafarroako gizartea erasoaren aurrean indiferente agertu denik, eta berehala ikusiko dugu, esate baterako, nola doazen aurtengo eskoletako aurrematrikulazioak. Eta egiaren zati bat izan daiteke euskalgintzan aritu direnek guztia ez dutela ongi egin, inork ez
|
du
hori ukatzen. Dudarik gabe, gauzak askoz hobeto egin zitezkeen, eta egin daitezke.
|
|
2002
|
|
|
Hori dela eta, ezin pentsa daiteke inola ere ingelesez ondo aritu gabe mundu zabalean ibil gaitezkeenik. Berebiziko garrantzia
|
du
horrek hezkuntzaren ikuspuntutik. Gaur ez dago goi mailako hezkuntzaz hitz egiterik, ingelesez aritzeko moduko profesionalak prestatzen ez badira.
|
|
|
Egokia nik uste. Ekarriko al
|
du
horrek MUNI euskal unibertsitate bihurtzea. Ez, arestian aipatu ditudan puntuak kontuan hartzen ez badira.
|
|
|
Hala ere, zerikusi gutxi
|
du
horrek bere teoriaren egiaztapenarekin eta, zenbait kasutan, teoria beraren ezagutza zehatz samarrarekin, nire ustez. Zibilizazioen arteko gatazkaren diskurtsoak, alde batetik, beztidura intelektualaren antzeko zerbait eskaintzen dio Mendebaldean biziro oldartu den xenofobia anti arabiar edo anti islamdar arruntari.
|
|
2003
|
|
|
Bada jaitsiera! Zer adierazten
|
du
horrek?
|
|
|
Jokaera berdintsua ikusten da erdi mailako editorial askotan ere. Garbi uzten
|
du
horrek titulu berrigehiago baldin badago, ekoizle berri gehiago agertu delako dela. Ekoizle berri hauetako asko, ordea, behin behineko editore dira, hurrengo urtean bertan desager daitezkeenak.
|
|
2004
|
|
|
Bertan aurreko lanen hutsuneak gainditzen eta ezagutzaren eta etikarena rteko zubia eraikitzen saiatu zen. Liburuak Schillerengan eragin handia izan zuen, Heinek ere aipatzen
|
du
hori, etaer abaki ga rria izan zen ondorengo idealismoaren sorreran.
|
|
|
hamarkada honen erdialdetik aurrera gertatutako arrakastarekin batera, Euskal Herriko zinemagintzan metatutako kapital soziala galbidean jartzen da, apurtzen hasten baitira haren inguruan urteetan ehunduz joandako sareak eta loturak. Eta Euskadiko administrazioak bi mailatan
|
du
horretan ardura: alde batetik, ez duelako eraikitzen beharrezko instituzio egitura Euskal Herriko zinemagintzak lortutako mailaren beharrei erantzuteko (produkziorako diru laguntzaz aparte, aholkularitza, finantza erraztasunak, formakuntza, merkataritza zerbitzuak, produkziorako azpiegitura fisikoak, behar bezalako Filmoteka bat, telebista propioaren behar bezalako integrazio estrategia bat..., alegia, zinemagintzarako taxuzko politika bat) eta kanporako ihesak saihesteko.
|
|
|
Eta baldintza horietan film luzeen produkzio kopurua zertxobait errekuperatu baldin bada ere, euskal zinemagintzaren egoera ekonomiko orokorrak ez
|
du
horregatik hobera egin. Enpresa eta finantzaketa aldetik, lehengo lepo beretik du burua euskal zinemagintzak:
|
|
2005
|
|
|
Duela urte gutxi batzuk Amaia Lasak aldarrikatzenzuen beste hizkuntza bat, eta orain Miren Agur Meabek egiten
|
du
hori, Azalaren kodea aldarrikatzen du berak, gorputzak hitz egin dezala nahi du, sentitzen duena azaleratuz. Iñaki Zubeldiak egiten duen Meaberen poesiaren deskribapena oso argia da:
|
|
|
Iritzien joan etorria. Eta krisia eragin
|
du
horrek. Krisia ohiko komunikabideetan.
|
|
|
The re vo lution will not be televised. Eta arrazoi
|
du
horretan Joe Trippik, iraultza ez dute telebistatik emanen. Eragileek kontatuko dute, nork bere bitakoran, bere hedabidean.
|
|
|
Eta sortzeko ahalmena lotuta doa era berean beste prozesu batzuekin. Blogintza eta kazetaritza parte hartzaileak gogoeta eragin behar du; software berrienen euskaratzea ekarri
|
du
horrek, kode irekia mekanismo balekoa da horrelakosoftware sozialak euskaraz ere eduki ditzagun. Eta horretan gara, oso une garrantzitsu batean komunikazioari dagokionez.
|
|
2006
|
|
|
Ikusi besterik ez dago euskaraz publikatu diren 1.851 titulu publikatzeko 275 argitaratzaile desberdinek esku hartu dutela. (Frantzian argitaletxe bakar batek ateratzen
|
du
hori eta gehiago.) Itxura gabeko kopurua. Horietatik gehienek (erdia ondo gaindituta, %59, 6) liburu bakarra argitaratu dute urte osoan.
|
|
|
Funtsezkoa. Euskararen indarra, herri ekimenen estrategia sendoa eta etorkizuneko baldintzetan jokatzeko ausardia erakusten
|
du
horrek, inolako ezbairik gabe. Info7 sortu izana, martxan egotea, pozteko moduko albistea da.
|
|
|
Zenbaiten iritzian, berriz, liburuak berrerabiltzeak ikasleen motibazioa jaits lezake, baina orain arteko esperientziak ez
|
du
hori baieztatzen. Bestetik, ikastetxeetan antolaketa arazoak sortuko omen lirateke.
|
|
|
Irakurlea ez du inozotzat edota pasibotzat hartzen. Eta irakurlearen autoestima nabarmen puzten
|
du
horrek.
|
|
|
Oso gauza sinplea ematen duen arren, askotan zaila izan daiteke justu" euskara gaietan" lan egiten dugunontzat guraso" normalen" lekuan jartzera iristea. Norberaren gaiarekiko bizipen, ikuspegi, motibazio eta abarretatik urruntzea eskatzen
|
du
horrek, jasotzailearen ideia erreal xamar bat egin nahi badugu, eta hori ez da hain erraza.
|
|
|
Ebanjelio kutsua
|
du
horrek, Mateoren liburukoa. " Utzi haurrei niregana etortzen, ez galarazi, horrelakoek baitute Jainkoa errege.
|
|
2007
|
|
|
Badirudi kanon hedatua dugula, idazle bakan batzuen inguruan, baina unibertsitateko kanonak oso kontuan hartzen ez dituzten idazle batzuk ari dira ikasleek egiten duten kanonean sartzen. Idurre Alonsok egindako ikerketak argi erakusten
|
du
hori. Adibide bi:
|
|
|
Zenbat dituela esan duzu? Ez da posible, ilea tintatzen
|
du
horrek! Honek bai Brecht-en betaurrekoekin, honek zer edo zer ematen du.
|
|
|
Argudio hori, ordea, ez da logikoki zuzena, lehena existitu baitaiteke bigarrenik gabe. Berak ematen
|
du
horren adibidea gainera, Espainia. Beraz, beste argudiorik ezean, ezin du justifikatu euskal nazioa existitzen ez denik.
|
|
|
Iñaki Bastarrika Jakin aldizkariaren sortzaile nagusiak bederatzi orrialdeko txosten guztiz interesgarria idatzia
|
du
horren sorreraren inguruko gorabeherei buruz: " Genesis de Yakin" (1998ko azarokoa).
|
|
2008
|
|
|
Ez dut uste nik asko izateak besterik gabe aniztasuna bermatzen duenik. Aniztasuna barik ahuldadea erakusten
|
du
horrek, are eta gehiago kontuan izanik sektoretik kanpokoak direla gehien gehienak eta gainera euren bokazioa ez dela liburuak egitea.
|
|
|
Asko ematen dute. Judith Montero saxo joleak esaten du askotan entzun dituela, baita musikari profesionalen ahotan ere" joe, itxura hutsari begiratuta ondo jo behar
|
du
horrek" bezalako esaldiak. Imajinatu dezakegu udako gau bat eta nazioarteko musikarien topaketa baten osteko afaria terraza batean.
|
|
|
Eta ilea atzera. Eta" ondo jo behar
|
du
horrek". Baina Judithi ez omen zaio, begiratu batean, ondo ala gaizki jotzen duen igartzen...
|
|
|
• Jaiotza. Zer esan nahi
|
du
horrek, Katalunian bertan baina kanpoko gurasoekin jaiotakoa ez dela etorkina. Kataluniatik kanpo jaiotakoa baina Katalunian bizi dena etorkina dela?
|
|
|
Irlandan musikariak zenbait zerga ordaintzetik libre daude. Zerikusirik ba ote
|
du
horrek herrialde horretan hainbeste musikari sortu izanarekin. Ez, jakina...
|
|
|
Alegia, AHT errepidearen alternatiba izango dela. Zer esan gura
|
du
horrek. Europako errepide dentsitate handiena duen lurralde honetan ez dela errepide gehiago eraikiko?
|
|
|
Skeptic du izenburua bere zutabeak. Garbi azaltzen
|
du
horrek barrukoaren mamia. Oso gustura leitzen dut Shermerrek idatzitakoa.
|
|
|
Akarregik badaki egun beharrezkoak direla halakoak. Beti ibili da eta Euskararen Akademian aurkitu
|
du
horren inguruko hausnarketa. Horretara joan da azaroan, Akademian bertan egin diren jardunaldietara.
|
|
|
Euskaldunok euskaraz bizitzeko dugun eskubidea ez dago bermatuta, eta nabarmenak dira egunero sortzen diren ezintasunak. Euskal Herriko hainbat eremutan, euskaraz bizitzeko aukera dagoenean, euskaldunak ahalegin gehigarria egin behar
|
du
hori lortzeko, ohiko funtzionamendua, lehenetsitakoa, erdaraz garatzen delako.
|
|
|
Euskaldunok euskaraz bizitzeko dugun eskubidea ez dago bermatuta, eta nabarmenak dira egunero sortzen diren ezintasunak. Euskal Herriko hainbat eremutan, euskaraz bizitzeko aukera dagoenean, euskaldunak ahalegin gehigarria egin behar
|
du
hori lortzeko, ohiko funtzionamendua, lehenetsitakoa, erdaraz garatzen baita.
|
|
2009
|
|
|
Aldiz, badirudi historiako lanak handik hogei edo hogeita hamar urtera idatziak direla, helduaroan. Esan nahi ote
|
du
horrek denbora horretan aldaketa handi bat gertatu dela Arabako nobleen hizkuntza ohituretan. Horrelakorik pentsatzea ez litzateke zorakeria, baina froga gehiago genituzke, oraingoz ez daudenak.
|
|
|
Topiko handiagorik ez dakit inoiz asmatu den euskaldunei buruz. Baina zer esan nahi
|
du
horrek?
|
|
|
Zientziari buruz dakarren ikusmoldeari dagokionez, bioteknologiari buruz egindako kontsentsu biltzar baten azken txostenak zenbait arrasto eman ditzake (Citizen’s Conference on Food Biotechnology, 1999; in Einsiedel & Eastlick 2000). Herritarren taldeak egindako txostenak gaia bere testuinguru sozial, ekonomiko eta etikoan aztertzeko premia baieztatzen du, eta onartzen
|
du
horren inguruko zenbait interesek zailtasunak eta dilemak eragiten dituztela (ikerketak finantzatzen dituen industria, ekoizpenaren kontrol ekonomikoaren areagotzea enpresa handien aldetik, edo nazioarteko legeriarekin harmonizatzeko konpromisoak). Gainera, ingurumen eta osasun arriskuei buruzko kezka azaltzen da:
|
|
|
Lehenengoa, eta agian sakonena, da teknikoki edo teknologikoki posible den guztia ez dela besterik gabe sozial bihurtzen. Liburuaren historian aditua den Roger Chartier ek ongi argudiatzen
|
du
hori: teknologia berriak premia bati erantzun behar dio eta gainera erresistentziak gainditu behar ditu, ohiturak, errituak, etc. Arrazoia ez da, batek baino gehiagok salatu duenaren aurka, e liburuak ez badu azkarrago aurrera egin industria editorialaren jarrera atzerakoia edo editoreen egoskorkeria.
|
|
|
Alegia, askatasunaren aro berrian editoreak ez du egitekorik. Aukeratzea hiritarrari dagokio, berorrek
|
du
horretarako gaitasuna, eta bitartekari batek ezin du bere ordez aukera egin. Webak ez du behar editorerik, ez argitalpen zuzendaririk, ez bibliotekaririk, eta ez liburu dendaririk.
|
|
|
Bat bateko zerbitzuan eta eskari txikiari erantzuteko gaitasunean dago aldea. Urtxintxaren arintasuna
|
du
horrek, eta inprimategiak lehoiaren gaitasuna.
|
|
|
interpretazio horren arabera, usteak eta sinesmenak parekoak dira. Zer esan nahi
|
du
horrek. Erlijio sinesmenek usteen jokoan parte hartu nahi dute.
|
|
|
• Euskaldunok euskaraz bizitzeko dugun eskubidea ez dago bermatuta, eta nabarmenak dira egunero sortzen diren ezintasunak. Euskal Herriko hainbat eremutan, euskaraz bizitzeko aukera dagoenean, euskaldunak ahalegin gehigarria egin behar
|
du
hori lortzeko, ohiko funtzionamendua, lehenetsitakoa, erdaraz garatzen delako.
|
|
|
Abertzaleek —gehienek behintzat bai— gogoan argi daukate euskal gizartea anitza dela, baina hautetsi egituretan sartuz gero laster ohartzen gara erakunde horien arau eta mugen barne ibiltzeaz beste aukerarik ez dagoela. Norbaitek erranen
|
du
hori dela realpolitikera makurtzea... baina beste biderik ba al da. Gogoeta hau urrunago eramanda, nire iritzia da abertzaleak ezin duela berari egokia iruditzen zaiona gizarte osoari inposatu, eta, ordea, euskal kontzientzia maila hori ez duenaren konbentzitzeko ahaleginak egitea daukala lehendabiziko zeregina.
|
|
2010
|
|
|
Iaz eta aurten, ordea, bietan jo du gora, modu nabarmenean, gainera. Joera aldaketa adierazten ote
|
du
horrek?
|
|
|
Gauzak horrela, kontsumoa eta kontsumismoa, kontzeptu horien inguruan korapilatzen dira aldaketa historikoaren momentua aurreikustean maila estrategikoan sortzen diren kezkak eta zalantzak. Euskal Herrian berriki Argia aldizkariak argitaratzen duen Larrun gehigarriak eztabaida interesgarria plazaratu
|
du
horren inguruan. Ba al dago aukerarik kontsumo eredua aldatzeko?
|
|
|
Ni ere horretan nago, eta geroko euskararen ibilerak erakutsia
|
du
hori. Aitortu gabe gora zetorren sentiera bati erantzun niola esango nuke, 1959ko udaberrian.
|
|
2011
|
|
|
euskara indarkeriarekin lotzeko aurrejuzgua. Epaiak espresuki aipatzen eta gaitzesten
|
du
hori. Izan ere, akusazioetan barra barra agertzen den ikuspegi maltzur hori, aurretik instrukzioan dago nonahi eta batez ere bien iturburu den Guardia Zibilaren 2002ko txostenean, tesi itxuran.
|
|
|
Fenomeno nahiko inportantea eta interesgarria da koedizioa euskal liburugintzan oro har, eta aurtengo edizioan ere halaxe da. Hogeita bi eragile badira horretan esku hartu dutenak, eta produkzioaren %7 suposatzen
|
du
horrek.
|
|
|
Parez pare dago urteetako batez bestekoarekin. Azken urteetako beheraldia ikusita, literaturaren krisiaz mintzo zirenei zalantzak kentzeko balioko
|
du
horrek.
|
|
|
euskarazko wikipedia ez da proiektu txalogarri bat, euskal komunitate zientifikoaren babesa eta esker ona merezi duena, ez. Euskarazko wikipedia proiektuA da, maiuskulaz eta adorazioz idazten den egitasmo ezinbestekoa, komunitate horren erabateko engaiamendua eskatzen duena, gure hizkuntza hilda ez dagoen seinalerik argiena eta bla, bla, bla..., ziur aski lerrook irakurtzen dituenak ezagutu
|
du
horren inguruko e posta zaparradaren bat.
|
|
|
Sailburuordearen aburuz," esperientzia arrakastatsuenetakoa eta eredugarrienetakoa da euskararena, Europan ez ezik mundu zabalenean ere" (150 or.), eta" [e] gin dugun bidea eredugarritzat hartu eta aztertzen dute mundu zabaleko toki askotan" (183 or.). EAEko euskara ezagutzaren bilakaera argudiatu
|
du
horren lekuko; Baztarrikaren datuen arabera, biztanleen %22k" ongi" zekien euskaraz" duela hogeita bost urte", eta %37, 5ek" gaur egun" (176 or.). Bistan da euskararen ezagutzak goiti egin duela, datuak oraino apalak badira ere.5 Hala ere, Jaurlaritzaren hizkuntza politika goresteko argudio nahiko kaxkarra da hori, ezagutza datuak Nafarroan ere hazi baitira.6 Horrek ... Bertzenaz, euskararen ezagutzaren Nafarroako gorakada Foru Gobernuaren hizkuntza politikari zor diogula uste ote du Baztarrikak?
|
|
|
Horrez gain, euskara ezagutzaren derrigortasun mailak errealitate soziolinguistikoaren arabera jartzeko irizpide murriztailea ez dator bat inkestetan herritarrek emandako iritziekin.10 Dena dela," denbora luzea d [el] a osasun zerbitzuak proportzio altuan euskaraz ere jaso ahal izatera iristeko" iragarri du sailburuordeak (236 or.). Hori zuritzeko herritarren hizkuntza eskubideak" ez direla absolutuak" argudiatu du, eta" hizkuntzagatik diskriminatuak ez izateko eskubidea" (303 or.) kontrajarri du. Testuinguru horretan, enplegu publikoa eskuratzeko hizkuntza ofizialetako bat ez jakitea zer eta eskubide bihurtzea erran nahi
|
du
horrek. Horregatik guztiagatik zaila da erretolika kutsurik ez atzematea Baztarrikak Espainiako Gobernuari aurpegiraturiko zenbait kexutan.
|
|
2012
|
|
|
Eragile hauek ere, aurrekoek bezala, giza eta gizarte liburuak lantzen dituzte (%21, liburu mota horretan) eta bere produkzioaren %53 suposatzen
|
du
horrek. Urruti datoz atzetik zientzia eta teknika liburua eta aisiakoa.
|
|
|
Azken hogeita hamar urteetan grebak langileek presioa egiteko tresnatzat indarra galdu du. Produkzio sistema berriekin lotura zuzena
|
du
horrek, globalizazioak eta mundializazioak betiko aldatu dituen sistema horiekin, hain zuzen. Langilea kontsumitzaile eta tendentzia sortzaile da aldi berean, eta nahiz eta lantokira ez joan, bere rol gehienak betetzen jarraitzen du:
|
|
|
" Jaiotze eskubidearen" (birthright) bidez, munduko edozein judutar gaztek hamar egunez Israel zeharkatzeko modua izan lezake. Israelgo gobernuak ematen
|
du
horretarako aukera. Sarah Glidden, horretaz baliatuz (eta buruan istorio grafikoa marraztea bazuela), Palestina eta Israel zeharkatzera joan zen.
|
|
|
Esaldi batzuek hitzez hitz handik aldatutakoak dirudite. Zer esan nahi
|
du
horrek. Sahara itsaso bihurtzeko asmoari buruzko informazio iturria bat bakarra dela, hain segur.
|
|
|
Ba zenbait adituk zalantzatan jartzen
|
du
hori. Horien ustez, umeak txertatzea izango litzateke biderik eraginkorrena.
|
|
|
Zenbatetan esan diguten eta esan dugun, destainaz gehienetan, euskarazko liburuak erosi bai, baina ez irakurtzekotan erosi ohi duela askok eta askok. Eta, inork gehitu
|
du
horrek begi bistan jartzen duela euskal kultura simulakro hutsa baino ez dela. Orain dena krisi, dena murrizketa, dena bizi irautea denean, ohartzen gara liburu bat ez irakurtzeko asmorik batere gabe hura erosteko prest dagoen jendea duen kultura batek duen zorteaz.
|
|
|
Hemen, eta baita Katalunian ere, non gazteleraren aldeko hautuaren arrazoi nagusia espainiar sentitzea den. Ez ote
|
du
horrek ere gurerako balio. Horixe ba gu ez garela" identitatearekin obsesionatuta" gauden bakarrak.
|
|
|
Yann Tellu... Oraingo belaunaldietan nork izan
|
du
horren berri. Guztiz tamalezkoa da, baina Euskal Herriaren kontzientzia hartze eta arlo askotako bilakaeretan berebiziko garrantzia izan duten hainbat eta hainbat lagun ahanzturan urtzera utzi ditugu, eta Yann Trellu haietarik da.
|
|
2014
|
|
|
Ikuskek aurkituko duten zailtasun handiena proiekzioak lortzea izango da. Film labur dokumentalak izateak, batetik, zaildu egiten
|
du
horretarako propio antolatutako emanaldiak aurkitzea; eta 35 mm-tan filmatuak izateak, bestetik, proiekziorako baldintza minimo batzuk eskatzen ditu, maiz edozein herri mugimenduk lortu ezin dituenak.
|
|
|
Isunak gogotik jasan zituzten euskaraz emititzeagatik, eta bereziki euskarazko publizitatea izan zen arazo horietako askoren iturburu lehiakorra, Donostiako beste irrati kateek salaketa bat baino gehiago jarri baitzieten euskarazko iragarkiak ematea konpetentzia desleiala zela-eta. Joxe Mari Iriondok kontatzen
|
du
hori Azpeitiko Uztarria ri emandako elkarrizketan (Uranga, 2003).
|
|
|
Hego Euskal Herrikoek, aldiz, espainiarren kontra egin zuten gerra. Zapaltzailearekiko harreman guztiz desberdina sortzen
|
du
horrek.
|
|
|
Ereduen arteko etengabeko tronu dema horretan, seguru zuetako askok entzun duela Tronu Dema dela historian gehien jaitsitako telesaila. Bada, inork ezin
|
du
hori ziurtatu, P2P trafikoa neurtzeko zailtasunak direla eta. Tru Optik enpresaren datuei so egiten badiegu, aldiz, datu hori egiazkotzat jo dezakegu.
|
|
|
Ohar gisa esan dezagun: ematen
|
du
horrek euskara batuarekin ez duela zer ikusirik, baina ez da horrela. Lehenean ezezkoan daudenak, gerokoan ere berdin.
|
|
|
Audientziak omen dauka errua, diote. Stefan Kolditz alemaniarrak, telebistarako Unsere Mutter, unsere Vater, III. Reichari buruzko lan arrakastatsuaren gidoilariak, zera adierazi berri
|
du
horrekin lotuta:
|
|
2015
|
|
|
Ez dago nahasteriarik batere! Testuaren ibilerari antzeman ez zaion artean bakarrik ematen
|
du
hori. Dagoena esperimentua da arazoei goitik eta behetik, urrundik eta bertatik, alde guztietatik eta tenperatura ezberdinetan elkarrosagarriro, bikain bururatua.
|
|
|
Filosofiaz tutik ez dakit, baina arazo filosofiko potolo samarra izateko itxura guztia
|
du
horrek. Ez soilik gatazkari dagokiona, noski, baina baita gatazkari ere.
|
|
|
Baina, zergatik egiten diete etengabeko erreferentzia euskal mugimendu feministaren mobilizazio forma berriek urteetan zehar gatazka armatuaren baitan garatu diren logika, ekintza eta mobilizazio markoei? Eta, batez ere, zertan laguntzen edo oztopatzen
|
du
horrek Euskal Herriko gatazkaren irakurketa feminista?
|
|
|
Eta denak, etxera. Baina beste proiektu bat jarri zen martxan, arrisku guztiekin, eta arrisku handiak zituen; jendea arriskatu egin da, dirua jarri du, lan egin du, eta egin zuten kaltea hain handia ez izatea ekarri
|
du
horrek. Baina kaltea handia izan zen, handia.
|
|
|
Funtsezko galderak pausatu ditu artetik, ordea, Davantek: " euskal kulturak erdaraz bizi behar ote duen, euskal literaturak itzulpenera mugatu, pastoralak frantsesez sortu eta gero erdara horren pleguetara euskaraz makurtu?", eta botatzen
|
du
hori dena borobiltzen duen hitza ere, ‘kolonizatze’ hitza, ez dena hainbestetan entzuten, baina agian berriz ere gogoratu behar dena:
|
|
2016
|
|
|
Hamarkadak lehenago ere, izan zen antzeko bereizketarik, ETA militarraren eta Iparretarrak en aldekoen artean. Hegoaldeko abertzaletasuna Iparraldera etortzeko moduarekin zerikusia ote
|
du
horrek. Paternalista edo ez ote zen Hegoaldekoen jarrera?
|
|
|
Hori esanda, hala ere, autodeterminazio printzipioaren paradigma berriaren sorrerak ez
|
du
horregatik bere garrantzia galtzen eta prozesu bat bezala ikusi behar da, bere gorabeherekin, jakina.
|
|
|
Langileen eta arduradunen paperak birformulatu behar ditugu? Lanaren izaeraren beraren eraldaketa bat suposatzen
|
du
horrek. Galdera asko eta erantzun gutxi.
|
|
2017
|
|
|
Xilabako finalean kantatu zuen baina, herrialdeko txapelketa batean. Antzematen ez diodan zerbait adierazi nahi
|
du
horrek. Garaion larritasuna, agian, maila guztietan?
|
|
|
Dena den, egun izen handiko koreografo batek, Anne Teresa de Keersmaekerrek, defendatzen
|
du
hori dela dantzaren erronka nagusia: abstraktua adieraztea.
|
|
|
" euskal nazioa" eta" euskal hizkuntza" elkarri loturik daude. Baieztapen horretara iristeko, lehenik, nazioaren kontzeptu klasikoari erreparatzen dio, eta, zentzu honetan, zalantza handirik gabe erakusten
|
du
hori oro har eta betikomunitate linguistikoaren kontzeptuarekin batera agertzen dela. Hortik abiatuz, eta Euskal Herrira etorrita, bestelako bi galdera planteatzen ditu nola pentsatu gaur euskal nazioa eta nola pentsatu euskal nazioaren etorkizuna, zeinak egiaz, eta berak espresuki iradoki bezala, erantzuteko zailagoak diren.
|
|
|
Bestetik, kontuan izan behar da umorea preziatua eta baloratua den ezaugarritzat jotzen den garai batean bizi garela, eta horrek dakar umorea erabili eta zabaltzeko nahia hedatua egotea: zerbaitek grazia egiten badigu gure inguruan zabaltzera joko dugu berehala, eta edozein mezu espazio sozialean azkar hedatzeko tresna ezin hobea bihurtzen
|
du
horrek.
|
|
|
Eta justizia soziala bilatzen duen edozein proiektuk kontuan hartu behar
|
du
hori, alegia, hizkuntzari uko egitea eskatzen zaigula eskubideak eskuratuko baditugu.
|
|
|
Ematen
|
du
horrek ez duela loturarik hizkuntzen biziberritzearekin. Baina badu:
|
|
2018
|
|
|
Ez Picassoz, ez Europaz jarduten duelako. Eta gutaz hitz egiten duen lekuan egon behar
|
du
horregatik Guernica k, kapera xumea izanagatik ere. Lekuak osatuko duelako ikurra.
|
|
|
Emakume bat, atzeguardian geratua, eguneroko errepresioari, goseari, zaintzari, biziraupenari aurre egiten heroi gisa irudikatzeko eta onartzeko gai ote gara? Edo ez
|
du
horren neurririk ematen. Heroitasuna neurtzeko ezaugarri berriak behar ditugulakoan nago, bestela nekez sartuko dira errelatuan bestelako gorpu eta gorputzak.
|
|
|
Gaztelaniaz bai. Ondarroako herri euskarak ez
|
du
horretarako balio, ikusten denez. Langileen erdarak bai, ordea.
|
|
|
Gertakari hori ez da anekdota soila. Kategoria maila
|
du
horrek. Ondarroakoa bakarrik balitz, gaitz erdi.
|
|
|
Euskal Herriko familiek euskarazko eskola ereduen alde egin duten apustu argiak erakusten du sozializazio eragile horren garrantzia: gizaldi gazteak euskararen ezagutzara bideratu ditu, eta eskola eduki
|
du
horretarako lagun. Baina euskaldun berrien familien kasuan, hortik aurrera eragiteko aukerak txikiak dira, eta euskarazko sozializazioa mugatuta geratzen da.
|
|
|
Komisarioak, ordea, artelanen bidez diskurtsoa eraikitzearen ardura du, logika sozial eta estetikoak ulertuz. Eta arte instituzioetan egin ohi
|
du
hori, alegia, historia eraiki eta iruditegi komunak sortzeko legitimitatea duten lekuetan. Hortaz, artearen zein lanbidearen ezagutza funtsezkoa da, eta hori da, hain zuzen, Kirmen Uriberen Bilboko Museoaren alfabetoa erakusketan falta dena.
|
|
|
Nobelagintzako eta poesiagintzako asko ere kanpoan utzi ditut halabeharrez. Ez
|
du
horrek esan nahi ezer aipagarririk egin edo jazo ez denik aipatu gabeko eremuetan ere.
|
|
2019
|
|
|
Zer dela-eta daude jabego pribatudunak eta jabego kooperatibodunak proiektu berean bateratuta? Zer zerikusi
|
du
horrek zahartze aktibistarekin?
|
|
|
Era horretara, noski, ez dago komunitatea sortzeko aukera handirik; zozketa horren emaitza zoriak elkartutako jende sail bat izango da, aurrez ezagutzen ez zirenak. Behin elkarrekin bizitzen hasi ondoren, amankomunean hainbat gauza egin nahiko balituzte ere, eraikinak ez
|
du
horretarako espazio eta azpiegiturarik eskaintzen. (Hau da, gerora ere seguruena apenas ezagutuko dute elkar!)
|
|
2020
|
|
|
Hasieratik euskaraz idatziko zuela erabaki zuen, bere hizkuntza izaki, eta horrela ere izan behar duela pentsatzen du egun. Baina, ez
|
du
horregatik zertan bere hizkuntza komunitatera mugatu, dioenez. Itzulpenei esker, erdal irakurlearengana ere iritsi zaitezkeelako.
|
|
|
Nire ikuspegitik, idazle eta intelektual bat baliagarria izango da independentea bada. Ez
|
du
horrek esan nahi ekidistantea izan behar duenik. Zuk zure iritziak dituzu eta horiekin lagundu nahi duzu.
|
|
|
Izan ere, idazleei ez dagokie euskal gatazkaren gaineko errelatua osatzea, Canoren ustez. Hau da, idazleak gaia landu dezake nahi badu, baina ez
|
du
horretarako berezko konpromiso edo betebeharrik.
|
|
|
Orain sinistarazi nahi digute literaturak duela egiaren pedigria. Eta literaturak ez
|
du
hori.
|
|
|
Euskal Herriko partean, muga frontera bilakatzearekin bat, ordura arteko auzo harremanak nazioarteko estatu artekobilakatu ziren. Fazerien bilakaerak ongi erakusten
|
du
hori. Erdi Aroaz geroztik bailara edo herrien artean ohikoak ziren hitzarmenak nazioarteko tratatu bilakatu ziren.
|
|
|
Bizitza arinagoa eta lehiatsuagoa dugu, antsietate handikoa. Postmodernitatearekiko desengainua ekarri
|
du
horrek: dibertsioa beldurrarekin nahastu da, euforia hauskortasunarekin, Carpe diem a ziurgabetasunarekin.
|
|
|
2 Argi uzten
|
du
hori A. Arrieta Urtizbereak Gogoeta bide irekiak liburuan, ‘Gizakia naturaren eta kulturaren artean’ atalean.
|
|
|
Zertarako balio
|
du
horretaz hitz egiteak. Ohiko galdera dugu ikastetxeetako filosofia saioetan.
|
|
|
Faltan hartuko dute? Digitalki egingo da aurtengoa, eta komunitatearen igurtzia, topaleku izaera eta aurrez aurrekoak duen mugimendu guztia galtzea ekarriko
|
du
horrek, barne zein kanpo mugimendua. Urtean zehar ingurumarian dabilenarentzat agian ez da izango galera handia, ez maila pertsonalean, baina hor urteko jardunaren zati handi bat jokatzen dutenek dute berdina esan.
|