|
2007
|
|
|
Ikasitakoak ematen dizkion aukerei erreparatuko die, izan ere, gaitasun komunikatiboa eskuratu ahala gauza berriak egiteko ahalmena duela ikusiko du. Irakaslearen ebaluazioetan eta kanpoebaluazioetan ere izango
|
du
horrek oihartzunik.
|
|
2008
|
|
|
Ez dago progresibitaterik arautzen ez diren gaientzat; arautegitik kanpo gelditzen direnek ez dute progresibitaterik. Bestalde, progresibitateak kasu guztietan bere bukaera data zehaztu behar du eta dekretu honek ez
|
du
hori egiten alor, jarduera eta gune geografiko askotan.
|
|
|
Ahul xamarra da euskararen artasoroa, kontu pixka bat eskatzen
|
du
horren ustiaketak. Ongarri gisa, sinergien kudeaketa eta eragileen beregaintasun autozentratua izan litezke arrakastatsuenak.
|
|
|
Ahul xamarra da euskararen artasoroa, kontu pixka bat eskatzen
|
du
horren ustiaketak. Ongarri gisa, sinergien kudeaketa eta eragileen beregaintasun autozentratua izan litezke arrakastatsuenak. detektatzeko radar egokirik ez dugulako sortzen asmatu.
|
|
|
Baina idatzizkoak ez diren euskal hedabideen datuei erreparatzen badiegu, ikus genezake gaztelaniaz irakurtzeko erraztasun handiagoa dutenen kopurua are handiagoa dela: Euskadi Irratiaren kontsumitzaileen %66ak erantzun du gaztelaniaz errazago irakurtzen duela (HPS 46), eta ETB1 kontsumitzen dutenen artean ere %66ak erantzun
|
du
hori (HPS 59). Salbuespena Euskadi Gaztea da.
|
|
|
Bestalde, operatiboa izan daiteke, are gehiago, inplikatua ere (horixe dio egileak), aplikazioaukera desberdin horiek nahasi beharrik gabe. Hizkuntza plangintzako gaiekin lotura estuago duten beste eredu batzuk atea irekita uzten dute alde biko irakurketa deskribatzaile edo azalpenezkoa eta operatiboa egiteko —soziolinguistikako literaturak ematen
|
du
horren fede (Labrie 1993: 29) —.❚
|
|
2009
|
|
|
41 hizkuntza global horietan funtzionatzen
|
du
horrek. Nire ustez, aldatu egin da globalaren kontzeptua.
|
|
2010
|
|
|
Hizkuntzaren etorkizuna eta patua herritik kanpo lekutzen al
|
du
horrek. Ez erabat, gure iritziz.
|
|
|
UPFk bikaintasunezko unibertsitate kataluniar bihurtu nahi du, eta nazioartekotzea eskatzen
|
du
horrek," etxean nazioartekotzea" (IaH Internationalisation at home) eta eleaniztasuna barne hartuz. Horrez gainera, hizkuntza katalana zaindu, sustatu eta bultzatu nahi dugu, bai eta horren atzean dagoen kultura ere, gure gizartearen nortasun ikur delasoziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 95 ko, eta horren arduradun garelako.
|
|
|
Berriki, 2007an, Hizkuntzen Sustapenerako Errektoreordetza berriaren zuzendaritzapean, Eleaniztasunerako Ekintza Plan (PAM) berria landu du UPFk, eta sei urteko iraupena izango
|
du
horrek. Erakunde osoari eragingo dio planak, eta politika zehatza ezartzen du Bologna prozesuko titulu berrietarako.
|
|
|
— Prentsan idatzian, Euskaldunon Egunkarian eta, 2003an bortxaz eta bidegabe itxia izan zenetik (orain jada Espainiako Audientzia Nazionalaren epai batek ere onartu
|
du
hori), Berria egunkarian kolaboratzen dut. Herri ekimenez, elkarte anonimo gisa, sortutako egunkariak dira biak hala biak eta diru publikoz lagunduak, hein batean edo bestean.
|
|
|
2009ko martxoan kultura eta komunikazioaren ministeritzaren kabineteko buruak euskal konfederazioaren lehendakariari igorri zion gutunean hizkuntza ideologiaren bilakaeraren adibide ona da. arestian erran dugu batasuna eta uniformatasuna berdintzen direla arduradun publiko batzuengan eta iritzi publikoan. gutun horretan estatuaren ordezkariak bereizketa argiki egiten
|
du
hori idatziz: " Estatuak, eremu horretan hizkuntza politika bolontarista eramanez eta legezko tresneria berezia berretsiz, batasuna gauzatu nahi du ez uniformatasunean baina aniztasunean" (2009/03/09). bai, azken hogei urte horietan Frantzian hizkuntza ideologia ofiziala, estatuarena hain zuzen, aldatu dela erran dezakegu. halere, aukera denetan, frantsesaren lehentasuna baieztatu da eta hori bi mendez geroz ez da aldatzen. aldiz, adibidez, nahiz eta inolako legezko testutan hizkuntzen lurraldetasuna baieztatu ez den, zeharka onartua dela ohar dezakegu. alabaina hezkuntzaren kodeak bere l312 artikuluan, 2005ko apirilean aldatu izan dena, dio:
|
|
|
ez du helduak euskalduntzeko plan berezirik egin, ez izan litezkeen eskaera guztiei erantzuteko bitartekorik jarri, ez eta motibazio kanpainarik antolatu ere. azken 20 urteotan ikasle kopurua eta ikasteko erritmoa apaldu dira eta, neurri handi batean, helduen euskalduntzea euskal hiztun berriak sortzeko indarra galduz joan da (aleman 2010). euskara kualitatiboki oso gizarte esparru jakinetan da hizkuntza ohikoa eta bertze esparru anitzetan ia ez du tokirik. adibidez, hezkuntza da euskara ohiko samarra den esparruetako bat, baina horretan ere ez homogeneoki. Maila akademikoetan gora egin ahala euskararen eskaintza txikiagoa izaten da. alde horretatik, esparru horretan unibertsitatea da euskarak estrategikoki ziurtatua lukeen arloa. unibertsitatea irakaskuntzaren ibilbidearen azken maila da, euskara hezkuntzan sartze prozesuari zentzu eta dimentsio pragmatiko osoa ematen dion goi urratsa. gurean nafarroako unibertsitate publikoak
|
du
horretan zeregin handia. nup 1987an sortu zen eta harrezkero euskararen estatusaren eztabaida publikoan protagonismo berezia izan du. nafarroako euskaldunoi prestakuntza aukera berberak ematea eta, oro har, elebitasun soziala begi onez ikusten ez dutenek nupen euskaraz ikasi ahal izateari mugak jarri nahi izan dizkiote, nahiz eta nupeko ikasleen artean gero eta euskaldun gehiago izan. azken urteo... teknologia berriak eta hedabideak, bertzeak bertze. biak funtsezkoak dira egungo (eta etorkizuneko) komunikazio bideetan euskarak bere tokia izan dezan; eta bietan da nabarmena nafarroako gobernuaren ekimen positiborik eza. hedabideei dagokienez, azken bi hamarkadetan herri ekimenak sortutako irrati eta aldizkariak ugaldu dira nafarroa osoan, Mendialdean batik bat. euskarazko telebistak ere sortu dira6 baina Foru komunitate osorako euskarazko hedabide azpiegitura publikorik ez dago eta eaeko eitb kate publikoek betetzen dute, hein handi batean, hutsune hori. azken urteotan kate pribatuak berretu dira baina batek ere ez du nafarroako ikus entzunezko kontseiluak ezarritako euskarazko kuota betetzen. bertzalde, 2010ean gertatu den itzaltze analogikoaz geroztik, nafarroan ezin da etb lurreko telebista digitalaren bidez hartu eta lehenagoko molde analogikoan segitzen da etb1 eta etb2 ikusten, noiz artio argi ez dagoela (etb3, haur gazte katea, ez da nafarroan hartzen). alde horretatik, orain duela 20 urte baino makurrago daude nafar euskaldunak, telebista kateak gero eta gehiago diren bitartean, nafarroan telebista euskaraz ikusi ahal izatea kolokan dago. gerora begira, euskararako estrategikoak izanda ere horietatik at geratzeko arriskua duten esparruak merezi du aipatzea:
|
|
2011
|
|
|
hainbat zientzialari izanik munduan, eta 30 urte luzeko epea hartuz aztergai, normala dela 1000 edo 3000 artikulu, liburu edo gogoeta lan ateratzea kontzeptu bakar batez. hala izango da, agian, beste alorretan. gurean ez dirudi, ordea, hala denik. ez, hasteko, termino konparatiboetan: hizkuntza soziologiari buruzko beste hitz giltzarri gehienei buruz ez dirudi hainbateko gogoeta saio zabalik egin denik, urrundik ere. zer pentsatua ematen
|
du
horrek berak.
|
|
|
Formulazio zabalaz jardun izan da halakoetan, maiz asko34 hori ezinezkoa gertatu da, horrezaz gainera, hudson ek deitoratzen zuen uniformetasun falta edo" multiple ambiguity" haren iturrian ez zegoelako hainbat kasutan" its use with reference to quite disparate sociolinguistic situations", beste zerbait baizik. egia da" with reference to quite disparate sociolinguistic situations" erabili izan dela, azken mende erdi honetan, diglosia hitza. Barreiatze arrisku kontzeptuala areagotu egin
|
du
horrek, murriztu ordez. ez da hori bakarrik, ordea, kontua. Are gehiago:
|
|
|
delako" joera jeneral" asmozko teorizazio horrekin nora irits gaitezke, hasi orduko huts egiten badigu? Muga handia
|
du
hori, nire ustez, hudson en azalpen horrek. kasu horietariko batzuetan, FishAlan Hudson irakaslea (irlandarra jatorriz, Fishman-en ikasle hurbil eta kuttun izandakoa) errepaso moduko bat egiten eta kontzeptua anabasa girotik ateratzen laguntzeko teoria modu bat proposatzen saiatu zen 2002an.
|
|
|
Jakina: relatively stable situation eta enduring arrangement badakigu zer den. kontu erlatiboa, betierekotasun garantiarik gabea. diglosiazko egoera hori iraunkorra da... irauten duen arte. ez da betidanikoa eta ez betiko. zer
|
du
horrek, ordea, xelebretik, ez dago munduan hizkuntzaegoera bakar bat, ez eta hizkuntza (gaur) osasuntsuenen artean ere, beti horrela izan denik eta beti horrela izateko garantiarik duenik161 horrelako gauzak teorikoki imajina litezke agian, baina praktikan ez da halako kasu bakar bat ezagutzen hankabikoon mundu honetan. diglosia aldatu egin liteke (neurri hedaduraz eta izaera kualitatiboz):
|
|
|
Seguru al gaude, kontuak horrela direla? esana dugu batetik (eta bibliografia ezagunak nahi adina adibide ematen
|
du
horretaz), azken bi mila urteko historia ezagunak195 adibide ugari eskaintzen duela konpartimentazio soziofuntzional osagarri egonkorraz hainbat belaunaldi (zenbaitetan hainbat mende) iraun izandakoaz. galdera bestea da ordea: lehen bai, baina orain?
|
|
|
Teoriatik tiraka – Mikel Zalbide selló n, bertako baserri giroan) eta orain (1970 inguruan) diglosia giroan (luze zabaleko elebitasunez, elebitasun mugatuz edo inolako elebitasunik gabe) bizi garen edo ez garen adostera iristeko gai ez bagara, zertarako balio digu gure diglosia horrek? dakigularik ez da oinarrizko adostasun girorik eskuratu galdera horren inguruan. zerbait esan nahi
|
du
horrek. Saio onik egin denik ez dago ukatzerik.
|
|
|
lehendik metaturik (edo orain bertan, kanpoko beste hiztun elkarteren baten produkzio bizian) idatzizko literatura (oro har bibliografia oinarri) garrantzitsua du. L k ez
|
du
horren parekorik, urrundik ere, idatzizko esparruan. prestigio kontua erantsi izan zaio, askotan, bereizkuntza horri. diglosiaren formulazio hori" geza" zen zenbaitentzat: ez zuen" gatzik". hots:
|
|
|
Baldintza hori ez da diglosiaren (Fishman-en diglosiaren) ezinbesteko baldintza. Askatasun esparrua zabaltzen
|
du
horrek, eta ordura arte diglosiatzat hartu ezin ziren hainbat hizkuntza egoera (tartean, nola ez euskara erdaren artekoa) diglosiazkotzat har litezke (gainerako baldintzak betetzen diren neurrian). Askatasun marjina horren ildotik, era berean, hizkuntza harreman diferenteak deskriba litezke diglosiaren barruan. konkretuki, lau hauek:
|
|
|
Iritzi emaile batek baino gehiagok, aurrez aurre edo zeharka, azaldu
|
du
horren kezka edo ustea2 Baliteke hala izatea, nik besterik sinestu arren. emaiogun beraz begiratua, axalekoa izango bada ere. Ikus dezagun nostalgia kontu hutsa den, ala ez, hemen eta orain diglosiaz jardutea.
|
|
|
L asko eta h gutxi zituen europa preindustrialetik (h+ L) dun" nazio hizkuntza orotarako" ugari duen kontinentera pasa argiro. Aspaldi10 erakutsia
|
du
hori, bidenabar bada ere, karl w. deutsch ek. Mende erdi luzea pasa da ordutik eta, dakidala, inor gutxik egin dio bere baieztapenari aurre.
|
|
|
Leku" osasuntsu" horietariko gehienetan ere ahul dago euskara: arrazoi handia
|
du
horretan odriozolak. Baina justu ingurumen modernizatu horietan dago euskara, oro har, indartsuen eta bizien. gertakari nagusi hori salbuespentzat hartzea ez da egokia.
|
|
|
Surtan jartzean jakiten da, honetan ere, nolakoa den eltzea. horrek ez du, aurrerago azalduko denez, arnasguneetatik kanpora besoak tolestaturik egon behar denik esan nahi. Arnasguneei berariazko atentzioa eta esfortzua (esfortzu intelektuala hasteko, eta emozionala hurren, bestelako korolarioetara pasa aurretik) zor zaiela esan nahi
|
du
horrek.
|
|
|
Niri ez. pozik nago zinez: egindako esfortzuak, horregatik bestegatik ez balitz ere, balio izan du. b) diglosiaren purgatorioaz izan dugu mintzoa. diglosiaren purgatorioaz, ez zeruaz eta ez infernuaz. eztabaida giroa ekarri
|
du
horrek. zeru kontuetan murgiltzea baino mikatz mingotsagoa da, berez, purgatorioaz jardun beharra. Neurri izaera demografikoz, autorregulazio ahalmen ekonoteknikoz eta politiko operatiboz, konfigurazio soziokulturalez eta belaunez belauneko transmisio gaitasunez nabarmen ahuldurik dagoen entitate etnokultural ororentzat ezinbestekoa da gazi gezak eta gozo mikatzak nahasian tratatzea.
|
|
2012
|
|
|
Zergatik da horren garrantzitsua eta zergatik neurtu behar da behaketaren bidez? Zertarako balio
|
du
horrek?
|
|
|
Ukaezina da azken urteotan administrazioetan eta enpresetan abian jarritako planek eragina izan dutela hazkunde horretan, batik bat, Euskal Autonomi Erkidegoan. Jendartearen presioak ahalbidetu
|
du
hori kasu askotan, jakina. Haatik, eremu honetan ere badago zer hobetu, eta, gainera, egoera guztiz ezberdina da Euskal Herriko hiru administrazio nagusietan.
|
|
|
Manu Castillak argi ikusten
|
du
hori: " ez da berdina ikustea ETB1en McDonaldsen espot bat euskaratuta edo McDonaldsek euskaraz egindako espot bat.
|
|
|
Eta ez da gauza kimikoa, baizik eta nolabait, zer edo zer, ideia batzuk sortzen dira buruan: pertsona honek zergatik egiten
|
du
hori?". Eta gaineratzen du:
|
|
|
" ez dut esaten salduta daukazula produktua, baina zu sartzerakoan, hasten bazara," hi, kaixo, egun on". (...) Horrek egiten du asko, asko laguntzen
|
du
horrek". Eta gaineratzen du:
|
|
|
Lekuan lekuko kultura ezberdintasunetara eta hizkuntzara hurbiltzeko asmoz, gero eta ohikoagoa da publizitatean lekuan lekuko hizkuntza eta atzerriko beste hizkuntzaren bat uztartzea. Psikolinguistikaren eremuko ekarpenak laburbiltzerakoan aipatu dugun kode aldaketarekin zerikusi zuzena
|
du
horrek noski. Eleaniztasuna gero eta nabarmenagoa da publizitatean.
|
|
|
Hizkuntza erabiltzeko debekua genuen lehen arrazoietako bat hizkuntzaren atzerapenean edo mintzaldaketa gertatzen den kasuetan. Noraino
|
du
horrek gure kasuan eragina. Egia da, azken 30 urte ingurura arte, debekuz betea egon dela euskararen erabilera.
|
|
|
Mespretxua eta gutxiestea ere bai. Torrealdaik, besteak beste, nahiko dokumentatua
|
du
hori El Libro negro del euskera liburuan (Torrealdai, 1998). Xamarrek ere antzera, Orekan.
|
|
|
Ez omen dute harremanik herrian. Ba omen daki bai, batzuk herriko soziedadean apuntatu direla (erdaldunak badira zein eragin izango ote
|
du
horrek herriko soziedadean?), baina... lehen sikiera elizak biltzen zituela. Meza ondoren, denak biltzen zirela kontu kontari, asteko gertaerak errepasatu, biztanle berriak ezagutu etab., baina orain elizaren hori ere jaitsi omen da eta...
|
|
2013
|
|
|
Ikasleek etxetik, kaletik eta beren lagunartetik dakarten erdarazko hizkuntza erabilera birmoldatzeko eragimena (erdal erabilera euskal jardunera makurtzekoa bereziki) aski mugatua da. Ahalmen autonomia erlatiboa
|
du
horretan eskolak. Analisi askotan nabarmendu da ondoko hau:
|
|
|
Ez du hala behar, ikaskuntza bera ulertzen baita elikatze eta berrelikatze prozesu bat bailitzan. Urratsez urrats aurrera egiteko aukera ematen
|
du
horrek, eta urrats bakoitzaren edukiak zehaztu eta lantzekoa.
|
|
2014
|
|
|
Bai horrek ere, asko asko asko. Fin, nere, neregan asko eragin
|
du
horrek. Fin, hasi nintzen ikastolan bertso eskolan, gero gelditu nuen, eta badakit kolegioan ukan nuela nahi hori, baina, ez dakit, fin, beldurra edo, berritz hasteko, eta lizeoan, ba, ale Oihana, joan eta ongi pasako da.
|
|
|
%91 erabat ados dago eta %9ak aldiz, 3koa markatu du. Honi loturik, hezitzaileen ustez, udalekuak dira hauMaialen Arnedo – Atxutxiamaika aisialdi taldeak haur, guraso eta hezitzaileen euskararen erabileran duen eragina aztertuz rrengan gehien eragiten dutenak (%68ak aipatu
|
du
hori) eta bigarren maila baten egongo lirateke, Neguko eta Udaberriko Txokoak edota zerbitzuak (ezkontzak, ume zaintzak, etab.).
|
|
|
Atxutxiamaikako ekintzek haurren euskararen erabileran duten eraginaz gain, euskararen erabilera mailaz ere galdetu zaie hezitzaileei inkestetan. Emaitzek diotenez, hezitzaileen ustez, udalekuak dira gehien eragiten dutenak (%57ak uste
|
du
hori), bigarrenik Plazako ekintzek (%18aren arabera) eta ondoren, irteerak edota zerbitzuak (%11).
|
|
|
— Herri mailako edo eskualdeko ekitaldiak lantzea; esaterako, Debagoiena aldean egiten dituzten toberak, edo pertsonaia baten bizia gogorarazteko antzezlanak5, pastoralen antzekoak. Diziplina askotako artistak elkarlanean aritzea eskatzen
|
du
horrek.
|
|
|
Taldeetan aritzen denak egiten duen horrekin ondo pasatzea ezinbestekoa
|
du
horretan jarrai dezan. Emozioak landu behar dira, gozamenaren bila aritu, eta jardunaldiak, jaiak eta antzekoak egiterakoan herriko taldeei eta sortzaileei tokia egitea garrantzitsua da.
|
|
|
Taldeetan aritzen denak egiten duen horrekin ondo pasatzea ezinbestekoa
|
du
horretan jarrai dezan. Emozioak landu behar dira, gozamenaren bila aritu, eta jardunaldiak, jaiak eta antzekoak egiterakoan herriko taldeei eta sortzaileei tokia egitea garrantzitsua da.
|
|
|
Uste dut garai horretan emango dela hizkera aldaketarik handiena, eta beraz, kode aldaketa hor hasi ez, baina nabarmen azeleratuko dela esan daiteke. Herri ezberdinetako jendeak bat egiten du bertan eta eragin nabarmena izaten
|
du
horrek. " Bi adin talde horien arteko erabileraren aldea sozializazio ingurugiro ezberdinen ondorioa izan daiteke" (Martinez de Luna, 2014: 132).
|
|
2015
|
|
|
Etxeak eta eskolak euskararen sozializazioan duten harreman desberdin baina konparagarriak aztertzen ditu. Emaitzetan ikus daitekeenez, lehen hizkuntzatzat euskara ikasteak eragin garrantzizkoa
|
du
horren erabileran, ikertutako kasuetan, denek 0 urte bitartean ikasi duten arren. Hortaz," ez dirudi bigarren hizkuntzan jasotako sozializazioak lehenaren adinako indarra duenik haurraren jokaera eta nortasuna bideratzeko".
|
|
2016
|
|
|
non birsortzen da hiztun minorizatuaren diskriminazioa? Sistemak nor behartzen
|
du
horren erreproduzitzaile izan dadin?
|
|
|
gogoaz eta borondate zabalaz gainera, gizarte onarpen zabaleko euskalgintza koherentea eraikitzen asmatu behar da. Lekuan lekuko ahalmen beharrak aintzakotzat hartuz, belaunez belauneko jarraipena ardatz izango duen paradigma diseinatu, luze zabal adostu eta aplikatzea eskatzen
|
du
horrek. Herri agintarien funtsezko eginkizunari itzal egin gabe hautapen alternatiboen eta neurtzen eta lehentasun bideak formulatzen jakitea.
|
|
|
Aldakortasun nabarmena ageri da, alegia, etxe barruko solaskide prototipikoen jardunean. Ondoko taulak ematen
|
du
horren berri:
|
|
|
Atzerabide hori ez da, inola ere, harritzekoa. Bertako euskal hiztun talde trinkoen ahuldade demolinguistiko estrukturalak, besteak beste, erraz esplikatzen
|
du
hori. Gutxi dira kopuruz, eta gero eta ahulago daude kontzentrazioaz:
|
|
|
Oro har, deskribapen aukera ederra ematen du UNESCOren eskala multzoak: argi aitortua
|
du
hori Lewis-ek, 2005ean302.
|
|
|
taula bakarraren ordez bederatzi irizpide (gehienetan aparteko taulaz) erabili behar dira. Informazio multzo zabala eskatzen
|
du
horrek, hasteko303 Horrezaz gainera, eta oso bereziki, bederatzi faktore horien sintesi lana ez da erraz egitekoa. Dokumentuak argi dioenez" languages cannot be asessed simply by adding the numbers; we therefore suggest such simple addition not be done.
|
|
|
Bestetik, aldiz, (BZ 6b) ko arnasgune erasanak ditugu: herritar gehienen eguneroko jardun arrunta euskarazkoa da hor ere, baina hainbat herritar erdaraz bizi da eta herrigiro zabalean eragin nabarmena
|
du
horrek. Hiztun kopuruz txikiak edo oso txikiak dira arnasgune beteak, eta bizibidez inguruko herriburuen edo hiriburuaren mendeko.
|
|
|
Bistan da eskola munduan gora egin duela euskararen erabilerak zenbait alorretan (eremu instituzionalean, bertako lankideen artean,..), ez ordea ikasleen jardunean: ez eskola barruan eta ez eskolatik kanpora egin
|
du
horrek gora. Hori da kontua, seguruenik Arratiako adibide konkretura
|
|
|
427 Bertan formulatu edota bertan egin izan diren HINBE saioen berri izatea esan nahi
|
du
horrek, batetik, eta saio horien emaitzen argi ilunez informaturik egotea, bestetik.
|
|
|
450 1959an sortu zenetik Estatu Batuetako soziolinguistikaren hazkundearekin aski loturik garatu izan da gogoetagune hori. Hizkuntzaren gizarte dimentsioaz jabetzen eta zientziaarauzko hurbilbideak zabaltzen ekarpen sendoa egina
|
du
horrek ere, SILek bezala.
|
|
|
Taktika sailari dagokio, bestalde, aurreko puntuan begiz jotako lehentasun funtzioak indartzeko proiektu bereziak diseinatu, antolatu eta hezurmamitzea. Makro mailatik mesoeta, sarri, mikro mailara" jaistea" eskatzen
|
du
horrek," jaitsi" hitza infrabaliozko adiera despektiborik gabe hartuz432 Asteasun eta Barkoxen, Baztanen eta Uztaritzen, MarkiMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera. Aurrera begirako erronkak nan eta Murgian, Etxarri Aranatzen eta Laudion, Agurainen eta Leitzan ezin gaitezke neurri berberak aplikatzen hasi:
|
|
|
Gero eta euskaldun (euskaraz dakien elebidun) gehiago dugu oro har; igoera hori nabarmena da, batez ere, EAEn. Jakite maila kuantitatibo globalak, ez lekuan lekukoak385, gorabide argia ageri
|
du
horretan: hor daude Iñaki Mz. de Lunaren azalpen jakingarriak eta, beste perspektiba batetik, Xabier Erizeren ekarpen sendoak.
|
|
|
bertako bizilagun (gazte) gehienak bertan (edo inguruan) bizi izaten gera daitezen, hainbat haurreko familia euskaldunak (ez, ahal dela, eleartekoak) sortuz; kanpoko erdal elebidunak edo erdaldun hutsak bertan bizi izatera samaldan etorri ez daitezen lagundu behar da horrekin batera: migrazio fluxuen soziolinguistikazko erregulazio ahalmenaren zati ohargarri bat herritarren esku izatea eta ahalmen hori zuhurki erabiltzea eskatzen
|
du
horrek; b) arnasguneari eta bere ingurumenari bideragarritasun sozioekonomikoa bermatu behar zaio: lanetik bizi da jendea; c) berariazko atentzioa eskatzen dute arnasguneek hiri plangintzaren alorrean412, eta d) herritarrek beraiek konpartimentazio soziolinguistiko eta soziokultural berri bat adostu eta herri giroan aplikatu behar dute; herri giro beregain bati eutsi behar diote, herriko biztanle zahar eta gazteentzat Gemeinschaft moldeko bizibide soziokultural berri pizgarria moldatuz.
|
|
|
Oso oso lan zaila da hori. Erdara nagusi (askotan jaun eta jabe) den ingurumenotan euskarazko hiztun taldeak edota harreman sareak eratzea eskatzen
|
du
horrek, lehendik bizirik daudenak mantentzeaz gainera. Nola egin hori?
|
|
|
Ez dugu gogoan bizi indar etnolinguistikoaz ala bizitasun etnolinguistikoaz mintzo ginen orduan: berdin berdin
|
du
horrek, eskuartean dugun xederako. BAT aldizkariak ere argi jasorik du kontzeptu horren oihartzunik.
|
|
|
294 Gogoratu goraxeago esan duguna: den baino larriago islatzen
|
du
horrek egoera, gure ustez.
|
|
|
arnasguneetako biztanle guztiak kontuan hartuz, ez gazteenak bakarrik, arnasgune gehiago dago (BZ) mailan (BZ) ean baino. Konprobazio enpirikoa behar
|
du
horrek ere, ordea: dakigula ez du inork halako ikerlanik egin.
|
|
|
irakasle eta ikasleak, osasun langileak, kudeatzaileak eta gizartea bera. Egun osasungintzan paradigma den pazientean zentraturiko eta arreta sanitario integratuaren ereduarekin bat egiten
|
du
horrek: eragileen arteko elkarlana eta inplikazioa.
|
|
|
Hizkuntzak osasungintzan duen garrantzia, hizkuntzarekiko kontzientzia eta jarrera hautazko edo ahal izanez gero nahitaezko ikasgai gisa txertatzeko aukera egon daiteke, bai Medikuntza Fakultatean zein Erizaintza Eskolan. Bide luzeko ibilbidea eskatzen
|
du
horrek.
|
|
2017
|
|
|
Hortaz, sinetsita gaude euskararen normalizazioa ekintza kolektiboa dela eta era kolektiboan eraiki behar dela. Lehen aipatu dugun soziokraziak gogoeta egin
|
du
horretaz eta eskema interesgarri bat proposatu du, eremu kolektibo horren osagaiak definitzeko.
|
|
|
— Ekintzari baino prozesuari eman zaio garrantzia lehenengo esperientzietan (formazioa, sentsibilizazioa, baliabideak sortu eta zabaltzea...) eta garrantzi handia
|
du
horrek arrastoa utzi nahi bada eta astebeteko eragin sinbolikotik harantzagoko portaera aldaketetara jo nahi bada.
|
|
|
2.4 Hizkuntzarekin harira joatea lan merkatuan sartzeko unea da biografia askotan unerik esanguratsuena erabilera linguistikoei dagokienez. ...renak. hor ikus dezakegu gaztelania mantentzen dutenen profila, bigarren hezkuntzan agertu eta unibertsitatean desagertzen zena, eta horiek sarritan katalana arbuiatu egiten dute esplizituki. oro har, desberdintze prozesu bat da, eta lotuta dago hezkuntza ibilbidearekin, izan ere, partzialki islatzen ditu hizkuntzaren eta klase sozialaren artean dauden elkarrekikotasunak. argi eta garbi adierazten
|
du
hori elkarrizketatu honek, zeina bartzelonako metropolialdeko gaztelaniaz hitz egiten den auzo batean bizi baita:
|
|
|
hizkuntza bata edo bestea erabiltzeko erraztasuna eta erabilera bera lotuta daude. bukatzeko, azken oharra: faktore edo aldagai hauen eragina denboraesparru ezberdinetan eta jardun mota bakoitzean nolakoa den aztertzea oso interesgarria litzateke, baina ikerlan honetako laginaren tamainak ez
|
du
horretarako biderik ematen, eta balizko etorkizuneko ikerketa sendoago baterako utzi da.
|
|
2018
|
|
|
Araban, adibidez, 2016an egin zuten esperimentu bat, euskalgintzatik at euskararen alde lanean ari diren gazteak bilduta. Hain justu, Topaguneko ordezkariak uste
|
du
hori dela bideetako bat," autoeraketarena".
|
|
2019
|
|
|
gogoeta gai eta arazo iturri bizia da hori, arnasguneetan ez ezik gizarte modernoaren esparru formal eta informal askotan. oso kontuz eta tentuz hartzekoa, nolanahi ere: norbanakoon interesak eta askatasun oinarriak, orobat aginte esparruaren lege marko nagusiak, zalantzan jartzeko bidea sor dezakete eta, besterik nahi izan arren, albo ondorio kaltegarriak eragin. azti jokatu behar
|
du
horretan arnasguneen indarberritze lanean jardun nahi duenak: deskuidoak latz ordaintzen dira.
|
|
|
urtean behingo parakaidista asko jakinik ez dute arnasguneek behar. aholku emailerik bai, eta babes laguntzailerik ere bai. kapitainpiloturik ez. zer egin, eta noiz nola, ganoraz eztabaidatu, adostu eta aplikatzen saiatu behar dute herritarren artean, eta adostasun zabala eskuratu. herritarrak gogor zatikatzen dituen indarberritze proiektuak nekez (bestela baino askoz nekezago) egin ahal izango du aurrera. udaleko, eskualdeko, Lurraldeko eta hortik gorako instantziek entzun eta ulertu egin behar dute, lehen lehenik, arnasguneek zer egin nahi duten. ulertu eta, ahal delarik, konpartitu. goragoko instantzion aldeko jarrera eta konpromiso proaktiboa funtsezkoak dira. hori ere ez da zerutik etorriko: landu egin behar da. oso lan zaila da hori guztia. zaila baina ezinbestekoa. handien eta txikien, partez berdinen eta halere aski nortasun berezikoen, elkarbizitza modu berri bat asmatu eta hezurmamitu beharra iradokitzen
|
du
horrek. Lan zaila, baina sormen aukera bizikoa, da elkarbizitza molde hori aurrera eramatea. gizarte berrikuntzaren (berrikuntza molde baten:
|
|
|
Euskaldunok euskaraz bizi garen espazio geoterritorialik izan badela erakustea funtsezko eginbeharra da, euskal hiztunelkarteak etorkizunik izango badu. ..., lagunartean, plazan eta tabernan, mezetan eta udaletxean47, eskolako jolaslekuan eta frontoian, herriko festetan eta ezkontzahiletetan,..) hitzez ari garelarik48" euskaraz egitea" agintzen duen bertako gizarte araua. c) euskal hiztun elkarte beregaina, eguneroko jardun arrunta euskaraz bideratzen duena, ingurumen horietan bizi bizirik dagoela erakusten dute arnasguneek. argi antzematen
|
du
hori edonork. errespetu handia eragiten du euskarazko jardun arruntaren berezko bizitasun horrek, bai euskaltzaleon eta bai euskaltzale ez diren (bertako zein kanpoko) askoren artean49 euskaldunok euskaraz bizi garen espazio geoterritorialik izan badela erakustea funtsezko eginbeharra da, euskal hiztun elkarteak etorkizunik izango badu. arnasguneek azaltzen dute argien, euskaraz" normal"... Funtsezko oinarri izan ohi da hori, hizkuntza formal landuaren garapen lanerako ere. ez da batere harritzekoa, hortaz, euskal profesional asko (beraiek edo beren gurasoak) arnasguneetatik etortzea.
|
|
|
V.2 Bideragarritasun sozioekonomikoaren erronka a) Lana behar da, arnasgunean bertan edo inguru hurbilean arnasguneak bideragarri izan behar du sozioekonomikoki, iraungo badu. horretarako, besteak beste, lanpostua behar dute arnasguneko herritarrek herrian bertan edo inguruan. hor dago koska: herritarrek lana herrian edo inguruan izatea gero eta zailago bihurtzen ari da. arrisku bizia
|
du
horrek: bertan edo inguruan lanik ez badago beste norabait joango da jendea, gaur ez bada bihar.
|
|
|
hor dago Israel. Berpizte, revernacularization edo biziberritze (ez, soil soilik, indarberritze) lana eskatzen
|
du
horrek eta revernacularization hori, gorago Fishman-en ahotik entzun dugunez, askoz lan zailagoa da: " it is the hardest work".
|
|
|
Tolosaldeko arnasguneen biziraupena, neurri handi batean, Tolosan jokatuko da. edo aracilek bere garai onetan bota zigun esaldi hura: " hizkuntza gutxituen kasuan, bai emigrazioak eta bai inmigrazioak galerak dakartzate"". galera horiek minimizatzea eta, ghetto en edota erreserba indioen itxitura lazgarritik nabarmen aldenduz, ingroupeta intergroup relation direlakoak begirunezko perspektiba egonkorrean zurkaiztea da, gure ustez, soluzio bideragarri bakarra. arnasguneen aldeko saio orok ezinbestekoa
|
du
hori kontuan izatea. zuhur jokatu du kikek elementu hori berariaz azpimarratuz.
|
|
|
22 etxegiroko informazio horri kalekoa erantsi ahal izan dionean, jeneralizazio ohargarriz egin behar izan
|
du
hori.
|
|
|
Jakilea hizkuntzaren zanpaketaz orain da kontziente bilakatzen, baina sekulan ez
|
du
horren gaineko eztabaidarik bizi izan, isilpeko konkordantzia hori, ulertu gabe bizi izan duelarik, bortizkeria sinbolikoari leku eginez. horregatik, gertatutakoak izendatzeak izana agerian ezartzen du, ulermena zein erresilientziari bide eginez: horregatik, lehen urrats hau egin ezean, gertatutakoen ukazioan, mina ezin da azaleratu, ezin da izendatu, beraz, da berrantolatu:
|
|
|
Egoerak gatazka edo zailtasun gisa hartu beharrean jolas moduan hartzeak bidea ematen
|
du
horri aurre egiteko behar den ahalegina norberarentzat atsegin iturri izan dadin eta, horrenbestez, eraldatzaile izan dadin zigorra izan ordez. Eta badakigu indartzen gaituzten portaerek aukera handiagoa dutela etorkizunean errepikatzeko (Suay i Lerma & Sanginés, 2015:
|
|
|
Baten batek esan omen zuen" hizkuntza aldaketa, gizarte aldaketa" dela. hori horrela, euskarak meneko egoera gaindituko badu eta osasuntsu bizitzera iritsiko bada, hainbat gizarte eremu sakon eraberrituak eta irauliak izan dira. Esan nahi
|
du
horrek euskalgintzak, oro har, Gizarte Berrikuntza Eraldatzailearen bidetik nahitaez joan behar duela. Alegia, ekimen zehatzetatik harago, euskalgintzak instituzio egitura nagusia berritzerantz eta gizarte eredu alternatiboa eraikitzerantz ere jo behar duela?
|
|
2020
|
|
|
• Aro digitalean murgilduta gaude eta osasun krisiak inoiz baino garbiago laga
|
du
hori. Transformazio digitala ez da gehiago aukera bat, mandatua baizik.
|
|
2021
|
|
|
Euskara Zerbitzuak zeharka besterik ez
|
du
horretan parte hartu. Meritua, beraz, Oihaneder Euskararen Etxearena eta proiektuaren atzean jardun duten lagunena besterik ez da.
|
|
2022
|
|
|
Zer irabazten du interes taldeak euskarazko zerbitzua eskatuz? Gogoeta partekatzea eskatzen
|
du
horrek euskaltzale motibatuak diren eta ez direnen artean.
|
|
|
" Erdara nagusi (askotan jaun eta jabe) den ingurumenotan euskarazko hiztun taldeak edota harreman sareak eratzea eskatzen
|
du
horrek, lehendik bizirik daudenak mantentzeaz gainera. Nola egin hori?
|
|
2023
|
|
|
Formatu handiko ekimena izan zen, Aiaraldean gauzatu zena, eta Topaguneak hartu zuen antolakuntzaren pisu handienetakoa. Gerora izan dira edizio gehiago, ez horren formatu handian, baina Topaguneak ez
|
du
horren parte hartze aktiborik izan, lehentasunak beste leku batzuetan jarri behar izan direlako (horietako bat Euskaraldia izan da).
|