|
2000
|
|
|
Omenaldia Borges-entzat eta izpiritua Lauaxetarena badira ere, Fernando Pessoa, Konstantino Kavafis, Marcel Schow eta bestelako autoreen obretatik harturiko gaiak aurkitzen dira Sarrionandiaren narrazioetan. Partaide izan zen POTT bandakoen, Bernardo Atxaga, Manu Erzilla, Josemari Iturralde edo Jon Juaristirekin batean izandako hiru urteko bizikizun literarioaren ondarea
|
du
hori. Horregatik, liburuaren epilogoan Bernardo Atxagak idatziriko ipuinean Marcel Schowren La cruzada de los niños liburuaren oihartzunak sumatzen dira, eta, nolabait esatearren, lagunari eginiko begi keinua bezala da epilogo hori, Sarrionandiaren liburuko Durango heresia ri, liburua ixten duen narrazioari, kontrapuntua ematera datorrena.
|
|
|
ETAren su etena da gehien errepikatzen den errealitate zati edo puska. Zerbait esan nahi
|
du
horrek. (El Diario Vasco I)
|
|
2001
|
|
|
" 89 aldiz azaltzen dira zapatak Hamaika pauso n, aipatuko ez den filologoaren esanetan. Mila hitzetik bat, eta zerbait esan nahi omen
|
du
horrek." (172.or.). Era berean, ez da kritikaren ikuspuntu oso" laudagarria" honako paragrafo honetan azaltzen dena:
|
|
2003
|
|
|
Hizkuntzak ikasten ume eta gaztetxoak kanpora bidaltzea gaur hain normala dena ez zen horrenbeste 60ko hamarkada hasieran. Hizkuntza ikasbide aurreratu eta goizetikoa izan zuela erakusten
|
du
horrek.
|
|
|
Euren adinekoek ez zuten egiten, baina interesgarriagoa zen hogeiak atzean utzitakoen anatomia batez ere ustekabean euren ezaugarria gogortzen hasten bazitzaien. Orain Ainhizek ez
|
du
horren kezkarik. Beltzaran azalaren motagatik gorrizka jarri ohi bada ere ipintzea da nahi duen gauza bakarra, eguna hil baino lehen maite duenari erakutsi ahal izateko.
|
|
2005
|
|
|
Frantzian, mila sei ehun haurrez goiti desagertu da hiru urtez! 40 Eskandalarik sortzen
|
du
horrek. UNICEFen arabera 2002 urtean 1,2 milioi haur desagertu da beren etxeetatik munduan, haurren trafikoaren eraginez, lanean edo putetxeetan aritzeko.
|
|
|
Lehen ateratzen ziren hiruetarik bat zen apezpiku izendatua. Pierre Dokelarrek ongi esplikatzen
|
du
hori Larregainen kasuan.240 Apezak eta eliza ongi ezagutzen zituen apezpikua. Ez nonbaitik jinikako ezezaguna, diozesa arrotz batetan galdua.
|
|
|
" Gizonak ez dezala berex, Jainkoak bat egin duena" (Mk 10,6). Zer erran nahi
|
du
horrek. Gostarik gosta, senaremazteek elgarrekin egon behar dutela, ezin bizia delarik, batak bestea jotzen duelarik, amodiorik ez delarik ere?
|
|
|
Jabetasunaz ebanjelioari biziki hurbil den ikusmoldea.295 Eta gisa bereko beste zenbat hurbilketa ez liteke Berri Ona eta euskararen artean? Baliatzen
|
du
hori Elizak?
|
|
|
Eta zer geldituko da bizpahirugarren gizaldian? Zer gizarte emanen
|
du
horrek. Eguberriko izeia iduri, berri hartan baloreak bizi izanen dira, bainan denborarekin histuko, hilen eta orratzak bezala, lurrera eroriko, abarrak hilak utziz, buluzirik.297
|
|
|
Apezik ez bada, ikusi behar da zer gatik. Baina nork bilatzen
|
du
hori. Ikusi eta erabakiak hartu behar baitira gauzak aldatzeko..."
|
|
|
Eliza Saindua. Zer erran nahi
|
du
horrek. Elizatiarrak sainduak direla?
|
|
|
" Aita, oro egiten ahal dituzu. Urrunt ezazu kaliza hau ni ganik!" (Mk 14,36) Ez ote
|
du
horrek desertuko lehen tentamendu haren eite handia. Mirakuluaren bidez ihes egin behar zion goseari, orduan.
|
|
|
Urtean 70 bat. Eskandalarik sortzen
|
du
horrek, erailketetaz hoin minbera diren erresuma horretan? 43 Ez uste izan oraino beste mende batetan bizi litezkeen españolika batzuen arazoa litekeenik. Trintignant Cantat gertakariaren karietara jakin dugu hamar emaztetarik bat joa dela Frantzia zibilizatuan; hilabetean sei emazte hiltzen dituztela beren senarrek!
|
|
|
Ez baita deus bortxaz sar arazten ahal norbaiten gogoan! Biziki polliki erraten
|
du
hori Gabriel Matagrin apezpikuak: " La vérité qu" on assène ne passe pas." 53 Sakatu nahi den egia, ez da sartzen.
|
|
|
Zenbat giristinok irakurtzen dute oinarrizko helburu hori gogoan? " Zer erran nahi
|
du
horrek. Zer ondorio dauka niretzat, gaur egun?" Horra geure buruari egin behar geniokeen galdea, zerbait irakurtu eta.
|
|
|
Beti. Jondoni Petrik azpimarratzen
|
du
hori hitz laburrez, bere prediku motxenetarik batean: " Jesusek iragan zuen bizia ongia eginez." (Eg 10,38)
|
|
2007
|
|
|
Hala bada, alderdi biologikoan eta kulturazkoan batera jotzen dute Euskal Herriko eta Gaskonia Goieneko lurraldeek: iragan bera izan dutela esan nahi
|
du
horrek. Neolito kultura bat beraren oinordeko dira lurralde biak.
|
|
2008
|
|
|
Hitz horiek ongi biltzen dute galdeketetan parte hartu duten EAEko irakasleen iritzi orokorra; beraz, irakasleak erabakitzen du literaturari zenbateko lekua emango dion ikasgelan. Eusko Jaurlaritzak curriculumean zehaztu zehazten du euskal literatura irakatsi egin behar dela Batxilergoan, baina ez
|
du
horren gaineko jarraipenik egiten. Hori horrela, EAEko ikastetxe batzuek nahiago izaten dute EHL (Euskal Hizkuntza eta Literatura) irakasgaiari dagozkion asteroko hiru orduak hizkuntzari bakarrik eskaini, eta kasu askotan irakasgaiaren helburu garrantzitsuena ikasleek EGA agiria ateratzea bihurtzen da.
|
|
2009
|
|
|
Berriemaile bakarrak izendatu ditu artegi moduan. Palentziako artzaina bertan bizi izanaren gomutak, ostera, indartu egiten
|
du
horren akordu isolatua. Bestalde, Mungigorta etxearen prozesua sano antzekoa izan zela jakin ahal izan dugu.
|
|
2011
|
|
|
Izan ere, gaitza da lan beraren obraz lauzpabost kritika egiten direnean, kazeta ezberdinetan, (kritika kopuruen atalean aritu gara gaiaz), ezer berririk esatea. Era berean, kritikarien artean, zelanbait, elkartasuna adierazten
|
du
horrek, batasun moduko bat, norberaren iritzia konpartitua denez gero lan egokia egin deneko sentipena edo lortu gura balitz legez.
|
|
2013
|
|
|
Elkartzeko eta elkarri kontuak esateko era ere bada; barregarrikeriak kontatu, zurrumurruak zabaldu, gordinkeriak esan... rrrte osoan baino askatasun handiagoaz, gainera. Maskarak edo mozorroak erraztu egiten
|
du
horretarako bidea, baina halakorik gabe ere, giroa aproposa da. Etxe barruko kontuak agerian jartzen dira, herriko jauntxo edo agintariak barregarri jarri eta kritika soziala egiteko unea da.
|
|
|
Odoleste eta buzkantzak janariak luzaroago irautea
|
du
horrek helburu. Hori oinarri hartuta, Bizkaian badago esaera bat:
|
|
2015
|
|
|
Iñakik oso argi
|
du
hori, Joxemik irakatsia: plangintza.
|
|
|
Beti kokatu izan da ezker abertzalearen ideologiaren pean eta bere literatura konprometitutzat jo izan da ez gutxitan. Alabaina, Atxagak berak, literatura mota horren kritiko gupidagabeak, zalantzan jarri izan
|
du
hori.
|
|
2019
|
|
|
Kasu honetan senarra da abandonatua eta abusatua, Floraren amari apoplexia batek eman eta gorputz erdia paralizatuta geratu ondoren, berriz, alabak ama zaintzea besterik ez baitu buruan, senarra are eta gehiago abandonatzen du (28). Senarra egiten
|
du
horren errudun ere: " Apoplexiak eman zion; nik emandako disgustuen eraginez, esan ohi zidan Florak" (35).
|
|
|
Elkarrizketa hori gertatu zen unean artean Florak ez zuen amoranterik, baina kontraesan handia ikus daiteke, izan ere, berak maiz Florari adarrak jarri dizkionez ez
|
du
horren ekintza larria ikusten Beltranen emaztearen engainua. Ordea, bere emaztea soinujolearekin dabilela jakitean, bera hiltzea erabakitzen du.
|
|
|
" Pentsatzen du pertsonaiaren sortzea Martinen keinu bihurri bat izan zela; atsegin zaizkio dudako jolasak, oker usteak. Lehen pertsonan idatzitako istorio baten aurrean hamar irakurletatik bederatzik narratzailea idazlearekin identifikatzen dutela gutxi balitz nonbait irakurri
|
du
hori, eta noski, pentsatzekoa da narratzailea idazle bat denean nahasmena erabatekoa izango dela Martin beti baliatzen da gertakizun errealaz kontakizunari egiantza gehitzearren, eta susmoa du, bide batez, arrasto biografikoak uxatzea gustuko duten kritikoei bazka emate alde (172).
|
|
|
Adierazgarri da, esaterako, jakien eta errezeten inguruko berriketak halako zabaltasuna hartzea testuan, lagunartean ere jan kontuak sarritan ateratzea eta senar emazteen arteko eztabaidek errezeta horien exekuzioaren inguruan izatea abiapuntua. Baina kontalari ez fidagarriaren diskurtso itxuraz jantzia gorabehera, sendotasunez eta autosufizientziaz janari onari eta errezetak exekutatzeko modurik hoberenari buruzko baieztapen biribilak egin arren, irakurleak arestian aipaturiko zehar aipamenengatik argi jakingo
|
du
hori blaga dela gehienbat. Gourmand gisa agertzen da, jaki guztiak larderiaz zorrozki epaitzeko prest, baina ez du egunerokoan inoiz ere kozinatzen eta saiatzen denean kuxidadea egiten du.
|
|
|
Krimenari buruzko narratibak genero bat osatu badu ere, genero poliziakoa edota beltza, ez
|
du
horregatik monopolizatu" collective ritual game and dream" sintagman biltzen diren gizon emakumeen behar erreprimitu guztien kontatzeko beharra, eta ez da beti narratiba poliziakoan soilik mamitu. Hurrengo atalean agertuko dugun moduan, genero beltza baino marko zabalagoan aipatzea komeni zaigu euskal letretan, hots, gure helburua emakumea indarkeriaren biktima ala biktimario gisa agertzen den narratiba baita, eta ez azpigenero literarioa bera.
|
|
2021
|
|
|
" Hamarretik bi puntu eman izan dizkio euskara irakasleak literaturari, oso balio txikia, eta ematen
|
du
horri eutsi nahi izan diogula. Emozioekin lotuta egon denez, oso gauza pertsonal gisa ikusi izan da eta beraz zaila gela barrura eramaten.
|
|
|
Hau da, gizartearen parte handi eta, halaber, etorkizuna izango den estratu horren beharrak asetzera heltzen ez bada, hezkuntza ez litzaioke erantzuten ariko bere helburu nagusietako bati, edo ez, behintzat, modu egoki batez. Egiturazko arazoa jartzen
|
du
horrek oinarrian eta edozein ikas prozesurentzat abiapuntu arriskutsua da, esanguratsua izan dadin nahi bada, jakina.
|
|
|
Baina, aldi berean, literatura apurtzea ere izan daiteke, sortzea, eta hori da irakatsi behar zaiena. Ze nerabe horrek zelan ulertuko
|
du
hori ez bazaio irakasten. Berez ez".
|
|
|
" Heziketa literarioa adiera literatura testuak gaitasunez irakurtzeko beharrezkoak diren trebetasunak eta gaitasun horiek irakasteari eta ikasteari dagokio". Modu berean, ikasleriarengan literatur esperientzia ondoren aipatzen den Dewey-ren (1995) esperientzia hezitzailearen ideiarekin nolabaiteko lotura
|
du
horrek sorraraztea bilatzen da heziketa literarioaren bidez, hots, ikasleari norbaitek, noizbait eta nonbait idatzitako hitzek berarekiko zein munduarekiko duten harremana deskubritzeko aukera eskaintzea (Zayas, 2011). Horrez gain, heziketa literarioak irakurketetan gidatzea ere badakarrela baieztatzen du autoreak (op.), eta bi norabidetan proposatzen du gidaritza lana:
|
|
|
Era berean, landutako testu generoez errazago gogoratzen direla esan genezake, eta horretarako beste faktore garrantzitsu bat hainbat aipatutako lanketa modua edota metodologia izaten da. LI6 k, esate baterako, bertsolariak landu zituztenekoa kontatzerakoan, ikasketa esanguratsua izan zela adierazten du eta atxikimendutik egiten
|
du
horren argumentazioa.
|
|
|
Guk esaten diegu hau edo bestea irakurtzeko, edo hau edo bestea egiteko, baina ez diegu galdetzen haiek zer egin nahi duten. [...] Normalean, gauzak hala egin behar direlako egiten direnean, egin egiten dira baina plazeretik gutxi izaten
|
du
horrek". (NE1)
|
|
|
Ikasle gaituaren kontzeptuak oinarri oinarrian printzipio gako bat dauka, bistan dena, ezarritako gaitasunen lorpenarekin zerikusia duena, eta, hortaz, konpetentea izango da xede dituen trebetasunetan gutxieneko gaitasun maila eskuratzen duenean. Konpetentzia terminoaren inguruan zehaztutako hiru euskarriekin lotura
|
du
horrek, hots, ezagutza, trebetasun eta jarrera jakinak eskuratzearekin, baina, PTL markoaren arabera eta Soziokonstruktibismoaren printzipioei ere jarraiki, ikasle gaituaren edo" deeper learner" en ikastun sakonagoa, euskaraz profilean ezagutzaren komunikazioa ezinbesteko ideia da," ikaskuntza hizkuntzatik bereizi ezin den heinean" (Meyer eta Coyle, 2017: 217).... Pluriliteracies edo Alfabetizazio anitzen ereduan ikaskuntzaren garapena giltzarritzat hartzen diren bi prozesuen aktibazioarekin lotuta agertzen da:
|
|
|
40 Freire-ren" heziketa problematizatzailea" pentsamendu kritikoan oinarritzen du Verdeja k (2015: 32), arestian adierazitakoaren haritik, elementu eraldatzaile eta emantzipatzaile gisa: " Hezkuntza problematizatzaileak, azken batean, munduaren erronka eskatzen
|
du
hori gauzatzeko, eta, beraz, ikasleei beren kabuz pentsatzen eta inguruko bizitzaren eta egoeren aurrean jarrera aktiboa hartzen lagunduko dien eta motibatuko dituen hezkuntza behar du; horrela, gizartean eta inguruko gizarte arazoetan parte hartze aktiboa izango dute, arazo horiek modu kritikoan aztertuz eta horiek aldatzeko gizartean jarrera hartuz".
|
|
|
Irudiaren eta ikus entzunezkoen presentzia geroz eta handiagoa da ikastetxeetan, testuliburuetan, beste material batzuetan eta geletan oro har, baina eskola saioen antolaketa, formatuak eta luzerak berdintsua izaten jarraitzen dute, gelen izaera eta osaera ez dira nabarmen aldatu, eta irakurketa paperari oso atxikita ulertzen da oraindik orain, adibidez. Ikasle irakasle profilei eskainitako ondoko ataletan sakonago aztertuko den legez, profiletan gertatu den aldaketarekin zerikusia
|
du
horrek. Baina ez nerabeen edo ikasleen kasuan soilik, NE1 ek dioenaren arabera, helduak ere horrelako joeren eta praktiken baitan daude, eta aldaketa sozial oso gisa ulertu behar da:
|
|
|
Beste zailtasun bat ditugun beldurrak dira, baina horiek guk kendu behar ditugu. Literaturaren sistematizazioari dagokionez, sistematizatu daiteke, eta gauza batzuk sistematizatu dira dagoeneko, bertsolaritzak egin
|
du
horretan aurrerapausoren bat adibidez". (LIR1)
|
|
|
4 ikaslek guztiekin partekatu ostean, paper handi batean itsatsiko ditugu koloretako kartulinak denok" Norbaiti beldurra diogunean, guganako boterea eman diogulako da" horma irudia eraikiz. Beharbada, ahoz ditugunez denak partekatu, gogoetek emandakoa partekatzeko aukera eskainiko
|
du
horrek.
|
|
|
Aurreko azpiatalean esaten zen legez, ohiturak eta aisialdia asko aldatu direla nabarmentzen du HIR1 ek, egunerokotasuna denetzat aldatu den heinean, eta azaltzen duenaren arabera, ohitura horien barruan irakurketa praktikak lekurik ez badu
|
du
horrek zaletasuna elikatu eta sendotu. Eta, elkarreraginezko zirkulu horretan, aipatu den gaitasunak ere zeresan handia dauka.
|