|
2008
|
|
|
«Emakume batek ez du eramango gizonezkoen jantzirik, eta gizon batek ez du eramango emakumezkoen soinekorik». Erlijioak pisu handia izan
|
du
gizon emakumeen janzkeran. «Biblian bertan, soinekoa gorputz sexuatuen ezaugarria eta bermea zen.
|
|
|
James McAvoy, Angelina Jolie, Morgan Freeman. 110 m. Aita hil berritan, hura hiltzaile profesionala zela jakin
|
du
gizon gazte batek. Aitaren agentzian hasten da lanean semea, haren lekukoa hartuta.
|
|
|
Eta zer? Aurtengo zezenak bereziki gogorrak direla iragarri
|
du
gizon batek, mikrofonotik. Hasi da!
|
|
|
Oskar Aranak euskaratu du Man in the Dark, eta Alberdaniak irailaren 2an kaleratuko
|
du
Gizona ilunpean
|
|
|
LAB sindikatuaren arabera, etxegintzak bizi duen egoerak eragin
|
du
gizonen langabezia igo izana. «Etxegintzaren krisia eraikuntzara zabaldu da, eta sektore horretan gizonak dira nagusi».
|
|
|
«Benetako gizona» izatea eskatzen zaie mutilei; emakumeei, aldiz, «neska ona» izatea. Unibertsitatean dauden emakumeen artean estereotipo horiekin hausteko joera antzematen da; elkartasunean eta berdintasunean oinarritutako balioen transmisioak, aldiz, eragin txikiagoa
|
du
gizonengan.
|
|
2009
|
|
|
Urruntze agindua hautsi ahal izango
|
du
gizon batek, haurra hartzeko
|
|
|
Clara Campoamor elkarteak egin du salaketa, argudiatuta neurri horrek ez diola inolako bermerik ematen emakumearen segurtasunari. Izan ere, 200 metroko urruntze agindu hori urratzeko baimena izango
|
du
gizonak, senar emazte ohien haurra, 8 urtekoa, eramatera doanean. Hartara, emakumearen etxean bertan ere sartzeko aukera izango lukeela salatu du Clara Campoamor elkarteak.
|
|
|
Aitorpen gutun baten bitartez, lotan zegoen emakume bati sexu erasoa egin ziola onartu
|
du
gizonak
|
|
|
Ertzainak etxera joan zirenean, gizona bertan aurkitu zuten, eta atxilotu. Emakumeak salatu
|
du
gizonarekin bizitzen jarri zen mementoan hasi zela erasoak jasotzen, baina ez zituela salatu, beldurragatik.
|
|
|
dira nagusi, eta hegoamerikarrak. Hilabete da ezkondu dela, baina ez
|
du
gizon duena ordutik ikusi. Erraz egiten du irribarre, eta lasaitzeko diote haren hortz zuriek.
|
|
|
Lehen egun hartan, kasu. . Umorea behar
|
du
gizonak 05:30ean Markinan irten, ordu eta erdiz nirekin Ziortzara arteko bidea egin, eta berriz herrira itzultzeko!?.
|
|
|
Lanak egingo
|
du
gizona gizon, baina dudarik ez da lanak egin duela emakumea emakume.
|
|
2010
|
|
|
Ustez ama hil
|
du
gizon batek Barakaldon, eta preso hartu dute
|
|
|
Ezin dituzte horrelako eraso eta abusu egoerak salatu, eta ihes egitekotan ere, haien mugikortasuna mugatzen du, are gehiago paperik ez dutenei. Lege horrek, gainera, bestelako eragina
|
du
gizonengan eta andreengan, Fernandezen esanetan: Lan egiteko aukerak mugatzen dizkie emakumeei, generoak baldintzatutako lan esparruetara, batere araudirik eta eskubiderik gabeko sektoreetara.
|
|
|
Fussliren arrazoiaren lokartzeak munstroak dakartza esaldiak dirudi horietako lan askoren izenburu aproposena. Le bon voyage n, adibidez, bere izenarekiko joko ironiko beltza eginez, munstro batek ateratzen
|
du
gizon bat bere autotik. Etorkizun motz eta ikaragarria aurreikusten zaio protagonista gaixoari, iluntasunak akabatuta.
|
|
2011
|
|
|
Behin behineko zigor eskariak jakinarazi dituzte auzibidean parte hartuko duten alde guztiek. Fiskalak 19 urte eta 11 hilabeteko espetxe kondena eskatu
|
du
gizona zigortzeko; akusazio partikularrak eta herri ekimenak, 21 urtekoa. Defentsak, berriz, jakinarazi du absoluzioa eskatuko duela.2008ko urriaren 11n desagertu zen Maria Puy Perez, eta 2009ko ekainaren 23an aurkitu zuten haren gorpua, Sesman (Nafarroa), labore sail batean; 50 urte zituen.
|
|
|
Jaurlaritzak asmoa
|
du
gizonen artean kutsatutako GIB kasuak gutxitzeko
|
|
2012
|
|
|
Gaur nintzateke etxera bueltatu, ugariak baitira matxino nahiz gobernuaren kontrol postuak», damu du Furatek. «Bataloikide asko Siriako Armada Askearen zain daudela diote, baina inork ez daki zer gertatuko den erreboltariak guganaino iristen direnean», azaldu
|
du
gizonak, eta «Turkiara ala Irakeko Kurdistanera» joango dela gaineratu. «Oraingoz, bertako familien elkartasunaz gozatzen dugu.
|
|
|
«Ez nuen gizon gaizto bat aurkeztu nahi gizabanako gisa, egitura eta hezkuntza molde batek harrapatutako gizona baizik», dio zuzendariak. Jabi Barandiaranek egiten
|
du
gizonaren rola. Pertsonaia prestatzeko ez du barne azterketa psikologikorik egin.
|
|
2013
|
|
|
Haren gorpua aurkitu eta ordu gutxira topatu zuen haren ustezko hiltzailearena, urkatuta; 29 urte zuten biek. Gizonak Gutierrez Barquinen familiaren enpresan lan egiten zuen, eta aurrekariak zituen sexu erasoengatik; Poliziak uste
|
du
gizonak emakumea bortxatu nahi zuelako hil zuela. Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna izan berritan gertatu zen urteko azken hilketa, azaroaren 27an.
|
|
|
Nebredari eta Garciari egokitu zaie ekitaldiko lore sortarik bereziena jartzea, bonbardaketatik bizirik ateratakoena. «Emozio handiko unea izan da, malkoek ihes egiten zidaten», esan
|
du
gizonak. Haien aurretik, loreak eskaini dituzte euskal erakundeek, baita urrunagotik heldutakoek ere:
|
|
2014
|
|
|
Biktima diren emakumeei arreta eta koordinazio onena eman behar zaie, baina, errora joaten bagara, prebentzioan eta sentsibilizazioan izugarrizko lana egin behar da, eta gizartean indarrean dauden pentsamoldeak eta balioak aldatu behar dira. Oraindik sistema androzentriko batean bizi gara, eta jende askok uste
|
du
gizon izateak eskubideak ematen dituela. Dena den, aldaketarik sumatu dugu, Beldur Barik programan, adibidez:
|
|
2015
|
|
|
Baina aiten %1, 72k bakarrik onartzen dute. «Zelan esango
|
du
gizon batek lanean umea zaintzeko baimena hartuko duela. Gure gizarte honetan, lana galduko luke».
|
|
2018
|
|
|
Itun soziala berritzea«Testuinguruaren ziurgabetasuna gorabehera, [euskal gizarteak] helburu gisa jartzen du modu iraunkorrean aukerak eta ongizatea sortzen jarraitzea».«Hobeto bizitzeko eta elkarbizitzeko akordio politiko berri bat planteatzen dugu, euskal gizarte moderno, plural, berdintasunezko, kohesionatu baten eraikuntzan aurrera egitea ahalbidetzeko».Gizon emakumeen arteko berdintasuna«Euskal gizartea kontziente da gizonen eta emakumeen artean egiturazko aldea dagoela aukerak izateko eta eskubide eta askatasunak gauzatzeko, arrazoi kultural, historiko, tradizional, ekonomiko eta sozialengatik. Genero desberdintasuna da erronka sozial nagusietakoa».«Euskal gizarteak bere egiten
|
du
gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna gauzatzeko bizitzaren esparru guztietan, garapen iraunkorraren oinarrizko zutabe gisa eta gizarte aurreratuago eta bidezkoago bat lortzeko, emakumeen aurkako indarkeria forma oro desagerrarazi dadin».Legaltasun printzipioa. Printzipio demokratikoa.
|
|
|
Eskerrak umorea baduten, behintzat: «Guztiok batera sartzen bagara hondoratu egingo da», esan
|
du
gizon batek. Hondoratu ez, baina ontzian murgildu egin dira bisitariak egunotan, piratak balira bezala.
|
|
2020
|
|
|
Cate Blanchett aktoreak jokatu du Schlaflyren rola, eta telesailak hasieratik erakutsi
|
du
gizonek menderaturiko mundu batean emakumezko protagonistak nonahi topatu zituela matxismoaren mugak: telebistako elkarrizketetan, etxeko arduretan eta senarrarekin zuen harremanean, besteak beste.
|
|
|
Lengoaiak berak ere zentzua galtzen du zer esanik ez dagoenean. «Aditz denborak», hausnartzen
|
du
gizonak, «betirako joana den denbora baten karikaturak, betirako geratzen den denbora bat. Ilse bihar hil zen.
|
|
|
Orduko «gizarte matriarkalaren aurkako matxinada ez ofizial bat» jarri du haien jatorrian. Argudiatu
|
du
gizonak itsasoan zirela, emakumeek etxeak eta ekonomia gobernatzen zituztela, eta horren kontra hasi zirela elkarteak irekitzen. Izan ere, erreportajean ageri den Andres Hess Dublingo Unibertsitateko irakaslearen esanetan, «Euskal Herriak inoiz ez du izan Espainiako kultura matxista».
|
|
|
Iñigo Muguruzari eta gizon berri guztiei eskaini diezu liburua. Nolakoa behar
|
du
gizon berriak?
|
|
2021
|
|
|
Epaiketak otsailaren 11ra arte irautea aurreikusten zuten, baina, negoziazioen ostean, akordioa erdietsi zuten fiskalak eta akusatuak. Epaiak guztira milioi erdi euro inguru ordaintzera ere zigortu
|
du
gizona, kalte ordainen eta isunen bidez. Bi aldeek baieztatu zuten ez dutela helegiterik aurkeztuko, eta, beraz, irmoa da epaia; datozen egunetan espetxeratuko dute. Bi aringarri aplikatu zitzaizkion:
|
|
|
Nafarroako Auzitegi Nagusiak, gainera, atzo berretsi zuen Probintzia Auzitegiak lehendik 29 urteko gizonezko bati jarritako zazpi urteko espetxe zigorra. Laguna zuen emakume bat bortxatzea egotzita joan
|
du
gizonak kartzelara. 2018ko apirilean egin zion eraso andreari, Lizarran.
|
|
|
Fiskaltzak hamabi urteko kondena eskatua zuen akusatuarentzat, baina akordio bat lortu du harekin eta akusazioarekin; besteak beste, «kaltearen erreparazioaren» aringarria aplikatu diote erasotzaileari, egindakoa onartu duelako. Kalte ordain ekonomikoa pagatzeaz gain, sexu hezkuntzarekin lotutako terapia bat egin
|
du
gizonak.
|
|
2022
|
|
|
Foruzainak eta suhiltzaileak joan ziren etxebizitzara; indarrez sartu ziren, eta hilik aurkitu zuten emakumezkoa, gela batean. Nafarroako Auzitegi Nagusiak eman
|
du
gizona atxilotzeko aginduaren berri, eta, epaileak azaldu duenez, urtarrilaren 8a eta 9a bitartean hil zuten andrea, «bortizkeria handiz».
|
|
|
Bizkaian, berriz, bi adingaberen aurkako bi sexu abusu ikertzen ari da Ertzaintza. Horietako bat Ugaon gertatu zen, joan den igandean; 16 urteko neska batek salatu
|
du
gizon batek bortxatu egin zuela. Bertzea Bilbon gertatu da; 23 urteko neska batek salatu du joan den larunbatean sexu abusuak egin zizkiotela bi gizonek.
|
|
|
Nafarroako Auzitegiak bi urteko espetxe zigorra ezarri dio gizon bati 2019an Los Arcosen (Nafarroa) andrea hiltzen saiatzea egotzita. Auzitegiak larrigarri gisa hartu
|
du
gizonaren eta emakumearen arteko familia lotura, baina bertze hainbat elementu aringarritzat jo ditu. Horien artean, auzitegiak ebatzi du, txosten psikiatrikoak oinarritzat hartuta, erasotzaileak molde psikotikoko antsietate eta depresio nahasmendua zuela emakumeari eraso egin zionean.
|
|
|
Azken bi asteetan, bakarrik ibili da Mujika. Eta, zenbaitetan, «mespretxua» sentitu
|
du
gizonen aldetik. Zer eta emakume bat bakarrik dabilelako.
|
|
|
Neska eta mutila ezkondu egingo dira. Gerrak luze jotzen badu, frontean segituko
|
du
gizonak. «Mambru gerrara joan zen, hori mina, hori mina, hori pena!», zioen txikitako kanta batek.
|
|
|
«Ez, ez, ez. Madrildarra...» —etena egin
|
du
gizonak, hitz egokia bilatzen ari balitz bezala— «madrildarra despotikoa da».
|
|
|
Alabaina, nabarmendu zuen neurria «beharrezkoa» dela, eta argudiatu emakume transek «abantailak» dituztela «indarrari, energiari eta gaitasun fisikoari dagokienez». Era berean, federazioak zehaztu
|
du
gizon transgeneroek gizonezkoen taldeetan jokatzen jarraitu ahal izango dutela «idatzizko baimena ematen badute eta arriskuen ebaluazioa egiten bada».
|
|
|
Herri epaimahai batek epaituko
|
du
gizona; gaur hautatuko dituzte kideak. Bihar, berriz, alde bakoitzak bere txostenak aurkeztuko ditu, eta akusatuak deklaratuko du.
|
|
|
Bestalde, Gasteizko Udaltzaingoak ere ikerketa bat abiatua
|
du
gizon baten kontra, sexu erasoa eta bortxa matxista egotzita. Bi alaba adingabe bortxatu izana leporatu dio haren bikotekide ohiak bi alaba horien ama ere bada emakumea.
|
|
2023
|
|
|
«Begira, aita!». Semeak erakutsi dion lekura jiratu
|
du
gizonak burua: « ¡ Sí, tío!».
|
|
|
«Emakumeok egin dugu planto jada; zaintza lanak gure gain hartu ditugu orain arte; nahikoa da», esan du Garciak. Azaldu duenez, zaintza lanak «ia esklusiboki emakumeek egin behar izateak» eragiten
|
du
gizon eta emakumeen arteko desberdintasunak desagerrarazi ezin izatea.
|
|
|
Euskal pastiza jan dute. Pastelean marraztutako lauburua erakutsi
|
du
gizonak. «Euskal Herri osoaren sinboloa» dela adierazi du.
|
|
|
Bi istorio: lehena, Replika aplikazioak bikotekidearekin izango zenituzkeen elkarrizketak imitatzen ditu, baina erasotzaile bat bilakatu da; bigarrena, Chai aplikazioan Eliza izeneko txatbotarekin sei astez hitz egin ondoren, bere buruaz beste egin
|
du
gizon batek.
|
|
|
«Agenteek egiaztatu ahal izan zuten justifikazio horren zehaztasunik eza. Nik ez baitut alkoholik edaten; musulmana naiz, eta, gainera, 30 minutu neramatzan ilaran lagunarekin, lasai», esan
|
du
gizonak.
|
|
|
Lehen zantzuen arabera, gizona emakumearengana gerturatu zen, eta, hitzik egin gabe, tiro egin zion zuzenean. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak atzo ilunabarrean jakinarazi zuen indarkeria matxista dela ikertzen ari diren hipotesi nagusia, eta, gaur goizean, Segurtasun sailburu Josu Erkorekak berak, Erandioko polizia etxean egindako agerraldi batean, baieztatu
|
du
gizonak eskopeta batekin hil zuela andrea, ikerketen lehen emaitzen arabera.
|
|
|
Datu gehiago ere jakinarazi ditu Erkorekak; adibidez, esan
|
du
gizonak aitarengandik jasoa zuela eskopeta. Ertzainek hasieran «deflagrazio» bati buruz zergatik hitz egin zuten ere azaldu du; esan du hainbat lekukok «kaxa txuri» bat aipatu zutela, eta entzun zen soinuak ere leherketaren hipotesia sorrarazi zuela.
|
|
|
«Adinekoen inguruan onkeriazko aurreiritziak izaten ditugu; beraz, zaila da irudikatzea gizon edadetu bat indarkeria erabiltzen». Gaineratu
|
du
gizon horiek «sozializazio patriarkal sendoagoa» jaso zutela, gizartea egungoa baino matxistagoa zenean, eta horrek «indarkeriazko jokabideak indartzea eta legitimatzea» eragin duela, baita «kronifikatzea» ere, eta haiek zahartu ahala bortizkeria moldeak haien gaitasun fisikoetara egokitzea.
|
|
|
Ekintzailetasunean dagoen genero arrakala ikertu dadin eskatu genuen iaz: zenbat fakturatzen
|
du
gizon batek sektore jakin batean lehen urteetan, eta zenbat emakume batek. Desoreka dagoela uste dugu, eta aztertu dadin nahi dugu, gero neurriak hartzeko.
|
|
|
Burrunbatik aldenduta, ordea, bilera klandestino baten hotsak aditu litezke Erorien Monumentuko sotoan. «Hauteskunde kanpaina hau ez doa ongi, Maria del Carmen», esan
|
du
gizonak. Dagoeneko kendua du zapi gorria, eta agerian utzi du polo zuriko lepoaldean brodatutako banderatxoa.
|
|
|
Marian! Hortxe!», oihukatu
|
du
gizon batek, haur bat besotan. Argitu da misterioa:
|
|
|
Ate aitzinera iristean, hiru gizonek sartzea trabatu zioten; galdetu zienean bertatik mugitzeko, jo egin zuten, behin eta berriz, bortizki. Prokuradoreordeak azaldu
|
du
gizona oraindik koma artifizialean dagoela, eta hiltzeko arriskuan oraindik. Inkesta abiatu da, hilketa entseguagatik.
|
|
|
Ate aitzinera iristean, hiru gizonek sartzea trabatu zioten; galdetu zienean handik mugitzeko, jo egin zuten, behin eta berriz, bortizki. Prokuradoreordeak azaldu
|
du
gizona koma artifizialean dagoela, eta hiltzeko arriskua duela oraindik. Inkesta abiatu da, hilketa entseguagatik.
|
|
|
Joanden astean, firrinda handian zoan oto batek aurdiki du oinkari bat baionesa, Maurice Senecal, eta lehertu diozka bi aztalak. Gelditu da berehala, hartu
|
du
gizon gaichoa eta ereman Lafourcade jaun mirikuaren eritegirat. Bainan hor heltzean hil izan da.
|
|
|
Hala, Vanesak eskolak emateko zailtasunak ditu orain, hutsetik hasi behar baitu, eta etxe bat aurkitzekoak, berriz, Gustavok. Aldi berean, belaunean min hartu
|
du
gizonak, eta bere eguneroko yoga praktika ezin eginda dabil. Gimnasio batera joko du aurrena, baina, pixkanaka, yoga praktikatzera itzuliko da, eta horrekin batera, bere bizitza bideratuz ere joango da.
|
|
|
Emakumearen heriotza iristen denean, senarrak gorpua etxeko hozkailu handi batean sartuko du. Eta handik aurrera, dolua ahal duen moduan pasatuko
|
du
gizon protagonistak. Iraganeko bidaia batean eta ur jauzi batean hasiko da pentsatzen gizona.
|
|
|
«Zerbait irmoa esaten zuen: ' Arteak hil behar
|
du
gizona bizi dadin'. Pentsatzen zuen ez dagoela funtzio sozial bat bete dezakeen egiazko hezkuntzarik heziketa estetikoa kontuan hartzen ez bada».
|
|
|
«Denon bizitzaren inguruan hitz egiten ari gara; ondorioz, denok hartu behar dugu ardura». Hala ere, mugimendu feministak luze eztabaidatu
|
du
gizonen parte hartzearen inguruan. «Protagonismorik gabeko aktibazio batera deituta daude», zehaztu du Landazabalek. hau da, bigarren lerroan egonda ere, subjektu aktiboak izango dira:
|
|
|
San Agustinen arabera, bidezkoa da gerra, betiere dena delako gerra hori justua baldin bada. «Etsaiaren bidegabekeriak behartzen
|
du
gizon jakintsua gerra zuzenak deklaratzera».
|
|
|
Hala, epaileak ondorioztatu
|
du
gizonak sexu eraso iraunkor delitua egin zuela, eta gertaeren aitortza aringarri gisa balio izan dio.
|
|
|
Nafarroako Probintzia Auzitegiko Lehen Atalak sei urteko kartzela zigorra ezarri dio 25 urteko gizon bati, 2022ko apirilean emakumezko lagun bat sexualki erasotzeagatik. Epaiak frogatutzat jo
|
du
gizonak biktima bortxatu zuela, hura konorterik gabe zegoenean. Erasoa gertatu zenean, neskak 18 urte zituen.
|
|
|
Etenik ez duen bortxa da: batez beste, 65 egunean behin hiltzen
|
du
gizon batek emakume bat Euskal Herrian. Eta instituzio publikoak 2003an baino lehenago hasi balira hilketen estatistikak egiten, emakumeen kontrako indarkeriari buruzko pertzeptzioa beste bat izango zen:
|
|
|
Bi hilean behin hiltzen
|
du
gizon batek emakume bat, batez beste; zehazki, 65 egunean behin. Urteen artean badira gorabeherak; 2005ean hamar emakume hil zituen bortxa matxistak; 2004an eta 2010ean, zortzina.
|
|
|
Haren laguntzailea, zain gauden bitartean, hegaztiak hiltzen eta lumatzen dabil, eta izterrak, bularkiak eta hegoak mozten. Eskatu adina saltzen
|
du
gizonak, neurri bateraino behintzat. Nik kilo eta erdi eskuratu dut.
|