|
2000
|
|
|
izeneko paradigman, kognizioa gizabanako barneanematen den zerbait da eta, gainera, sortzetiko, berezkoa eta definitzailea gertatzenda gizabanako bakoitzean eta guztietan. Teoria honetan sartzen diren ereduteorikoen artean, batek esaten
|
du
gizabanakoen kognizioak sortzen dituela ezagutzak, eta ezagutzekin batera baita errealitateak ere; bestalde, kognizioa zenbaitmodulu edo azpikognizio berezirekin osatuta egongo da, adibidez: modulu linguistikoa edo hizkuntzarekikoa, modulu soziala, sen oneko modulua, etab.; gauregunean ondoen ezagutzen dena modulu linguistikoaren estruktura eta funtzionamendua denez, ezagutza linguistikoa eredu analogiko bihurtu da, beste edozeinezagutza mota nolakoa izan eta azter daitekeen ikusteko.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, Allard eta Landry k (1986, 1994; Landry eta Allard, 1994) hizkuntza baten ezagutzaeta erabilera azaltzeko ez dute bizitasun etnolinguistikoa eta identitate etnolinguistikoa bakarrik kontuan hartzen, autore horientzat askoz garrantzitsuagoak dirapertsonarteko kontaktu linguistikoak. Bizitasun etnolinguistiko objektiboak eragina
|
du
gizabanakoek beren talde etnikoko jendearekin izango dituzten kontaktuetan. Bizitasun etnolinguistiko objektiboa altua denean hizkuntza batean, taldeetnikoko kideekin hitz egiteko aukera handiagoa egongo da.
|
|
2002
|
|
|
Azken gogoeta hori ulertzeko, destradizionalizazioaren ondorioz, pertsonaren esperientziak eta norberaren nortasunaren eraikuntza gero eta zatikatuagoak daudela frogatu besterik ez dago. Aldi berean, testuinguru, talde eta bizitza sozial eta kulturalaren arlo desberdinetan jarduten
|
du
gizabanakoak batak bestearekin loturarik zertan eduki ez duena. Nia definitzeko esparruak aniztu egiten dira.
|
|
2007
|
|
|
Ez dirudi norberarenezagutza gizarte lorpen bat denik, gizabanakoak bere burua aztertuz lortzen duenezaguera baizik. Hala ere, ezagutza horrek adierazten
|
du
gizabanakoak badakielabere inguruan beste pertsona batzuk daudela eta haiengandik bereiziriko gizakiadela. Hori dela-eta, gizarte ezagutzaren zatitzat hartzen da (Durkin, 1995).
|
|
|
Adibidez, diruak erosteko balio dezake, baina bi hilabeteko haur batek ezin du hori egin. Testuinguru batean dagoen aukera multzoakzehazten
|
du
gizabanakoak testuinguru horretan egin ahal izango duena. Egondaitezkeen aukera guztien artean, bakar batzuk besterik ez dira gauzatzen, etahoriei benetakoak esaten zaie.
|
|
|
Horien artean, behaketa naturalaeta laborategiko behaketa erabiltzen dira gehien. Behaketa naturalean, ikertzaileakgiro naturalean behatzen
|
du
gizabanakoaren portaera. Esaterako, ikertzaileak haurbati behatzen dio panpina batekin jolasten ari den bitartean, beste pertsonen egoeramentalei buruz duen ezagutza aztertzeko.
|
|
|
Alde batetik, gehienetan, bakarka egiten dira, eta, ondorioz, gizabanakoaren erantzunak argigera daitezen, galdera gehiago egiteko aukera ematen dute. Bestetik, elkarrizketaegiten duenak aukera izaten
|
du
gizabanakoaren sentimenduei, emozioei zeinjarrerei behatzeko, eta, zenbaitetan, behaketa horien bitartez, galderenerantzunetatik lortzen dena baino informazio interesgarriagoa lortzen da. Bestalde, elkarrizketei esker, informazio zehatza lor daiteke.
|
|
2009
|
|
|
Baina, zer gogoratzen
|
du
gizabanakoak. Zer gogoratzen du giza talde batek. Banakoak oroitzapenak oroitzen eta transmititzen ditu, hau da, iragandako esperientzien aztarnak.
|