|
2000
|
|
|
Deereren behementziaz nahikoa nazkaturik, Otsotzarmendi jaunak hartu nahi izan zuen hitza, itaunketari ukitu gizakorrago bat eman nahian, baina Deerek ez zuen men egiteko inolako intentziorik. " Jakin behar du jendeak, jakin behar
|
du
etxeko teleikusle errespetagarriak, gizaseme dohakabe itxurako hau, gizaseme onanista zikin hau zer den, zer izan den, gizarteak berriz inoiz halakorik pairatu beharrik izan ez dezan". Airean utzi zuen esaldia, eta Deerek ezpainak busti zituen ur tragoxka batez.
|
|
2001
|
|
|
Ez dago estu, baina. Unerik latzenetan ere ez
|
du
etxean ogi zatirik, oilo egosirik edo falta izan. Izan ere, familia onekoa omen zen bere aita zena, eta amak senide baserritar ugari omen dauka.
|
|
|
Kezka bakarra orain: zer egingo ote
|
du
etxeko txikiak?
|
|
|
Gure amak dena josi, errepasatu eta konpondu
|
du
etxean: seme alaben eskolako amantalak eta haserreak, aita semeen tailerreko buzoak eta liskarrak, auzoen gona barren eta tristurak...
|
|
|
Baina euskara eta euskal kultura ez dira uharte, irautekotan Europan eta Europarekin iraungo dute. Etxe barnean egindakoak ezin
|
du
etxean soilik gelditu: " denontzat sortzen dugu edo ez dugu inorentzat sortzen", dio Mitxelenak, bere euskalduntasunaren talaia Europara begira baitzegoen.
|
|
2003
|
|
|
Horrela ere pasatzen dio baberoa Maria txikiari ezpainetatik, tomatea eta jaten dutenean. Aitak ere ezpain-zapia lepotik zintzilik jartzen
|
du
etxean. Merenderoan, berriz, ez.
|
|
|
Lehen ere aipatu dugu laugarren aginduari buruzko dotrinetan umeak" arguizai biguna" direla nola esaten den; bada, senarrak ere" arguizai biguna" bezala moldatu behar duela emaztea esaten zaigu orain. Eliza Ama Santuak agintzen duen moduan, andreak beti senarraren iritzikoa izan behar du, oso urritan irten behar
|
du
etxetik eta, beti ere, senarraren baimenarekin. Agintzea gustatzen zaion emakumea bada, kontuz, ez da halakorik utzi behar; bakoitzak bere lekua du, eta ez da aldatu behar:
|
|
2006
|
|
|
Eraikitzaileekin zuzenean adosturiko salmentak nahiko eta lar genituzke aurrera egiteko. Gorkak interes berezia
|
du
etxe honekin. Bezeroak egiteko bidea da.
|
|
|
Aitak esan ohi
|
du
etxe bat ez dela norberarena gaixoaldi bat (gripe ziztrin bat besterik ez bada ere) bertan pasatu arte. Gaindituko al nuke erabat betiko nirea hona etorriz gero bizitzen?
|
|
|
–Egia da, ipar ekialdera ematen
|
du
etxeak.
|
|
|
Maitek zer iritzi ote
|
du
etxeaz bere barrenean. Egia da, ito egiten nau larritasunak:
|
|
2008
|
|
|
Bere emakumetasuna ateratzeko desira igartzen zitzaion. Ez
|
du
etxean lo egin.
|
|
|
Ez
|
du
etxean erretzeko ohiturarik, baina zigarro bat pizten du, eta irratia ere pizten du. Ematen ari diren musika nahiko garratza da.
|
|
|
Ematen
|
du
etxera lehenago itzultzeko aukerak barrua inarrosi diola Rosari, ahoaren ertza okertu zaio: Etxera?
|
|
|
Txinan, mutilek ziurtatzen dute gurasoen zahartzaroa. Egunen batean neskak alde egingo
|
du
etxetik eta gurasoak bakarrik utziko ditu. Beraz, aukeran, mutila nahiago dute neska baino, eta nahi horrek politikaren mundura eramango gaitu berriro ere.
|
|
2009
|
|
|
Zaila ote da ulertzea ahaleginak eta bi egin behar direla zerbitzu horietan, eta era horretako beste zenbait zerbitzu publikotan, gerorako utzi gabe herritarrarekiko oinarrizko komunikazioa euskaraz ere berma dadin? Hizkuntzen bizikidetza harmoniatsuan ez ezik, zerbitzu publikoaren kalitatean ere zuzenean eragiten
|
du
etxetik euskal hiztun diren haur eta zaharrekin oinarrizko komunikazio hori, elebitasun defizita dela medio, ia ia inkomunikazio bihurtzeak. Zaila ote da hori ulertzea?
|
|
|
Euskaraz bikotekideetako batek baino ez dakienean, ordea, ez da gauza bera gertatzen: Euskal Autonomia Erkidegoan seme alaben %86k euskara jasotzen
|
du
etxean; %71k besterik ez, ordea, Nafarroan; eta %45era ez dira iristen Iparraldean. Erratzeko beldurrik gabe esan dezakegu euskararen hiru lurraldeen arteko alde hauek lurralde bakoitzeko herritarren atxikimendu maila ezberdinen erakusle direla.
|
|
|
Lehen hizkuntza gaztelania bakarrik duten elebidunen %89k nagusiki gaztelania erabiltzen
|
du
etxean, eta %2, 4k baino ez nagusiki euskara. Aldiz, euskaldun zaharren %64k nagusiki euskara erabiltzen du etxean, eta %10ek nagusiki gaztelania.
|
|
|
Lehen hizkuntza gaztelania bakarrik duten elebidunen %89k nagusiki gaztelania erabiltzen du etxean, eta %2, 4k baino ez nagusiki euskara. Aldiz, euskaldun zaharren %64k nagusiki euskara erabiltzen
|
du
etxean, eta %10ek nagusiki gaztelania.
|
|
|
Urteak franko pasatu dira ordutik, eta ikusi beharreko gertakari estonagarrienaren lekukoak izaten ari gara: legearen itzala munduko bazter guztietara luzatzeko bideak eman dituen Estatu berberak ez
|
du
etxe barruko zoko ilunak argitzeko, ez erantzukizunak eskatzeko kemenik erakutsi. Ekimen ofiziala ez da gai izan ezta memoriaren lege duin bat aurrera ateratzeko ere.
|
|
2010
|
|
|
Eta zorionak bihotza zabaltzen dio, bihotza eta patrika eta mahaia. Afari eder bat ematen
|
du
etxean nahi duen guztiarentzat; han ez dago etiketarik, ez dago debekurik, ez baldintzarik. Han biltzen dira ateak itxita aurkitzera ohituak dauden guztiak.
|
|
2011
|
|
|
Hotz egiten
|
du
etxean.
|
|
2012
|
|
|
Bere burutazioetan murgilduta dagoela, Arantza gerturatu zaio Luisi balkoira. Ez
|
du
etxera sartzen sumatu.
|
|
|
Horra hor, bada, hiria eta basoa barioak elkartuta, Inasen sentipenetan gero eta gehiago gerturatzen ari diren bi eremu. Sarrailan sartu
|
du
etxeko giltza eta zirrara batek behetik gorako bidea egin dio bizkarrezurrean barna. Beldur antzekoa sumatu du metafisikarako joera hori adinarekin gurintzen doan seinale ez ote den pentsatuta.
|
|
2018
|
|
|
Esmokinek paradisua aurkitu
|
du
etxe berrian: balkoi zabala, kaleko ikuskaria behatzeko parada ematen diona, esperientzia arras berria beretzat; eta hamaika mila txoko esploratzeko.
|
|
2019
|
|
|
elur zuriaren lilurak tragedia bil dezake bere baitan. Paulek denbora dezente egin
|
du
etxean osatu arte. Amaren heriotzak umezurtz utzi zizuen Paul eta Elisabeth neba arrebak.
|
|
|
–Zer esan nahi
|
du
etxean? –galdetu zuen neska koskorrak.
|
|
|
Hitz horiekin hasten da Hawthornen Wakefield izeneko narrazioa. Protagonistak errutinazko bizitza batetik urrutiratu nahi du, uko egin nahi die eguneroko erantzukizun familiarrei, eta bidaia labur baten aitzakian, alde egiten
|
du
etxetik. Desagertutzat jotzen dute.
|
|
2020
|
|
|
Connellek, tentetu, eta gau  mahaian uzten du edalontzia. Mariannek pentsatzen
|
du
etxera eramateko eskainiko zaiola berriro, baina, horren ordez, esaten dio: Izozki bat nahi duzu?
|
|
|
Marianne, hala ere, Alanen paretik korrika pasatu, eta eskaileretan gora joaten da. Gorputza sentitzen
|
du
etxe barruko aire hotzetan lasterka joaten. Jiratu eta Marianneren atzetik abiatzen da Alan, baina Mariannek bere gelara iristea lortzen du, eta atearen kontra jarri eta gogor bultza egitea, Alanek harrapatu baino lehen.
|
|
|
Keinukariari eman eta etxeko sarbide hutsera iristen da. Autotik irten eta atea ixten duenean, haren hotsak oihartzun egiten
|
du
etxearen harrizko fatxadan.
|
|
|
Zeru kloro urdin zirraragarri bat dago, leun eta arraso, zeta bezala. Mariannek ardo apardun botila hotz bat ekartzen
|
du
etxe barrutik, kondentsazioa beiran behera izerdia bezala irristan duela, eta Nialli eskatzen dio irekitzeko. Conne  lli erabaki zentzuduna iruditzen zaio.
|
|
|
Begiak zimurtzen saiatzen da, Nialli erakusteko ez dakiela zer pentsatu. Niallek begirada esanguratsu bat botatzen
|
du
etxearen aldera eta gero Connelli begiratzen dio berriro. Connellek bere eskuin sorbaldaren gainetik begira  tzen du.
|
|
|
–Nahikoa jaten
|
du
etxean Filisbertok.
|
|
|
Beste trago bat. Mendi honek ez
|
du
etxekoen itxurarik, baina aldi berean antz handiagoa du haiena beste mendi askok baino, lur berekoak izaki. A, eta jendea neukan nik gogoan, inguru hauetako jendea, jende ona.
|
|
2021
|
|
|
Itzulera, hala ere, bakarrik egiten du; bere lagun mina gustura dago Ingalaterran. Jonanek, ordea, ezin
|
du
etxekoengandik betiko urrundu, nahiz eta hozkia emateko egoera eduki zain; besteak beste, jakin du anaia zaharrenak labana sartu diola gazte bati, zauri arina hala ere, eta hiru hilabete eman dituela espetxean.
|
|
2022
|
|
|
Eta beroa da Mercèren ahotsa eta leunak eskuak, baina ezin dira guztiak salbatu. Gela bat
|
du
etxean bisitak hartzeko. Eta disimuluan, begiratu gabe, igarotzen dira haren aurretik seme alabak eta senarra.
|
|
|
Uste dut iritsi dela eguna: antolamendu berri bat eskatzen
|
du
etxeko liburutegiak.
|
|
2023
|
|
|
Oloteko mutil batekin zebilen orduan, eta goiti eta beheiti eramaten zuen egun guztian lagunak. " Audi bat du" eta" zaharberriturik
|
du
etxea" izan ziren Alexandrak mutil hartaz esan zizkion lehendabiziko bi gauzak. Eta Bernadetak oraindik ongi xamar zegoen egun batean, larrainean eseri ziren hiru emakumeak, eta udaleko brigada gaztean lanean ari zen garaian nola ezagutu zuten elkar kontatu zien neska gazteak.
|
|
|
Pleiadeak eta Orion elkarren ondoan daude ortzian; hori dela-eta, antza denez, izendapenak nahasten dira biokin. Hartz Nagusia dela-eta, Asierrek aipatu
|
du
etxean zartaña berba entzun izan duela, baina berak ez duela erabiltzen, gainerakoek barre egingo ziotelakoan: irudi ederra eibartarrena, zartagina eta Hartz Nagusia erkatzea!
|
|
|
lanaghei. Gizon batek esplikatu
|
du
etxean beti erabili izan dituztela atheri, euririk ez, eta lanaghei, lainorik ez?.
|
|
|
Ez ditu onartzen seme alaben jokabideen ondorioak. Denbora asko ematen
|
du
etxetik kanpo, lan asko egiten. Isolatu egiten da, eta hotza da seme alabekin.
|
|
|
Gizakiok erremediorik ez ote dugun edo. Baina Josu adiskidea datorkit laguntzera; berak egurra errez berotzen
|
du
etxea. Eta dio basoak berebiziko biomasa eskaintzen duela bere buruari kalte egin gabe; gauzak ondo egitea dela kontua; haizeak botatako zuhaitzak aprobetxatu (ez guztiak, lurrean usteltzen ere utzi behar dira eta), entresaka egin, baso batetik zura ateratzean gutxienez hirutatik bat utzi; bat bota, bi landatu...
|