|
2000
|
|
|
Barka erredundantzia. Horrek ez
|
du
esan nahi zoriontsu izan naizenik. Baina, bai:
|
|
|
En plus, Ruben inbidiagarria zaiola aitortu dit, eta net bikote egokia osatzen dutela, nor norentzat, eta berak esan bezala diotsut nik zuri ere. Ez dakit mingarria egingo zaizun ala ez, baina, en toute lettre, amaitu
|
du
esanez Rakel eta Ruben luze barik aldarean imajinatzen dituela, eta Las Vegasen aukera hori alferrikaldu izanaz damutuko direla, eta bera aitabitxi aukeratu ez izanaz... Ahobero halakoa!
|
|
2001
|
|
|
Beno, behin oihala eskuratutakoan, aukeratu atseginen duzun estiloa: estilo gazteak ez
|
du
esan nahi, beti, punta puntako itxurari Â, bakarrik, erreparatu behar diozunik.
|
|
|
Kolpera ilundu
|
du
esan eta argia piztu zuen amak.
|
|
|
Esate baterako, ez dakit non ikasi duen U. jaunak zer nahi dugun euskaltzain garelakook. Ez dut uste gure barrena, Jainkoak bezala, irakurtzen duenik eta ez
|
du
esaten zein dokumentutan azaldu dugun" euskal ioskera bera gainazpikatu ta itzulipurdikatzeko" borondate hori. Gure bidetik ibiliaz hori baino okerragoak gertatuko liratekeela uste izateko eskubide osoa du, baina ez guk horrelakorik nahi dugula esateko.
|
|
|
Hitz bi, azkenik, Larramendi eta besteen arteko harremanez. Maisua, aho batez aitortuko zuketen guztiok, andoaindarra zen, baina maisutza ezagun honek ez
|
du
esan nahi ikasle umil, eta batez ere beti isil, zirenik besteak.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, hedabide argitaldari batzuek dioten bezala, haien egitekoa iritzi soziala zertan den isla  tzera mugatu behar denik. Hedabideek gizartearen arau eta balioak islatzen dituzte, baina ideologia nagusiaren araberako arau eta balioak, gizarte hegemonia 3 egituratzen dutenenak hain zuzen ere; eta, gainera, zehazten laguntzen duten aldi berean islatzen dituzte.
|
|
|
erabat menderatzen du alde batek iritzi publikoa eta isiltasuna nagusitu da bestean (bere ahotsari uko egin ez dion gutxiengo batengan izan ezik, baina gutxiengo hori isolatuta dago gizartean). Gehiengoaren iritzi giroaren gaineko pertzepzioak ez
|
du
esan nahi iritzi hori denik benetan gehiengoarena. Izan ere," gehiengo isilaren" aurrean egon gintezke:
|
|
2002
|
|
|
Bitarte horretan, oso pertsona gutxik entzun dit, familiatik kanpo, hilketarena, eta ez dut ahaleginik egin hildakoaren nondik norakoak ezagutzeko. Baina horrek ez
|
du
esan nahi ahaztu egin ditudanik hilketa eta hildakoa. Ahazteko ahaleginak, bai, egin ditut, baina alferrik.
|
|
|
Finean, honek guztiak ez
|
du
esan nahi generoen arteko mugak lausotzen ari direla baizik, eta hori da gure garaiko literaturaren ezaugarri nagusietako bat, nagusia ez bada  (literatura guztiaz ari naiz, noski, ez bakarrik Euskal Herrikoaz); halako zer edo zer iradoki nahi izan dut poesiari buruzko atalean. Ikuspuntu horretatik, generoen arteko muga horiek, tradizioz (eta eskaintzen diguten erosotasunagatik) erabiltzen jarraitzen ditugunak, geroz eta zentzu gutxiago dute.
|
|
|
Honek guztiak ez
|
du
esan nahi, jakina, 80ko urteetan nobela onik edo esanguratsurik argitaratu ez zenik. Hor daude, esaterako, Anjel Lertxundiren Hamaseigarrenean, aidanez (1983), Joan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak (1982), edo Pako Aristiren Kcappo (1985), baina badirudi ipuinak izandako garrantzia fundazionala izan zela.
|
|
|
Honek ez
|
du
esan nahi nobela eta ipuina parekagarriak direnik: arau ezberdinak dituzten generoak dira.
|
|
|
Euskarazkoak urrats garrantzitsuak eman ditu bide horretan gutxienez 60ko urteetatik hona, eta 90ekoa ez da, nik uste, salbuespena alde horretatik. Horrek ez
|
du
esan nahi, Pello Lizarralderen hasierako salaketara itzuliz," txapela kendu gabe" aritzen den idazlerik ez dagoenik; baina, bestalde, jadanik ez dugu zertan, nik zer dakit, Kresala bezalako obra bat gomendatu behar hondartzarako irakurketa gisa (Euskal  Filologiako ikasgairen bat suspenditu ez duenari behin  tzat): badago non zer aukeratu.
|
|
2003
|
|
|
–Beste alderaino iritsi nauk ba! , lortu
|
du
esaten.
|
|
|
Lasaitu itxurak egiten saiatu da senarraren ondoan etzan denean. Ez al
|
du
esaten, ba, histerika hutsa dela. Gertatutakoaz ez du ezer ere komentatu.
|
|
|
6 Horrek ez
|
du
esan nahi Konstituzioaren aldeko euskarazko bertsorik izan ez zenik; ikus adibidez Altzibar, 1986: 38; berak dakartza garaiko Bizkaiko bertso eta gabon kanta guztiak. Antonio Zavalak bildu ditu, bestalde (1989, 1991, 1992) Frantziako Iraultzatik Lehenengo Karlistada bitartean kaleratutako bertso ugari.
|
|
|
Askok era honetako egitura dute: gizon edo emakume batek izendatzen ere ausartzen ez den bekatu ikaragarri bat egin zuen gaztetan; behin eta berriz joaten da aitortzera, baina bekatu hori inoiz ez
|
du
esaten; bizimodu kristau zintzoa eta gogorra eramatea nahikoa izango dela uste du, eta âexempla askotanâ komentuan igarotzen du bizitza osoa. Hala egin arren, hil  tzen den gauean norbaiti agertzen zaio bere arima kateatua, infernuko sutan aieneka.
|
|
|
" El notable ascendente moral y cultural del clero vasco sobre su pueblo no tiene parangón en otras regiones de la España de la época y esto solo ya justifica y respalda la controvertida denominación de Iglesia vasca" (1981: 125). Horrek ez
|
du
esan nahi eliz erakundeak inongo batasun administratiborik zuenik Euskal Herrian. Gipuzkoa, Bizkaia eta Araba biltzen zituen Gasteizko elizbarrutia 1862an sortu zen arte, Euskal Herria lau elizbarrutitan banaturik zegoen (probintzia frantses euskaldunak alde batera utzita).
|
|
|
Gure identitatea modu askotara gara daiteke; hala eta guztiz ere, edozein modutara ez. Gizarte komunikazioak asko
|
du
esateko hemen: euskaldunen indartze nahiz hedatze ahaleginetan.
|
|
|
Gaia ez da gehiago lazten elkarbizitzan sinesten dugulako euskaldunok, zubiak eraikitzea atsegingarriago iruditzen zaigulako, egoera latzak irtenbide gozoa eskatzen duelako, azken finean. Baina, orain arte arazoa ez goritu izanak ez
|
du
esan gura itsaso barean bizi garenik gustura. Aurkakotasunaren mailak ezin du existentziaren faktualtasuna begien aurretik ezabatu.
|
|
2006
|
|
|
Baina adinean gora egin dugu, bigundu gara eta, paternité oblige, koadrilako printzipio guztiei traizio egiten joan gara, edo ia guztiei. Baskitoz eta neskitaz jantzi ditugu umeak eta, batzuetan (min ematen
|
du
esateak), baita gure buruak ere. Denok, Xabik izan ezik:
|
|
|
Baina egia esan behar badut, ezer gutxi dut gogoan Angelo erresistentziakoa zela jakiteak eragin zidanaz. Buruan izango nuen Umbertok kontatu zizkidan zurrumurruen durundia, kontu segurua da, baina horrek ez
|
du
esan nahi zeharo jabetzen nintzenik Angeloren egoeraz eta pasatzen ariko zenaz. Artean ere, tortura eta halako hitzek nobeletan eta pelikuletan zuten egitatea niretzat, ez bizitzan.
|
|
|
Bostekoa eman nion Anghiosi, baina nire adostasuna adierazteko, eta ez agur esateko. Tupusteko erreakzio bat izan zen nirea, batere hausnarketarik gabea, baina horrek ez
|
du
esan nahi ez nekiela zer egiten ari nintzen: Anghiosi emandako baietzarekin, Hitlerren biktima soil izatetik Hitlerren arerio izatera pasatu nintzen.
|
|
|
Inoiz ez du hitz bihurtu bizitza osoan sentitu izan duena. Behin ere ez
|
du
esan aspaldian noiznahi agertzen zaion pentsamendua. Orain irten egin zaio lehendabiziko aldiz.
|
|
|
Langilea da neska. Esandakoa ondo betetzen du eta lana ikusten
|
du
esan gabe ere. Sasoia badu eta antzematen zaio zaildua dela etxeko lanetan.
|
|
|
Jakina, inork ezin
|
du
esan euskara eta iberikoa, konparaziora, ahaideak ez direnik. Edota euskara eta georgiera, edota euskara eta hotentotea.
|
|
|
trobadoreen proventzera, filosofo handien greziera klasikoa, Zizeronen latina, idatzitako lehen hizkuntza omen den sumeriera... Inork ezinen
|
du
esan, gainera, interes politiko edo ideologikoren bat dagoenik proposamen horren atzetik, zoria izanen baita erabakiko duena. Gure familia berriak, hortaz, ez digu tankera horretako arazorik ekarriko.
|
|
|
Sormena. Inork
|
du
esan euskaldunak sortzaile bikainak ez garenik. Hizkuntza jarioan sortzen zaigun arazotxo hori euskaldunon sormenaren erakusgarri ere bada:
|
|
2007
|
|
|
Demokratikoa izateak, baina, ez
|
du
esan nahi nahitaez komenigarria denik. Autodeterminazioa aukera bat da, ez eginbehar bat.
|
|
2008
|
|
|
Orainaldia deitu dio lan egiteko modu konkretu bati 66 urteko mexikarrak, eta zoriontsu egin nau. Dena den, Cesarrek ez
|
du
esan egingo ez duenik, gerorako utzi dute gaia.
|
|
|
–Uste dut ez duela inorekin egoteko gogorik, berarentzat denbora behar duela. Esan, ez
|
du
esango. Nire kabuz asmatu behar dut.
|
|
|
" Eta saltxitxak hain dira luzeak, eskuekin erakusten dute neurria, batak besteak baino are luzeagoa erakutsiz?, bi ogi ematen dizkizute saltxitxa bakoitzarekin!" Leher eginda egon behar dute, baina ez dira isiltzen. Harresitik geratzen den kilometro bakarraren paretik pasatzen direnenean, Lottak bere kontakizuna eten
|
du
esateko: " Zer da harresi handi hori, zer egiten du hemen erdian".
|
|
|
Hatsa bahitu zaio Barrutiari eta barre karkaila ozena egin
|
du
esandakoaz harro balego bezala.
|
|
|
Eta subjektua, orain lehen bezala, gizona da, gizartea aurrera eramateko izendaturikoa. Ongi ulertu, horrek ez
|
du
esan nahi emakumeen eskubideen kontra nagoenik; esan nahi dudana zera da: gizarteak aurreratzeko, aurrera bide horren protagonista aukeratu behar duela, eta berdin zait nor den, baina, historiari begira, markatu gabekoa izan luke, eta hori gizona da, eta ez emakumea, gizona da eta ez homosexuala, gizona da eta ez atzerritarra, gizona da eta ez umea, gizona da eta ez zaharra.
|
|
|
Horixe da nazionalisten koartada... historiak protagonistarik ez duenez, gu ere protagonista izanen gara. Berriz diot, horrek ez
|
du
esan nahi jende horren eskubideen kontra nagoela, baina beti ere herritar gisa, eta inoiz ez rol markatu gisa.
|
|
|
Ez ditu berorrek ezagutzen! Bai, erraz esaten da amaren etxera bueltatzearena, baina berorrek zer uste
|
du
esango zidala nire amak. Seguru nagon ez dionala behar duena ematen!, horixe esango zidan eta Tomasengana bidaliko ninduen berriro.
|
|
|
[Hitzak beldurgarri.] Lehen zer zioen alkohola edaten
|
du
zioenak. Eta zer dio gaur?
|
|
|
Berriro ere barkatu didazue zehaztasun askorik ez ematea. Oraingoan ondo asko gogoratzen dut gertatutakoa, ez da memoria txarra isiltzera behartzen nauena baizik eta diskrezioa, izan ere, gertaera hark ez zuen eragin zuzenik izan guregan, gertuko pertsona batengan baizik, eta ni zuen aurrean" biluzteko" prest egoteak ez
|
du
esan nahi ingurukoen sekretu zein istorioak kontatu behar ditudanik. Esan dezagun, beraz, gertaera txar batek gaiztotu zuela familiak Kolonbiari buruz zuen iritzia eta horrek aukera bertan behera uztera eraman gintuen.
|
|
|
Era berean, adopzioaren aldeko panfleto bat nahi duena ere oker dabil. Ezin ukatuko dut Enara Fuhan guregana iritsi (ala gu Enara Fuhanengana iritsi ginela esan ote genuke?) baino askoz ere lehenagotik naizela adopzioaren aldeko militante, baina horrek ez
|
du
esan nahi etengabe nazioarteko adopzioaren apologia egin behar dudanik. Ez dago Enararekin paseoan ateratzea bezalakorik jende askok begi onez ikusten gaituela ohartzeko.
|
|
|
Horrelako bidaietan eskupekoaren kultura oso zabalduta dago eta tarifak, nolabait esatearren, araututa daude. Araututa egoteak ez
|
du
esan nahi denak aldarte berberarekin ematen direnik, eta batzuk gustura ematen diren bezala, beste batzuk ez dira hain gustura ematen. Gure kasuan, gu oso pozik geunden bai Oliviak eta Xaxak bai Jacky Chang ek egindako lanarekin, hain pozik non tarifek araututakoa baino gehixeago eman baikenien.
|
|
2009
|
|
|
–Ez da zure errua, baina inork ez
|
du
esaterik izango hark nire semea hil eta lau mila libera ostu dizkidala! Ba al dakizu zer den guretzat lau mila libera?
|
|
|
–Ananda; nik ez nuke zu besterik. Besteekin atsegin portatzeak ez
|
du
esan nahi erakartzen nautenik.
|
|
|
A ikastereduaren ezintasunak, beraz, gainditu egin behar dira gerorako utzi gabe, baina horrek ez
|
du
esan nahi, harik eta beste sistemarik onartzen ez den bitartean, ikasteredua bera, eraberrituta jakina, ezeztatu egin behar denik; ez ezeztatzeak ere, ordea, ez du esan nahi bultzatu egin behar denik, edo bere muga eta ezintasunak gurasoei ezkutatu egin behar zaizkienik. Gurasoen aukeretariko bat denez, babestu egin behar da, eta hezkuntza sistemako bideragarritasun parametroen barruan bermatu.
|
|
|
A ikastereduaren ezintasunak, beraz, gainditu egin behar dira gerorako utzi gabe, baina horrek ez du esan nahi, harik eta beste sistemarik onartzen ez den bitartean, ikasteredua bera, eraberrituta jakina, ezeztatu egin behar denik; ez ezeztatzeak ere, ordea, ez
|
du
esan nahi bultzatu egin behar denik, edo bere muga eta ezintasunak gurasoei ezkutatu egin behar zaizkienik. Gurasoen aukeretariko bat denez, babestu egin behar da, eta hezkuntza sistemako bideragarritasun parametroen barruan bermatu.
|
|
|
Bere sasoian hizkuntza ereduei buruz hartutako erabakia aldatzeko urratsak egiten ari diren honetan, munduan nagusitu den eleaniztasun printzipioak oso kontuan, garrantzi handikoa da gogora ekartzea, gure ustez, hezkuntzaren eremuan aldaketak gutxika gutxika egin behar direla, egin nahi dena orokortu aurretik aldez aurretik probatuz eta balioetsiz, bitartekoak esleitu ahala jeneralizatuz, hezkuntza erkidegoaren eta gizartearen borondateak arian arian bilduz eta kohesioa landuz. Honek ez
|
du
esan nahi bere sasoian diseinatutako hizkuntza ereduak bere horretan utzi behar direnik, baizik eta komeni dela eraldaketa oro aurreko bideari segituz egitea. Krakatakoa gerta liteke bestela, eta kaltea ahulenari ekarriko dio, berreskura ezinezkoa beharbada.
|
|
|
Izan ere, kasu honetan oinarrizkoa dena zera da: kontsumitzaileak kontsumo harremanetan euskara edo gaztelania erabiltzeko duen eskubidea, baina kontsumitzaileak eskubide hori izateak ez
|
du
esan nahi establezimendua behartuta dagoenik kontsumitzaileak aukeraturiko hizkuntza erabiltzera. Establezimenduak bermatu behar du kontsumitzailea, edozein delarik honek aukeraturiko hizkuntza ofiziala?
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, ez luke behintzat hala behar, A ereduan matrikulatu den %4ren eskubideak babestu behar ez direnik, ezta gutxiagorik ere. Dagozkien eskubideak errespetatu egin behar dira, trabarik gabe, gainerako ikasleei errespetatu behar zaizkien bezala, eta, jakina, gainerako ikasleei aitortu gabeko eskubide berririk asmatu gabe.
|
|
|
Eskubidea bai, ezin uka hori, ez da zalantzarik. Baina eskubide izateak ez
|
du
esan nahi euskaraz bizi ahal izateko nahitaezkoa denik guk halako seiehun hiztun dituzten hizkuntzetako hedabide kopuruetara gerturatzea. Eskubideak defendatu egin behar dira, batez ere ukatzen dituztenen aurrean; baina garenaren neurriaz ahaztuta, eskubide dugun guztia osorik eta erabat egingarri delakoan" dena ala ezer ez" leloa hartuko bagenu iparrorratz, oso bide laburra geratuko litzaioke euskarari.
|
|
|
Hizkuntzen funtzio mugaketaren eta hizkuntzen estatus berdintasunaren ildotik, bada beste kontu bat gogoetara ekarri nahi duguna. Hizkuntzen oreka eta berdintasun sozialak ez
|
du
esan nahi guztia bi hizkuntzetan egin behar denik edo guztia bi hizkuntzetan bermatu behar denik, nahitaez. Estatus berdintasuna da uko egin behar ez zaion helburua, baina gaztelaniaz dagoen guztia euskaraz eduki nahi izatea, ez da eraginkorra; edo auzi honi beste muturretik begiratzen diotenen artean zenbaitek aldarrikatu ohi duenez, hainbat gauza, beren interesekoak ere izan litezkeenak?
|
|
|
Honek ez
|
du
esan nahi egindakoa oker egin denik, eta egindako bideari etorkizunean ateak itxi behar zaizkionik, ezta hurrik eman ere. Euskararen ezagutza hazteko, euskara arrotzak zitzaizkion hainbat esparrutan ere erabilia izateko, sutondoko hizkuntza erabilera jasoetara egokitu eta jartzeko... nekez egin zitekeen egin dena baino gehiago horren denbora laburrean, eta nekez egin zitekeen beste modu batean eta izan dituen kosturik gabe.
|
|
|
Horrela, bada, Eskola ahalguztiduna ez dela esateak, politika ere ahalguztiduna ez den bezala? horixe besterik ez
|
du
esan nahi: ez dela ahalguztiduna.
|
|
|
Ezin bukatu, ordea, honakoa esan gabe: deskribaturiko bilakaera positiboa izateak eta ilunen gainetik argiak nabarmen nagusitu izanak ez
|
du
esan nahi euskararen etorkizuna behin betiko bideratuta dagoenik; ez du esan nahi, ezta ere, euskararen bizi indarra puntakoa denik. Ezta hurrik eman ere.
|
|
|
Ezin bukatu, ordea, honakoa esan gabe: deskribaturiko bilakaera positiboa izateak eta ilunen gainetik argiak nabarmen nagusitu izanak ez du esan nahi euskararen etorkizuna behin betiko bideratuta dagoenik; ez
|
du
esan nahi, ezta ere, euskararen bizi indarra puntakoa denik. Ezta hurrik eman ere.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, goxo goxo hartu eta zelofanetan gorde eta atxiki litezkeen objektuak direnik hizkuntzak, ezta hurrik eman ere. Hizkuntzen ezaugarrietariko bat, hain zuzen ere, horixe baita:
|
|
|
Beraz, kontuan harturik elebakartasuna eskubide bat ez baizik eta eskubideez eta askatasunaz baliatzeko muga bat dela, berdintasuna eta askatasuna goiburu dituen hizkuntza politika zilegi eta eraginkor batek hiru eratako neurriak behinik behin hartu behar ditu. Alde batetik, herritarrak sentsibilizatu elebitasunaren alde (elebakar direnei errespetu osoa zor zaie, erabatekoa; hortaz, saihestu egin behar dira elebakartasunaren aurkako jarrera erasokorrak, elebakarren artean" errudun" bila ibili gabe," gaizkile" bila jardutetik ezin baita kontu honetan ezer onik espero; baina horrek ez
|
du
esan nahi elebakartasuna goraipatu eta aldarrikatu behar denik, ez eta elebakartasunaren eta elebitasunaren aurrean neutralak izan behar dugunik, alderantziz baizik: inorentzako ezer onik ez dakarren eta kohesio soziala narriatu egiten duen elebakartasuna ahalik eta azkarren gainditzearen aldeko sentsibilizazioa egin behar da etengabe).
|
|
|
Agiri edo diskurtso jakin batzuk oinarrizkoak izango dira, herrialde baten nortasunaren pertzepzioarekin lotuta daudelako; beste batzuk, hizkuntza guztietan adierazi beharreko lege edukiak dituztelako; beste zenbait, berriz, estatu batzuentzat soilik izango dira erabilgarri (itsasertzaren defentsari buruzko dokumentu batek ez du segur aski jakin min handirik sortuko itsasorik ez duten estatuetan). Axiomatikoa da herrialde bakoitzeko hizkuntzaren estatusa errespetatzea, baina horrek ez
|
du
esan nahi guztia itzuli behar denik.
|
|
|
Ezegoki eraginkortasunaren ikuspegitik, eta ezegoki praktikan ameskeria baino ez delako. Honek ez
|
du
esan nahi, ordea, ofizialtasunaren aitormena inolako ikuspegitatik zalantzatan jartzen dugunik, ez eraginkortasunaren ikuspuntutik, ezta beste inondik ere. Euskara, galegoa eta katalana, esate baterako, hizkuntza ofizialak izan behar dute Europar Batasuneko erakundeetan.
|
|
|
Konstituzioak ez
|
du
esaten, ez argi eta ez ilun, zein den Kongresuan erabili behar den hizkuntza eta erabili ahal den hizkuntza bakarra. Konstituzioak ez du esaten euskara, katalana edo galegoa erabiltzerik ez dagoenik Kongresuan eta Senatuan.
|
|
|
Konstituzioak ez du esaten, ez argi eta ez ilun, zein den Kongresuan erabili behar den hizkuntza eta erabili ahal den hizkuntza bakarra. Konstituzioak ez
|
du
esaten euskara, katalana edo galegoa erabiltzerik ez dagoenik Kongresuan eta Senatuan. Konstituzioak ez du esaten, Kongresuak eta Senatuak hizkuntza horiek erabiltzeko aukera onartuko balute ere, debekatua legokeenik legebiltzarkideek biltzar legegileetako mintza jardunean euskara, katalana edo galegoa erabiltzea, hizkuntza horiek ulertzen ez dituztenei interpretazio zerbitzua bermatuz beti ere?, euren legebiltzarkide jardunean muga murriztailerik izan ez dezaten.
|
|
|
Konstituzioak ez du esaten euskara, katalana edo galegoa erabiltzerik ez dagoenik Kongresuan eta Senatuan. Konstituzioak ez
|
du
esaten, Kongresuak eta Senatuak hizkuntza horiek erabiltzeko aukera onartuko balute ere, debekatua legokeenik legebiltzarkideek biltzar legegileetako mintza jardunean euskara, katalana edo galegoa erabiltzea, hizkuntza horiek ulertzen ez dituztenei interpretazio zerbitzua bermatuz beti ere?, euren legebiltzarkide jardunean muga murriztailerik izan ez dezaten. Konstituzioak ez du halakorik esaten.
|
|
|
Nik esandakoa entzun ote duen adieraziko lukeen arrastorik ez. Kontu segurua omen da esandako guztia jasotzen eta ulertzen duela; gogoan ere gordetzen omen
|
du
esaten zaiona. Erizainak hala dio, behintzat, baina mediku erizainak nola daude hain seguru?
|
|
|
Uste dut hori dela idaztea. Harmoniarik gabe esaldi batek ez
|
du
esaten. Gehienera ere, kirrinka egiten du.
|
|
|
Ondo begiratzen hasita, teknika menderatze hutsa ezer gutxi da esatekorik edo kontatzekorik gabe, esateko edo kontatzeko gutxirekin. Teknikak ezin
|
du
esan nahi denaren, edo esaten ez denaren, tokia bete; ezin du, ezta ere, kontatzen dena azpian hartu.
|
|
|
Balearretan, joan den mendean, nagusitasun politikoa ere Espainiako alderdi politikoen esanetara egon da. Baina Herrialde Valentziarretan ez bezala, nagusitasun kulturala bertatik kudeatu da, eta horren ondorioz ez da Katalunian instituzionalizatua zen kulturaren aurkako jarrerarik bultzatu, horrek ez
|
du
esan nahi, ordea, elkarlana edo diskriminazio positiboa bultzatu denik.
|
|
|
Hala ere, bestalde, hitzak ongi erakusten duenez, kantariak garbi sumatu zuen gure herria ez zela etorkizunean eraso kontinuistari aurre egiteko gauza izango. Lehen ahapaldiko lehen bertsoan bertan, argi eta garbi uzten
|
du
esaten ari garen hori: bizkar gainean jartzen digute etorkizuna.
|
|
|
Nazioari mintzoaren ahalmena lotzen zaio; Estatuari, berriz, idazkerarena. Horrek ez
|
du
esan nahi nazioek, gaurkoek batez ere, agrafoak direnik baizik eta ahalmen iturria mintzoan dagoela. Gauza bera, baina alderantziz, Estatuaz esan behar da.
|
|
2010
|
|
|
–Bai, laguna dut, baina horrek ez
|
du
esan nahi konfiantzak mugarik ez duenik.
|
|
|
Gaur egun, 2009 urte hasieran, 18.516 gara munduan. Horrek ez
|
du
esan nahi, berez, beherakada hori jesuiten erruz gertatu denik. Gizartea bera asko aldatu da, geure herrian bertan begien bistan ikusten dugun bezala, jaiotzak erabat murriztu dira eta hortik datoz beherakada horren arrazoirik handienak.
|
|
|
Eta hauxe gehitzen zuen: " ni bihotza duen ekonomiaren aldekoa naiz, baina horrek ez
|
du
esan nahi bururik gabeko ekonomia denik". Ni ere iritzi berekoa naiz, ezin dut ulertu bihotzik ez duen ekonomiarik.
|
|
|
Nolanahi ere, horrek ez
|
du
esan nahi merkatuari begiratzeari utzi behar diogunik; merkatuari begietara begiratu behar zaio, belaunek dardara egin gabe. Baina uste dut merkatuari begira dakiokeela pertsonei, zurekin bizi diren gizon eta emakumeei, begiratzeari utzi gabe.
|
|
|
Nik ezin dut ulertu! Europar Batasuna esparru ezin hobea da EBko herrialde eta nazio guztiek elkarrekin lan egin dezaten, xede eta helburu berak izanik; eta horrek ez
|
du
esan nahi kulturak, hizkuntzak, protagonismo politikoa, burujabetza, nazioen nortasun juridiko politikoa (Estatu izan edo ez izan) ukatu behar direnik. Guztia errespeta daiteke Europar Batasuna den helburu kolektibo horren barruan; azken batean, Europar Batasuna ez baita munduaren globalizazioari erregio mailan emandako erantzuna baino.
|
|
|
Estatutu honetan finkatu den erregimen autonomikoaren onarpenak ez
|
du
esan nahi, Euskal Herriari herri gisa historian barrena dagozkiokeen eskubideei uko egiten zaienik, ordenamendu juridikoak erabakitzen duenaren arabera gaurkotu daitezkeelarik.
|
|
|
Gernikako Estatutuaren xedapen gehigarria: " Estatutu honetan finkatu den erregimenen onarpenak ez
|
du
esan nahi, Euskal Herriari herri gisa historian barrena dagozkiokeen eskubideei uko egiten zaienik, ordenamendu juridikoan erabakitzen denaren arabera gaurkotu daitezkeelarik".
|
|
|
Gu izan gara Estatutuari balioa eman diogunak; abertzaletasun demokratikoa eta herri honetako gobernuak izan gara Estatutua balioetsi dugunak. Baina horrek ez
|
du
esan nahi, jakina, autogobernua areagotzeko eskubiderik ez dugunik, autogobernua areagotzea nahi ez dugunik.
|
|
|
Horrek guztiak, jakina, ez
|
du
esan nahi ETAren erantzukizuna txikiagoa denik. ETA da su etena hautsi izanaren erantzule bakarra; bera, eta bera bakarrik.
|
|
|
Herri bat, herri txiki bat dagoela, Euskal Herria, Europan eta munduan lekua izan nahi, eta behar? duena; hori defendatzeko ere balio
|
du
esan berri dudanak.
|
|
|
Euskal Herriko gizon eta emakumeek etorkizuna haiena dela uste dute. Bistan denez, horrek ez
|
du
esan nahi guztiek independentziaren aldeko botoa emango luketela, edo Espainiarekin bat egitearen aldeko botoa, horrela uste dutenak ere badaudelako?. Euskal gizartearen zati handi batek erabakitzeko eskubidearekin lotzen du bere etorkizuna; eta pentsamentu horretan bat egiten dute nahiz EAJ PNVri, EAri, Batasunari, Aralarri edo Ezker Batuari; baina baita PSOEri eta are PPri ere boto eman.
|
|
|
[29] Euskadiko Autonomia Estatutuaren Xedapen Gehigarria: " Estatutu honetan finkatu den erregimen autonomikoaren onarpenak ez
|
du
esan nahi Euskal Herriari, herri gisa historian barrena dagozkiokeen eskubideei uko egiten zaienik, ordenamendu juridikoak erabakitzen duenaren arabera gaurkotu daitezkeelarik".
|
|
|
Sarreran ere halaxe esan baitu defuntuaren alargunak, Ana Bergarak: oficial macero de herrerÃas dela, baina, ez
|
du
esan nongoa. Orain badakizu.
|
|
|
que casualmente se hallava en ella a ver el partido de pelota que se jugo en dicha villa. Damurik, ez
|
du
esaten nor ziren pilotariak. Mendizabal eta Olaizola ez benpe.
|
|
|
Pobretzat onartuak izateak, ez
|
du
esan nahi, ordea, legez segituan kartzelatik atera zutenik. Hona, berrizkoan ere, auzi honen gainean Juan José Martinena jaunak berak emandako argitasunak:
|
|
|
Horratx nor zen, bada, gure" Berdabio" sonatuaren andrea. Elizako agiri horietatik, ale batean ere ez
|
du
esaten, ordea, zein etxetan jaioak ziren senide horiek. Baina, bizitzaz eta hizkeraz ere aski aranaztarra den Joxe Eskudero Portolokoari jasoa dakit Goizuetan, 2005eko urriaren 29an:
|
|
|
" elurra". Ez
|
du
esaten urtero agertuko denik: aurreko esaeratik, halaxe pentsa zitekeena.
|
|
|
Eztabaida horiek arrazionalak izan diren neurrian, argudio eta kontra argudio horiek ebaluatzeko aukera daukagu. Horrek, noski, ez
|
du
esan nahi auzia erabakita dagoenik, baina auzia bederen arrazionalki eztabaidagarria da. Guk lan honetan ez dugu eztabaida horiek aztertzeko asmorik.
|
|
|
Guri kontzeptu apal bezain garrantzitsu hori interesatzen zaigu, lehen eta orain hor dagoena. Labur esanda, ez zaigu interesatzen haize erroten aurkako borroka postmodernoa (honek ez
|
du
esan nahi postmodernoak ez duela ekarpen interesgarririk egin).
|
|
|
Beste batek zientziaren izena (teoria zientifikoren bat) erabili dezake abortuaren alde edo kontra jotzeko (kuriosoa da, abortuaren aldekoek eta kontrakoek zientzia erabiltzen dute beren intereserako). Gure iritziz, zientziak berak ere (zentzurik zorrotzenean ulertuta, hau da, teoria zientifiko gisa ulertuta) ezin
|
du
esan umekia noiz bihurtzen den pertsona. Auzi horrek ertz eta alderdi askotako arazoak eta kontzeptuak txirikordatzen ditu, eta teoria zientifiko partzial batek, seguru asko, ezin izango du erantzunik eman.
|
|
|
Hortaz, zentzu komunak badu zeresana balioen eremuan. Horrek ez
|
du
esan nahi zentzu komunaren eredua nahikoa denik eremu horretan dena argi eta garbi geratzeko; inola ere ez! Mundua nolakoa den galderatik munduak nolakoa behar duen galderarako jauzia eman ahal izateko, zentzu komunaren eredua, beharrezkoa bada ere, ez da nahikoa.
|
|
|
Zalantzarik gabe, zentzumenek eta oroimenak izugarrizko garrantzia dute usteak gureganatzeko, eta uste horiek berak justifikatzeko. Horrek ez
|
du
esan nahi zentzumenen eta oroimenaren bitartez eskuratzen ditudan usteak ziurrak edo ezinbestean egiazkoak direnik. Ez, inola ere ez.
|
|
|
Baina uste hori, nonbait, uste erantsia da: aztarnak berak ez
|
du
esaten gizonezkoa edo emakumezkoa den hiltzailea. Gizonezko baten xerka dabil, oinetakoaren aztarna handia delako, ez-ohikoa emakumezkoetan.
|
|
|
Beraz, zientzian behaketa tresna ikaragarri sofistikatuak erabiltzen badira ere, horrek ez
|
du
esan nahi zientziaren eredua, usteak finkatzeari dagokionez, berezia denik. Behaketa tresna horiek, azken buruan, gure zentzumenen luzapen edo espezializazio gisa uler ditzakegu.
|
|
|
Kasu horretan, mundua nolakoa den (tomatea nolakoa den) adierazten ari gara, eta askatasuna murrizten da zalantzarik gabe. Horrek ez
|
du
esan nahi munduari buruzko uste horiek ziurrak edo zalantzarik gabekoak direnik; ez, inola ere ez. Dena den, eta hori nahikoa da oraingoz, denok onartuko genuke eztabaidagarriagoak direla gorago aipatutako usteak arestian aipatutako horiek baino.
|
|
2011
|
|
|
–Bortxaketarik gertatu ez izanak ez
|
du
esan nahi hiltzaileak nolabaiteko sexu atsegina izan ez duenik; are gehiago: ziur asko orgasmoa izan du nahiz eta emakumeak ukitu ez.
|
|
|
Camille egiazki torturatzen duena ez dira senarraren jipoiak, memorian errotuak dauzkan oroitzapen onak baizik, horiek eragozten diote bere zoritxarra madarikatzea. Mamuak kontakizuneko narratzaileak ere arbuiatu egin nahi luke" denbora ezeztatua"," txakurrari bere hanka zaurituari kosk egitea eragozten zaion bezalaxe"; halere, hauxe besterik ez
|
du
esango: " Gure oroimen ahulak zorionaren arrastoa besterik ez du gordetzen eta inoiz hain sakon markatua ze zauria ematen baitu".
|
|
|
Zerbait esan nahiko du horrek ere. Emakume bati gutun bat idazteak ez
|
du
esan nahi emakume hori maite duzunik, kontu jakina da, baina eragin ditzake.
|
|
|
egoitza asko ditu. Baina ez
|
du
esaten gelak oso misteriotsuak direla.
|
|
|
Horrek ez
|
du
esan nahi irrespontsabilitatetik Jainko poetiko edo metaforiko soil bat aldarrikatzen ari naizenik. Yahvek Sinai mendian hamar agindu eman zituen, egia, baina agindu horien kunplimenduei zegozkien kasuistikak ez zituen zehaztu.
|
|
|
Ni, beraz, pixka bat hor bizi naiz, egoera horretan bizi naiz, bai. Horrek ez
|
du
esan nahi nire egunerokotasuna dena melankoliaz betea denik, eta ilun eta errautsez jantzita nabilenik. Ez, jendeak asko maite nau, ingurune oso politak baditut, familian, lagunartean, eta bueno, nik ere lagunak maite ditut, familia ere maite dut, eta bueno, hor babesa izan dut eta bakarrik ez naiz sentitzen, baina, pixka bat itzalen artean eta joandakoen itzalen artean, bai.
|
|
|
Eta nik behin esaten nion berari, eta zergatik Mea culparik ez? Mea culparik ez
|
du
esan nahi publikoki atera behar dugunik errautsez bilduta eta bularra kolpatuz, barkamena eskatuz munduari eta jendeari, baina mea culpa erreflexio prozesu bat da edo kontzientzia prozesu bat. Egin dugun dena ondo al dago?
|
|
|
XIX. mendean jarria omen da Oiartzungo elizan, baina Candendok esaten du badaudela datuak baieztatzen dutenak hori Frantziako, Pariseko beste elizaren batean egona zela. Eta gainera nonbait irakurri dut, hemen berak ez
|
du
esaten, baina nonbait irakurria dut, ez dakit posible ote den, organo hori egon ote zen Saint Sulpice eliza famatuan bolada batean. Eta gero Oiartzunera ekarri zuten, erosi egin zuten nonbait.
|
|
|
Ondo da, arnasa gehiagotan hartzeak ez
|
du
esan nahi sakonago hartzen denik, kopurua ez da nahitaez nolakotasunaren lagun. Baina bakoitzari berea, aitor diezaiogun hori (euskal) modernitate industrialari.
|