|
2000
|
|
|
eta agindu dezakeenaz publikoa ohartarazi. Analistak ez daki, hots, ez duaurre juzgurik egiten, beste batekiko ezberdin zaren neurrian zuk behar duzunaz.Psikoanalista batek ez
|
du
emakume batek haurrak izan behar dituenentz aurre-juzgurik egiten, ez du homosexual bat nahitaez heterosexuala bilakatu behar izateariburuzko aurre-juzgurik egiten, ez du aurre-juzgurik egiten semea aita bezalakoaizatea hobea ote den jakiteari buruz,, nolako enborra halako ezpala, atsotitzarenarabera, edo semeak aitari kontra egin behar ote dion,, aita biltzaile, seme banatzaile?
|
|
2001
|
|
|
Honek ongi adierazten
|
du
emakumeek amarekin duten identifikazioa, ispiluaren parekoa, eta, gizarteratzearren, hortik ihes egiteko premia. Adibidez, Murielek Donostiako pub batean bakarrik dagoen emakumea ikusirik, ondokoapentsatzen du:
|
|
|
Gure izerdiaren osagai nabarmen bat androsterona dugu. Gizonak androsterona gehiago botatzen
|
du
emakumeak baino, eta berau sentikorrago da usain horrekiko. Saiakuntza batean, dentistaren kontsultan aulki bat usaimenak kontzienteki hauteman ezin dezakeen androsterona kontzentrazio batez prestatu zen; ikusi zenez, emakumeek aulki hartarako joera zuten, gizonek muzin egiten zioten bitartean.
|
|
2005
|
|
|
bi herrietako hiritarren ustezko gehiengoa emakumeek berdintasun egoera batean Alardean parte hartzeko aukerarenaurka dagoela dioen argudioa. Ohitura edo tradizioaren argudioaren arabera, ohituraberak eskatzen
|
du
emakumearen presentziak bi Alardeetan mugatua izan beharduela, kantinera izatera mugatuz. «Hau beti hala izan da eta ezin da aldatu, bestelabetiko ohiturarekin amaituko litzateke» argudioaren erabilerak nolabait honako tesiaaditzera eman nahi du:
|
|
|
Horrek ez du, ordea, heldu den asteleheneanIrungo kaleetan soldatu gisa desfilatu ahal izango dutenik esan nahi». Ikusten dugunez, izenburuak alkatea jotzen
|
du
emakumeen eginahal ezinaren erantzuletzat, emakumeek EAEko Auzitegi Nagusiaren babes legala jasoagatik.
|
|
2006
|
|
|
Antropologo honen aburuz, edozein ugalketa jokabide, bai ugalketa gertatzendenean, bai ugalketa gutxitzen denean, eta bai ugalketari uko egiten zaionean, gizartean errotutako faktoreengatik esplikatu behar da. Ezin dugu esan ugalketaberezko prozesua denik, edozein ugalketa jokabide gizarteak gestionatutakoa baita.Tabet ek azpimarratzen
|
du
emakumeek ez dutela berez umerik edukitzen, gizonezkoekin harreman sexualak eduki behar dituztela eta harreman horiek noiz etanolakoak izan behar diren gizarteak arautzen duela beti. Horrez gain, gizakiakugalkortasun eskaseko animaliak gara eta historian zehar, herriek gizarte mekanismo zuhurrak eratu dituzte ugalketaren inguruan:
|
|
|
emakumeek ezin izangodizkiete inoiz behar beste denbora, behar beste ondasun material, eta behar besteoreka psikologiko eskaini beren seme alabei. Gizarteak umeak edukitzeko egokitzatemandako bete beharreko minimoen exijentzia mailak izugarrizko kostu emozionala
|
du
emakume konkretuentzat.
|
|
|
Esperantza izpi bat argitu da bere barrunbeantraktoreetarantz begiratzean. Segundo hamarren batzuetan pentsatu du traktorehaietara antxintxika eginez gero beraien atzean babestu ahal izango dela beharbada.Gizon gazteak pistolarik ez duela oraindik atera ikusten
|
du
emakumeak. Bihotztaupada ozenak nagusitzen zaizkio bular barnean, baina ez da horretaz ohartzen.Oraindik eskutik oratuta duen semeari ezer ez gertatzea da bere ardurarik handienatraktoreetarantz arineketan jo baino lehen.
|
|
2009
|
|
|
(...) Sexu arrazoiakdirela eta, emakumeek presio sozial ikaragarria pairatzen dute, asko biolentziafisiko eta sexualen biktima dira, eta horrek depresio eta herstura tasa altuakdeterminatzen ditu». Nahiz eta OMEak ez dituen ondoez horiek sortzen dituztenfaktore soziokultural zehatzak analizatzen, argi uzten
|
du
emakume izateadepresiorako arrisku faktorea dela. Gure helburua hemendik aurrera, eta Burin enkontribuzioa ardatz nagusi izanik, emakumeek depresioa eta herstura pairatzekodituzten faktore soziokultural eta subjektiboak analizatzea izango da.
|
|
|
Beren buruaz duten pertzepzioa: identifikatu ahal izateko eredurik ezaurkitzeak ziurgabetasun handia sortzen
|
du
emakume batzuengan. Hala, euren lanean eredu maskulinoekin identifikatu beharrak haien sexuidentitatea galtzearen beldurra sortzen du.
|
|
|
Emakumegazte eta helduek atzeman ditzakete usain almizklatu batzuk, baina gizonek etanerabezaro aurreko emakumeek ez. Emakume helduaren usaimen gaitasuna aldatuegiten da bere hileko zikloan zehar; usaimenaren zorroztasun maximoa zikloarenerdian izaten
|
du
emakumeak, hain zuzen ere, bere estrogeno maila obulazioarekinigotzen denean; obulazio garaian dauden emakumeek errazago jasotzen dituztegizonezkoen usain sexual erakargarriak. Horretan oinarrituta zientzialari batzuekemakumearen usaimen zikloa hartu nahi izan dute jaiotza kontrolerako neurri moduan.
|
|
|
Era berean, elkarrizketaturen batek aipatu
|
du
emakumeak organizazioetanegoteak modernitate giroa sorrarazten duela eta hau lagungarria izan daitekeelaemakumeak presidentetzara iristeko. Horrela, esperientzia, abileziak eta izaeragatik posturako egokitzat hartzen diren eta prestakuntza handia duten emakumeeipostura iristen uzten zaie, eta horrek mesede bikoitza egiten dio erakundeari:
|
|
2011
|
|
|
Abentura arriskutsu baten sentipen bilaketak gidatutako thriller a. Abokatu arrakastatsu (Michael Douglas) batek emakume bat (Glenn Close) ezagutuko du festa batean eta, ezkondua egonik ere, pasioz beteriko asteburua pasatuko
|
du
emakume horrekin. Abokatuak bere emazte eta alabaren babesera itzuli nahiko du abentura amaitutakoan, baina emakumeak ez du harremana eten nahi eta hor hasiko da abokatuaren amesgaiztoa.
|
|
2012
|
|
|
Emakumeez mintzo gara, jakina. Mila AmurrioVelezek harremanetan jarri nahi izan
|
du
emakumeen eskubideen defentsa eta EuskalEstatuari loturik ageri zaigun herritartasun berrirako aldarrikapena «Herritartasunagogoeta eta praktika feministan» izeneko idazlanean. Herritartasunaren mugakzehaztea erronka handia dela hartzen du abiapuntutzat, litekeena baita gizartekosektore guztien nahiak ez asetzea.
|
|
|
Aitzitik, ezberdintasunaren ikuskerak emakumeek segitu beharreko eztabaidaezina den arau maskulino arazo sozial bihurtzen du (Mackinnon, 1987). Politikaberregitea proposatzen
|
du
emakumeen (genero identitate ez hegemonikoen) errekonozimenduaren bitartez. Ikuskera hori feminismo erradikal eta kulturalarekinelkartzen da.
|
|
|
Publiko/ pribatu dikotomia liberala gizarte zibilaz ari dela, ez du aintzat hartzenetxeko bizitza, eta horrela gizarte teorizaziotik baztertzen
|
du
emakumeen esperientziazein eguneroko bizitzarekin zerikusia daukan guztia: lana (ez enplegua), harremanak, zaintza, bizitza... horiek guztiak ezinbestekoak badira ere eremu publikoak etapribatuak funtzionatu ahal izateko.
|
|
|
Aukera berdintasunaren politikak helburutzat
|
du
emakumeak sartzea mundupublikoan. Behin gizonezkoek zituzten eskubide berak onartuak zituztela, bermatubehar zen emakumeek eskubide horiek baliatzea eta horretarako lege, ekonomia, gizarte, kultura eta botere mugak ezabatu behar ziren.
|
|
|
Alde horretatik, esan behar da estereotipo bat aurkezteko ez dela nahikoa emakume bat erabiltzea tradizionalki emakumeei eman izan zaien lan bat egiten. Horrez gainera, iragarkiak aditzera eman behar
|
du
emakumeei soilik dagokiela lan hori egitea.
|
|
2014
|
|
|
Eleberri hauetan koadro aktantzial hori ageri da, baina baditu bere berezitasunak.Esaterako, (ZE) nobelan, tratu txarrak jasaten dituzten emakumeak babestekoEmakumeen Komunitateak azaltzen dira indarkeria matxistaren kontra. (GO) kazaleratzen
|
du
emakume bortxatuaren erabateko bakardadea. (TU) k auzo lagunenpasibitatea kritikatzen du, tratu txarrak salatu eta erasotuari lagundu beharreankontatzera eta behartzera mugatzen direlako, esan daiteke egunerokotasuna hobekienislatzen duen paradigma aktantziala eskaintzen duela eleberri horrek.
|
|
|
Hamabost bat urteberanduago, Zuloak dokumentalaren aurkezpen orrian Fermin Muguruzak tradiziohori aipatzen du Zuloak musika taldearen ekarpena goratzeko, eta Jauko barik eremusika tradizio horretan kokatzen du43 Dokumental horren ekarpen handiena hauda: lagundu
|
du
emakume musikarion gaia lehen lerrora ekartzen, eta galderaasko sortu ditu, baita gaia tratatzeko moduez ere.
|
|
|
Euskal musikan Maite Idirinek jorratu duikerketa lerro hori. 1985 urtean ekin zion Maite Idirinek euskal musika klasikoaaztertzeari, eta bide horretan arreta berezia jarri
|
du
emakume musikagileen historiaberreskuratzean. Ikerketa horren emaitza dugu 2010 urtean antolatu zuen emanaldihau:
|
|
|
Beauvoirrek bereziki Hegel-en eta Levi Strauss-en lanetatik berreskuratua bestearen kategoria erabiliko
|
du
emakumeen lekua mundu maskulino honetan azaltzeko.
|
|
|
Legegileak, apaizak, filosofoak, idazleak, jakintsuak atsedenik gabe tematu dira frogatzen emakumeenegoera menderatua zeruen nahia eta lurrarentzat beharrezkoa dela. Filosofiaeta teologia euren zerbitzura erabili dituzte, eta horiek nahikoa izan ez direnean, zientziak bete
|
du
emakumeen gutxiagotasunaren justifikatzaile papera.
|
|
|
«Amatasunaren bidez betetzen
|
du
emakumeak bere patu fisiologikoa; bere bokazio, naturala, da, bere organismo osoa espeziearen iraupenera bideratua dagoenez gero. Baina esan dugu dagoenekogizartea ez dagoela sekula naturara utzia.
|
|
|
Bilintxek ematen
|
du
emakume bertsolari honen berri eta bat batekoan zuen trebezia nabarmenduzuen bertso batzuen bidez.
|
|
|
Hori lotu daiteke emakumeak publikoki azaltzekoizan dituen arazoekin. Bereziki XIX. mendetik aurrera Mendebaldeko ideologiakargi utzi izan
|
du
emakumeen lekuak, espazio sozialak zein izan behar zuen: eremupribatua, familia gunea, etxea eta etxeari lotutako testuingurua.
|
|
|
Ez egote horrek eragin
|
du
emakumeentzako eredu faltan, eta oso zaila gertatuda emakumeen artean jarraitutasuna izatea. Agertzen ziren bertsolari emakumegazteek ez zuten norengan begiratu, ez zeinen ondorengo sentitu.
|
|
|
Horren guztiaren ondorioz emakume emozional horiek (gehienetanemakumeak protagonista diren egoerak emozionalak dira) genero sistemaren ispilubilakatzen dira. Genero sistemak arriskutsutzat jotzen
|
du
emakume emozionalareneredu hau, eta horregatik hainbat neurri hartzen ditu haren aurrean, arau sozialzorrotzak ezarriz. Alde batetik, emakumeen emozioak norbanakoaren esparruankokatzen ditu; ez dira konpartitu behar, emakume bakoitzaren emozioak dira, kaotikoak, antisozialak.
|
|
|
Oraingoan Atxagak ez du asmatu(...) pertsonaia osatzeko trebeziarekin(...) Atxagaklehen orrialdeetan ematen dio emakume protagonistari eman diezaiokeen jipoirikhandiena. Izan ere, Atxagak Irenerekin egiten
|
du
emakume batek emakumea denetiksekulan egoera horretan egingo ez lukeena: kartzelatik atera berri dela arrotz batekinmaindire zikinetan kiribilkatzea.
|
|
|
Eta, beraz, emakumearen ahotsaren errepresentazioabururaino eramaten ez duelako da Saizarbitoriaren eleberria preseski errealista zentzurikhistorikoenean. (...) ezin
|
du
emakumearen ahotsa bortxarik gabe errepresentatu (Gabilondo, 2013: 137).
|
|
|
O k gizonezkoen ideia bat adierazten du. Gizonezkoena edo gutxienez maskulinoa.Behingoz onartu
|
du
emakume batek! Nork onartu du zer?
|
|
|
Pentsamendu misoginoak komenigarriki justifikatu izan
|
du
emakumeen bigarrenmailako kokaleku soziala emakumeak bridatuz gorputz batera, zeina aurkeztu eta areeraiki baita ahul, ez perfektu, errebelde eta fidakaitz gisa, kontzienteki kontrolatutaez dauden intrusioak jasan ditzakeen gorputz gisa. Emakumeen sexualitatea etaugaltzeko gaitasuna dira emakumea definitzen duten ezaugarriak (kulturalak), etaaldi berean, funtzio horiek berek bilakatzen dituzte emakumeak zaurgarri, babesarenedo erabilera bereziaren behardun, patriarkatuak hainbat modutara agindu bezala.
|
|
|
menstruazioa, haurdunaldia, amatasuna, edoskitzea, etab.?, alde batetik, mugatzat hartzen dira kultura patriarkalak gizonei eskaintzen dizkieneskubide eta pribilegioak erdiesteko orduan; eta, bestetik, modu baikorrago eta ezkritikoago batean hartzen dira, epistemologista feministengan eta ekofeministenganohikoak diren terminoak, non gorputza ikusten baita jakintza eta bizibidearenezagutza lortzeko modu berezi eta bakar gisa. Ikuspuntu negatiboak emakumeengorputza hartzen
|
du
emakumearen berdintasun gaitasunerako berezko mugatzat, etaikuspuntu positiboak, aldiz, uste du emakumeen gorputzek eta bizipenek zorroztasunberezi bat ematen dietela emakumeei, gizonezkoek ez dutena. Dirudienez biikuspuntuek onartu dituzte gorputzari buruzko ideia patriarkal eta misoginoak, alegia, emakumearen gorputza gizonezkoarena baino nolabait naturalagoa dela, ezdela hain inpartziala eta bere «objektu»ekin engaiatuago edo lotuago dagoela.
|
|
|
menstruazioa, haurdunaldia, amatasuna, edoskitzea, etab.?, alde batetik, mugatzat hartzen dira kultura patriarkalak gizonei eskaintzen dizkieneskubide eta pribilegioak erdiesteko orduan; eta, bestetik, modu baikorrago eta ezkritikoago batean hartzen dira, epistemologista feministengan eta ekofeministenganohikoak diren terminoak, non gorputza ikusten baita jakintza eta bizibidearenezagutza lortzeko modu berezi eta bakar gisa. Ikuspuntu negatiboak emakumeengorputza hartzen du emakumearen berdintasun gaitasunerako berezko mugatzat, etaikuspuntu positiboak, aldiz, uste
|
du
emakumeen gorputzek eta bizipenek zorroztasunberezi bat ematen dietela emakumeei, gizonezkoek ez dutena. Dirudienez biikuspuntuek onartu dituzte gorputzari buruzko ideia patriarkal eta misoginoak, alegia, emakumearen gorputza gizonezkoarena baino nolabait naturalagoa dela, ezdela hain inpartziala eta bere «objektu»ekin engaiatuago edo lotuago dagoela.
|
|
|
Negarrez hasi da, lurrera erori delako paretan zintzilik zegoen argazki bat, eta esan
|
du
emakumeek min egin diotela erortzean.
|
|
|
DSM IV TR ren arabera, bere bizitzan zehar depresio nagusiaren nahastea jasaten
|
du
emakumeen% 10 eta gizonen% 5. Hau da, emakumeen depresioaren maiztasuna gizonen depresioaren maiztasunaren bikoitza da.
|
|
|
Beste pertsona bat ukitzea, igurztea edo beste pertsona bati presioa ezartzea, hark onartu gabe edo nahi izan gabe. Frotteuristak bere zakila igurzten
|
du
emakumearen izterren edo ipurmasailen kontra, eta haren genitalak edo bularrak eskuez ukitzen saiatzen da. Ukipen horiek toki jendetsuetan, hala nola garraio publikoetan eta jende asko dabilen orduetan gertatzen dira eskuarki.
|
|
|
Zikiratzearen beldurrak sortutako barne hersturak bere gizontasunaren froga diren genitalak erakustera eramaten du. Voyeur batek nahiago
|
du
emakumearen biluztasuna ikusi, ahal izanez gero, emakumea konturatu gabe?, emakumearekin harreman normalak izan baino. Ezkututik ikusteak babestu egiten du.
|
|
|
XX. mendeaz geroztik, gizarteak presio handia egin
|
du
emakumeak argalak izan daitezen. Kulturako edertasun estandarrei garrantzi gehiago ematen diete emakumeek gizonek baino.
|
|
|
65 urtetik gorakoen artean% 25eko maiztasuna du (Mellinger, Balter eta Uhlenhuth, 1985). Generoari begiratuta, loaren nahasteak maiztasun handiagoa
|
du
emakumeen artean gizonen artean baino (Ohayon, 2002).
|
|
2017
|
|
|
Kritika Feministak duela hamarkada batzuk ezarritako oinarri teorikoak oso baliagarriak egin zaizkit generoaren eraikuntza soziala ulertzeko. Kritika Feministak aspaldidanik zehaztu
|
du
emakume eta gizonen kategoriak eta bien arteko harremanak gizarte eraikuntzak direla. Virginia Maqueira k idatzi zuen bezala,, boterezko eta desberdinkeriazko harremanak genero desberdintasun gisa eraiki izan dira sare soziokultural osoan?
|
|
|
Irudian ikus daitekeenez eta arestian aipatu denez, kolore arrosaren agerpenari dagokionez, 1980ko hamarkadako egoera eta liburu saridunetakoa nahiko antzekoa da eta 2013 urtekoa, aldiz, nahiko parekidea da, hala ere, hiru multzoetan kolore arrosak presentzia handiagoa
|
du
emakumeetan gizonetan baino.
|
|
|
1) Nolakoak dira euskal haur eta gazte literatura modernoak transmititzen dituen emakumeak eta gizonak? 2) Nolako bilakaera izan
|
du
emakumearen eta gizonaren irudiak 1980ko hamarkadatik gaur egunera?
|