|
2008
|
|
|
Galeserarako interes komertzialik ez duenak, ordea, arrakasta ekonomikoa lortzen
|
du
beste herrialde batzuetan.
|
|
|
Horietako edozein hedabideren kontsumitzaileek gehiago kontsumitzen dituzte gainerako hedabideak, kontsumitzaile ez direnek baino. Bost hedabide horien artean ezarri daitezkeen 10 bikote harreman guztiei, salbuespenik gabe, alde bietara eragiten die arau horrek.7 Laburtuta, hortaz, euskarazko hedabide bat baliatzen duenak joera handiagoa
|
du
besteak ere baliatzeko.
|
|
|
Euskarazko hedabide bat baliatzen duenak joera handiagoa
|
du
besteak ere baliatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen Europak ezin
|
du
beste albo batera begiratu kide diren hainbat Estatuk hizkuntzagutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. esan genuke azken taldean aurkitzen direla estatu gehienak, 22 hain zuzen ere. eTa orduan, zer, hori da, beraz, europako hizkuntza aniztasunaren egungo argazkia, bai eta argazki horri buelta emateko nazioartean eskaintzen diren tresnak ere. ez dugu zalantzarik argazkiak badituela kezkatzeko elementuak. gurea bezalako hizkuntzen normalizazioa ez du europak ahalbidetuko, hori argi izan behar dugula iruditzen zaigu. dena den, europak lagun dezake bide horretan. herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen europak ezin du beste albo batera begiratu kide diren hainbat estatuk hizkuntza gutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. ez dago onartzerik europako batasuneko kide izan nahi duen turkiari nazioarteko oinarrizko estandarrak bere egin behar dituela agintzea, eta egun batasuneko estatu batzuek estandar horiek sinatzeari edota berresteari muzin egitea. hala ere, esan behar dugu gizarte zibila pixkanaka pixkanaka esnatuz doala. herri mugimenduek gero eta tresna gehiago jartzen dituzte beren hizkuntzen normalizazioa ahalbidetzeko:
|
|
|
Herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen Europak ezin du beste albo batera begiratu kide diren hainbat Estatuk hizkuntzagutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. esan genuke azken taldean aurkitzen direla estatu gehienak, 22 hain zuzen ere. eTa orduan, zer? ...argazkia, bai eta argazki horri buelta emateko nazioartean eskaintzen diren tresnak ere. ez dugu zalantzarik argazkiak badituela kezkatzeko elementuak. gurea bezalako hizkuntzen normalizazioa ez du europak ahalbidetuko, hori argi izan behar dugula iruditzen zaigu. dena den, europak lagun dezake bide horretan. herritarren arteko berdintasuna eta aniztasunaren ondarea aldarrikatzen duen europak ezin
|
du
beste albo batera begiratu kide diren hainbat estatuk hizkuntza gutxiagotuetako kolektiboekin agertzen duten jarrera erasokorretan. ez dago onartzerik europako batasuneko kide izan nahi duen turkiari nazioarteko oinarrizko estandarrak bere egin behar dituela agintzea, eta egun batasuneko estatu batzuek estandar horiek sinatzeari edota berresteari muzin egitea. hala ere, esan behar dugu gizarte zi... bretainia, Frisia, okzitania, euskal herria, gales, herrialde katalanak, Sardinia... are gehiago, herrien arteko elkarlana inoiz baino gehiago sustatu da azken urteotan. horrek erakusten digu hizkuntza gutxiagotuen berreskurapenaren aldeko masa sozial aktiboa gero eta handiagoa dela, eta beraz itxaropenez ikusten dugu etorkizuna. hona ekarri nahiko nuke berriki Fernand de Varennes irakasle eta adituak lorienten (bretainian) Partnership for Diversity delako foroan egindako hausnarketa:
|
|
|
...tutako guztia bigarren mailan geratu zen nazioarteko eztabaidan. ez nazio batuen itunean (1945) ez eta giza eskubideen deklarazio unibertsalean (1948) ere, ez da ezer jasotzen gutxiengoen eskubideez edota hizkuntza eskubideez. hizkuntzarengatiko bereizkeria eza besterik ez da jasotzen; hau da, hizkuntzari ez zaio izaera subjektiborik esleitzen. hortaz, hizkuntza eskubideak izaera juridikoa hartuko
|
du
beste eskubide substantibo bat urratzen denean.
|
|
2011
|
|
|
Autonomoak eta bateragarriak. konparazio geoekonomikoaz baliatzen da une batean, plano soziologiko kolektiboaren eta psikologiko indibidualaren arteko bateragarritasuna esplikatzeko. honela dio: herrialde pobreetan hiritar guztiak ez dira pobre; herritar batzuek aski aberatsak izan ohi dira65 Batak ez
|
du
bestea kentzen: herrialdearen per capita errenta apala (are munduko apalenetakoa) izan liteke batetik eta, aldi berean, bertako hiritar batzuek aberats (are arras aberats). gauza bat da herrialde bat pobre izatea, eta bestea herritar hau, hori edo hura pobre izatea.
|
|
|
Ahul anitzen aldeko filosofia sozial hori hor dago, baina egiazaletasuna ere bai. Batak ez
|
du
bestea zapuzten, objektibotasunari bere osoan eta bere lekuan eusten dakigun neurrian. " Inolako interesik gabe" diharduela dioenaz, value free moduko zientzia egiten duela esaten duen arima erratuaz, ez naiz ni batere fio:
|
|
|
Corpus horretan, soziolinguistikarekin zerikusia duten beste alor batzuetako terminoak ere badaude; esaterako, soziologiakoak, historiakoak, psikologiakoak, antropologiakoak, komunikazio zientziatakoak eta politika zientziatakoak. ...zen bezala, erakundeek ez zuten funtsezko obra honen dibulgazioa bultzatu; ez unibertsitateak, ez hizkuntza politikak, ezta generalitateko hezkuntza Sailak ere. ez zen posible egingo zuen Joan Triadú rik egon. gaur arte, bi mila ale inguru saldu dira, Bigarren hezkuntzako institutuetara eta liburutegietara ez delako helarazi eta irakasleen artean ez delako sustatu. eta argitaletxeak, oraingoz, ez
|
du
beste hizkuntzetara itzultzeko aukerarik izan.
|
|
2012
|
|
|
belaunaldi berriak badatoz? kultur mugimendu indartsu batek herria biziarazteko gaitasuna du, herritarrak kohesionatzeko eta pozaren inguruan biltzeko ahalmena eta pertenentzia eta harrotasun sentimendua eraikitzekoa. herrigintzaren ikuspegitik, beraz, herriko kultur taldeak osasuntsu mantentzea komeni da. osasuntsu egoteak, ordea, jarraipena ziurtatua izatea esan nahi
|
du
besteak beste; gazteen erreleborik gabe, jardueraren jarraipena zailagoa eta zalantzazkoagoa izango da. erreleboan pentsatzea, beraz, etorkizunean pentsatzea da.
|
|
2013
|
|
|
dominatzailea/ menpekoa deitu ohi direnak (gure hizkuntza ukipen egoera (eta ez bakarrik hizkuntzakoa) aztertzerakoan erabilia duguna), beraien artekotasuna ondo adieraziz. Bestalde, boterea handinahia da, behin eremu batean edo/ eta gizarte talde batean lortu dominatzailea izatea, nahi
|
du
beste eremutan eta taldetan ere boteretsuena izan. Antzean, talde dominatzaileak botere erlatibo (konparatibo) handiena lortzea du helburu, dudarik gabeko irabazle gertatzeko, harreman hierarkikoetan, ahal duen neurrian.
|
|
2014
|
|
|
Item horrek tarteko puntuazioa lortzea ziur aski izango du bere esangura. Garbiñe Bereziartuaren doktoretza tesian (2014) Azpeitiko gazteek teknologia berrien bitartez darabilten hizkuntza zer nolakoa den ikus daiteke, eta gainera gazte hauek teknologia berrien bidez darabilten hizkuntza, eta egoera formaletan eta akademikoan darabiltena diskriminatzeko gai direla ikertu
|
du
besteak beste. Gazteek, goiko taulako zenbakiek adierazten dutenez, azpeitiera ez dute hizkuntza formala kontsideratzen, baina herritik at erabilgarria dela esan dute.
|
|
|
Elgoibar Gipuzkoako ipar mendebaldean kokatzen den herria da, hain zuzen ere, Deba ibarreko Debabarrena eskualdean. Ibar berekoak diren herriekin harreman komertzial handiagoa
|
du
beste ibarretakoekin baino eta hau, neurri batean, azaldutako egoera orografiko horren ondorioz ere bada. Honek gainera, eragina izango du hizkuntza kontuetan ere.
|
|
2015
|
|
|
Orain, euskaldunen batekin hitz egiten badu, nahastuta ateratzen zaio dena, baina ia soilik oñatiarrekin egiten du euskaraz. Lehen hitza euskaraz egiten
|
du
bestearen itxuraren arabera, eta euskaraz entzuten eta hitz egiten duenean izugarrizko poztasuna izaten duela gaineratu zuen.
|
|
2016
|
|
|
Eskolak, bere bereak dituen xedeak betetzeaz gainera, ekarpen handia egiten dio euskara indarberritzeko saioari: a) ikasle euskaldun horien mintzamen entzumenak irakurmen idazmenetara zabaltzen ditu159 (historian lehenengo aldiz, kasik); b) etxetik eta auzo girotik jaso duten hitz altxorra zabaltzen eta batasun girora hurbiltzen lan ohargarria egiten
|
du
bestetik eta, azkenik, c) estilo formal landuaz jabetzeko aukera eskaintzen die bertako haurrei eta gaztetxoei, hainbatean.
|
|
|
Bra pasatzea (eta handik aurrera Bn jardutea) adierazten du batak, luzezabaleko zentzuan; neurri batean edo bestean A eta B hizkuntzez baliatzen den hiztun elkarte edo hiztun talde elebidunean hainbat hiztunek A eta B hizkuntzak (solasaldi, pasarte edo xeheagoko atal bakanetan) nahas mahas erabiltzea esan nahi
|
du
besteak. has mahas erabiltzea esan nahi du besteak. Teoriaz aski horniturik85 daude code alternation, code switching, code mixing, code shifting edo styleshifting moduko kontzeptu terminoak86 Aplikazio alorrean, aldiz, ilunago dira kontuak.
|
|
|
Bra pasatzea (eta handik aurrera Bn jardutea) adierazten du batak, luzezabaleko zentzuan; neurri batean edo bestean A eta B hizkuntzez baliatzen den hiztun elkarte edo hiztun talde elebidunean hainbat hiztunek A eta B hizkuntzak (solasaldi, pasarte edo xeheagoko atal bakanetan) nahas mahas erabiltzea esan nahi du besteak. has mahas erabiltzea esan nahi
|
du
besteak. Teoriaz aski horniturik85 daude code alternation, code switching, code mixing, code shifting edo styleshifting moduko kontzeptu terminoak86 Aplikazio alorrean, aldiz, ilunago dira kontuak.
|
|
|
375 Gauza bat da etxeko transmisioa (gurasoek haurrei, beren lehenengo urteetan, hizkuntza hori erakustea); beste bat, aldiz, hizkuntza horren belaunez belauneko jarraipena. Ahuldutako hiztun herrien kasuan, batak ez
|
du
bestea segurtatzen. Etxeaz gainera auzogiroak eta kaleak, lagunarteak, eskolak, kirolak eta aisialdiak, bikoteak, lan esparruak eta, oro har, sozializatzeko edo gizarteko kide bihurtzeko prozesuan parte hartzen duten eragileek erabakitzen dute bere osoan, ez etxeko lehen urteetako jardunak soilik, belaunez belauneko jarraipena segurtatuko den edota luze zabaleko mintzaldaketa nagusituko zaigun.
|
|
|
Are gutxiago seme alaba horiek bihar edo etzi bikote euskalduna egingo dutenik, etxea herri edo auzo euskaldun batean erosiko dutenik eta euskal familia eratuko dutenik. Batak ez
|
du
bestea segurtatzen.
|
|
|
Portugaleteko gazte batek eskolan euskara (pixka bat) ikasten duenean euskararen egoera baikorragoa da ere bai, baina ez du neurri bereko garrantzirik. Aipatutako bi kasuak baikorrak dira baina beste kasu batzuetan, aldiz, indar batek itzali, ezkutatu egiten
|
du
bestea eta horretan datza ondorio okerrak ateratzeko arriskua. Adibidez, Barakaldoko, Portugaleteko eta Sestaoko 30.000 gaztek, (ia) inoiz erabiliko ez duten euskara pixka ikasten duten bitartean Ean, Lekeition, Ondarroan eta Markinan bost mila gaztek euskara galtzen badute (edota ohiko bidetik transmititzen ez bazaie) kuantitatiboki oso egoera baikorra baten deskribapena edukiko
|
|
2017
|
|
|
zelan hitz egingo dut?"(...) orain jada ez · ez[! ] ados jartzen bazara beste pertsonarekin jada ez · estresa sortzen
|
du
besteak ez dakienean · noski[! ] eta orduan esan egin behar duzu · egon behar da une bat ados jartzeko esateko" bale" · orduan une batzuetan ezagutzen ez ez zaituztenean eta orduan · ea badaude une batzuk nik esfortzua egiten dudana aldatzeko baina batzuetan pentsatzen dut:
|
|
|
Taula 7: Lehen mailako ikasleen ama hizkuntza. lehen hizkuntzari erreparatzen badiogu, ikasleen %46, 4rentzat lehen hizkuntza euskara izan da, gaztelania beste %28, 5entzat eta ikasleen %24k dituzte bai euskara eta bai gaztelania lehen hizkuntzatzat. ikasleen %0, 6k aitortu
|
du
beste hizkuntza bat izan duela lehenengotzat eta beste %0, 6k ez daki zein izan den bere lehen hizkuntza.
|
|
2018
|
|
|
3 Inguruko sistema berri batek zuzenean eragin
|
du
beste sistema batean.
|
|
|
Euskararen historia orokorra nahikoa ondo jasota dago hainbat azterketa eta argitalpenetan, baina hutsune edo gabezia nabarmenak daude tokian tokiko historia eta istorioak jasotzeari dagokionez; izan ere, antzeko protagonistak izanagatik, herri bakoitzak baditu bere berezitasunak, eta une egokia da, berandu baino lehen, horiek ezagutzeko eta ezagutarazteko, eta bereziki, euskaraz bizitzeko testuinguruak. Lan honen ardatzean Zumaia eta zumaiarrak daude, baina nahi duenak erraz alderatuko
|
du
beste herri batzuetan gertatutakoarekin, eta lan honek balio lezake beste batzuek non begiratua izateko eta beste leku batzuetan antzekoak egiteko, badagoelako zer egina eta zer kontatua.
|
|
|
Izan ere, euskaldun zahar kategoria esentzialista da, kategoria honek" ama hizkuntza" 8 kontzeptuaren inguruan eraikitako ideologia baitu oinarri: etxean ikasitako hizkuntzak erabat eta bizitza guztirako baldintzatuko du pertsona horren hiztun ibilbidea, eta ez
|
du
beste hizkuntzarik bere lehen hizkuntza bezain ongi menperatuko zein eroso erabiliko (Amorrortu et al., 2017). Alta," lehen hizkuntza edo lehen hizkuntza izateak ez dakar per se mintzaira hori hiztunaren bizitzan nagusia izatea, ez ohikoena edo usuena, ez eta maiteena edo nahiena ere" (Kasares, 2014:
|
|
2019
|
|
|
Euskarak arnasguneetan, bere eremu geografiko eta soziofuntzional trinkoenetan, atzera egitea gauza larria da, nahiz eta (aspaldidanik edo azken mende erditik hona) berebereak ez dituen ingurumenetan jakite kontuan ezin ukatuzko irabaziak eskuratu dituen. harturik, eta denborazko eta geografiazko aldagaiak gogoan izanik, argi dago batetik Lastur edo ea ez direla tutera edo portugalete, ez orain eta ez une historiko zaharragoetan; bistan da, bestetik, 1940ko hizkuntza politika eta 1985ekoa ez direla gauza bera izan. hizkuntzaren osasuna neurtzeko orduan bi indar horiek nahasteak ondorio okerrak ateratzera eraman gaitzake. oso esanahi diferentea du euskararen gaitasuna igotzeak euskal herrian, oinordetutako euskarari esker, edota igoera berreskuratutako euskarari esker gertatzea. euskararen etorkizuna argiagoa eta baikorragoa da bera nagusi den eremu geografiko eta soziofuntzionaletan euskara transmititzen, ikasten eta erabiltzen denean, batez ere arnasguneetan indartzen denean. portugaleteko gazte batek eskolan euskara (pixka bat) ikasten duenean euskararen egoerak hobera egiten du zerbait, baina irabazi horrek ez du neurri bereko garrantzirik. aipatutako bi kasuok baikorrak dira. Beste kasu batzuetan aldiz, datu demografikoak aztertzerakoan indar batek ezkutatu egiten
|
du
bestea; horrek dakar, hain zuzen, ondorio okerrak ateratzeko arriskua. demagun, batetik, azken hamar urtean Barakaldon, portugaleten eta Sestaon 30.000 gaztek euskara ikasi duela hein batez, ikasgelatik kanpora osooso bakan erabiliz halere. demagun, bestetik, orain puntura arte arnasgune izandako, edota orain bertan arnasgune den, zenbait ingurumenetan (Bermeon, ean, Lekeition, ondarroan eta mark... 29.000 pertsona" irabazi" ditu euskarak. egoera soziolinguistikoaren azterketa objektiboagoa eginez, halere, laster konturatuko gara eremurik euskaldunenetan, are arnasguneetan, euskararen erabilerak hainbateko gainbehera izatea oso gauza larria dela. euskarak arnasguneetan, bere eremu geografiko eta soziofuntzional trinkoenetan, atzera egitea gauza larria da, nahiz eta (aspaldidanik edo azken mende erditik hona) bere bereak ez dituen ingurumenetan jakite kontuan ezin ukatuzko irabaziak eskuratu dituen.
|
|
|
Gakoa da kaleko komunikazioan arau soziala euskara izatea: laginaren %94k adierazi du kalean euskara hutsez aritzen dela. euskara erabilera esparru guztietan da nagusi —etxean, ikasgelan eta kalean—, eta modu nabarian gainera. euskara, beraz, erabilgarritasunarekin, erreferentzialtasunarekin, nortasunarekin, aisialdiarekin, informaltasunarekin eta dibertsioarekin ere lotzen da. kaleko arau sozial horrek domino efektua eragiten
|
du
beste erabilera esparruetan ere: etxean, esate baterako.
|
|
|
" emakume musulmanen inguruan hitz egin genuen eta hobeto ulertzen duzu, beren ahotik zuzenean jakiteko aukera. Zapiari buruz esan ziguten mingarria zela ez janztea, beraien identitatea delako. ez da senarrak behartzen dietelako...", gehitzen
|
du
beste auzotar batek. herriko benetako errealitatea ezagutzeko aukera da Auzoko eta errealitatea ikusteko modu honek, lortu nahi ditugun helburuak lortzeko pista gehiago emango dizkigu, jaso eman logikarekin sortuz harremana.
|
|
2020
|
|
|
Paperak azkartasunean ezin
|
du
beste euskarri batzuekin konpetitu, baina irakurleari beste plataforma batzuek ematen ez dioten esperientzia eskaintzen dio eta hori da bere indargunea. Paperak, besteak beste, hausnarketak eskatzen duen patxada eskaintzen du eta dirudienez bere etorkizuneko garapena indargune hori behar bezala baliatzetik pasa daiteke.
|
|
2021
|
|
|
Gutxienez Administrazioarekin derrigorrez izan behar dituzten harreman guztietan komunikazio efektiboa gaztelaniaz ziurtatu behar dute, eta eremu horretan egoeraren kontrola ahalik eta zorrotzena izateko aukera bakarra da. Horrez gain, gaztelaniari nazioarteko izaera ere ematen diote, eta horrek balio handia
|
du
beste lurralde batera joateko aukera ateratzen bazaie ere. Beraz, ahalik eta denbora laburrenean ikasteko saiakera egiten dute, horretarako ikastaro formaletara joanez.
|
|
|
Oro har, egiaztatu denez, komunitate bat ohituta badago hizkuntza batekin funtzionatzera eta haren funtzio berberak dituen beste hizkuntza bat bereganatzen badu, gatazka linguistikoa ordezkapenean amaitzen da. Aldiz, hizkuntza menderatzailea lurralde eleaniztun batera iristen bada (non pertsonak ohituta dauden hizkuntza bat baino gehiago erabiltzera), hizkuntza bat gehiago izango da eta funtzio jakin batzuk izango ditu, baina ez
|
du
besteen lekua okupatuko (ibid.).
|
|
|
Hor, kasuan kasuko katalana gaztelania elebidunen ehunekoez gainera, kontuan hartu behar ditugu ere beste hizkuntza konbinazio batzuk eta beste hizkuntza batzuetako hiztunen ehunekoak. Hori horrela, 2003an,% 4,4 ziren lehen hizkuntzatzat katalanaz edo gaztelaniaz bestelako hizkuntza bat zuten kataluniarrak; 2018an,% 10,8 Hau da, katalanaren galerak lotura handiagoa
|
du
beste hizkuntza batzuen gorakadarekin gaztelaniarenarekin baino.
|
|
|
Horrela, ezin bestean, Pulunpak jolasa
|
du
beste ardatz nagusietako bat, emozio iturri nagusia, horiek jarduera eta dinamika ludikoekin uztartzen baititu. den testuinguruaren eta emozioen prozesaketaren artean lotura estua dagoela (Ivaz, Costa, eta Duñabeitia, 2016). Hau da, beste emaitza batzuen artean, hau baieztatu dute, emozio atseginak sentiaraziz, hizkuntza hobeto barneratzen dela eta hobeto transmititzen dela komunikatu nahi den hori ere.
|
|
|
Emozioek lotura zuzena dute jolasarekin eta alderantziz. Horrela, ezin bestean, Pulunpak jolasa
|
du
beste ardatz nagusietako bat, emozio iturri nagusia, horiek jarduera eta dinamika ludikoekin uztartzen baititu. Esnaolak eta Egibarrek (2007, 68 or.) diote une bakoitzak, gozagarria izango bada, etengabe ludikoa izan behar duela.
|
|
2022
|
|
|
Beste hizkuntzen kasuan, haurren arteko erabilera oso urria da; baina horiek nagusiekin elkartzen direnean, gora egiten
|
du
beste hizkuntzen kale erabilerak, nagusien arteko erabilera mailaren parera iristeraino.
|
|
|
Erkidegoko datu orokorretan jaitsiera leuna izan da 30 urtean, bi puntukoa, baina udalerri euskaldunetan oso nabarmena da, ia hamahiru puntukoa; arnasguneak soilik hartuta, handiagoa, hamabost puntukoa. Lehen hizkuntzaren aldagaiak sarritan izaten du lotura gaitasun erlatiboarekin, eta jaitsiera horrek mahai gainean jartzen
|
du
beste aldaketa bat: udalerri euskaldunetan, gero eta gutxiago dira errazago euskaraz egiten duten elebidunak, nahiz oraindik elebidun gehienak era horretakoak izan.
|