|
2000
|
|
|
93an Bolivia (3) ezagutu genuen Anoetan, 94an Errusia (1) San Mamesen, 95ean Paraguay (1) San Mamesen, 96an Estonia (3) San Mamesen, 97an Yugoslavia (3) San Mamesen, 98an Uruguay (5) Anoetan, eta azkenik, 99an Nigeria (5) San Mamesen. Euskal Selekzioak edonorekin duintasunez lehiatu daitekeela erakutsi
|
du
azken hamarkadan, baina oraindik ere, heldutasunera heltzeko indarrak harrera aldetik bere egoitza naturala bihurtu den San Mamesetik eta Euskal Herritik kanpo neurtzea falta zaio eta jakina, urtean zehar norgehiagoka gehiago jokatzea, ahal izanez gero ofizialak.
|
|
2002
|
|
|
Lehena, kanporako irekitasun maila da, zeinak esportazio eta inportazioen baturak BPGarekiko duen ehunekoa azaltzen duen. 13.2 taulak erakusten duenez, indize horrekaparteko igoera izan
|
du
azken hamarkadetan; izan ere, 1985 urtean %39koa izanzen eta hamabost urte beranduago %56 izatera heldu baitzen. Indize honen bilakaeran ere, jakina denez, esportazio eta inportazioen bilakaera erritmoak errepikatzen dira, eta, ondorioz, 1990eko hamarkadan emandako dinamismoak igoarazi duindizea.
|
|
|
Hori dela eta, Ingurumen Sailak programa berri hau jarri du martxan. Katamotzaren habitat naturalaren zati bat leheneratu nahi
|
du
azken hamarkadetan %80 murriztu da, eta bere elikagai nagusiaz, untxiaz, hornitu nahi du. Untxia, joan den hamarkadan nahasteagatik eta Pneumonia Biriko Hemorragiko suntsitzaileagatik (NVH) sarraskitu zen.
|
|
2003
|
|
|
Lehendik ere eskualde honetako ondareari buruzko kezka oso zabalduta zegoen zientzialarien artean. Ikerketa hauetan garrantzia handia izan duen Chicagoko unibertsitateak, adibidez, bere web berezian oso zehatz deskribatzen
|
du
azken hamarkadotan Mesopotamiako aztarnategietan gertatutakoa. Baina gerrarekin gertatuko zenak bereziki kezkatzen zituen.
|
|
2005
|
|
|
Atzera begiratuta, gehiago dira atzerapena hautematen dutenak, hezkuntza bikaintasunaren bila aurrera egin beharrean. % 37,1en iritziz, gauzak okerrera egin
|
du
azken hamarkadan;% 34 ez da hain ezkorra, eta nolabaiteko hobekuntza ikusten du;% 18,6k uste du egoera duela hamar urte bezalakoa dela. Autokritika ere badago.
|
|
2006
|
|
|
Irakaskuntza, ia ezinbestean, eskola pribatuetan jaso behar dute dantzarigai gehienek, baina eskola horiek mugak dituzte noski. Zenbaitek lan txukuna egin
|
du
azken hamarkadetan, hala ere. Oso ezagunak dira Jon Beitiaren eskola, Leioan, eta Mentxu Medelena, Donostian.
|
|
|
Txinak %70 handitu
|
du
azken hamarkadan egurraren kontsumoa, Greenpeaceren arabera.
|
|
2007
|
|
|
Gogamenaren naturalizazioa arrunt zabaldua dago gaur1573, eta haren ugalketak ere «gogamenetan» edo modulu autonomoetan (nahiz konexionistek eta arbuiatua modu horretan) 1574, ikerbide arrakastatsua eskaini
|
du
azken hamarkadetan: momentuan hizkuntza gabeko pentsamendu (ar) en eta kontzeptuen ideia aski onartua dago, nahiz hori ere Davidson-ek ezetsia (betiko tximuak aparte, hegaztiekin, etab., azterketa esperimental ikusgarriak egin dira) 1575, etab. Orain oraingoz, edonola ere, den denak eztabaidapean segitzen duela esan daiteke.
|
|
|
Espainiako hirigintza jarduerak 250.000 hektarea baino gehiagoko baso azalera izan
|
du
azken hamarkadan
|
|
|
Ingurumen Sailak berretsi
|
du
azken hamarkadan sute gutxien izan dituen urtea dela 2007a
|
|
2008
|
|
|
Behinola komunitate txiro eta marjinatua zen Flandes, eskualde aberatsena bilakatu da gaur, eta bere nazio eskubideak agenda eta helburu politiko propioen bidez aldarrikatzen ditu. Waloniak, aldiz, iraganeko botere eta oparotasun oro galdu
|
du
azken hamarkadetan. Meatzaritzaren gainbehera batetik, eta Kongoko koloniaren galera bestetik, trantze larrian da egun hegoaldeko eskualdea.
|
|
|
Fenomeno honen ondorioz, etxe mistoetan bizi diren euskaldunen portzentajeak gora egin
|
du
azken hamarkadetan. Hori ez da gertatu euskarak hiztunak galdu dituelako (esan bezala irabazi egin baititu), lehen ez zeuden tokietan euskaldun berriak sortu direlako baizik.
|
|
|
Gainera, zenbait espezie gainbehera ikaragarri handia ari dira jasaten, Tasmaniako deabrua (Sarcophilus harrisii), besteak beste. Hain zuzen ere, espezie horrek% 60ko gainbehera izan
|
du
azken hamarkadan.
|
|
|
“Mediterraneoan sarriegia da arrantza kontserbatzeko estrategikoak diren habitatak suntsitzea eta presioa egitea; izan ere, urpeko hezeguneak eta belardiak degradatzeak inpaktu jasanezinak eragiten ditu epe ertaineko arrantza, hirigintza eta turismo ekonomiarentzat”, adierazi dute ekologistek. Etxebizitzak eta portuak Kantauri itsasoan Kantauriko kostaldeari dagokionez, txostenak gogorarazten
|
du
azken hamarkadetan “okupazio esponentziala” garatu dela, besteak beste, Galizian 800.000 etxebizitza berri eraikitzeko, Asturiasko ekialdean 30.000 eraikitzeko edo Urdaibaiko bezalako gune babestuetan eraikin berriak egiteko, Euskal Herrian. Horrekin batera, kirol portuen proiektu ugari daude, batez ere Kantabrian, hala nola San Vicente de la Barquera itsasadarrean.
|
|
|
Euriborrak igoera izugarria izan
|
du
azken hamarkadan: 1999ko %2, 014tik aurtengo uztaileko %5, 393ra pasatu da hilabete bateko marka historikoa.
|
|
2009
|
|
|
Gauzak horrela, ezker abertzaleak uste
|
du
azken hamarkadetan zehar indarkeria gaitzesteko egin dizkioten eskaerak aitzakia bat baino ez zirela eta, ondorioz, Espainiako Gobernuak Estatuko nahiz Europako auzitegietan egindako iruzur politiko juridikoa azalean geratu da.
|
|
|
Kirol kazetaritzak garapen nabarmena izan
|
du
azken hamarkadotan. Berorrenezaugarri nagusietakoa ikusgarritasuna da.
|
|
|
Diru politikak berebiziko garrantzia hartu
|
du
azken hamarkadetan politika ekonomikoaren barne. 80ko eta 90eko hamarkadetan, inflazioaren kontrola helbururik funtsezkoena bihurtu zen herrialde guztietan, ziurtzat jotzen zelako inflaziotasa txikia nahitaezkoa zela langabezia tasa txikiak eta hazkunde tasa handiak eskuratzeko (Bain eta Howells, 2003).
|
|
|
Politika ekonomikoaren barne, eta, zehazki, industria politikaren barne? gero eta garrantzi handiagoa eskuratu
|
du
azken hamarkada hauetan ingurumen politikak.
|
|
|
Albisteak garrantzia hartu zuen Pablo Down sindromea duen aktorea delako, baina bat dator artearen aldeko apustuarekin, oztopoak kentzeko bitarteko gisa. Helburu horrek indarra hartu
|
du
azken hamarkadan. Berdintasuna sustatu da musikaren, dantzaren eta antzerkiaren, eskulturaren eta, batez ere, zinemaren bidez. Eremu horretan, ezgaitasuna zen pantailetako gairik ohikoena, baina gaia zabaldu egin da.
|
|
|
Alabaina, galiziar nazionalismoaren ordezkaritzak behera egin
|
du
azken hamarkadan Galiziako instituzioetan.
|
|
2010
|
|
|
Arrazoi bat baino gehiago egongo dira horretarako, baina eragin zuzena izan
|
du
azken hamarkadan on line edo sareko prestakuntzak eta urrutikoak izan duten gorakadak.
|
|
|
Azken hamarkadetako krisifinantzarioetan protagonismoa berreskuratu du NDFk baina askotan jokatutako paperakritikatua izan da arrazoi ezberdinengatik. NDFren instituzio bikiak, hau da, MundukoBankuak ere protagonismo handia eduki
|
du
azken hamarkadetan, batez ere Hegoaldekoherrialdeetan, bere zeregin nagusia garapena bultzatzea da eta hau ere ez da kritiketatikkanpo gelditu.
|
|
|
Neurri zehatzetatik aparte, energia politika bera gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da Europar Batasuneko politiken artean. Europako ekonomi garapenak atzerriko energia hornitzaileekiko gero eta mendekotasun handiagoa izan
|
du
azken hamarkada hauetan. Eta, gero eta gehiago, jarrera aktiboagoa eskatzen zaio Europar Batasunari bi ildo hauetan:
|
|
2011
|
|
|
Euskarazkoan, lanen bat lehenago ere argitaratuta zegoen paperean, baina beste batzuek edizio digitala baino ez dute ezagutu orain arte (www.teatro testuak.com webgunean irakur daitezke batzuk). Artezblaik berak argitaratzen dituenak kenduta, antzezlan oso gutxi kaleratzen da euskaraz. Hortaz, Cafe Bar Bilbao sariak bide bat eskaini
|
du
azken hamarkadan teatro testuak irakurri eta baloratu daitezen. Aretoetatik kanpo eta argitaratutako testu apurretatik kanpo euskaraz antzerkiaren arloan zer idazten ari den ikusteko aukera ona izango zela pentsatuta hasi nintzen irakurtzen liburua, baina onartu behar dut zapore gazi gozoarekin bukatu nuela irakurketa.
|
|
|
Euskarazko esapide labur labur batek? «hitza hitz»? hil edo biziko zeregina
|
du
azken hamarkadako komiki aipagarrienetako baten bilbean. Jacques Tardiren Le cri du peuple tetralogiaz ari naiz.
|
|
|
Spolskyk (2008), berriz, azterketa azalekoago bat eginda, modu positiboagoan begiratzen dio samieraren egoerari, eta emandako aurrerapausoak nabarmentzen ditu: hizkuntzaren estatusak hobera egin
|
du
azken hamarkadetan, eta samiera hedatua dagoen lurraldeetan samieraz eskolatu daitezke haurrak. Halaber, gero eta eskola gehiago dira samiera irakasten dutenak, eta sarritan, etxetik samieradun ez diren ikasleek ere ikasten dute hizkuntza hori.
|
|
|
Edari freskagarritzat hartzen da, halaber, alkoholik gabeko garagardoa edo beste batzuk barazkiekin egitea, baina, nolanahi ere, erabiltzen diren osagaiek kalterik egiten ez dutela bermatzen duten arauak dituzte, bai eta elikagaien segurtasun baldintzak betetzen dituzten prozesuak ere. Haren kontsumoak hazkunde nabarmena izan
|
du
azken hamarkadetan, eta, horrekin batera, baita haren osaerak ere, eta, sektorean aurrerapen handiak egin ondoren, gaur egun edari barietate handia dago. Gaur egun, herrialde garatuetan, freskagarri horiek uraren ordez kontsumitzen dira egarria lasaitzeko, eta horrek gastu handiagoa eragiten du, edari horiek ekoizteko kostua ur korrontea edangarri bihurtzeko prozesuarena baino askoz handiagoa baita.
|
|
|
1991tik urtero ateratzen dira, ikasturte bakoitzaren hasierarekin bat etorriz. Eskolatu gabeko adingabeak Alfabetatzearen Nazioarteko Egunean, Mugarik Gabeko Hezkuntzak lehen hezkuntza unibertsala azpimarratzen du, eta gogora ekartzen
|
du
azken hamarkadan eskolatze prozesuan aurrerapen nabarmenak egin diren arren —eskolatu gabeko adingabeen kopurua 106 milioitik 69 milioira jaitsi zen 2000 urtetik 2008 urtera—, “aurrerapen horien erritmoa izugarri moteldu da azken urteotan”, Hezkuntzako azken txostenen arabera. Erakunde horren arabera, “alfabetatzearen pixkanakako aurrerapenak, neurri handi batean, borondate politikorik ezaren ondorio dira, nahiz eta jakin alfabetatzeak garapenari ateak irekitzen dizkiola, osasuna hobetzen duela eta garapen pertsonalerako aukerak handitzen dituela”.
|
|
|
Ekimen hori “HAZI” kanpainaren barruan dago, lur transakzioei buruzko txosten batean eta horiek munduan pobrezian bizi den jendearengan duten eraginari buruzkoan. Erakunde humanitarioak azaldu duenez, eskari berriak lur eremu handiak ustiatzeko lizentzien salmenta, errentamendua edo kontzesioa bultzatu
|
du
azken hamarkadan, milaka kilometrotara bizi diren pertsonentzat behar adina janari ekoizteko, bioerregaien kuotak betetzeko edo lurrarekin espekulatzeko eta irabaziak erraz lortzeko. “Izan ere, eragiketa horietako asko lurrez jabetzen dira, eta, horietan, bizi direnak edo haien mende daudenak ez dira kontsultatzen, ez dira behar bezala tratatzen, eta ez dute konpentsazio egokirik jasotzen”, salatu du Intermón Oxfamek.
|
|
2012
|
|
|
Euskal Herrian, azken finean, eredu industrialak indarra hartu
|
du
azken hamarkadetan, barku handiak sustatu dituen diru-laguntza politikak lagunduta. " Baina hegaluzetan adibidez teknika bera mantentzen jarraitzen dugu, kanaberarekin", nabarmendu du Elduaienek.
|
|
|
Desarautze hori ez da ikus entzunezko komunikabideetan soilik gertatu, etakulturaren industria osora zabaldu da. Horrekin batera estatuen kultur politikaknorabidea aldatu
|
du
azken hamarkadetan, faktore ezberdinen ondorioz (Zallo, op.cit.): batetik gizarte mugimendu berriak agertzeak zalantzan jarri zuen ordura arteindarrean zegoen kultur eredua, zeinaren arabera estatuaren egitekoa, bereziki, kultura landua herriarengana hedatzea baitzen; izan ere, gizarte mugimendu horiekkolokan jartzen baitzuten kultura landuaren kontzeptua bera (pop artea da adibidebat).
|
|
|
Datu horiek Errefuxiatuari Laguntzeko Espainiako Batzordearen (Cear) urteko X. Txostenean jasotzen dira. Txosten horrek erakusten
|
du
azken hamarkadan Espainiara egindako nazioarteko babes eskaerak %65 jaitsi direla. Erakundearen eragin politikoaren arduradunak, José Antonio Rubiok, eta idazkari nagusiak, Estrella Galánek, zifra horiek Espainian asilo eskubidea erabiltzea immigrazioa kontrolatzeko eta mugak kanpora ateratzeko mekanismo gisa egotzi zituzten.
|
|
2013
|
|
|
Maren Belastegik, Bergarako Udaleko Euskara zinegotzia, adierazi
|
du
azken hamarkadetan Bergaran aurrerapauso handiak eman direla euskaraz bizitzeko, eskolan, aisialdi eskaintzan, kultur eskaintzan… baina oraindik ere badirela esparru batzuk –adibidez, kirola– hobetzeko tarte nabarmena dutenak. Horregatik, azken urteetan esfortzu berezia egiten dihardute kirol mundua euskalduntzen, Belastegik berri eman duenez, eta aurtengo Euskararen eguna orain arteko ahaleginen eta etorkizunera begira dituzten asmoen erakusleku izatea nahi dutela gaineratu du.
|
|
2014
|
|
|
Zuntz dietetikoak eta karotenoideak ere (hosto berdeko barazkietan daudenak, hori laranja gorriak, tomateak eta azenarioak, adibidez) lotzen dira. Txostenaren egileak nabarmendu
|
du
azken hamarkadetan zientzialariek polifenoletan jartzen dutela arreta. Polifenol batzuek (fruta eta barazkietan substantzia kimikoak) eragin antioxidatzailea izan dezakete gorputzean, eta bizimodu osasuntsuagoa eta elikadura osasungarriagoa izaten laguntzen dute.
|
|
|
Diego Liartek azaldu du, Motore Balazta espezializatutako web guneko aditua. Dieselaren poluzioa nola murriztu Europako legeria gero eta zorrotzagoa da, eta teknologiak aurrera egin
|
du
azken hamarkadetan. Europako Batasunean (EB) 1993an sartu zen Euro 1 araua handitu egin da, hurrenez hurren, emisio poluitzaileen mugen murrizketak.
|
|
2015
|
|
|
80ko hamarkadako krisialdiaren ondorioz hutsik zeuden lurzoruak (industrialak, trenbideak…) berreskuratzea. Bilbao Ria 2000k gidatu
|
du
azken hamarkada bietan Bilbon eta Barakaldon hirigintzaren alorrean emandako eraldaketa sakona, zenbait elementu oso enblematiko (Guggenheim, Euskalduna jauregia, BEC) beraren ekimenez gauzatu ez badira ere.
|
|
|
Algoritmo hau aspaldi diseinatu zenez eta Txilardegik proposatutako aldagaiak subjektiboak eta denboran zehar aldagarriak direnez, beharbada berritze bat luke, zeinetan matematikari eta soziolinguistek elkarrekin lan egingo duten. Euskararekiko leialtasunari dagokionez, Fishman-ek (in Hornberger eta Pütz, 2007) teoria hau garatu
|
du
azken hamarkada hauetan.
|
|
|
Kosmetikoen, etxeko produktuen eta zainketa pertsonalerako produktuen (PCP, personal careproducts) analisiak interes handia piztu
|
du
azken hamarkadetan. PCPak edonon erabiltzendirenez, gizartean kezka dago kosmetikoen osagaien segurtasunari buruz eta baitakontsumitzaileengan izan ditzaketen albo ondorioei buruz ere.
|
|
|
Altuerako aintzirek dituzten kokapen pribilegiatuarekin, lehen mailako behatokiak dirakutsaduraren efektua aztertzeko (Camarero, 2003; Williamson et al., 2009). Orain dela gutxiargitaratutako lan batek oso modu argian erakusten
|
du
azken hamarkadetan Europako alturazkohainbat aintziretako ur eta sedimentuetan gertatu den metalen kontzentrazioaren igoera (Camarero etal., 2009). Pirinioetako lakuen sedimentuetan dauden metalek eta metaloideek jatorri naturala (bertakoarroken konposizio geokimikoa) edo antropogenikoa (meatzaritza, atmosfera bidez distantzia luzetangarraiatuak diren jatorri industrialeko zein hiriguneko isurketak,...) dute (Bacardit eta Camarero, 2009).
|
|
|
Katastrofe bati buruz ari garela abisatzen gaitu. Ahoan bilorik gabe azpimarratzen
|
du
azken hamarkadetako gorapena ez dela zinezkoa, ez duela bizia funtsez hobetu bainan ikaragarriko gazpillaja ekarri. Gero eta gehiago gauzaren jabe izaiteak barnea ments uzten gaituela, gero eta egarri handiagoarekin gure zorion gosea ez dela asetzen.
|
|
2016
|
|
|
Dantzarien eskolatzaile lanetan aritu da, berriz, 2015eko Idauze Mendiko maskaradetan laborarisarena egin zuen Julie Ahaspe.Sohüta da, biztanle kopuruz, Zuberoako bigarren herria, 1.130 bizilagunekin. Hirigune orotan bezala, euskarak etengabe atzera egin
|
du
azken hamarkadetan, eta Hokiko baserri auzoan dira topatzen euskaradun gehienak. Hortaz, ez da batere harritzekoa maskarada hauetan euskararen erabilera nahitaezkoa den karguetako eramaile guztiak Hokikoak izatea eta horietatik asko ikastolan ibilitakoak.Artzain andereakEuskaraz jakitea behartzen duten karguetakoak izendatzearren, erran behar da kauter nagusia den Kabana Handia Ximun Hegiaphal dela, Pitxu kauter txiste egilea Mattin Hegiaphal dela, Buhame erregina Maider Hegiaphal, eta kherestuak direla Guillaume Bürküdoi eta Pette Jaragoien.
|
|
|
Gazteengan dago itxaropena jarria Gipuzkoan ere, areago ikusita nolako ezagutza datuak dauden. Erabilerak gora egin
|
du
azken hamarkadetan. Kale neurketei begiratzen bazaie, adibidez, hamar gaztetik lau euskaraz entzun zituzten 2011n; orain 25 urte, ez ziren hamarretik bi ere.
|
|
|
Legebiltzarrean sartuta horren alde arituko direla hitzeman du. Nabarmendu
|
du
azken hamarkadetan «asko» aldatu dela euskararen egoera, eta aztertu egin dela orain arteko bitartekoek balio ote duten. Besteak beste, euskararen legeari buruz ari da.
|
|
|
Estetika baten araberako kritika batek keinuen ibiltzeko moldea begiratuko ditu, alderdi honek hedatze nagusia izan
|
du
azken hamarkadetan, antzerkiak izan dituen berrikuntzetan keinuek, aktoreen jokoek garapen handiagoa izan baitute testuak baino. Zenbait antzerkitan testuak desagertuz ere joan dira.
|
|
2017
|
|
|
1 SARRERA ikerketa honetan guraso erdaldunek beren seme alabak euskarazko murgiltze ereduan hezteko hautua dugu ikergai, euskararen jarraipenerako funtsezko gertaera gisa. ipar euskal herrian euskarak atzera egin
|
du
azken hamarkadetan eta galera prozesua ez da oraindik eten, nahiz eta aldaketa zantzuak nabaritu: azken urteotan euskarazko murgiltze eredua eta sare elebiduna hazten ari dira etengabe, hizkuntzari eusteko borondate sozialaren erakusgarri. hizkuntza komunitate bakarrean integratzea eta elebitasun sozialaren kasuan hizkuntza bat bertzearen gainetik nagusitzea dominazio politikoaren emaitza da, alegia hizkuntza bakar eta legitimoa inposatzeko indarra duten instituzioen jardunarena (bourdieu, 1982:
|
|
|
Ildo horretan, ikerketak nabarmentzen
|
du
azken hamarkadetan ugaritu egin direla plastikozko berotegiak, zeinak ekoizpena handitzeko eta prozesuei eraginkortasun handiagoa ateratzeko erabiltzen baitira.
|
|
|
Ingeniaritza Mekanikoaren arloko beste kongresu askotan ere MMHk sekzio batdauka eta Mechanism and Machine Theory aldizkari entzutetsuan ere ohikoak dira MMHren ingurukoartikuluak. Honela, MMHren arloak zeresana ematen ari
|
du
azken hamarkadetan eta haren lekukounibertsitate askotan egin diren mekanismo historikoen berreraikuntza birtual (Yan eta Hsiao, 2007; Villar Ribera et al., 2011) edo errealak (Aginaga Garcia et al., 2016; Lopez Garcia et al., 2004) ditugu.
|
|
|
Miren Manias ikerlariaren Euskarazko zinemaren produkzioa eta finantziazioa(): hamaika fikziozko film luzeren azterketa ekonomikoa doktore tesiak argi uzten
|
du
azken hamarkadetako kultur politiketan izan diren aldaketek eragin zuzena izan dutela oraingo euskal zinemaren ernetzean. Hor daude, besteak beste, Euskal Ikus entzunezkoen Liburu Zuria sektoreko eragileen beharrak eta jorratu beharreko lehentasunak zehaztu zituena, 2007ko Ikus entzunezkoen Finantzatze Dekretua edo ekainean aurkeztutako ikus entzunezkoetara bideratutako diru-laguntzen plana.
|
|
2018
|
|
|
Uste dut arazoa sarri izaten dela feminismoaren mamia ez ulertzea. Matxismoak feminismoa galarazi nahi izan
|
du
azken hamarkadetan, feminismoa gizonezkoekin haserre dauden emakumeen borroka gisa marraztuta. Horregatik kontzeptua argitu beharra dago:
|
|
|
Nafarroako biztanleriak hazten jarraitu
|
du
azken hamarkadan(+ 37.000), nahiz eta askoz modu apalagoan krisiaren aurretik 100.000 lagun iritsi ziren lurraldera lan egitera urte gutxian. Arazoa metropolitze prozesua da.
|
|
|
Ez duzu nire hizkuntzan hitz egingo liburuan ezin hobeto aztertzen du Kilitok itzulpengintzaren alderdi ilun hori, baita arabiar munduan izan duen eragina azaldu ere. Izan ere, Europako hizkuntzen aldean arabiera bigarren mailako, hots," dialekto" moduan aurkeztu izanaren eraginez, mundu arabiarrak itzulpengintzarekiko jarrera atzerakoi samarra agertu
|
du
azken hamarkadetan. Napoleonen garaian, pentsalari arabiar asko beren hizkuntza literatura frantsesaren mailako lanak eskaintzeko gai ez zela sinistera iritsi ziren, arabiera hizkuntza konplexua eta zabarra hau da, frantsesaren ukitu poetikorik gabea zelako.
|
|
2019
|
|
|
Euskal Herriko udalerrien erdiak biztanleria galera nozitu
|
du
azken hamarkadan. Haatik, herritar kopurua gorantza doa.
|
|
|
— IKTek eragindakoa zehaztea zaila delako. euskarak hainbat aldaketa jasan
|
du
azken hamarkadotan, eta zein aldaketa datozkigu Ikteetatik, zeintzuk globalizaziotik edota zeintzuk gizartearen eraldaketatik?
|
|
|
Euskarak aurrerakada handia izan
|
du
azken hamarkadetan. Abante horren arrazoiak ugariak eta askotarikoak dira:
|
|
|
Kode alternantziak, hau da, bi hizkuntza edo gehiagoren erabilerak hizketa jardunean, hizkuntzalariaskoren arreta piztu
|
du
azken hamarkadetan. Kode alternantzia (KA, hemendik aurrera) aztergai zutenlehen lan ezagunak 1980 hasieran agertu ziren (Poplack, 1980; Polack eta Sankoff, 1981) eta ingelesaeta gaztelania zituzten ardatz kasu gehienetan.
|
|
|
Hizkuntzen belaunaldiz belaunaldiko jarraipenean familiaren esparrua lehentasuneko ikerketaesparrua da. Hain zuzen ere, gaur egun familiako hizkuntza politika gisa ezagutzen den ikerketaesparruak indar handia hartu
|
du
azken hamarkadan (King et al., 2008; Schwartz eta Verschik, 2013). Familiako hizkuntza politikak (FHP) hizkuntzen erabilerari eta hizkuntza ikaskuntzariburuz gurasoek hartzen dituzten erabakiak ikertzen ditu, erabaki horiei lotutako ideologiekin etaestrategiekin batera.
|
|
|
Adingabeko gazteak gero eta goizago hasten dira gehiegizko alkohol kontsumo intentsiboan murgiltzen eta asteburuetako mozkorraldiak, botiloia edo, litroak egin? deritzon ohiturak handipen nabarmena adierazi
|
du
azken hamarkadan (Osasun Saila, 2014). Botiloia bi orduko tartean bostedari edo gehiago hartzean datza.
|
|
|
Ez da kontu hutsala: euskarak, batasun prozesuak eraginda, sekulako aldaketa bizi izan
|
du
azken hamarkadetan, eta itzulpengintza literarioaren emaitza da, nire ustez, prozesu horretako bisturirik zorrotzena, eta, aldi berean, baita malguena ere, albo kalte gutxien eragindakoa. Batasunaren bidea beste sektoreek baino burutsuago eta diziplinatuago jarraitzetik datorkio zorroztasuna.
|
|
2020
|
|
|
Xahuketa bai: Bieuseko kideak gogora ekarri
|
du
azken hamarkadetan ikus entzunezkoei lotutako azpiegituretan zenbat diru gastatu duten instituzioek, Oiartzungo Zinealdean, Zuatzuko poligonoan dagoen PI@ n edo duela ez asko Tabakaleran ireki duten 2deo n esaterako, lehendik ere bazeuden eta asko erabiltzen ez diren instalazioak ahaztu gabe, Miramongoak kasu, Gipuzkoatik atera gabe aurki daitezkeen adibide batzuk bakarrik aipatzearren.... " Hemen kristoren etxeak pagatu dira eta gero ez daukagu jateko.
|
|
|
Herrikoa izateak oso estigma ezkorra izan
|
du
azken hamarkadetan. Bizitzan zerbait izateko, hirira joan behar zen.
|
|
|
Arabako lurraldearen %32a nekazaritzara bideratuta dago, baina landa eremuak krisi egoera bizi izan
|
du
azken hamarkadan. Sektorearen batez besteko adina 55 urtekoa da, eta nekazaritzako zein abeltzaintzako ustiategiak, baserriak eta upeltegiak desagertzen ari dira.
|
|
|
Gora egin
|
du
azken hamarkadak biztanleriak Nafarroan: %3, 7 Gaindegiak, Euskal Herriko ekonomia eta gizarte garapenerako behategiak, bildutako azken datuen arabera, 654.214 biztanle ditu Nafarroak.
|
|
|
Termino horiek, adibidez, ongizatea, eraginkortasuna eta ekitatea izan daitezke. Testuinguru horretan, merezi
|
du
azken hamarkadetan termino horien eta ingurumenaren edo naturaren arteko loturak zein izan diren ulertzea. Berez, praktikan, Eusko Jaurlaritzak politika ekonomikoak diseinatzeko orduan, lotura horiek bazterrekoak izan dira, eta egitura instituzionaletan organikoki eta zeharka txertatutakoak baino gehiago, marketin politiko kutsukoak izan dira.
|
|
|
Eta gauza bera gertatzen da hizkuntza ideologiarekin, nahiz eta hizkuntza guztiek eta horien praktika sozialek, nahi ala ez, beti dakarten dimentsio ideologikoa. Norbaitek uste al
|
du
azken hamarkadetako euskararen indarberritze prozesua gertatuko zela hizkuntza berreskuratzearen aldeko ideologiarik gabe. Eta, bestalde, Katalunian bezala Euskal Herrian ere, estatuek ezartzen duten gaztelania eta frantsesaren aldeko hizkuntza ideologia boteretsurik gabe ez al ginateke egoera hobean egongo?
|
|
|
Datu orokor horiek osatzen dituzten beste hainbat ikerketaren emaitzek ere ondorio argigarriak erakusten dizkigute. Batetik, esparru akademikoarekin lotutako datuetan euskararen indarberritze zantzuak ageri dira (20202021 ikasturtean, kasurako, Euskal Herriko Unibertsitate Publikoan ikasle berrien% 53,9 euskarazko taldeetan matrikulatu dira), eta aisialdiarekin lotutako zenbait esparrutan ere antzera gertatu da (euskarazko literatura eta musikaren kontsumoak4 nabarmen gora egin
|
du
azken hamarkadan). Baina, ez da gauza bera jazo puri purian dauden beste eremu batzuetan:
|
|
2021
|
|
|
Baita bloke bakoitzean aldaketak izan direla ere akordioetara heltzeko prestutasun handiagoa duten jarrera batzuen alde; PSCk eta ERCk irudikatzen dute hori, Ciutadansen intrantsigentziaren eta Junts per Catalunyaren erresistentziaren aldean. Aldi berean, kanpainak sakondu egin du blokeen arteko arrakala, eta baieztatu
|
du
azken hamarkadan Kataluniako politika definitu duten lubakiak direla Generalitateko gobernabidearen oinarria. Horrek agerian uzten du testuingururik gertagarriena Esquerrak gidaturiko gobernu bat dela eta sozialistak ez direla horren parte izango.
|
|
|
Orduan hasten dira sintomak, udaberriaren aurretik, eta zuhaitzen bidez. Otsailean eta martxoan, egiten duen euriaren arabera, ez gara asko jabetzen», azaldu du Susana Lizarzak. Baina ohartarazi
|
du
azken hamarkadan eguraldia «aldatuz» joan dela: «Ez du horrenbeste euri egiten, eta otsailetik aurrera jada hasten dira alergikoak nabaritzen polena inguruan dagoela.
|
|
|
Ezker abertzaleak hausnarketa egin
|
du
azken hamarkadetako balantze sakonetik abiatuta. Herriaren egoera eta beharrak aztertu ditu eta bere egiten jakin du". 21
|
|
|
Sarbide irekiak indar handia hartu
|
du
azken hamarkadetan, eta aldizkari zientifikoen ezaugarrietan islatzen da. Doakotasuna sarbide irekiaren ezaugarrietako bat da; beste ezaugarri nagusia egile eskubideen erabilerarekin lotzen da.
|
|
2022
|
|
|
Baina dena ez da negatiboa. FAOren arabera, munduko toki batzuetan lurzoruaren higadura tasak behera egin
|
du
azken hamarkadetan. Izan ere, higadura neurri handi batean murriztu daiteke praktikak egiten diren ia testuinguru guztietan.
|
|
|
Honek zera esan nahi du, hemendik aurrera erregaia lortzeak geroz eta kostu handiagoa izango duela, eta prezioek halabeharrez etengabean gora egingo dutela. CSICeko Antonio Turiel ikerlari entzutetsuak hamaika aldiz adierazi
|
du
azken hamarkadetako erritmo jasangaitzaren ondorioz kolapsotik gertu gaudela.
|
|
|
• Unibertsitateak, erakunde gisa, eraldaketa sakona jasan
|
du
azken hamarkadetan. 70eko hamarkadako unibertsitateak zerikusi oso txikia du egungoarekin hainbat arlotan.
|
|
2023
|
|
|
Egungo joerarekin, Lurra 3,2 gradu berotuko litzateke mende honen amaierarako, eta estatuek gaur arte hartu dituzten konpromisoak betez gero, gutxienez 2,2 gradu. IPCCk ohartarazi
|
du
azken hamarkadan tenperatura 1,1 gradu beroagoa izan dela batez beste, industria aurreko aldiarekin konparatuta. Berotzea ezohikoa den bi datu adierazgarri:
|
|
|
Klima larrialdia garrantzi handiko auzia da Alemanian; bai politikoki, bai sozialki. Alderdi ekologistak indar politiko handia izan
|
du
azken hamarkadotan, eta Fridays For Future (etorkizunaren aldeko ostiralak) mugimendu ekologistak jarraitzaile andana ditu lurralde osoan. Halere, Alemania da munduan lignito edo ikatz marroi gehien ekoizten duen herrialdea.
|
|
|
Eraitz Saez de Egilaz legebiltzarkideak deitoratu du 2011 eta 2020 arterako Hizkuntza Normalizaziorako Planean jasotako neurriak ez direla aski izan justizia euskalduntzeko, eta ordutik ez dela plan berririk egin. Kritikatu
|
du
azken hamarkadetan «oso urria» izan dela Jaurlaritzak justizia euskalduntzeko egindako lana, eta «borondaterik eza» egotzi dio «konpromiso sendoak» hartzeko. Hala, neurriak hartzeko galdegin dizkio Jaurlaritzari.
|