|
2005
|
|
|
– Nork ez
|
du
ama birjina elerran hondar mende hauetan. Uste duk bakarra haizela?
|
|
2007
|
|
|
Labanaz edalontzia kolpatu
|
du
amak, atentzioa erakarri nahian.
|
|
|
Saioak bakarrik utzi
|
du
ama. Korridoretik aita osaben zurrungak heltzen dira.
|
|
2009
|
|
|
Begiak jaso zituenean Don Telmoren muturra ikusi zuen aurrez aurre, milaka zulotxotarik arnas hartzen zuen sudur hura, bereagana etorki. Orduan amak oihu egin zuen etxetik, Don Telmo tentetu egin zen, eta mutikoak ere leihoan ikusi
|
du
ama, paper bat inarrosten zuela. Don Telmok zilarrezko kateari tira zion, ezin zuen atzamarrekin zabaldu, labana atera zuen, urratu egin zen, hortzekin libratu zuen, eta ordua ikusirik etxe barnean sartu zen berriro.
|
|
2010
|
|
|
Atea ireki
|
du
ama datekeenak. Gelako argia piztu du.
|
|
|
Ama alabak ospitaleko eskaileretan elkartu dira. Loreak gogor besarkatu
|
du
ama.
|
|
|
laster garela etxean esan
|
du
amak.
|
|
2011
|
|
|
ni hil eta egia azalaraz dezakezu. Gutxiago sufrituko
|
du
amak. Gutxiago Josunek?
|
|
2012
|
|
|
Etxera sartzeko giltzak kafetegi batean ahaztu dituela azaldu dio gero Josuri. Semeak inoiz baino alaiago ikusten
|
du
ama asteburuetan lagunekin, txandala jantzita ibai ondotik paseoan, zinemara joaten, mahai baten inguruan berriketan. Baina ama etxera sartu denean ez dago aldarte horren arrastorik.
|
|
|
Sartzeko baimena eskatu du Aingeruk eta inork erantzun ez dionez, ireki egin du atea. Ohearen ertzean eserita topatu
|
du
ama.
|
|
|
– Zer esaten du aitak –adoretu
|
du
amak.
|
|
2013
|
|
|
Joyce Carol Oatesek, Ama izeneko nobelan, esaten
|
du
amen patua gogoratzea dela. Gogoratzen dutela beraiek ez beste inork dakitena, baita beste inori axola ez zaizkion kontuak ere.
|
|
|
Ahoa ireki du, baina ez da handik soinurik atera. Trukok, jaiki eta sorbaldetatik goxo goxo helduta, bere lekuan eserarazi
|
du
ama. Jesarri orduko hasi da entsalada mekanikoki zerbitzatzen, eta Trukok haurdunaldi oso ona izaten ari naizela komentatzeko aprobetxatu du.
|
|
2014
|
|
|
Hark hauts pinportarik utzi gabe pasatzen du erratza haurrei hankak altxatzeko eskatzen dienean, haiek telebista aurrean daudenean. Maite
|
du
amaren zehaztasuna ikustea, erratzak zorua akasgabe garbi uzten duela kontenplatzea. Bixentek jertse bat hartu du bi hatzekin, eta gorputzetik ahalik eta gehien urrunduz astindu du, haren gainetik hondakinak kentzearren.
|
|
|
– Nahikoa da –entzun
|
du
amaren ahotsa– Denak esnatuko dituzue.
|
|
|
Ez, ez du ezagutzen. Une batez elkarri begira geratu dira, eta Xabik gogoa izan
|
du
amaren begiak atera eta begi zuloetatik barrura sartzeko, han barruan ama nolabait kontsolatzeko moduren bat aurkituko duelakoan. Zer egin dezake bestela?
|
|
|
Eta horrelaxe dagoela, Txominen irudia ezin burutik kendu, orduantxe ikusi
|
du
ama, polizia baten alboan korridoretik oinez datorrela. Itxura ona dauka.
|
|
|
Joan hadi surat, eta hil behar baduk han baratuko haiz, baina hire eginbidea betez". Gurutzearen zeinua egin
|
du
amak hiru bider, gorputz ttipia osorik dardarikatzen zaiola. " Hire ahalke izanen gaituk muga hori iragaten baduk".
|
|
|
Manexek, odola izozturik, ihardetsi die ez dela zertaz larritu; baduela 142 erreximenduaren berri, lanjerrik gabeko tokietan darabiltela beti, adineko jendea delako horietan, eta letrarik heldu ez bada izanen dela posta zerbitzua zangoz goiti emana delako gerla hasteaz geroztik. Estuago besarkatu
|
du
ama, galdeginez zer orenetan afaltzen den etxe honetan. Afalostean, aitona Ximunek berritu dizkio herriko kontuak Manexi:
|
|
|
Gero ezin izan dio eutsi lastozko kadira ttipian esertzeko tentazioari. Hor berean, kadiran jarririk atzeman
|
du
amak, sukalderat sartu delarik. Sustoarekin abantzu lurrerat jausi da emazte gaizoa, bihotzerat eraman du esku bat, eta negarrez hasi da, hori guzia batera eta semeari kadiratik zutitzeko astirik eman gabe.
|
|
|
Hori kontatzen du gehien zabalduta dagoen baladetako batek, Frantzie kortekoa esaten diote, edo Frantziako anderea. Penaren batek hartu
|
du
ama, semea kanpotik ibili denean hartu ere, semeak ez daki zen den, galdetu egin dio amari.
|
|
|
Frantsesa dela erantzun dio semeak. Orduan bota
|
du
amak esaldia, esaldi erraldoia, esaldi munstroa ere esan daiteke: ez dot gure prantzesik, hain gutxi errenik, edo zertarako da hemen Frantziako umea?
|
|
|
Uste baino askozaz ere tanta gehiago gelditu da atean inprimatuta, hiru lauk behera egin dute bernizetik. Horrek ere urduri jarri
|
du
ama.
|
|
|
Umea lotara sartu behar dutela esan
|
du
amak, behar baino ozenago beharbada, momentuak eskatzen duena baino urduriago beharbada. Umeak kontra egin dio, ez du lotara joan nahi, egongelan jarraitu nahi du.
|
|
|
Zortziak eta laurdenak apur bat pasatuta daudenean, etxekoei deitu behar liekeela pentsatu
|
du
amak bulegoan, nola konpontzen ari diren jakin nahi luke, minutu bat dauka batzarra baino lehen. Ez die deitu azkenean, paper batzuk ordenatzen eman du denbora hori.
|
|
2015
|
|
|
Blokeo mingarri batek ezaugarrituko du Saizarbitoriaren protagonistaren harremana amarekin. Arbuiatu egingo
|
du
amak transmititu nahi dion kultura politikoa eta pozoi izango zaio afektua sentiarazteko amaren ezina.
|
|
|
Herio bidean amets bi egingo ditu Abaituak. Lehenbizikoak
|
du
ama protagonista, eta Abaituaren heriotzaren iragarle izango da, eta aldi berean haren heriotzaren etorrera erraztuko du.
|
|
|
Semea umetu egiten
|
du
amak, bereganatu. Axioma bat dirudi Saizarbitoriaren obran:
|
|
2017
|
|
|
– Gizajoa –jarraitu
|
du
amak serio– Ez genioke barrerik egin behar, baina zaila da. Ikaskide bat izan nuen horrelako begiak zituena, uste dut katu baten erruz izan zela, zenbat barre egiten zioten eskolan koitaduari.
|
|
2018
|
|
|
Bira egin du. Aurrez aurre
|
du
ama. Lotsatuta begiratzen dio alabak orain artean ahaztuta izan duelako.
|
|
|
Horrelakorik inoiz esan ez zionez, orain esateko beharra sentitu du akaso. Babesteko nahia dela pentsatu du alabak, eta estu heldu
|
du
ama. Inori ez dio utzi bere babesle izaten hemezortzi urtetan, postu horrek amarena izan behar zuela eta.
|
|
|
" Horixe bakarrik behar genuen". Birjina ala ez, amari ez dio egiarik esango, berari ez zaio asko inporta, damu
|
du
amari kasu egin eta katramila zentzugabe hartan sartu izana. Hamar ogerleko, hamar ogerleko dira, txo.
|
|
|
txisteak besterik ez dira”, eta gustu txarrari propina bat emanez, gai da jatetxean berrogeita hamar pezetako txanpona eskupeko gisara uzteko, nabarmenkeriaz. Baina judu errusiarra
|
du
ama Tatianak, eta badaki txisteak hori baino askoz gehiago direla. Topikoak sugai idorra dira, eta ez dago deus haiek baino errazago su hartzen duenik.
|
|
|
Hala ere, ez
|
du
ama hil arte pausoa eman. Nazkatu da lagun guztien ahotik Donostia itogarri horretan jarraitzen badu maxkaldu egingo dela behin eta berriro entzun eta azalpenak eman beharraz.
|
|
2019
|
|
|
Bere lanaren sozializazioari dagokionez, ez zaio gustatzen amatasunaz galdetzen diotenean edo berari haurren inguruko aipamenen batek eskapu egiten dionean: femeninoa den guztia gutxietsia dagoela dakienez, ekidin egiten
|
du
ama rolean jartzea, “merienda usaina” har ez diezaioten, idazle gisa hitz egiten egotetik haurraren ogitartekoa aterako den ama izatera pasatzearen arriskuaz jakitun:
|
|
|
Odola ez dute pertsona baten gorputzean imajinatzen, edo zauri zabal bati dariola, borborka; kristalezko ontzietan irudikatzen dute odola, plastikozko poltsetan, probetetan, tanta solteak, analisiak... Askotan hitz egiten
|
du
amak odolari buruz, ohituta daude, interesgarria da, baina ez dute beti eta erabat ulertzen. Kiroldegira joateko bigarren autoa hartuko duela esan du semeak; amari ondo iruditu zaio, aitari ere bai.
|
|
|
Esan du emakumeak prestaketa asko egin dituela, plastikozko poltsa guztiak bakarrean bildu dituela, baina leku berean jarraitzen dutela, agurea eztulka. Apur bat harritu ditu etxekoak informazio horrek, baina arrazoi egokia eman
|
du
amak: ez da erraza izango horrelako familia bat mugitzea, agurea, umea, eztulak...
|
|
|
Izan ere, begi bazterretik ikusi du auto barrukoak bertan dagoela familia, andrazkoa zutunik arropa batzuk eskuetan, tolesten, garbitzen, ez daki seguru. Burua zuzen jarraitu
|
du
amak, begiak bidean, ezin du arreta galdu gidatzen ari den bitartean, ezin du aitortu familiak leku berean jarraitzen duela eta larunbatean bederatzi egun falta baziren, orain zazpi falta direla amona heltzeko, edo zortzi, larunbata kontuan hartzen ez bada... Astebete inguru guztiarekin ere.
|
|
|
Atea itxi duenean, itolarria nabaritu
|
du
amak eta eserita ere zorabiatuta dagoela sentitu du. Aitak hasperen egin du, semeak eutsi egin dio.
|
|
|
Astearte goiz osoa leihoan egin
|
du
amak. Aulkia jarri du egongelako leihate ondoan eta birritan baino ez da handik altxatu, komunerako.
|
|
|
Axelek keinua egin dio amari, bagoazela. Onartu egin
|
du
amak. Merdjak galduta dauka begirada, erreparatu ere ez dio egin amari.
|
|
|
(MIGUELen AMA azaltzen da. MIGUEL izozten da, eta ANDONIk hizketan jarraitzen
|
du
AMAk MIGUEL besarkatzen duen bitartean.)
|
|
2020
|
|
|
Horregatik egin dute aldaketa. Zer lan den ez du entzun, baina oso inportantea dela azpimarratu
|
du
amak. “Y tú por detrás como un perrito faldero”, errematatu du alabak.
|
|
2021
|
|
|
Geroz eta gehiagotan ordezkatuko
|
du
amak.
|
|
|
Esan
|
du
amak begirada belaun biluzien gainean daraman Pronto tik jaso gabe. Egun hautseztatuan barna joaten ikusi dut, mahuka motzeko alkandora zuria eta galtza beixarekin, erraldoi eta dorpe.
|
|
|
Azkendu
|
du
amak.
|
|
|
Igogailuan, gainean daramatzan tragoen bilduma egin
|
du
amak:
|
|
|
Zigortzen
|
du
amak.
|
|
|
Bi hilabetez eutsi dio edan gabe. Berriro hasi denean, bizikleta estatikoa logelatik atera
|
du
amak arrastaka.
|
|
|
Esaten duena ez dut ongi ulertzen eta aita arduratzen da itzulpenaz: “Bere seme txikiari buruz ari da, ez dakizu zein bizkorra den; kalkulagailuarekin entretenitzen da barran jarrita aita lanean dagoen bitartean”, “portento bat izango da” eransten
|
du
amak. Txinatarra urrutiratzen denean irribarreak iraun egiten die lauzpabost segundoz.
|
|
|
Egunak ematen ditu horrela. Bestela inoiz itxita ez dagoen haien logelako atea itxi
|
du
amak. Egun horietan sofan egiten du lo.
|
|
2022
|
|
|
“Aberria” familia kontzeptuarekin edo sinboloarekin parekatzen da, eta emakumea* familiaren zaindari dugu, baina, baita lurraren, herriaren eta kulturaren zaindari ere. Lurraren, kulturaren eta hizkuntzaren ikur bihurturik, nolabait herritartasuna eta subjektu izaera lausoturik
|
du
ama sinboliko horrek, eta ez zaio aitortzen egituratzaile, eratzaile, edo ideia sortzaile izateko ahalmenik (eta beraz, sinbolikotasun horren ondorioz emakumeei* ez zaie aitortzen imajinarioak berrasmatzeko edo birpentsatzeko gizarte funtziorik). Ama Lurraren imajinarioa ere ikuspegi horretatik hurbil kokatzen da, eta lurrarekiko ikuspegi horrek bertakotasunaren oihartzuna dakar, ikuspegi naturalaren oihartzunak ditu, erroak bertan izatearekin lotzen da.
|
|
|
“Ni ez noa lasai”, entzun
|
du
ama esaten, eta bere gelarantz gerturatzen diren pausoak sumatu ditu gero. Aterik jo gabe sartu da barruraino.
|
|
|
Kamerari begira, irribarre egin du Germanek. Ezagun
|
du
amaren heriotzak zerbait hautsi duela beragan; bisorearen atzean ezkutatzen denetan ikusten ditu gauzak gardenen Anak, bera hor ez balego bezala begiratzen diotelako pertsonek objektiboari. Aitak, akuilua eskuan, idien pausoa zaintzen du lantzean behin atzerantz begiratuta, eta horrelaxe, sarri sarri burua biratuz, saihestu du alabaren grabazioan agertzea.
|
|
|
“Ez ezazu bilatu zeure burua erretzeko egurrik, Rakel”, eta kopetan eman dio musu. Ohikoa
|
du
amak esaera hori, baina modu orokorragoan erabili izan du orain arte, “zuek bilatuko dituzue zuen burua erretzeko egurrak, umeak”, edo horrelako zerbait. Lau seme alaben buru gainetan askatu ohi zuen abisua, jaso nahi zuenarentzat, baina beharbada, pentsatu du Rakelek, esaera hori beti egon da berari zuzendua.
|