|
2010
|
|
|
Lehenengo galdetegiaren bidez (CDI) neurtzen zaie haurrei, 8 hilabete bitartean, zelako komunikaziogarapena duten honako alderdi hauetan: zenbatean ulertzen
|
dituzten
hitzak eta esaldiak, eta zenbatean ekoizten dituzten hitzak eta keinu komunikatiboak. Bigarren galdetegiaren bidez (CDI) neurtzen zaie haurrei, 16 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan:
|
|
|
Lehenengo galdetegiaren bidez (CDI) neurtzen zaie haurrei, 8 hilabete bitartean, zelako komunikaziogarapena duten honako alderdi hauetan: zenbatean ulertzen dituzten hitzak eta esaldiak, eta zenbatean ekoizten
|
dituzten
hitzak eta keinu komunikatiboak. Bigarren galdetegiaren bidez (CDI) neurtzen zaie haurrei, 16 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan:
|
|
|
Bigarren galdetegiaren bidez (CDI) neurtzen zaie haurrei, 16 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan: zenbatean ekoizten
|
dituzten
hitzak, marka morfologikoak eta adizkiak, haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenen hitzen eta morfemen batez bestekoa, ea hitzak konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbatean sintaxia egiten duten konplexua. CDI egokitu da 40 hizkuntzatara baino gehiagotara (CDI Advisory Board, 2003), tartean euskarara (Barreña, et al., 2008).
|
|
|
Lehenengo galdetegiaren bidez (KGNZ) neurtzen zaie haurrei, 8 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan: zenbatean ulertzen
|
dituzten
hitzak eta esaldiak, eta zenbatean ekoizten dituzten hitzak eta keinu komunikatiboak. Guztira 510 item ditu.
|
|
|
Lehenengo galdetegiaren bidez (KGNZ) neurtzen zaie haurrei, 8 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan: zenbatean ulertzen dituzten hitzak eta esaldiak, eta zenbatean ekoizten
|
dituzten
hitzak eta keinu komunikatiboak. Guztira 510 item ditu.
|
|
|
Bigarren galdetegiaren bidez (KGNZ) neurtzen zaie haurrei, 16 hilabete bitartean, zelako komunikazio garapena duten ondorengo alderdietan: zenbatean ekoizten
|
dituzten
hitzak, marka morfologikoak eta adizkiak, ea hitzak konbinatzen dituzten ala ez, zer batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan (morfematan eta hitzetan neurtua), eta zenbatean sintaxia egiten duten konplexua. Guztira 746 item ditu.
|
|
|
KGNZren bertsio laburrak ere bi galdetegi ditu. Lehenengoak neurtzen ditu zenbatean ulertzen eta ekoizten
|
dituzten
hitzak, 8 hilabete bitartean, 90 itemen bidez. Bigarren galdetegiak neurtzen ditu, 16 hilabete bitartean, zenbatean ekoizten dituzten hitzak, ea hitzak konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbateko batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan. Guztira 104 item ditu.
|
|
|
KGNZren bertsio laburrak ere bi galdetegi ditu. Lehenengoak neurtzen ditu zenbatean ulertzen eta ekoizten dituzten hitzak, 8 hilabete bitartean, 90 itemen bidez. Bigarren galdetegiak neurtzen ditu, 16 hilabete bitartean, zenbatean ekoizten
|
dituzten
hitzak, ea hitzak konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbateko batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan. Guztira 104 item ditu.
|
|
|
KGNZ galdetegiaren emaitzak azaltzean, lehenengo aztertuko dira bertsio luzean eta laburrean neurtzen diren aldagaiak (zenbatean ulertzen eta ekoizten
|
dituzten
hitzak), eta ondoren, bakarrik bertsio luzean neurtzen direnak: zenbatean ulertzen dituzten esaldiak, eta zenbatean ekoizten dituzten keinu komunikatiboak.
|
|
|
KGNZ galdetegiari dagokionez, aurretik azalduko dira bertsio laburrean eta luzean neurtzen diren aldagaien emaitzak, hau da, zenbatean ekoizten
|
dituzten
hitzak, ea hitzak konbinatzen dituzten ala ez, eta zenbateko batez bestekoa dagoen haurrek ekoitzitako hiru esaldi luzeenetan (morfematan eta hitzetan neurtuta); ostean, aldiz, bakarrik bertsio luzean neurtzen diren aldagaiak aztertuko dira: zenbatean ekoizten dituzten marka morfologikoak eta adizkiak.
|
|
|
Aztertzeko zer erlazio dagoen hitz konbinazioaren (zeinetan neurtzen den haurrek zenbatean konbinatzen
|
dituzten
hitzak hiru aukeraren arabera: oraindik ez, batzuetan edo sarritan) eta generoaren artean, kontingentzia taulak erabili ziren, eta erlazioa esanguratsua izan zen, bai bertsio luzean(? 2= 6,14, a.g.= 2, p< 0,05) baita laburrean ere(? 2= 7,18, a.g.= 2, p< 0,05); kasu bietan neskatoek joera azaltzen dute hitzak gehiago konbinatzeko (ikusi 8 taula).
|
|
2015
|
|
|
Guti goiti beheiti (batez bertze) erran liteke 1990 urtearen inguruan jaioak direla edo hortxe hortxe eskolan hasiak. Beraz, kontuan hartzekoa da zein irizpide izan ote
|
dituzten
hitz ordenari buruz beren hezkuntza ibilbidean. Adituen taldeko kideen aldean, bertze belaunaldi bat osatzen dute.
|
|
2022
|
|
|
Era berean, atzetik egiten diren loturen artean ere sailkapen bat egin da, bertan lotura diagonalak eta lotura horizontalak landuz. Bigramak (bi letra batera) eta trigramak (hiru letra batera) praktikatu ondoren, lotura horiek
|
dituzten
hitzekin praktikatzen da. Lan horretan transkribatu beharreko hitzak aukeratzeko, hizkuntzen corpusak erabili dira, Txikipedia euskarazko corpusa eta Vikipedia gaztelaniazkoa (260.000 hitz inguruko corpusa da euskarazkoa eta 500.000 hitzekoa gaztelaniazkoa).
|
|
|
Lan honetan, sarritan arinegi landu ohi den adberbioen gaiari heldu nahi izan diot. Erakutsi dudanez, ez da oraindik definizio zehatzik kategoria honetarako, eta horregatik, osaera eta jokabide oso desberdinak
|
dituzten
hitzak sartu izan dira barruan. Hitz hauetako askok beste kategoria batzuetan sailkatuak izateko aukera ere ematen dute:
|
|
|
564) kategoriaren mugak murriztea proposatzen dute, eta adberbiotzat hartzea honakoak soilik: i) ly morfemaz eratorritako hitzak; ii) adjektiboen forma bera izan eta izenak modifikatzen ez
|
dituzten
hitzak, eta iii) morfologikoki bakunak (as, ever, perhaps, rather, some) edo konplexuak (almost, already, somehow, furthermore, indeed) izan daitezkeen beste zenbait elementu. Bestalde, kanpoan uzten dituzte denbora adberbiotzat hartu izan diren asko (today, yesterday), preposizio itxura duten outside bezalakoak eta determinatzailetzat jotzen dituzten much eta little bezalakoak.
|
|
|
Azterketa honek, euskararako erakutsiko dudanez (3.7 eta 3.8 ataletan), adberbioak aztertzerakoan sortzen diren zenbait arazo saihesten ditu, hala nola preposizioak barne hartzen
|
dituzten
hitzak zein denbora adierazteko determinatzailesintagma modura ere ager daitezkeenak nola aztertu (hala nola outside edo yesterday, hurrenez hurren). Dena dela, esan gabe doa, egileok ematen duten definizioak, ingelesari soilik dagokion irizpide bat ezartzeaz gain, ly adberbioak definitu gabe uzten dituela, horrela adberbioaren beraren definizioari dagokion auzia konpondu gabe utziz.
|
|
|
Hortaz, adberbioak honela definitzen dira: aditzak, adjektiboak, adberbioak eta horiek guztiek osatzen dituzten multzo sintaktikoak modifikatzen
|
dituzten
hitzak dira, eta kasu batzuetan, eragina
|
|
|
Hortaz, atzizki honek ez du ahalbidetzen adjektiboek aditzaren, aditz sintagmaren edo perpausaren eremua modifika dezaten; horren ordez, erakusleak, galdetzaileak eta antzeko esanahi deiktiko edo anaforikoa duten elementu batzuk moduzko esanahi batekin aditzaren/ aditz sintagmaren modifikatzaile bihurtzea ahalbidetzen du. Ezaugarri semantiko bereziak
|
dituzten
hitzak sortzen dira modu honetara: gertaeraren nolakotasuna adierazten dutenak modu deiktiko edo anaforiko batean.
|
|
|
rik eta ta. Gertakariaren garapena osorik bukatua dagoela adierazten dute, eta horregatik, sortzen
|
dituzten
hitzei partizipio erresultatiboak deitu ohi zaie.
|
|
|
(7b) adibidean, ordea, nekaturik hitzak ez du ezer esaten etortzeko erari buruz, baizik eta subjektuaren egoerari buruz, Pello nekatuta zegoela etorri zenean, beraz. Hortaz, ez dago zalantzarik rik eta ta atzizkiek kasu hauetan eratzen
|
dituzten
hitzak bigarren mailako predikatuak direla, eta ez, aitzitik, adberbioen gisara, aditza edo perpausa modifikatzen duten elementuak.
|