|
2004
|
|
|
Oceana talde ekologistak atzo salatu zuenez, 2.000 edo 3.000 lagunentzako edukiera duen gurutzaldi ontzi batek 1.000 tona hondakin sortzen ditu egunean, eta, sarritan, ingurumenari dagokionez sentikortasun handia duten eremuetan, lurrean debekatuta dauden isurketak egiten dituen nazioarteko hutsune legalari esker. Oceanak atzo argitaratu zuen “Gurutzaontzien bidezko kutsadura” txostenak erakusten duenez, gaur egun ontzi horietako 300 inguruk milioika bidaiari garraiatzen
|
dituzte
mundu osoan zehar. Hiri ibiltari horiek igerilekuak, zineak, jatetxeak, saunak, tenis pistak, tindategiak eta argazki dendak dituzte.
|
|
|
Topaketan parte hartu duten adituek eta zientzialariek adierazi zuten uraren arazoa orain inoiz baino indartsuagoa dela, eta oso gutxi aurreratzen dela irtenbideak aplikatzeko orduan; izan ere, gaur egun, planetako 6.000 milioi biztanletik 2.000 milioi ur garbia eskuratzeko arazoak dituzte eta 2.400 milioi saneamendu sistema egokiak. Bi faktore horiek urtean 1.200.000 heriotza eragiten
|
dituzte
mundu osoan, unibertsitateko irakasle, filosofo, antropologo eta Zientziarako, Hezkuntzarako eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundeko (Unesco) Bioetika Unitateko zuzendari ohi Georges Kutukdjianek ohartarazi zuenez. “Konponbiderik eza are nabarmenagoa da freskagarriak dauden baina ur garbirik ez duten Afrikako herri askotan; izan ere, eskuak garbitu eta garbitzea nahikoa da urtean milioi bat heriotza saihesteko Afrikan”, gehitu zuen.
|
|
2005
|
|
|
Urtero 26.000 heriotza eta mutilazio baino gehiago eragiten
|
dituzte
mundu osoan
|
|
2006
|
|
|
Oraingoz, ez dira izan munduan ura partekatzeko espero zen bezain eraginkorrak baliabide hidrikoei buruzko 3.800 adierazpen aldebakarrekoak, aldebikoak edo alde anitzekoak, edo konbentzionalak, horietatik 286 tratatu baitira. Munduko egoera Kutsadura hidrikoak eta saneamendu sistema ez eraginkorrek urtean 2,2 milioi pertsona hiltzen
|
dituzte
mundu osoan Baliabideak gizateria osoarentzat dira, baina baita bizirik irauteko ura behar duten gainerako espezieentzat ere. Munduan urtean 4.000 km kubiko ur ateratzen dira, eta kontsumoa, hau da, erabili ondoren naturara itzultzen ez den ura, 2.500 eta 3.000 km kubiko artekoa da.
|
|
2007
|
|
|
Konpromiso hori hainbat herrialdek sinatu dute, besteak beste, Espainiak, bai Osasun Ministerioak bai autonomia erkidegoek. Eragin nosokomiala OMEren datuen arabera, 1,4 milioi pertsonak baino gehiagok osasun arazoak
|
dituzte
mundu osoan, ospitale giroan sortutako infekzioengatik. Infekzio nosokomiala gaixoek pairatzen dituzten ondorio kaltegarrien %30 da.
|
|
|
Gatazka batean bota zituztenean esplotatu ez ziren luku bonbetatik ateratako milioika azpimuniziok 400 milioi pertsona mehatxatzen
|
dituzte
mundu osoan, Handicap Internacional erakundeak salatu zuenez. Orain arte, 300 azpimunizioraino aska ditzaketen 360 milioi ponpa erabili dira mundu osoan, nahiz eta %5 eta %30 artean (22 eta 132 milioi artean) ez diren ustiatzen; beraz, arrisku larria dira herritarrentzat, erakundeak Genevan aurkeztu duen txostenak dioenez.
|
|
2008
|
|
|
Ikastetxeak, enpresak, dendak, kafetegiak, baita udala ere, izan zituen helburu. Ahaleginari esker, munduko lehen hiri justua izendatu zuten, eta ordutik 1.000 herri baino gehiago lortu
|
dituzte
mundu osoan. Espainian, zazpi udalerrik dute aintzatespen hori.
|
|
|
Konpainia horrek 74 milioi bezero ditu munduan, gehienak Estatu Batuetan Aseguru etxeak CDS asko jaulki zituen, finantza tresna horiek inbertitzaileei bermatzen baitiete obligazio jaulkitzaile bat ez ordaintzea. Produktu konplexu horiek, normalean Estatu Batuetako higiezinen merkatuari lotuak, aktibo balio galera handiak eragin
|
dituzte
mundu osoan. Estatu Batuetako burtsa agintaritzak jasotako Securities and Exchange Batzordea (SEC) dokumentuaren arabera, ekainaren 30ean AIGek 441.000 milioi dolar inguru zituen metatuta produktu horietan.
|
|
2009
|
|
|
CECUk dioenez, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) txosten batek frogatzen du erlazio bat dagoela koipe, azukre eta gatz askoko elikagaiez egiten diren sustapenen eta haurren gosearen eta kontsumoaren artean, eta horrek “gehiegizko pisua eta obesitatea eragiten die”. Bost urtetik beherako 22 milioi haurrek baino gehiagok pisu arazoak
|
dituzte
mundu osoan. Espainian, haurren eta gazteen% 40k baino gehiagok pairatzen dute arazo bera.
|
|
2010
|
|
|
Joan den urtarrilaren 12an Haitik astindu zuen lurrikararen ondorioek milaka pertsonaren sentimendu solidarioak piztu
|
dituzte
mundu osoan. Gazteak eta helduak boluntario gisa aritu dira lan premiazkoenetan.
|
|
|
Edateko ura oinarrizko ondasuna da, eta horrek eragina du osasunean, segurtasunean eta bizi kalitatean, batez ere, adin txikikoen eta emakumeen artean. Nazio Batuen Erakundearen (NBE) arabera, edateko ez den uraren kontsumoarekin lotutako ondorioek gero eta hildako gehiago eragiten
|
dituzte
mundu osoan, edozein indarkeria motak baino, baita gerrak ere. Uraren Nazioarteko Eguna dela eta (1993an ezarri zen), NBEk esan du urtean zehar hedatzen diren gaixotasunek 1,5 milioi haur baino gehiago hiltzen dituztela:
|
|
|
Gaur egun, hainbat ikerketa egiten ari dira, ezezagun horiek argitzeko asmoz. Bioteknologiari dagokionez, lehentasunezko gaixotasun infekziosoen ondoriozko alarma biologikoek, batez ere, osasun eremuan eragiten dute, eta 35 milioi pertsona baino gehiago biltzen
|
dituzte
mundu osoan. Horrez gain, kimikariak nekazaritzan erabiltzen dira, edo ingeniaritza genetikoaren espezializazioaren ondoriozko arriskua ere nabarmentzen da, oraindik ezagutzen ez diren ondorioekin.
|
|
|
Hala ere, epe luzera, bihotz biriketako osasunari eragiten diote, heriotza tasa handitzen dute eta bizi itxaropena murrizten dute: urtero milioika heriotza eragiten
|
dituzte
mundu osoan. Dena ez da kaltegarria.
|
|
2011
|
|
|
Energia enpresei dagokienez, inguruan interes estrategikoak dituzten konpainiak dira herri matxinaden aurrean ahulenak, hala nola Gas Natural eta Repsol. Eraikuntza enpresa batzuek ere akordioak egin
|
dituzte
mundu osoan eragina duen krisi horrek kaltetutako herrialdeetako batean azpiegiturak garatzeko. Baina, atera al daitezke onuradunak krisi honetako beste enpresa batzuk?
|
|
2013
|
|
|
Francis Valadj Codex Alimentariusen helburua, sortu zenetik, mundu osoko elikagaien kontrola arautzen duten araudiak bateratzea izan da. Codex en arabera, milaka milioi tona elikagai ekoizten, merkaturatzen eta garraiatzen
|
dituzte
mundu osoan. Kontsumitzaileen artean, Codex Alimentariusen erabakien irismena oso zabala da, baina ez dira lotesleak ikuspegi juridikotik.
|
|
2014
|
|
|
2011n, meategi horietan ingurumen zuzentarauak ez betetzeagatik zigortu zuen Espainia Europar Batasuneko Justizia Auzitegiak. 8 Biescasko kanpineko erriada Hondamendi naturalek eragin katastrofikoak izan
|
dituzte
mundu osoan, azken urteotan. Adituek diotenez, gizakiak naturan duen eragina eta erabaki okerrak dira, adibidez, arrisku eremuetan eraikitzea.
|
|
|
Irudia: Gorde txilibitua Ezkontzeko betebeharra duten neskatoek milioi asko
|
dituzte
mundu osoan. UNICEF haurren arteko ezkontza «askoz arruntagoa dela uste du emakumeen mutilazio genitala eta bizitza osorako desabantailen eta gabezien arrazoia«.
|
|
2015
|
|
|
Martxoak 8: emakume hauek zure eskubideak defendatzen
|
dituzte
mundu osoan
|