|
2000
|
|
|
Informazio agentziek albistez hornitzen
|
dituzte
hedabideak. Irrati estazioetan kokaturiko teletipoak ia desagertuak dira dagoeneko herri garatuetan, baina oraindik ere badiraute albiste zerbitzuek.
|
|
2001
|
|
|
Haien informazioaren muina ez da aniztasuna sustatzea izan, baizik eta tesi jakin batzuk besteen gainetik ezartzea, eta euskal antinazionalismoa izan da, eta da, tesi horien funtsa. Berenak eta bost egin
|
dituzte
hedabideek frontearen aldeko diskurtsoa egituratzerakoan, gizarte hautsi baten irudia behin eta berriro azalduz, nahiz, zorionez, irudi hori gizartean egiaz gertatzen ari dena azaltzetik oso urrun bada ere.
|
|
|
1960) izeneko teoriek hartu zuten aurrekoaren ordea Bigarren Mundu Gerraren ondoan. Ukatu egin zuen Klapperrek hedabideek, kasu berezi batzuk alde batera utzita, berehalako eragin zuzena izan lezaketenik, eta eragin hura pertsonen aurrejarreren eta haien talde edo gizarte harremanen" agente laguntzailea" baino ez zela adierazi zuen; haren ustez, aurrez dauzkagun iritziak eta jarrerak" sendotzen"
|
dituzte
hedabideek eta horixe da, besterik gabe, betetzen duten funtzioa. 1970eko urteak arte nagusi jardun zuen teoria funtzionalista enpiriko honek hedabideei buruzko ikerketa alorrean.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, manipulazio politikoaren paradigma indar betean dagoenean ere, beren interesak
|
dituzte
hedabideek eta ezin ekingo zieten haiei Estatuaren eta haren Barne Ministerioaren komunikazioen propaganda aparatu edo publizitate eszenatoki soil balira. Interes horiek babesteko, beren informazio autonomiari eutsi behar diote hedabideek eta hala saiatzen dira.
|
|
|
Albisteak, ikerketak, iruzkinak, kritikak eta iritziak prestatzen eta argitara ematen direnean, norberaren etika, etika profesionala eta balio demokratikoak eduki behar dira erreferentzia gisa. Profesionalen eskubide horiek errespetatu behar
|
dituzte
hedabideek, lan harremanak eta kazetariaren eta gizartearen arteko informazio harremanak argiro bereiziz. Honez gainera, profesionalek lanean ari diren hedabidean errespetuzko kritika prestuari ekiteko duten eskubidea bermatu behar da, baita kazetari lanak gizartearen kritiken jomuga izan daitezkeelakoa ere.
|
|
2002
|
|
|
Baina pribilegiatuak, itxuraz, beldur dira: zuri eta sistema kapitalistako ez direnak beldurgarriak dira, eta beldurgarri moduan erakusten
|
dituzte
hedabideetan (beltzak Afrikan odoltsuak dira; beltzak Europan lanpostu usurpatzaileak dira?).
|
|
|
hedabideek ez diote erantzuten gaur gaurkoz gizarte kultura anitza osatzen duen Euskal Herriari. Tabuek, estereotipoek eta errezelo politikoek gidatzen
|
dituzte
hedabideek euskararekin dituzten harremanak, kasurik gehienetan.
|
|
|
Hedabideek ez dihardute bakarrik jendeak jakin beharrekoaz; horrez gain, jendeak jakin beharrekoa zelan ulertu behar den argitzen dute hedabideek. Kontsentsu publikoa garatzen laguntzen duten heinean, hegemonia ideologikoaren zutabeak eraikitzen
|
dituzte
hedabideek.
|
|
|
Agintariengandik datozen irizpide guztiak onartzen
|
dituzte
hedabideek, beti.
|
|
|
Alderdi politikoek, sindikatuek, instituzioek eta gizarte taldeek ahalegin bereziak egin ohi dituzte eurei buruz eta euren arerioei buruz gizartean zirkula daitekeen informazioa aztertzeko eta bideratzeko. Erakunde horiek, bestalde, pribatuak nahiz publikoak izan, handiak zein txikiak izan, informazioa ttanttaka eman ohi dute hala komeni zaienean (horretarako konfiantzazko interlokutoreak bilatzen
|
dituzte
hedabideetan), informazioa ezkutatu egin diote gizarteari mesedegarri zaienean (inoiz, gezurra esaten dute, ezkorra izan dakiekeen informazioa neutralizatzeko), zabaldu nahi duten informazioa garrantzia bereziz konnnotatzeko ekimenak antolatu ohi dituzte (prentsaurrekoak, hitzaldiak, eta eszenifikazioak), eta gizarteratu gura duten informazioak argia kosta ahala kosta ikusteko, komunikazio kanpai...
|
|
|
Errituak, erritmoak eta errutinak sortzen
|
dituzte
hedabideek; testuinguru horretan, liturgia bera garrantzitsuago da, liturgia horren oinarrian dagoen afera baino.
|
|
|
Prentsa ez da sortzez askea, botere politikoaren beharretara makurtua baino. Historiaren joan etorrian, erregeek eta jauntxoek kontrolatu
|
dituzte
hedabide gehienak. Gobernuek hurbiletik kontrolatu ohi dute hedabide guztien garapena.
|
|
2007
|
|
|
Kontu ludikoei, berriz, bai: kirol, moda, txutxu mutxu eta antzeko kontuak handietsi
|
dituzte
hedabideek.
|
|
|
Herri administrazioek ahaleginak egin behar
|
dituzte
hedabideek adingabekoei helarazten dizkieten mezuetan bestearenganako errespetu, berdintasun eta elkartasun balioak susta ditzaten eta pertsona arteko harremanetako esplotazioa, tratamendu endekagarri edo sexista eta, oro har, bortxakeriazko irudiak saihets ditzaten.
|
|
2008
|
|
|
Mota guztietako ehunka ranking egiten
|
dituzte
hedabideek eta blogariek, eta Sarearen aukera interaktiboez baliatzen dira
|
|
2009
|
|
|
Abdurusulen eta beste lagun batzuen ekimenez Uigur PEN taldea sortu dute Europan, etxean ezinezko baitzaie.Txinaren menpe dagoen herri handienetakoa da uigurrena, eta gaur egun bere eskubideen alde gogorren borrokatzen ari dena. Hala ere, oso noizean behin iristen diren albisteak salbu Olinpiar Jokoak baino zenbait egun lehenago hil zituzten poliziei buruzkoa, adibidez, oso orri gutxi betetzen
|
dituzte
hedabideetan, tibetarrekin alderatuz gero. Txina mendebaldeko oso eremu zabalean daude uigurrak, Beijingek Xinjiang eta bertakoek Turkestan ekialdea deitzen duten eskualdean.
|
|
|
Fundazioko Lehendakari Andrés Fernández de Mendiolak eta Juan Ibarretxe Koordinatzaile Nagusiak instalazioak aurkeztu
|
dituzte
hedabideen aurrean. Aurreikuspenen arabera, urterik urte, doako prestakuntza teknikoko ibilbideak eskainiko dizkiete 1.000 lagun baino gehiagori Ostalaritza eta Elikadura, Jantzigintza Industriala, Zurgintza eta Klimatizazioa eta Iturgintza bezalako esparruetan.
|
|
|
Hedabide publikoetan ari diren beharginen lan baldintzei dagokienez, kasuistika zabala bezain plurala bada ere, oro har, lan baldintza hobeak eta soldata bikoitzak
|
dituzte
hedabide publikoetan lan finkoa duten beharginek. Euskarazko Kazetaritzaren I. Kongresuan aurkeztutako txostenean, Andoni Basabek, ETBn LAB sindikatuaren ordezkaria denak, honela definitu zituen hedabide publikoak, primerako hedabide gisa:
|
|
|
Hilketen berri ematen duten albisteak aztertuta, joera, arriskutsuak? antzeman
|
dituzte
hedabide batzuetan. Besteak beste, hilketak gertakari soiltzat agertzen dituzte askok, genero desberdintasunetan oinarritu ordez.
|
|
|
Alegia, ez mugatzea soilik gertatzen denaren berri ematera. Hori horrela izanik ere, askotan, zergatiak eta errealitatea ezagutzeko klabeak ematen
|
dituzte
hedabideek, baina ematen dituzten moduan eta nahi duten bezala. Desinformazioa ematen da.
|
|
|
Abiapuntu gisa Barbara Kruger eta Cindy Sherman artisten lana hartu nuen. Horien arabera eta teoria feministaren aburuz, emakumea eta irudia berdintzen
|
dituzte
hedabideok, eta ekuazio hori azaleratu nahi izan dut. Emakumea bi dimentsiotara murrizten dute:
|
|
|
Arduragatik edo zorroztasun informatiboagatik bada ere, uste dugu ezetz. Orduan, zergatik erabiltzen
|
dituzte
hedabideetan surflariek lagun artean asmatutako ezizenak eta ez toki horien berezko eta aspaldiko izenak?
|
|
2010
|
|
|
Horrez gain, publizitate eskaintza bateratua ere eskainiko da. Guztira 220.000 irakurle
|
dituzte
hedabideok, oso interesgarria eta eraginkorra izan daitekeen merkatua, herri edo eskualde jakin batetik urrunago iritsi nahi duen edozein bezerorentzat.Komunikabideak ezagutuTokikom.com helbidera sartzen denak aukera dauka hedabide bakoitzari buruzko informazioa lortzeko. Horretarako nahikoa du, berak nahi duen herri edo eskualdearen gainean klik egitea, eta hedabideari buruzko informazioa jasoko du:
|
|
2011
|
|
|
«Istripu zoriontsua» aprobetxatu zuten bi ekintzaileek, eta Mike Bonanno eta Andy Bilchbaum bihurtu ziren, hurrenez hurren. Dozenaka aldiz engainatu
|
dituzte
hedabideak, akziodunak eta segurtasun zerbitzuak. Bi film ere ekoitzi dituzte, euren ekintzak erakusteko:
|
|
|
Ez dago ezer. Frogatu egin behar da inputatuak errudun direla, baina bitartean, errudun jo
|
dituzte
hedabideek eta orriak eta orriak betetzen ari dira haien aurkako albiste interesatuekin.
|
|
2012
|
|
|
Era berean, emakumeen gorputza gizonezkoen sexualitatearekin ez lotzeko konpromiso argia erakutsi behar du kazetariak. Gizonen esparruan dabiltzan emakumeak barregarri islatzen
|
dituzte
hedabideek, konnotazio sexualak izan ditzakeen irudiak lagunduta, batik bat. Esaterako, honakoa izan zen Le Journal du Pays Basquek argitaratu zuen lehen orriko albisterik garrantzitsuena.
|
|
|
Horrenbestez, albiste arinak hartzaile berriak erakartzeko erabili ohi
|
dituzte
hedabideek. Informazio arinak gero eta leku handiagoa du euskarazko hedabideetan, oporraldietan batez ere.
|
|
|
Hartzaileen eta iturrien arteko bitartekaritza ere gauzatu behar dute: hartzaileek informazioan sakontzeko bideak erakutsi behar
|
dituzte
hedabideek. Hartzaileek haien kabuz informatzen jarraitzeko aukerarik ematen ez duen berriari «konfiskatutako albiste» esaten diote.
|
|
|
Alde batetik, albisteak hautatu aurretik, iragarleek babestutako tartea zehazten da. Are gehiago, publizitatearen araberako berezko edukiak ere sortzen
|
dituzte
hedabideek: iraileko eskolara buelta, urtarrileko sagardotegi denboraldia edo asteburuko euskal enpresari buruzko erreportajea.
|
|
|
Bigarrenik, Gizarte sailaren bitartez jardun sozialari buruzko hausnarketa sustatu ordez, informazio arinaren alde egiteko bi ezaugarri bereganatu
|
dituzte
hedabideek. Alde batetik, jendarte ataleko albisteetan gizarte eragileak baztertu dituzte.
|
|
|
Kazetari lanak berez oso ordutegi zabala hartzen du. Euskarazko hedabide ezpublikoek, ordea, ezin
|
dituzte
hedabide handien soldata altuak ordaindu. Horregatik, esperientziadun kazetariek hedabidean jarrai dezaten, diruz bestelako konpentsazioa eskaini behar die komunikazio enpresak.
|
|
|
Beherapenaz gain, harpidedun talde jakin batzuek argitalpenen prezio bereziak izaten dituzte, ikasleek batez ere. Horrela, irakurle berriak erakarri ez ezik, epe luzera ere atxiki nahi
|
dituzte
hedabideek.
|
|
|
Bigarrenik, Gizarte sailak jardun sozialari buruzko hausnarketa sustatu ordez informazio arinaren alde egiteko, bi ezaugarri bereganatu
|
dituzte
hedabideek. Alde batetik, Gizarte ataleko albisteetan gizarte eragileak baztertu dituzte.
|
|
2013
|
|
|
Modu zabalean uler liteke hezkuntza hori. Etxetik hasten da, familia edo ingurune afektibo zabaletik segitzen du, gizarte erakundeek ere beren funtzioa dute, erakunde sozialen trama trinko xamar batez jositako gure herrietan hauek hezkuntza ez arautuko mila forma dituzte eskura, funtzioak
|
dituzte
hedabideek ere, eta jakina, hezkuntza arautuak zeregin berezia du.
|
|
2015
|
|
|
Egunotan HSBC bankuko 203 herrialdetako 106.000 bezeroen iruzurgileak eta iheslari fiskalak; zenbait izen filtratu
|
dituzte
hedabideek; 200.000 milioi dolar zituzten euren kontuetan. 9.187 Frantziako Estatuko bezeroak dira, 2.694 Espainiako Estatukoak, eta 169 euskal herritarrak.
|
|
|
Itsasuko Pelloenea etxaldean, Gibelarte auzoaldean, bildu
|
dituzte
hedabideak Idoki eta Sarde Sardexka elkarteek, elgarrekin daramazten urratsen berri emaiteko. Pelloeneko Frederic Forsans oilasko eta euskal xerri hazlea da, eztia ere ekoizten du.
|
|
2016
|
|
|
Egunotan hirugarren aldiz ekin diote poetaren hezurrak bilatzeari, lekukotasun eta ikerketa berrien abaroan. Berriro ere familiaren adierazpenak bilatu
|
dituzte
hedabideek eta berriro ere esan dute nahiago dutela Lorcak berarekin batera hildakoen ondoan jarrai dezala, hil lagunekin patua konpartituta. Maiz galdetu diot neure buruari zeren beldur diren.
|
|
2018
|
|
|
Joan den urriaren 14 eta 15etan uholdeek sarraskitu dute Aude departamendua. Hondamendiaren ondorioak hiru zenbakitan laburbildu
|
dituzte
hedabideek. 14 presunek bizia galdu dute, 99 kolpaturik utzi dituzte uholdeek eta makurren lehen estimuan 200 milioi euro pasatzen dituela kalteak aitortu dute.
|
|
|
millennial ak. 1980 eta 1990eko hamarkadetan jaiotako pertsonak maiz karikaturizatu
|
dituzte
hedabideetan hiper teknologizatutako estralurtarrak balira bezala, adinez zaharragoak direnen aldean ohitura oso diferenteak dauzkatela nabarmenduz: sare sozialen erabiltzaile konpultsiboak, hamar segundo baino gehiagoz zerbaiti arreta eskaintzeko gaitasunik gabeak, berehalako estimulua besterik bilatzen ez dutenak… Diskurtso mediatikoaren atzean dagoen errealitateak, ordea, beti dauzka tolesdura gehiago:
|
|
|
Erakunde publikoek urtero milioiak banatzen
|
dituzte
hedabideen artean. Batetik, instituzioek bere kanpainak hedabideetan iragartzeko publizitate kontratuak egiten dituzte:
|
|
|
Hego Korean, berriz, emakumeen aurkako sexu indarkeriaren kontrako manifestazio handi bat egin zuten Seul hiriburuan, nazioarteko #MeToo (Baita ni ere) kanpainari atxikita. Azken aldian goi mailako politikariek eta ordezkari erlijiosoek egindako sexu erasoen berriak argitaratu
|
dituzte
hedabideek, eta Hego Koreako gizartea astindu du horrek.Asiako bertze muturrean, martxoaren 8a urteko egun handietako bat izan ohi da Kurdistanen. Afrin hirian, gerraren erdian, milaka emakumek martxa bat egin zuten, Turkiako armadak hiriaren erdigunean egin zituen bonbardaketei desafio eginez.
|
|
|
Azken hilabeteetan adin txikikoak jarri
|
dituzte
hedabideen eta sare sozialen erdigunean. Santo Tomaseko eta Otxarkoagako gertakariak pizgarriak izan badira ere, zurrumurru ugari zabaldu dira eskualdean horien aurretik, Urduñako Adingabeentzako Zentroa dela eta, batik bat.
|
|
2019
|
|
|
Bai. Inposizioaren ideia zabaltzeko erabili
|
dituzte
hedabideak, erabili dute parlamentua. Inposizioaz mintzatzen dira, jakinik ere euskaldunok garela bazterketa sufritzen dugunak, administrazioak bere betebeharra bere esku hartzen ez duelako:
|
|
|
Ertzaintzak euren aurka jo zuen Bilbon eta 5 pertsona atxilotu zituen. Geroko istiluak baliatu
|
dituzte
hedabide espainiarrek" kale borroka" hitza berriro armairutik ateratzeko, nahiz eta ez genuen ezer sutan ikusi.
|
|
2020
|
|
|
Erakundeek kanal propioak izan arren, oraindik ere beharrezkoak
|
dituzte
hedabideak.
|
|
|
Estatu Batuetako sistemari egin zizkion kritika are gogorragoak Martin Luther King-en ideia antikapitalistak, finean, baztertu egiten
|
dituzte
hedabide nagusiek, eta haren bertsio edulkoratua eta kontsumigarria zabaldu. Nola zabaldu?
|
|
2021
|
|
|
Lehenengoari Gune beltza izena eman diote. Han jasoko
|
dituzte
hedabideen jokabideak, espetxea, epaiketa, polizia… Atxikimenduak izena du bigarren guneak. Haien aldarrikapenarekin bat egin duten guztien lekukotzak jasoko dituzte espazio horretan.
|
|
2022
|
|
|
Punki jendea Westerlandeko geltokira iristen Mendekosteko jaialdira: 9 euroko tiketaren arrakastaren ikurtzat erakutsi
|
dituzte
hedabideek. Argazkia:
|
|
|
Azken bi urteetan, 30 kazetari Pegasus programarekin zelatatu dituzte, besteak beste El Faro egunkariko 22 langile. Zenbait kazetari heriotza mehatxuak jasotzen ari dira, eta ikerketa judizialak ireki
|
dituzte
hedabide batzuen kontra. El Salvadorko hamabi kazetari erbestera joan dira.
|
|
|
Baina ez da egiteko erraza. Sortzen dituzten albisteen klik azkar eta ugariak behar
|
dituzte
hedabideek; ikerketa taldeak ere klik horien gose izaten dira sarri askotan. Horrek bi aldeak tentatzen ditu goiburu deigarrien aldera.
|
|
|
besteak beste, zikindu dituzte jada Vermeerren Perladun neska Herbehereetan, Van Goghen Ereilea Erroman, Claude Moneten belar meten bildumako lan bat Berlinen, eta eskuak itsatsi zituzten Pablo Picassoren Masakrea Korean laneko markoan. Kasu denetan, artelanek ez dute kalterik izan —markoek bai, baina gutxi—, ekintzaileek kristalez babestutako obrak hautatu baitituzte; baina, hala ere, protestok arbuiatu
|
dituzte
hedabide askok, «eraso» eta are «atentatu» gisa joz. Oihartzuna izan dute, ezbairik gabe.
|
|
2023
|
|
|
Euskal Herriko erakunde publikoek urtero milioiak banatzen
|
dituzte
hedabideen artean, instituzioen publizitatea zabaltzearen edo hedabideen ekimenak babestearen truke. Oro har, datu publiko horien gardentasun ezak zaildu egiten du argazki osoaren jabe egitea, baina zorionez, tresna informatiko berri bati esker, Jaurlaritzaren azken bost urteotako banaketa aztertu dugu.
|
|
|
Uda garaian, musika jaialdiei buruzko albisteek hartu ohi
|
dituzte
hedabideetako kultura orriak: aurretik, zein izar bilduko dituzten esateko; ondoren, zenbat jende eta zenbat diru pilatu den kontatzeko.
|
|
|
Erabat. Diskurtso apurtzaile gisa aurkezten
|
dituzte
hedabide tradizionaletan, eta zenbait egunkarik titular asko ematen dizkiete. Gainera, eskuinaren goranzko joera berri bat dago, eta diskurtso transfoboak zabaltzen dituzten pertsona horiek horretaz baliatzen dira beren buruak justifikatzeko.
|
|
|
Askotan ezin da guztiz jakin, baina badaude hainbat logika iradokitzen dutenak eduki batek arrakasta izango duela. Adibidez, konspirazio teorietan sinisteko joera duten pertsonek ez
|
dituzte
hedabide tradizionalak kontsumitzen, eta Internet bidez edaten dute (des) informazio guztia. Pertsona horiek, teknologia horien hitzetan?
|