|
2004
|
|
|
Gu, urte gehiegiz, Egaña imitatzera jokatzen egon gara, eta Egaña hiltzen den arte ez du inork berak baino hobeto egingo. Egaña herri gehienetan egon da eta hurrengo urtean joaten bagara gu berak egin duena hobeto egin nahian, denek ikusiko dute tranpa, ez
|
dituzte
bertso onak entzungo, eta horrela hamabost urte daramatzagu. Horregatik, azken boladan, Maialenekin flipatu dut gehien.
|
|
|
Diot hau, sarriegi euskal historia landu izan denean euskarazko testu historikoak guztiz baztertu direlako. Adibidez hainbat datu eskaintzen
|
dituzte
bertsoek eta kantuek (nekazarien bizimodua azaltzen dutenak, karlistadetakoak, Napoleonen gerretakoak...), euskal aldizkarietako artikuluek (Eskualdunakoak, Euskalzalekoak, Euzkadikoak, Argiakoak...), apaizen sermoiek (herritarren bekatuen inguruko salaketekin eguneroko bizitzaren inguruko albiste interesgarriak eskainiz), literatura lanetatik atera daitezkeen pasarte historikoek (Etxepare, Lazar... ez dago euskal testu historikoen bildumarik prest helburu didaktikoekin; eskuratuta ere egungo irakurlearentzat euskalkizko testu zaharrak sarritan erdal testuen itzulpen modernoak baino zailagoak dira; etab. Baina landuz gero hezkuntzan erabiltzeko moduko hainbat material baliagarri eskura liteke.
|
|
2009
|
|
|
–Guretzat, gero eta pisu eta garrantzi handiagoa hartzen ari dira jarduera osagarriak eta bertso eskolak?. Jarduera osagarrien artean egin eta egingo
|
dituzte
Bertso Eskolen Eguna, eskualdekako topaketak, asteburu pasak eta afariak, eskolarteko txapelketa eta Bertso Udalekuak. Bertso eskolen atzean, ostera,, tipologia asko?
|
|
|
Udalekuak uztailean eta irailean egingo dituzte bost herri ezberdinetan. Txikienek, 9 eta 12 urte bitartekoak, lau edo sei eguneko bi txanda izango
|
dituzte
bertso udalekuetan egoteko. Lehenengoa, Nafarroako Irañeta herrian izango da, uztailaren 16tik 21era, eta bigarrena Arabako Zuhatzan, irailaren 2tik 5era.
|
|
2011
|
|
|
Astelehenean berriz, auzokoen eguna ospatuko dute. Umeendako jolasak, Emakumeen bola saria eta auzotarren bazkaria egingo dira, ondoren, urteetan egin duten moduan, Lizaso eta Egañak botako
|
dituzte
bertsoak. Laja eta Lutxurdixok plaza girotuko dute triki doinuekin.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, bertsolariek bizitza sozialaren alderdi ugariri kantatu diote. Sarritan, eguneroko kontuak hartu
|
dituzte
bertsoen ardatz moduan. Horrela, begien aurrean gertatzen ziren jazoerak hartu dituzte:
|
|
|
–(Azcue)?; ez bertsoen hasierako orrialdean, baina bai 3.ean, 145 or., goiko ertzean. Ustezko egilearen izena bere eskuz jarri zuen Uriartek (itxura batean, behintzat, nahiz ezin dugun ziurtatu). Autoretza Uriartek E. M. Azkueri ezarri ziola ikusi eta fidatuta edo, Astigarraga. Bijuescak ere Eusebio M. Azkueren olerkien artean jartzen
|
dituzte
bertsook (279 or.). Eusebio M. Azkuerenak ote dira, benetan. Horixe eztabaidatuko dugu ondoko azpiataletan.
|
|
2014
|
|
|
–Elkarren arteko harremanari esker, udalekuak asko laguntzen die errealitate soziolinguistiko ezberdinak ezagutzen?. 17 urte bete
|
dituzte
bertso udalekuek, etengabe hezten eta hazten. Arrakastaz.
|
|
|
Baina Txirritak txapelketan aurkeztuz, instituzio berria onartzen du eta bertsolari guziak gibeletik ekartzen. Gerla aitzin jada, hemendik hara, burdinez kargaturik kantatuko
|
dituzte
bertsoak.
|
|
2016
|
|
|
Arizmendi ikastolako (Leintz Bailara) Basabeazpi gunean (Aretxabaleta) bertsolaritza izan dute jolasgai, haur hezkuntzan. Euskal Kultura landu duten proiektuaren baitan, Joanito Dorronsoro, Aitor Sarriegi, Patxi Goikolea, Juanito Akizu eta Jon Sarasua izan
|
dituzte
bertso kantari eta kontu kontari.
|
|
2017
|
|
|
Haustura edo etena nabarmena da oso: batzuek liluratu egin
|
dituzte
bertso horiek beren osoan, eta beste batzuk aurreneko bertsoa bukatzerako asperturik gaude. Neri bertso horiek ez zaizkit sartzen, besterik gabe, baina beste askotxori atzerakada garbia eta trixtura ematen diete, eta sufrikario bihurtzen dira ia.
|
|
|
" Esango nuke neurrien aldetik badagoela alderik. Errimakeran ere, haiek multzo desberdinetako errimak nahastuz egiten
|
dituzte
bertsoak eta guk, jakina denez, sail bakarrekoekin. Doinuetan ez dut uste guk adinako aberastasunik inon denik Eta ezagutzen ditudan guztiek musika tresnaren baten laguntzarekin inprobisatzen dute guk ez bezala". 118
|
|
|
Hala ere, Hertzainak ekoek estimatzen
|
dituzte
bertsoa eta bertsolariak. 1984an Xabier Amurizak taldearen aurkezpena egingo du Mekoletako kontzertu batean, eta 90eko hamarkadan Igor Elortza eta Unai Iturriaga bertsolari gazteak azaltzen hasiko zaizkie emanaldietara.
|
|
|
Urtero bezala, bertso saioa antolatu dute Urnietan San Migel zaindariaren jaietan. Uztapide eta Basarri eraman
|
dituzte
bertsotara, eta usadio zaharrean, Herriko Etxeko balkoitik kantari jarri. Meza nagusi ondorenean, librean hasi dira:
|
|
2018
|
|
|
Gu Ta Gutarraken estilotik gertuago egon daitekeen beste adibide arrakastatsu bat azken urteetan eszenara agertu den Bi Bala taldea da. Aitzol Barandiaranek eta Iñaki Gurrutxagak rock musikaz janzten
|
dituzte
bertso letra zirikatzaileak. Bertso jarrien formulan, baina musikatuak izateko idatziak diren letretan, badute probokaziorako, kontraesanak azaleratzeko eta kritikarako joera.
|
|
2019
|
|
|
Aitortu digunez, metodologia antzekoa erabili dute azken bi azterketetan: alde batetik, 3.000 galdetegi baino gehiago egin zaizkie bertsozaleei, bai 2017ko txapelketan, bai urte osoko saioetan; eta bestetik, sakonki elkarrizketatu
|
dituzte
bertso munduko eragileak bertsolariak, gai jartzaileak, epaileak, antolatzaileak, eta abar. Azkenik, Xenpelar Dokumentazio Zentroko datuak ere baliatu dituzte.
|
|
|
Astiro astiro mamituak, denboraren pazientziaz ondurikoak izanik, ezaugarri jakin batzuk
|
dituzte
bertso sailok, berez etorriko direnak.
|
|
2020
|
|
|
Bertso munduan eskarmentu handiko musikariak dira, hainbatetan aritu dira bertsolari askorekin elkarlanean. Ondo ezagutzen
|
dituzte
bertso doinuak eta bereziki, bertsolariek dituzten dohainak, gabeziak eta premiak bertsoak musikatzerakoan. Oraingo honetan, musikariek ere ekarpen berriak egin nahi izan dituzte, adibidez, doinu berriak sortuz, propio sorta bakoitzari egokitutakoak.
|
|
|
«Papertxo bat eman, eta oin horrekin herri bat bilatu behar izan genuen». Askotan egiten dituzte ariketa antzekoak, baina gaia emanda ere osatu behar izaten
|
dituzte
bertsoak.
|
|
2022
|
|
|
Andoni Egañak, Miren Amurizak, Sebastian Lizasok eta Oihana Iguaranek eskainiko
|
dituzte
bertsoak, hitanoa erabiliz. Era berean, I. Hike eizan!
|
|
|
taldeak eta Erniarraitz Bertsozale Elkarteak. Lau bertsolariek hitanoa erabiliz eskainiko
|
dituzte
bertsoak, Imanol Artola Felixek jarriko gaiei tiraka. 19:00etan hasiko da emanaldia, eta doakoa izango da.
|
|
|
«Hain subjektiboa den alor batean, datugintzan zerbait esateko asmoz sortu genuen Txappela». Beraz, zenbakietara eramaten
|
dituzte
bertsoak, eta, hala, zenbaki horien bidez, begirada matematiko bat eskaintzen diote txapelketari.
|
|
|
Gauza soilekin ondo moldatzen dira: oinak eta bestelako elementuak emanez gero, aise osatzen
|
dituzte
bertsoak, edo erantzuten puntuak". Laguntza hori izanik, haren aburuz, motibazioan dago giltza:
|
|
2023
|
|
|
Orain," eklosioan" dago elkartea. Iazko otsailean batu ziren talde eragilera Jordina Arnau eta Olatz Mercader, eta geroztik, antolatu
|
dituzte
bertso saio solidarioak, biluztu dira eta sortu dute egutegia, sortu dituzte podcastak Spotifyn[ (MIN) Bizi euskaraz eta Dragón Cáncer gaztelaniaz], antolatu dituzte formazio saioak eta arteterapia saioa, tematu dira dibulgazioan eta ikerketan, eta ehundu dute minbizia zuzenean edo zeharka bizi izan dutenen sare bat, elkarri entzuteko, elkar zaintzeko eta beren beharrei erantzuteko....
|
|
|
Badakit olatua pasatu dela, baina gaurko honetan erresakarekin nator gai bitxi batekin. Zein sari jasotzen
|
dituzte
bertso txapelketaren finalistek?
|
|
|
«Erreparatuz gero, bertsolariok errima berekin edo familia bereko errimekin aritzen gara, salbuespen batzuekin. Aldiz, bai payadoreek bai repentista kubatarrek errima mota diferenteak ibiltzen
|
dituzte
bertsoaren baitan. Ez dakit zailagoa ote den, baina bada beste errima molde bat, eta guztiz harritu ninduen, eta engantxatu».
|
|
|
Enbeitaren hanka lesionatua eta makulua, arratsaldeko zesta punta, euskararen aurkako epaiak, Urdaibaiko Guggenheim. «Hemen badago zer ikusia/ museo barririk barik», aldarrikatu du Enbeitak, eta entzuleek gogotik txalotu
|
dituzte
bertsook, eta eskertu, oihuekin. Berehala lasaitu ditu Sebastian Lizasok, hauteskunde giroaren kontua baino ez delakoan museo berria egiteko asmoa.
|
|
|
Orain, berriz, ekintza kolektiboagoa da. Ramadan garaian denek egiten dute baraua, eta, errezoaren orduan, belaunaldiak eta ikuzketak egiten
|
dituzte
bertso koranikoak errezitatzen dituzten bitartean.
|
|
|
Ahüñhaizia sartu du, eta bidelagunek hiru lagun begiztatu
|
dituzte
bertso eskolatik kanpo, bi neska eta mutil bat, irribarretsu. Aurkezpenak egin eta barnera sartu dira gela ttipi batean egokitzekotz.
|