|
2002
|
|
|
Aho hortzetako osasun prestazioak handitzeari buruz Osasun ministroak egindako adierazpenak pozik hartu
|
dituzte
batek baino gehiagok; izan ere, Espainiako helduen %80k tratamendua behar duen arazo bat du, eta, oraingoz, ez du Osasun Publikoak ordaintzen, Espainiako Ahozko Osasunari buruzko 2000ko Inkestaren arabera. Blas Noguerol doktoreak, Odontologoen Kontseilu Nagusiko Batzorde Betearazleko kide eta inkesta horretako koordinatzaile denak, adierazi duenez, “erkidegoek dituzten hortzak zaintzeko laguntza programa guztiek haurren etapa bakarrik betetzen dute, 14 urte arte”.
|
|
2003
|
|
|
Espainian bakarrik, 9 milioi pertsonak jasaten
|
dituzte
batez beste 65 dezibelioko hotsak (Osasunaren Mundu Elkarteak onarturiko gehienekoa, alegia).
|
|
|
Sexua askatasunez partekatzen duten bi pertsonak, batak bestearenganako deus ez sentitzea benetan zaila bada ere, sentimendu hori ez da derrigorrez maitasuna izango; dena den, hortxe laketezko sentsazioak biziko
|
dituzte
batak eta besteak.
|
|
|
VLDL: triglizerido endogenoak edo gorputzean bertan sintetizatuak bideratzen
|
dituzte
batez ere. LDL:
|
|
|
LDL: kolesterola eta fosfolipidoak garraiatzen
|
dituzte
batez ere odol hodietatik. HDL:
|
|
|
Hala ere, gero eta gazte eta emakume gehiago hasten dira tabakoa kontsumitzen. Hala, 80.000 eta 100.000 gazte inguru egunero erretzeko zale bihurtzen dira, 13,3 urte egiten
|
dituzte
batez beste, eta 16,8 zigarro jaten dituzte egunero. Emakumeen mendekotasuna ere handitu egiten da.
|
|
2005
|
|
|
Espainiako familiek 763 euro gastatuko
|
dituzte
batez beste" eskolara itzultzeko", 2004an baino %6 gehiago.
|
|
2006
|
|
|
13 eta 19 urte bitarteko gazteak dituzten etxeek 2.055 euro gastatzen dituzte urtero elikaduran. Gainerako etxeek, berriz, 1.468 euro gastatzen
|
dituzte
batez beste. Txostenak dioenez, nerabea “enperadore” bat da, gustu propio eta zehaztuak dituena, “apetatsua eta aldakorra, ia dena izatera ohitua”, eta nahiago du “gozoa, atsegina, plater azkarrak eta zapore biziak”.
|
|
|
Zapore nabarmena du eta usainak luzaroan irauten du. Baratxuria eta haren propietate elikagarriak Baratxuriek ura eta karbohidratoak
|
dituzte
batez ere. Aipagarria da bitamina eta B multzoko zenbait bitamina, hala nola B1 eta B3 Mineral nagusiak potasioa, kaltzioa, fosforoa eta magnesioa dira.
|
|
|
Hala ere, batez besteko hori asko aldatzen da herrialde batetik bestera. Ikasle espainiarrek, frantsesek edo txekiarrek hilean 100 euro jasotzen
|
dituzte
batez beste Europan, eta beste estatu kide batera doazen txipriotek, berriz, 500 euro. Apirilean iragarri zen programara bideratutako Europako funtsen hazkundea.
|
|
2007
|
|
|
Aztertutakoen artean, onenak Madril, Murtzia, Nafarroa eta Valladolidekoak dira. Zentroen garbitasun eta kontserbazio egoerari dagokionez, probintzia guztiek balorazio oso positiboak jaso
|
dituzte
batez beste, A Coruñak eta Granadak izan ezik. Azken horiek «onargarri» bihurtu dira eguneko zentro batzuetan aurkitutako gabeziak direla eta:
|
|
2008
|
|
|
Burtsan urte hasieratik inbertitutako 1.000 euroko, inbertitzaile txiki eta ertainek 200 galdu
|
dituzte
batez beste
|
|
|
Igoera horren atzean, badirudi haurren heriotza tasa eta ugalkortasun tasa handiak daudela: “Afrikako emakumeek 5,5 seme alaba
|
dituzte
batez beste, Afrikako hegoaldean izan ezik”, azpimarratu du Mayk. Egoera erronka da.
|
|
2009
|
|
|
Mundu osoko 147 milioi erabiltzaile inguruk hilean 92 bideo ikusten
|
dituzte
batez beste Sarean Interneteko bideoa modu esponentzialean hazten da hilabetez hilabete: joan den urrian, adibidez, Estatu Batuetan ikusi ziren 13.000 milioi bideo on line.
|
|
|
Kopuru orokorretan, Internauten %70ek bideo bat ikusi zuten gutxienez Interneten hilabete horretan. Bestalde, ComScore aholkularitza enpresa, mundu osoko 147 milioi erabiltzaile bakar inguruk hilean 92 bideo ikusten
|
dituzte
batez beste sarean. Artean bideoa banatzeko plataforma guztiak nabarmentzen dira Youtube, Estatu Batuetan bistaratutako fitxategien guztizkoa.
|
|
|
Laguntza eskaera “Haurren beherakoa eta berrhidratazio gatzen eta bizitzak salbatzeko zinkaren ahalmen ia miragarria zuzenean ikusita, oraindik argitu gabe dauden arazo nagusietako batzuei erantzuteko beharrezko laguntza jasotzea espero dut”, adierazi zuen Olivier Fontaine doktoreak, OMEko Haurraren eta Nerabearen Osasun eta Garapen Saileko funtzionario medikuak. Herrialde pobreetako haurrek urtean lau behi izaten
|
dituzte
batez beste, eta gertaera horietako bakoitzak arriskuan jar dezake haien bizitza. SROek eta zinkak ia ezerezten dute hiltzeko arriskua.
|
|
|
Azken urtean fakturazioa jaitsi izanaren arrazoietako bat izan daiteke seme alabak dituzten familientzako lehentasunezko arreta. Izan ere, nahiz eta tradizionalki etxerik kontsumitzaileena izan, orain batez bestekoa baino %12 gehiago bilatzen dituzte eskaintza produktuak, eta denda gehiago bisitatzen
|
dituzte
batez bestekoa baino %15 garestiagoak bilatzeko. Horri dagokionez, TNS Worldpaneleko zuzendariak “target” ko beste aukera batzuk bilatzea gomendatu zuen, hala nola helduak, seme alabarik gabeko bikoteak, etorkinak edo ezkongabeak.
|
|
|
Alde horretatik, animaliaren elikadura eta osasun kontrolak dira kontsumitzaileak eta banatzaileak gehien kezkatzen dituzten alderdiak. Behi haragia erostean, kontsumitzaileek establezimenduko kontserbazioa eta piezaren itxura baloratzen
|
dituzte
batez ere. Oro har, herritarrak kalitatea eta produktuaren testura lotzen ditu, haragia samurra izatea eta itxura freskoa izatea.
|
|
2011
|
|
|
Itsaski kontsumoaren bidez kutsatzeko arrazoi nagusia toxinak izatea da. Toxinak planktonean dauden algek sortzen
|
dituzte
batez ere, eta molusku bibalbioen (espezie kaltetuenetako bat) elikagai iturri nagusia dira. Horrela, toxinak pilatu egiten dira eta animaliaren barruan metaboliza daitezke, eta, beraz, azken kontsumitzailea intoxikatzera irits daiteke.
|
|
|
Kostu txikiko konpainien (CBC) negozioan ere sartzea erabaki dute, hala nola Iberiaren Vueling filialarekin. Konpainia erregularren hegaldi merkeak Aire konpainia erregularrek hegaldi merke asko erabiltzen
|
dituzte
batez ere aldez aurretik erosiz gero, bai eta hainbat tokitan ere. Batzuetan, prezio apaleko pasarteak saltzen dituzte, helmuga turistiko berrietarako eskaintza gisa.
|
|
|
Hamarkada batean, Indiak Txina ordezkatuko du munduko herrialde populatuena den aldetik. Europako herrialde gehienetan emakumeek 1,6 seme alaba
|
dituzte
batez beste; Saharaz hegoaldeko Afrikan, esaterako, bost baino gehiago. NBEk oinarrizko baliabide naturalak (ura, elikagaiak…) eskuratzeko kontraste larriak gogorarazi ditu.
|
|
|
9 latinoamerikar, 9 asiar, 5 afrikar eta 1 Ekialde Hurbilekoa. Lehentasunei dagokienez, Espainiako kontsumitzaileek dekorazio produktuak aukeratzen
|
dituzte
batez ere, kontinente guztietako 19 herrialdetakoak; osagarriak, bisuteria eta ehunak, 12 herrialdetatik inportatutako artikuluekin; eta 11 herrialdetako jostailuak. Elikagaiak esportatzen dituzten Latinoamerikako herrialdeen kopuru handia gorabehera, erdiak baino gehixeago (%56, 3), 16 herrialdetatik 9k, artisau produktuak esportatzen dituzte.
|
|
2012
|
|
|
Lautik hiruk, bestalde, bi erreproduzitzaile
|
dituzte
batez beste (mp3, mp4 edo iPod a) eta hamarretik zazpik mahai gaineko ordenagailu bat eta bi bideo-kontsola.
|
|
|
Nerabeek Blackberry telefonoen alde egiten duten bitartean, 45 urtetik gorako pertsonek tableten alde egiten dute. Tabletek 25 aplikazio
|
dituzte
batez beste gailu bakoitzeko, eta telefonoek, berriz, 28 Erabilerari dagokionez, Espainiako smartphone eta tableten erabiltzaileek web orrien bidez nabigatzen ematen duten denbora baino luzeagoa da. Zehazki, aplikazioek 82 minutu erabiltzen dituzte batez beste, eta 76, berriz, web orriek.
|
|
|
Tabletek 25 aplikazio dituzte batez beste gailu bakoitzeko, eta telefonoek, berriz, 28 Erabilerari dagokionez, Espainiako smartphone eta tableten erabiltzaileek web orrien bidez nabigatzen ematen duten denbora baino luzeagoa da. Zehazki, aplikazioek 82 minutu erabiltzen
|
dituzte
batez beste, eta 76, berriz, web orriek.
|
|
2013
|
|
|
Estatuko herritarrei zer eta zenbat jaten duten galdetu izan zaienean, talde berean sartu izan
|
dituzte
bata eta bestea.
|
|
|
Alderdi guzti guztiek 8 eta 9 puntu artean lortu
|
dituzte
batez beste.
|
|
|
Han espezie endemikoak daude (bakarrak eremu geografiko bakar batean), eta arriskuan daude, besteak beste, Santa Marta perikitoa (Pyrrhurura virdicata) edo igel arlezinoa (Atopus nasumae). Eremu babesturik erabilienak non kontzentratzen diren Erdialdeko Amerikako eta Hego Afrikako, Afrikako, Asiako eta Australiako mendi tropikalek, Karibeko uharte tropikalek, Madagaskarrek, Filipinek eta Indonesiak eremu babestu «ordezkaezinak» biltzen
|
dituzte
batez ere. «Eskualde horiek biodibertsitate handia dute, baita endemismo handia ere», adierazi du Ana Rodriguesek, CEFeko ikerlanaren eta ikerketaren egilekideak, SINC adierazpenetan.
|
|
2014
|
|
|
helduengana, ohitura bidegabe bihurtzaile bihurtuta, eta neskak, beren herriaren etorkizuna irudikatzen dutenak. Antzerki taldeak hamar emakumek osatzen
|
dituzte
batez beste, eta lana modu atseginean interpretatzen dute aurrean dutenei beren garaia dela esateko. Funtzioak amaitzen direnean, beren iritzia galdetzen zaie, parte hartzera, hitz egitera eta beren planteamenduak bateratzera animatzen dira.
|
|
2015
|
|
|
RAIS Fundazioa Etxerik gabeko pertsonak, Espainian lehen ekimena etxebizitza batera sartzeko Espainian 40.000 pertsona inguruk ez dute etxerik. Ez dute etxebizitzarik eta ez
|
dituzte
bat eskuratzeko behar diren baldintza ekonomikoak. Hainbat gorabehera direla eta, kalera eraman dute ohiko lekua, ez etxea, eta etxebizitza izateko eskubidea betetzea zailagoa da, ahal bada.
|
|
|
Bestalde, Carlos González pediatra haurren elikaduran eta errespetuzko hazkuntzan erreferentziazko autore ezaguna izan zen, eta ‘Mi niño no me come’ liburuan sartu zuen. « […] haur askok hiru arkume jasan behar izaten
|
dituzte
baten ordez. Psikologo guztiek uste dute titia kentzea garai delikatua eta traumatikoa izan daitekeela; eta haur asko tititik biberoietara ezkutatzen dira, bi hilabete igaro baino lehen; gero, biberoia, bi hilabete igaro aurretik; eta, azkenik, bi hilabete edo hiru urte aldera, ahapiak eta ohiko bazkarira xehatuak.
|
|
2016
|
|
|
Inkestan parte hartu dutenek eurek ere nabarmendu dute, haien ustez, zer nolako elikagaiek eman behar luketen datu hori etiketan: abelgorrien, txerrien, ahuntzen eta beste abere batzuen haragiak (halaxe uste dute %90ek), arrainak (%84k), etxaldeko hegaztiek eta esneak (%76k, hurrenez hurren), eta eztiak eta esnekietan erabiltzen den esneak (%59 inguruk aipatu
|
dituzte
bata eta bestea).
|
|
2017
|
|
|
New Yorkeko Unibertsitateak egindako azterlan baten arabera, ohiko zirkulazioko dolar bateko txanpon eta billeteetan 3.000 patogeno mota inguru aurkitu ziren, hala nola Staphylococcus aureus eta E. coli, baita gernu aztarnak eta zenbait droga ere, hala nola kokaina eta heroina. Londresko Queen Mary Unibertsitateak ere (Erresuma Batua), ikerketa baten arabera, eurogunean dabiltzan billeteek 26.000 bakterio desberdin
|
dituzte
batez beste, eta horietatik %6k, berriz, kutsadura fekaleko arrastoak dituzte, E. coli eta antzeko bakterioak barne. 2002an, Southern Medical Journalen argitaratutako lan zientifiko baten arabera, ohiko diruaren %80k baino gehiagok mikroorganismoak ditu, eta horiek kaltegarriak izan daitezke sistema immunologiko deprimitua dutenentzat.
|
|
|
Irudia: nata lunatAD Gabonetan, espainiarrek 600 euro baino gehiago gastatzen
|
dituzte
batez beste oparietan eta oparietan. Aurten, Deloitte aholkularitza enpresaren ‘Gabonetako kontsumo estudioaren’ arabera, 633 izango dira.
|
|
2020
|
|
|
Mafiek aseguru etxeei egiten dizkieten iruzurren ondorioz, poliza bakoitzean, aseguratu zintzoek 25 euro gehiago ordaintzen
|
dituzte
batez beste, iruzurraren ondorioz.
|
|
2021
|
|
|
Aste batzuk barru, zerrendan Janssen, CureVac eta Novavax sartuko lirateke. Txerto bakoitzak ezaugarri eta eraginkortasun desberdinak ditu, eta, horren ondorioz, herritarrek lehentasun batzuk
|
dituzte
bata edo bestea jartzeko. Baina, aukera daiteke?
|
|
2022
|
|
|
Espainian, guztizko kontsumoaren %2 da. edari freskagarriak. Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzaren (EFSA) arabera, 18 urtetik beherakoek hilean bi litro edaten
|
dituzte
batez beste, eta batzuek zazpi litro ere edaten dituzte. 10 urte bitarteko haurrak ere ohituta daude:
|
|
|
Ez dute salto egiten eta ez dute hegan egiten; mugitzeko, oinez ibiltzen dira. Zorriak egunean zortzi arrautza (liendreak) erruten
|
dituzte
batez beste Sei eta bederatzi egun geroago gertatzen dira. Emeak arrautza bakoitza ilearen zurtoinean irmo itsasten duen substantzia bat sortzen du.
|