|
2001
|
|
|
Denborak dena galtzen omen du, baita izan nuen zorion aldi hura ere, ezinbestean. Jada ez
|
ditut
haren beso sendoak nire gorputza inguratzen nabarituko, nire bularra berearen aurka estututa. Ezta bere musuen berotasuna ere ilunpean, maitasuna egiten genuenean.
|
|
2007
|
|
|
Hiztun egokia da Amaia. Oso gustura entzuten
|
ditut
haren arrazoiak. Oinarri handiko gauzak esaten ditu beti, ondo pentsatuak eta mamituak.
|
|
|
Baina gaur, txanpainak emandako ausardiarekin, berpiztu egin da nigan iazko desio bera, berriz sinistu dut Joxean uzteko gai naizela, eta, mahai azpiko bigarren ostikoa ematearekin batera, eskuarekin besoan jotzera ere ausartu naiz berriz, denen aurrean, ardo botila berriz eskuetan hartu duenean. Burua bortizki jiratu du orduan eta odolezko zainak ikusi
|
ditut
haren begietan, iragan urteko afarian ikusi nituenak bezalakoak. Telebistaren gainean dagoen argazkiko gizon bera da niri begira dagoena, eta okerra egiten duenari gogor egin behar zaiola esaten ari da, eskuan duen trapu batekin burdinazko kanikei distira ateratzen dien bitartean.
|
|
2009
|
|
|
Bihotza bularretik kanporatu behar zaidala sentitzen dut. Saman sentitzen
|
ditut
haren taupadak, ia ito arte. Oraindik Carmen haurdun dagoela jakin gabe ere, sakon sentitzen dut traizioaren labankada, erraietan.
|
|
2010
|
|
|
Badakizue ofizial asko eta asko atzeragoardian gordetzen direla, baina bera ez, aurrean jarri behar bazuen aurrena jarriko baitzen, eta egun hartan berdin. Ofizial gutxi ezagutu
|
ditut
haren neurrikoak, bizia Alemaniaren alde emateko prest daudenak eta ez alderantziz, hauetakoak ere bai baitira ale batzuk, eta ez gutxi: nik fusilatu egingo nituzke??.
|
|
|
Gero, gorpua lurrean etzanarazi eta, inguruko bakardade ilunak babestuta, sabelaldea ireki diot aiztoaren puntaz. Poltsan neraman ontzi txikiko hauts garbitzaileak isuri
|
ditut
haren gainetik, eta jarraian hesteak atera eta arrastaka luzatu ditut meskitaren sarreraraino.
|
|
|
Badakizue ofizial asko eta asko atzeragoardian gordetzen direla, baina bera ez, aurrean jarri behar bazuen aurrena jarriko baitzen, eta egun hartan berdin. Ofizial gutxi ezagutu
|
ditut
haren neurrikoak, bizia Alemaniaren alde emateko prest daudenak eta ez alderantziz, hauetakoak ere bai baitira ale batzuk, eta ez gutxi: nik fusilatu egingo nituzke... ’.
|
|
2011
|
|
|
Liburu dendako kristal lurrunduaren barrualdean erdikusi
|
ditut
haren beroki berdea eta ile horaila. Barrura sartu eta hortxe dago, jaka sendoa du, berdea, eta gona beltza.
|
|
|
Baina hemen problema oso bestelakoa da, haurrak futbolera erdaraz jolasten dira, eta ikustea Iribar eta Kortabarria euskaraz hitz egiten, horrek berak badauka balio bat, eta balio horrek eraman gaitu tratamenduan amore ematera. Hala, futbolari buruz mintzatzerakoan, ez
|
ditut
haren zikinkeria denak kontatzen, beste ikuspegi klasiko bat bilatu genuen. Dudarik ez dago zinemagile espainiarra banintz ez nintzatekeela arituko Madrilgo Kutxak ordainduta Vallecaseko hizkerari buruz filmak egiten.
|
|
|
–Julen izan da, erran zuen Mikelek?. Ederki ezagutzen
|
ditut
haren jokaldiak. Beti berdin izan da.
|
|
2012
|
|
|
Usherren irudimen aztoratuan ordea ausartagoa zen ideia hori, baldintza jakin batzuetan gai inorganikoen mundura ere zabaltzen baitzuen. Hitzak falta
|
ditut
haren konbentzitzeko gaitasunaren norainokoa, haren abandonu suharra adierazi ahal izateko. Sineste hori, nolanahi ere, bere arbasoen etxeko harri grisei lotuta zegoen (lehenago ere iragarri dudan bezala).
|
|
|
Horren bizitasun handiz irudikatu ditut neure kezkak, neure samurtasuna, neure beroaldiak; hain sutsuki goraipatu
|
ditut
haren egintzak, haren izaera, non derrigorrez barkatu behar izan baitit printzesatxoarekiko lakrikunkeria.
|
|
2013
|
|
|
Nekez topatuko duzu gai horretaz nik baino argibide ziurragoak eman ahal dizkizunik. Izanez ere... lotura bereziak izan
|
ditut
haren familiarekin txikitatik.
|
|
|
–Inoiz edukitzea espero dudana bezainbestekoa, hots egin zuen Elizabethek bero?, lau egun eman
|
ditut
harekin etxe berean eta oso desatsegina dela uste dut.
|
|
|
Baina nebaren antzekoegia da, harroa, oso harroa. Umetan maitekor eta atsegina zen, eta izugarri maite ninduen; eta orduak eta orduak eman
|
ditut
harekin jostaketan. Baina orain hutsa da niretzat.
|
|
2014
|
|
|
Badago idazle bat oso atsegin izan dudana irudimenaren ikuspuntutik. Interes handiz segitu izan
|
ditut
haren liburuak. H. G. Wells jaunaz ari naiz.
|
|
2015
|
|
|
–Lanak izan
|
ditut
haren lepo zurbila ez bihurritzeko.
|
|
|
Kopeta, gehienetan sukarrak kiskalia izaten du, baina esku gainaz ukitzean, hotz hotza sumatu diot. Beldurrak hilik, atzamarrak luzatu
|
ditut
haren sudurpean, eta larritu egin naiz, ez baitut arnasarik batere nabaritu. Hotz eta motz, belarria hurbildu dut arrebaren eta, furris!, halako aire firfira ahula entzun dut.
|
|
|
Ni harritu egiten nintzen haren umorearekin, ez baitzen (nirea zen bezala) batere garratza, ez mikatza: familia osoarentzako eta sentiberatasun guztientzako umore txuria zen harena; gitarra jotzea ere gustatzen zitzaion, eta gogoan
|
ditut
hark asmatutako zenbait kantu umoretsu: batak oinetan ospelak atera zitzaizkionekoa kontatzen zuen, beste batek euli baten gorabeherak...
|
|
|
Lizardik asmatu zuen modu dotore batean egiten, bere amona aldi berean euzko gogo erdi galduaren metafora bihurtuta. Nik ere horregatik erabili
|
ditut
haren hitzak, aldeak alde buru galtze guztiak direlako antzekoak. Hala ere, obraren zintzotasunari eutsiko badiot, ezin egon naiteke bi hitz esan gabe gure amona Mariaren atarramentuaz.
|
|
2016
|
|
|
Ezetz diot. Ez
|
ditut
haren esku utziko nire eskubideak; hura ere beheratua eta zapaldua izan baita, despotikoa izango da(...), gure gobernari saxoiak inoiz izan baino despotikoagoa(...)
|
|
|
Downing jaunak galdetzen baldin badit ea prest nagoen koloreko gizonari boto eskubidea emateko emakumeari baino lehen, ezetz diot; ez
|
ditut
haren esku utziko nire eskubideak; bera ere beheratua eta zapaldua izan baita, despotikoa izango da, gure gobernari saxoiak inoiz izan baino despotikoagoa. Baldin eta aurrerantzean ere gizonak badira emakumeak ordezkatzekoak, orduan estatuaren lema gida dezatela soilik gizontasun maila gorenekoek.
|
|
|
–Gaur bertan ordenatu
|
ditut
haren arropak. Eta ez zen ezer falta.
|
|
2017
|
|
|
Berak buruaz ezetz egin arren, edalontzitik hurrup egin ostean, negar batean ekin dio bat batean, malko jario, eta ixiltzen ez zenez, beso artean hartu dut nik. Bere burutxoa nire bularraren kontra sentitu dut, zotinaren eta zintzen taupadez mugitzen, eta nire esku besoez haztatu
|
ditut
haren bizkarralde dardartiak ere, gaixo zegoenean bezala. Orain, ordea, haragi mardulagoa, ezkoagoa, gozoagoa duela iruditu zait; izan ere, ez da txantxetakoa emakumetxo honek aste gutxiren buruan egin duen mejora, abere tratanteena dirudien berba zantarra erabiliz.
|
|
2018
|
|
|
Uste dut haren amets gorena gurea bezalako etxe batean lan egitea zela. Ene, gogoan
|
ditut
haren metodoak! Egia esan, Stevens jauna, aise irudika dezaket zure aurpegia halakoak ikusi beharra suertatuko balitzaizu.
|
|
2019
|
|
|
Esaldia amaitu gabe utzi du, eta nik errepikatu egin
|
ditut
haren hitzak, galdera gisa.
|
|
2020
|
|
|
–Igarotako garai onen oroigarri –jarraitzen zuen bakarrizketan– Gurekin ere behin edo behin etorritakoa zen. Orain ez
|
ditut
haren izen abizenak gogoratzen... etorriko zaizkit. Baina, bai, asko inplikatu zen Koldo desagertu zenean.
|
|
2021
|
|
|
Gogoko zuen bizi izandako historia luzea misterioz janztea, eta bularra puzten zitzaion ni limurtzeko gakoa aurkitu zuelakoan. Ezin
|
ditut
haren gustuak txalotu, baina egun guztiz ezezagunak diren izen batzuei buruzko jakin mina isiotzea lortu zuen. Ondo gorde nituen gogoan, hiri ahaztutik eramandako liburuen artean haietako batzuk ote zeuden bilatzeko eta, hala ez bazen, hirian berriz murgiltzeko, galdutako liburutegi gehiagoren bila.
|
|
|
Apaizekin Mamen Moreno zetorren laguntzera eta eskolak ematera. Gogoan
|
ditut
haren begiak, haren jendetasuna. Jende zintzoa zen, barrutik eta kanpotik".
|
|
|
Diodana da gaixoaldian, eta azaldu
|
ditut
haren alderdi eskatologikoetako batzuk gaixoaren lumatik hartuak, intimitatearen intimitateaz odol, zorne eta halakoen gainean hitz egitera iritsiko zirela, ezinbestez. Doloreez eta minez derrigorrez mintzatuko ziren, eta hartara emazteak mundua behera jausten zitzaiola sentituko.
|
|
|
" Eta nire neska lagunak etorbide hartatik eraman ninduen, behera begiratuz –gogoan
|
ditut
haren soslai atsegina eta aurpegi gozo amultsuan finki moldaturiko kokotsa– eta galderak eginez ahots leun gustagarri batekin, eta gauzak esanez, badakit gauza atseginak zirela, nahiz eta inoiz ezin izan dudan gogoratu zer gauza... Eta orduan arbola batetik jaitsi zen tximino kaputxino bat –oso garbia, ilaje gaztain gorrixka eta hur koloreko begi jostariak– eta nire ondoan etorri zen korrika, eta irriz begiratzen zidan aurpegira, eta berehala egin zidan jauzi sorbaldara.
|
|
2022
|
|
|
–zain gelditu da gero unetxo batez, akusazioak eragindako kalteak neurtzen balebil bezala– Hara, ez dut Kalanbre bere lidergo dohainegatik hautatu, ikarak obedientziarik apurtezinena ziurtatzen duelako baizik. Zorionez, nik kudeatzen
|
ditut
haren izuak. Zureak bezainbeste, bidenabar –esan dio ondoren umea seinalatuz:
|
|
|
–Ez, ez zenuen maite. Neronek ikusi
|
ditut
haren gorputzeko erredurak. Urtetan torturatu zenuen.
|
|
|
Edizio berri honetan, jatorrizko testua ukigabe utzi badut ere, berebat deskribatu ditut lan berriak, eta jakintza eremu honek osotasunean duen esangura aztertu dut. Hitzaurre honetan liburuaren jatorria dut mintzagai, eta xehetasun handiagoarekin azaldu
|
ditut
hura agertu zenetik egin diren ikerketak. Hitzatzean, berriz, maskulinitate politiken inguruan arestian izandako eztabaiden lorratzetik, munduan orain dauden auziak ulertzeko maskulinitatearen ikerketak dituen eraginak ditut hizpide.
|
|
|
Oroitzen
|
ditut
haren aitona amona aberats haiek, bilobak lagundu ez zituzten harrizko bihotzeko aitona amona aberatsak, eta Mariaren malkoak lazgarriak egiten zaizkit. Nobeleskoa, dramatikoa da haren historia.
|
|
|
Aita zenaren herentzia. Egongelako arraila estaltzen duen gurasoen ezkontza argazkia zuri beltzezkoa den arren, oraindik ez
|
ditut
haren musugorriak ahaztu. Bizi zirela ez zuten guraso gogoangarriak izateko meritu gehiegirik egin, baina hilerrira noan bakoitzean lorerik garestienak eramaten dizkiet.
|
|
|
Zakurren zaunkek Pili datorrela ohartarazi didate. Eskaileretan gora sumatu
|
ditut
haren takoiak ohi bezain agudo. Nire baitan zazpi segundo kontatu ditut, eta zortzigarrenean atea jo du diskrezioz.
|
|
2023
|
|
|
Ez zeraman ezkontza eraztunik. Gogoan
|
ditut
haren mugimendu seguruak. Mahai haren neurriak buruz ezagutuko balitu bezala, keinu bakar batekin heltzen zen ardo botila hartzera edo ogiaren otzara eskaintzera.
|
|
|
Ezkontza," arrakasta", aurrera ba, eman dezadan pausoa. Tarteka pentsatzen dut bera dela berekoia eta ez ni, ez zaiola piperrik axola zer egiten dudan, sekula ez ditu zabaldu ere egiten nire liburuak, André Breton edo Louis Aragon, nik aldiz leitzen
|
ditut
haren soziologiako testuak. Une horietan, babesa ematera datorkit emakumeen jakituria:
|