|
2008
|
|
|
Azal dezagun, gaingiroki bada ere, zergatik hartu
|
ditugun
hitz horiek eta antzekoak, gure Hiztegi Batutik osaturiko hiztegi juridikoa moldatzeko.
|
|
|
3) Euskaltzaindiak, Hiztegi Batuaren bigarren itzulian, eguneroko bizitzarako beharrezko
|
ditugun
hitzak hartuko ditu kontuan.
|
|
|
Ez dugu uste inork zalantza egingo lukeenik Hiztegi Batuaren 2 itzulia amaitzeak berebiziko garrantzia duela esaten badugu. Euskaltzaindiak berak esan du Hiztegi Batu osoak, eguneroko bizitzan behar
|
ditugun
hitzak bilduko dituela?. Ez da asmo makala, ez horixe.
|
|
|
Neurri han dian, euskaldun ororen gogoan bizirik dago ikusmolde edo' sentimendu' hori. Batzuek gutxiago edo beste batzuek gehiago, denok sentitzen dugu maiz erabiltzen
|
ditugun
hitz asko eta asko ez direla' onargarriak'. Euskaldun batek' halakoa euskaraz nola esaten da?' galdetzen duenean (egia esanda,' nola esan behar da?' litzateke galdera zehatza, eta hainbatek halaxe galdetzen du, normalean, euskaraz bizi den pertsona bada behintzat, ederki jakiten duelako nola esaten den), erantzuleak normalean erabiltzen den halako mailegu gordina dela esaten badio,' baina hori erdaraz da!' esango du seguru aski; ereduan onargarri izan litekeen hitz berria aipatuz gero, berriz,' hori ez du inork esaten eta!' izan daiteke haren erreakzioa.
|
|
|
4) Jaso
|
ditugun
hitzak eskuarki erabiltzen direnak izatea bilatu dugu. Horrenbestez, euskalkien lexiko orokorrari buruz zenbait zehaztapen egin daitezke:
|
|
|
Euskaldunok Europako gizartearen parte gara, eta, nagusiki, zerbitzuetan eta industrian lan egiten dugu. Euskarak, euskal ondare lexikalak, gizarte horretan bizitze ko behar
|
ditugun
hitzak eman behar dizkigu. Eta, ematen ez dizkigunean, guk, euskal dunok, hitzak mailegatuz, egokituz eta sortuz, ematen dizkiogu euskarari behar dituen hitzak.
|
|
|
Alderantzizko kasuak ere baditugu geure hizkuntzan, hots, berez sinoni mo ez diren arren, halakoak balira bezala erabiltzen
|
ditugun
hitzak alegia: zur
|
|
2013
|
|
|
Fitxa horietan funtsezkoena, artikuluak sailkatzeko erabili
|
ditugun
hitz gakoen sarea da. Erregistro unitate bakoitzari hitz gakoak jarri zaizkio, azterketaren gaien arabera.
|
|
2021
|
|
|
denborazkoak, lekuzkoak, moduzkoak, deitikoak eta abar. Hori eta dela, adberbioak ezaugarritzea zaila izaten da, hein handi batean adberbio kategoriarekin definitzen
|
ditugun
hitzen aniztasunagatik.
|
|
|
artabero, oilobusti. Osagaien kategoria kontuan hartuz gero, batetik ondoren aztertuko
|
ditugun
hitz andana ihartuen (§ 7.2.11) egitura berekoak direla esango genuke; baina hitz andana ihartuak izen kategoriakoak dira (udaberri, artelatz, zorion...), eta hemen jaso ditugunak izenondo balioan erabiltzen dira. Oakit emendik, artabero!
|
|
|
Afaria eta merienda batera egiten dugu afari merienda egitean; errege izatea eta profeta izatea, biak uztartzen zituen pertsonaz ari gara errege profeta diogunean eta abar. Horixe da, beraz, atal honetan bereiziko
|
ditugun
hitz elkartuen arteko desberdintasun nagusia, bikoa (edo hortik gorako multzoa) adieraztea edo pertsona, leku, otordu... bakarra.
|
|
|
Baina pertsona edo objektu bakarra izendatu arren, desberdina da goian eman
|
ditugun
hitz elkartu horietako bi izenen arteko harremana. Lehen motakoetan, bi izenak maila berean daudela esan dugu, ‘errege eta profeta’, ‘afari eta merienda’ bietatik duela, maila berean, sortzen dugun izen elkartuak.
|
|
|
42.18d Hemendik aurrera, lehenago esan dugun gisan, EGLU III liburukian lokailu deitzen
|
ditugun
hitz eta esapideei —emendiozkoak, hautakariak, aurkaritzakoak, ondoriozkoak eta kausalak— dagokien materiala bilduko dugu, nahiz, eman ditugun arrazoiak direla eta, diskurtso markatzaile (DM) deituko ditugun aurrerantzean. Ondoren, DM horien atal bat, birformulatzaileena, landuko dugu bereziki.
|
|
|
Instrumentalaren balioa askotarikoa izanik, ez da harritzekoa postposizio asketzat hartzen
|
ditugun
hitz askoren osagai nagusia instrumentala izatea (§ 19.3, § 21.10): bidez, bitartez, buruz, erruz, medioz, ondorioz, ordez, partez.
|
|
|
Azkeneko sailean daude adberbio gisa erabiltzen
|
ditugun
hitz multzoak: batez ere, gutxi gorabehera eta holakoak.
|
|
|
Aditz kategoriakoak dira, beraz, joan, mintzatu, egon, erosi, ekarri, etorri, gustatu, bizi izan, jakin, eskiatu, gosaldu edo esan hitzak. Aditzak munduko izakiek parte hartzen duten egoerak (bizi izan, egon, jakin...) edo ekintzak (erosi, edan, eskatu, joan...) denotatzeko erabiltzen
|
ditugun
hitzak dira.
|
|
|
Horretarako, aditzak nahitaezko dira (joan, mintzatu, egon, erosi, ekarri, gustatu, nahi izan, gosaldu, eskiatu...). Aditzak munduko izakiek parte hartzen duten egoerak (bizi izan, egon, jakin...) edo ekintzak (erosi, edan, eskatu, joan...) denotatzeko erabiltzen
|
ditugun
hitzak dira. Aditz jakin batek adierazten duen ekintzan edo egoeran parte hartzaile batzuk izango dira, batzuetan gehiago, beste batzuetan gutxiago.
|
|
|
42.9c Baina ikertzaileek ikusi dutenez, bost ataleko sailkapen hori ez da nahiko diskurtsoa behar bezala josteko gure jardueran erabiltzen
|
ditugun
hitzak eta esapideak besarkatzeko. Zenbait hizkuntzatan egin diren azterketek bestelako sailkapenak proposatzen dituzte.
|