|
2008
|
|
|
Euskaltzaindiak nondik norako elkarte gisa emandako gainontzeko guztiak jarriko
|
ditugu
hemen.
|
|
|
Bateratze prozesu desberdinak eman daitezke. Bi aipatuko
|
ditugu
hemen:
|
|
|
bezalakoak aipatzen ditu; perpausen elipsiaren bidez azaltzen ditu. Ez
|
ditugu
hemen aztertu
|
|
|
Erramun Caracotchekin erabili solas horien osa gailu, baginituen ere ainitz partidaren berriak eta ondorioak HERRIA> kasetan urte batzuez agertuak. Ez
|
ditugu
hemen heietarik zenbait baizik aipatuko, aski erakusteko doia bakarrik, nola josi duen, bikario gaztedanik eta herri zenbai ten erretorgoaraino Erramunek pilota maitatua bere apeztasunarekin. Gisa guziz jakin beza irakurleak, badaukala oraino gehiago gogoan Domintxaineko erretorak pilota solas.
|
|
|
Bi eratako konbinazio moldeak aztertuko
|
ditugu
hemen: sintagmatika lexikalari dagozkionak batetik, eta morfema lexikalen konbinaziozkoak beste tik.
|
|
2010
|
|
|
Gure analisirako jorratuko ditugu intentsitatea> ez ezik, kontuhartze> > makro figura, baita extentsitatea> ere. Gatazkaren kategoria kanpoan gelditzen da, alderdi polifonikoak kontsideratzen baititu, ahotsen zirkulazioa eta hierarkia, eta alderdi horiek ikusi
|
ditugu
hemen baino sakonago aurreko moduluan.
|
|
|
Oso da zaila, handia eta txikia harmonia oneko elkarbizitzan mantentzea. Arrain handiak txikia jatea, the survival of the fittest edo, gordinago esanik, oihaneko legea ondo ezagunak
|
ditugu
hemen eta nonahi, hizkuntza bik espazio fisiko bera okupatzen dutenean. 1982ko EEN legea ondorio lazgarri hori ez gertatzeko asmo zabalaren oihartzun juridikoa izan zen.
|
|
2012
|
|
|
Ez dute zehazten, halere, André Bretonek frantsesez argitaratutako antologia ala Anagrama argitaletxeak 1972an argitaratutako gaztelaniazko itzulpena erabili ote zuten beren itzulpenak egiteko. Itzulpenak frantsesezko eta gaztelaniazko bertsioekin alderatuta, ziurtasun handi samarrez esan dezakegu bigarrenean oinarritu zirela.145 Honako autore hauen testuak aurkitu ditugu André Bretonen antologian (gaztelaniazko bertsioaren erreferentziak emango
|
ditugu
hemen; ikusi fitxetan frantsesezko bertsioarenak):
|
|
|
99 Ez
|
ditugu
hemen jasoko Euskaltzaindiak (1990), Larringanek (1995) eta Makazagak (1996) emandako zehaztasun diakroniko eta diasistematiko guztiak, baina badugu azpimarratzeko zenbait puntu:
|
|
2013
|
|
|
Armen indarra ere araberakoa zen. Hiru gisetakoak aipatuko
|
ditugu
hemen.
|
|
2016
|
|
|
Baldintza berezietan, lagundua ez zen hizkuntza batean, idazle batek euskal kultura, euskal antzerkiari norabide berria eskaini zion, modernitatean sartzen zen gizarteari euskarazko sorkuntza erakutsi nahi zion, talde dinamika bati lotuz, gehiegitan haurrentzako ikusia zen antzerkiari. Antzerki identitario horren ezaugarriak azalduko
|
ditugu
hemen. Hogeita hamar urte iraun zuen antzerki antolaketa izan zen, antzerkia antzerkira eraman nahi izan zuena, kalitatezko ikusgarrien plazaratzera alegia.
|
|
|
Garai honetan euskal antzerki gehiago sortu zituzten eta eskaini. Ez
|
ditugu
hemen denak azalduko, berpizkunde horren osagai nagusien azaltzea baitugu helburutzat.
|
|
2017
|
|
|
Iparraldeko literatura> ere zaintzen du Euskaltzaindiak, liburuak argitaratuz edo berrargitaratuz edizio berezietan. Ez
|
ditugu
hemen zerrendatuko. Luzeegi litzateke.
|
|
2021
|
|
|
11.4e Eratorpena eta flexioa gramatikaren eremu desberdinetan gertatzen direla ontzat hartuz gero, bien arteko hainbat desberdintasun azal daitezke. Desberdintasun horietako batzuk aipatuko
|
ditugu
hemen. Batetik, eratorpen atzizkiek lexemaren errotik hurbilago egoteko joera dute flexio atzizkiek baino, eta flexio atzizki bat lotuz gero lexemari ez dago eratorpen atzizki gehiago eransterik.
|
|
|
Leku denborazko mugatzailea duten izen elkartuak aztertuko
|
ditugu
hemen: aitzin, albo, atze, aurre, azpi, barne, bazter, barne, behe, gain, gibel, goi, kanpo. aitzinasmo, aitzinsolas, albo emaitza, albo hizkuntza, aurrekontu, aurreikuspen, aurreiritzi, aurrelan, aurrebaldintza, azpiatal, azpiegitura, azpimarra, azpimultzo, azpioihal, barne araudi, barne bizitza, barne lotura, barne migrazio, barne muin, barne oreka, behe laino, gainazal, gainbalio, gainegitura, gainkarga, gain presio, gainsoldata, goi agintaritza, goi kargu, goi maila, goi nafarrera, kanpo ekintza, kanpo irizpide, kanpo mugarri
|
|
|
Beste bi atzizki aztertuko
|
ditugu
hemen, labur, euskal lexikoan hainbat hitz sortzeko baliatu diren arren, nahiko ihartutzat eman ditzakegunak.
|
|
|
Azpiatal berezi batean bildu zituen Euskaltzaindiak Hitz Elkarketa/ 3 lanean (1991) aurre, azpi, gain, motako izena lehen osagai duten aditzak edo gora adberbioa mugatzaile dutenak. Azken batean, mendekotasunezko izen elkartuetan ikusi ditugun mugatzaile bereziak
|
ditugu
hemen ere, han esan bezala pre, sub, supra... erdal aurrizkien ordainak emateko baliatu ditugunak (§ 7.2.2.4a): aurreikusi, azpikontratatu, azpimarratu, gainbegiratu, gainbihurritu, gainelikatu, gainezarri, gainzuritu, goraipatu, goraltxatu.
|
|
|
Hortaz, bigarren hauei aitortzen zaie sintagma egitura. Labur azalduko
|
ditugu
hemen egitura mota bakoitzaren ezaugarriak, baina, ezaugarri horiek erakutsiko digute sintagma egiturakoak diren heinean ezin direla egiazko aditz elkartutzat hartu. Sintagma egiturakotzat hartuko ditugu guk etsi bigarren osagai duten aditzak, aurreraxeago ikusiko ditugun ezaugarriak kontuan hartuta (§ 9.3.3.2).
|
|
|
Nolakotzaileak. Horiek determinatzaile zehaztugabeak deitzen
|
ditugu
hemen.
|
|
|
23.5.3.6b Orotariko Euskal Hiztegiak ematen dituen bi balio hartuko
|
ditugu
hemen kontuan: " probablemente, seguramente, al parecer, por lo visto" (bide ren baliokidea) eta desira adierazten duena.
|
|
|
23.4.5a Bi aditz modal
|
ditugu
hemen euskalkien arabera bereizten direnak: mendebaldeko gura izan eta gainerako euskalkietako nahi izan.
|
|
|
34.2c Beste zenbait egituraren bidez ere lor daitezke baldintzadun perpausen pareko balioak, baina guk ez
|
ditugu
hemen aztertuko, ez baldintzazkoen barnean sartuko. Juntaduraren (bereziki aditzaren elipsia dagoenean) eta alborakuntzaren bidez eraikitzen diren irakurketa batzuk ere baldintzadun perpausetakoen parekoak izan daitezke:
|
|
|
Barkamena eskatzearekin gauza asko konponduko zenituzke. Hauek ere baldintzadun perpausen pareko irakurketak izan ditzakete (Zure laguntza badugu...; Zure laguntzarik ez badugu...; Barkamena eskatzen baduzu...), baina ez
|
ditugu
hemen aztertuko1.
|
|
|
XX. mendeko Iparraldeko idazleek bereziki baliatu dute idatzietan, bestela ere autore zaharretan eta bereziki gaurko ahozko euskaran erabiltzen den jokabide hori. Halako perpaus erlatibo aposiziozkoak bait erlatiboak deituko
|
ditugu
hemen, baitaurrizkia baizik ez baitaiteke izan kasu honetan menderagailua.
|
|
|
31.4.6.1b Holako egitura duten perpausez esaten da perpaus korrelatiboak edo korrelaziozko perpausak direla, eta mendekoari, nor... baiterakoari, esaten zaio perpaus erlatibo korrelatiboa. Perpaus hauek
|
ditugu
hemen ikergai.
|
|
|
jokatuak eta jokatugabeak (josi duzun/ jositako). Bigarren hauek izango
|
ditugu
hemen aztergai.
|
|
|
Hau da, bazegok adizkiaren osagarria sintagma absolutibo bat da, isilpean egon arren (norbait, jendea...) eta sintagma horren erreferentziakide da mendeko perpauseko nork (§ 30.8.3f). Beraz, hiru perpaus mota aurkeztuko
|
ditugu
hemen, erlatibo jokatugabeei dagozkienak: perpaus erlatibo jokatugabe arruntak (zuk ekarritako liburua); korrelaziozko perpaus jokatugabeak (nor aipatu, hura agertu); [galderazko izenordaina+ adizki jokatugabea] erakoak (badugu non lo egin).
|
|
|
Edo zeharo desberdina izanik, neurri batean baldintzazko adiera lor daiteke, baita ere, mintzagai modura aurkezten diren zenbait adizlagunekin: Zure egoeran, ez nioke deituko; hor uler daiteke ‘zure egoeran banengo... ’ Horrelakoak ez
|
ditugu
hemen aztertuko.
|
|
|
Eta gertakariei dagokienez, berriz, aspektu lexikoak bereizten ditu uneko eta epeko predikatuak. Vendler en ohiko sailkapena erabiliz (1967), honako lau aspektu hauek bereiziko
|
ditugu
hemen, zehaztasun gehiagotan sartu gabe: unekoa bat, lorpena edo erdiespena adierazten duena (etxean sartzea), eta iraupenekoak beste hirurak, gauzatzea (etxea garbitzea), jarduera (autoan ibiltzea) edo egoera (zerbaiten jakitun izatea) adierazten dituztenak (§ 23.2.1, § 26.1.4).
|
|
|
perpausa mendeko egiten duena bat, ‘menderagailua’ (n edo adizki jokatugabea, hain zuzen ere), eta denbora esanahia bideratzen duen postposizioa bestea (itsatsia, askea edo konplexua). Osagai biak bilduta izendatzen
|
ditugu
hemen forma horiek: nean, netik, no, n arte, n bitartean, n orduko, nez gero; tu arte, tu bezain laster, tuz gero; turik, tuta; tzekoan, tzean...
|
|
|
30.7.3.1a Adierazpen perpausekin egin bezala, bi atal bereiziko
|
ditugu
hemen ere, perpaus izenlaguna jokatua edo jokatugabea izan.
|
|
|
30.6.3.1.1c Predikatu gobernatzaileak eta kontrola. Oro har, adierazpen perpausak gobernatzen dituzten predikatuak aurkituko
|
ditugu
hemen ere. Predikatu horietatik batzuek ez dute kontrolik ezartzen:
|
|
|
Erabilerak, ordea, batu eta gramatikalizatu egin ditu tze+ ko, tzea+ gatik, tzea+ arren edo tze aldera multzoak, besteak beste helburuzko perpausak egiteko erabiltzen diren tzeko, tzeagatik, tzearren eta tze aldera forma finkoak eratuz. Hortaz, honela aurkezten
|
ditugu
hemen perpausok: [HelP [P nik etxe berria eros] teko] 2.
|
|
|
30.6.3.3.2a TZEN ari izan (vs TZEN aritu). Bi aditz
|
ditugu
hemen: batetik, ari (tu) jarduerazkoa, jardunen sinonimoa, subjektu egile bat duena, tzen perpaus osagarriak hartzen dituena, eta, bestetik, ari (izan) aspektu perifrasi bat osatzen duena.
|
|
|
Nire desio edo nahiaz mintzatu naiz. Emendiozko juntaduraren atalean luze jardun dugu horretaz, eta hango jokabide nagusi berak aurkitzen
|
ditugu
hemen ere. Jarraian labur emango dugu ikuspegi orokorra.
|
|
|
Adizki jokatuen morfologia tratatzean agintera eta jusiboa zehazki deskribatu baititugu, han erranak ez
|
ditugu
hemen errepikatuko. Irakurleak jo beza, beraz, atal hauetara:
|
|
|
Horiek ez dute hitzen inolako ezaugarririk adierazten, ez dute zinez maila horretako informaziorik ematen. Zernahi gisaz, adjektibotzat hartuko
|
ditugu
hemen, nola egiten baitute gauza bera beste hizkuntza batzuetako gramatika eta hizkuntzalari gehienek.
|
|
|
26.2.3b Adizki sintetikoek alegiazko paradigma dute, laguntzaileek bezalaxe. Forma hauen berezitasun morfologikoak ez
|
ditugu
hemen errepikatuko, aurreko atalean (§ 26.1.5.2) zehazki aipatu baititugu.
|
|
|
– Zirkunstantzia bat adierazten duten adberbioak: batez ere denbora eta leku adberbioak ikusiko
|
ditugu
hemen.
|
|
|
Gauza asko aipatu
|
ditugu
hemen, eta batzuk gehiegi azaldu gabe gelditu dira. Baina hau sarrera baizik ez da, egitura kontuetako gai horiek guztiak bere tokian azalduko baitira.
|
|
|
12 Alde batera utziko
|
ditugu
hemen interesik ez duten perpausaren barne egiturako beste gai batzuk.
|
|
|
" naturaltasuna", hurrenkera ez askea mendeko perpaus batzuetan, hurrenkeraren estatistikak, ordena bateko edo besteko perpausen prozesamendua burmuinean eta abar. Baina euskararen bereizgarri orokorrei eskainiriko kapituluan mintzatzen baikara horretaz, ez
|
ditugu
hemen errepikatuko han esanak (§ 1.2).
|
|
|
42.8e Testu edo diskurtso mailako zer horiek ez
|
ditugu
hemen lokailu deituko, baizik diskurtso markatzaile (DM) besterik gabe, berehala argituko ditugun arrazoi batzuk direla eta.
|
|
2023
|
|
|
Alegia, eskuizkribu horiek Frantziako Liburutegi Nazionalean utzitakoak dira, horiek izan ziren Verdun L. Saulnierrek erabili zituenak 1946an Margaritaren an tzerki profanoari buruz argitaratu zuen liburuan argitaratzeko. Gure iturria beraz liburu hau dugu, eta horretatik egin
|
ditugu
hemen plazaratzen ditugun itzulpenak. Argitalpen honentzat ortografia egokitua izan da zenbait kasutan, baina oso kasu bakarretan, eta testuaren barnean kontraesanak agertzen zirelarik, liburuaren autoreak zioenez. a) Eria
|