|
2008
|
|
|
" Kanpokoak" ez ezik ordea, gai hauetan interesa duen BAT aldizkariko irakurle" eleanizdunak" ere informazio eguneratua aurkituko du —ingelesez— argitalpen honetan. Asmo horrekin laburtu
|
ditugu
hemen bertako artikuluen nondik norakoak.
|
|
2009
|
|
|
1 Orri nagusia: Azken sarrerak edo postak4 ikusiko
|
ditugu
hemen. Zerrenda bat da, eta azken sarreren hasierako zatiak ageri dira bertan.
|
|
|
Beste hainbat aldetatik aztertu genituzke Txillardegi eta Gandiaga, euskararekiko bien sentieran eta pentsaeran kidetasuna handia arkitzeko moduan. Gandiagaren bi ideia bakarrik gaineratuko
|
ditugu
hemen, Txillardegiren gutun ireki hartan eta beste hainbat idatzitan ondo markatuta eta aztertuta daudenak: a) Herriarena da hizkuntza —"... zeurea dut hitza/ ta hitzaren bizitza/ ta bizitzaren bitsa/ dudan bizi-gurazko/ bizi nauen gaitza"; b) Hizkuntzan dago bilduta Herriaren historia eta tradizioa —" Lehenik maite baduzu,/ lehenarekin oraina/ nahi baduzu lotu,/ hor duzu hizkuntza,/ hor duzu Kondaira/ Kondaira giltza" — Euskararen profetatzat defini genitzake gure bi gizonak.
|
|
2010
|
|
|
...tako hizkuntzen erabilera publikoa ezin onargarria da bizi publikoaren hizkuntza frantsesa baita (2 artikulua). laburbilduz, konstituzioaren interpretazio horrek, irakurketa hertsi horrek, eskualdetako hizkuntzak norbanakoaren mailara baztertzen zituen. irakurketa horrek oihartzun handia izan zuen eta ondorio garrantzitsu batzuk, horietarik lehena Frantziak gutuna berretsi ez duelako izan zena. ez
|
ditugu
hemen errepikatuko (ikus Coyos, Bat 70). halere oraiko ideologia ofiziala oinarritu du, nahiz europako erakundeen hizkunza gutxituei buruzko idelogiak eragina izan duen ere, beste norabidean, Frantziako eskualdetako hizkuntzen alde.
|
|
2012
|
|
|
Batetik, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza euskaraz bermatu dute, eta, bestetik, gurasoek horren alde egin dute, euskaraz ikastea beren umeentzat mesedegarria dela ikusi dutelako. ordutik hona hizkuntza plangintzaren goitik beherako garapenak gorespen ugari jaso ditu. Bestela esanda, herri aginteek hartutako neurriak, onetsitako lege arauak edo jarritako baliabideak, besteak beste, oso balorazio onak hartu dituzte (Grin & Vaillancourt, 1999; Mercator education, 2005). dakitenek eta europako herrialde ugaritik gure hezkuntzasistema eta hizkuntza plangintzak aztertzera datozenek harriduraz nabarmentzen dituzten horietako lorpen bi baino ez
|
ditugu
hemen aipatuko: irakasle jendeak egin duen ibilbidea eta ikastetxeetako bezeriak bizi izan duen bilakaera. zalantzarik gabe bi izan dira bilakabide hori ahalbidetu duten giltzak:
|
|
|
Azkenik, euskararen normalizazioa lortu nahian lanean diharduten erakunde publiko eta gizarte eragileei ekarpenen bat egiteko borondateak ere ekarri gaitu ikerketa hau egitera. Esparru sozioekonomiko pribatuan eragiteko konpromiso eskaerak edo gizarte erantzukizun korporatiboaren inguruko deiak izan dira nagusi haien artean, eta bide hori osatzeko, euskararen alde jokatzen duten salmentaren, marketingaren, publizitatearen eta komunikazioaren eremuko bestelako argudioak eskaini nahi
|
ditugu
hemen.
|
|
|
Esan gabe doa, aipatuko ditugun ikerketa batzuk jakintza esparru bateko eta besteko osagaiak dituztela. Horrelako teoriak, guri egokien iruditu zaizkigun moduan sailkatu
|
ditugu
hemen, bestela ere sailka zitezkeela jakitun garen arren.
|
|
2016
|
|
|
Etxeko erabilera nagusiaz (E4 jardunaz eta E4 hiztunez), batez ere, emaitza deigarriak ageri dira bertan. Honako hauek azpimarratuko
|
ditugu
hemen (ez dago guztiez jarduteko lekurik, honelako lan batean): a) Gauza bat da Lurralde mailako (demagun Gipuzkoako) edo EAE osoko demolinguistikazko datu globalekin jardutea, eta beste bat udalerri euskaldunen (eta, horien barnean, arnasguneen) errealitatetik hurbilago dauden ustiapen emaitzak analizatzea. b) Espero izatekoa zenez, ustiapen emaitza horien argitan aski datu dibergenteak azaltzen dira etxeko erabilera nagusiaz (E4 jardunaz, E4 hiztunez).
|
|
|
Ahuldutako hiztun elkarte askoren osasunedo bideragarritasun maila kuantifikatu nahi izan denean ez da beraz harritzekoa, azken hamarkadotan osasun neurpide berriak sortu izana mundu zabalean. Sortu diren formulazio alternatiboak ondotxoz gehiago badira ere263, bost aplikazio konkretu azalduko
|
ditugu
hemen: a) Fishman en1991ko GIDS edo BAEN eskala, 2001ean eguneratua; b) Michael Krauss en 1992ko eta 1996ko eskalak; c) UNESCOren 1993ko Liburu Gorrikoa, d) UNESCOren aditu taldeak 2003an moldatua eta e) Lewis-ek eta Simons-ek, Fishmanen eredua zorroztuz, 2010ean kaleratutako extended GIDS edo e GIDS:
|
|
|
aurreko osasun eskala unitario integratuek baino ondotxoz leku gehiago eskatzen du bederatzi faktoreon aplikazioak. Bederatziak ez
|
ditugu
hemen sartuko. Bai, ordea, analisi konparatiborako berrikuntza ohargarria dakarten F1, F3eta F4 taulak.
|
|
|
Alde handia, arras nabarmena, ageri da hemen EAEko egoeratik Nafarroako eta Iparraldeko situazio ez hain diferenteetara. " Bi mundu"
|
ditugu
hemen, batetik %20 inguruko ET jarduna izanik pauta nagusi eta bestetik %5etik behekoa. Guztia ez da, gure ustez, hiztun portzentajeen oihartzun huts.
|
|
|
Irakurleak barka beza ebidentzia horiek hemen aipatzea: gizarte kontuez egiten den edozein ikerketak ditu honelako ezaugarri mugak (ikerketa kuantitatiboek bereziki) eta errealitatea aztertzeak duen berezko zailtasun hori erantsi egiten zaio ikerketa orokorrari6 Kontuak hala izanik ere, badaezpada gogoratu egin
|
ditugu
hemen. Faktore horiek esplikatzen lagun dezakete M. Zalbidek bere txostenean inoiz edo behin" arraro" ikusi izan dituen datuak eta emaitzak.
|
|
|
oreka lortzeko gure adostasuna duten puntu guztiak aipatu genituzke, alde batetik, eta zalantzazkoak diren puntu guztiak, bestetik. Hartarako astirik eta tokirik ez dugunez, ohar batzuk baino ez
|
ditugu
hemen egingo.
|
|
2018
|
|
|
Elementu asko aipa daitezke; BAT aldizkari oso baten mentura bada, segurki. Zenbait ideia botako
|
ditugu
hemen, nahas mahas eta laburbildurik.
|
|
|
Bi hitzez, desberdintasunak badirela ezin uka. Bi elementu azaleratuko
|
ditugu
hemen (beste asko ere aipa genitzake): estatutu juridikoa eta hizkuntza politika publikoa.
|
|
|
Dinamika horrek baditu baita ere ahulgune eta hutsune nabarmenak (horiek ez
|
ditugu
hemen kontatuko). Edozein kasutan, oinarri horiek ez dauden tokira begiratzerakoan (bai Euskal Herri barruan eta baita ere kanpoan) jabetu ohi gara lurra oinak jartzeko prestatuta egotearen eta ez egotearen aldeaz.
|
|
2019
|
|
|
Lan asko ditu Joshua a. Fishman-ek, arnasguneen garrantzia ulertzeko argigarri eta funtsezko direnak. Langintza zabal horretatik hauek azpimarratuko
|
ditugu
hemen: 1964ko Language maintenance and language shift as a field of inquiry, 1985eko" epilogue:
|
|
|
Funtsezko puntua da hori ere. Bere funtzionamenduari buruzko ohartxo batzuk egingo
|
ditugu
hemen, artikulua ahalik eta praktikoena izateko. arnasgune beteetan euskaraz egiten da, eta kitto. hori eskatzen du gizarte arauak. horrek segurtasuna ematen dio hiztunari: bizitzaren edozein kasutan, gizarte arauak aurreneko hitza euskaraz egitea eskatzen dio, inori buruko minik eman gabe. erasana dagoen arnasguneetan, aldiz, gizartearauak euskaraz egitea eskatzen du nagusiki, baina erdara sartu da. modu horretan, hiztunak badaki zenbait kasutan edo zenbait pertsonarekin erdaraz egin duela, arnasgunean bertan. arnasgune betean zegoen segurtasun handiak segurtasun ezari utzi dio lekua hainbat
|
|
|
Euskal gobernantzari buruzko diagnostikoa," gobernantza demokratikoaren" metodologia erabiliz egin du Eusko Ikaskuntzak. Liburu zurian gai honen inguruan jasotako ekarpen nagusiak laburbilduko
|
ditugu
hemen:
|
|
2021
|
|
|
Etorkizuneko erronkak Bortzirietako Euskararen II. Plan Estrategikoan zehazten dira, eta ez
|
ditugu
hemen errepikatuko. Horren harira, ez genuke gurean egiten denaren gaineko irudi hanpaturik eman nahi.
|
|
2022
|
|
|
Azken urteotan argitaratutako lanak aztertuko
|
ditugu
hemen, batik bat; bai akademian eta bai akademiatik kanpo egindako ekarpen eta egitasmoak. Izan ere, urte gutxian dezente aldatu da kontua:
|
|
|
Berariaz diseinatutako galde sorta sakon bati erantzun zioten 1.000tik gora herritarrek. Jasotako datuak zenbait lanetan eman dituzte argitara, eta emaitza azpimarragarrienak jasoko
|
ditugu
hemen.
|
|
|
Bereziartuak eta Muguruzak (2020) jasotako bi ideia azalduko
|
ditugu
hemen, bata bestearen ondorio, hein handi batean. Batetik, hitano hiztun bilakatzeko, formak ezagutzeaz gain, euskaldun petoarekin lotzen diren ezaugarriak bere egin ditu hiztunak, hots, euskaraz bizi den euskaldun zahar euskalkiduna izatea, bereziki; bestetik, eta horrenbestez, hitanoa esparru horretara mugatuz gero, atzera kontua hasia da lagunarteko tratamenduarentzat.
|
|
|
Izaera desberdineko ekimenak erakutsi
|
ditugu
hemen, denak emakumezkoen artean hitanoaren ezagutza eta erabilera bultzatzearen aldekoak. Genero ikuspegitik berariazko lanketak egitea garrantzitsua da; izan ere, hitanoa bultzatzeko proposamena orokorra bada, arriskua izan dezake batez ere gizonezkoen artean sustatzeko, nahi gabe bada ere, ia modu naturalean, eta horrela genero arrakala areagotzeko.
|
|
|
Hitanoaren alderdi objektiboenari helduta, erabilera neurtzeko zenbait ikerketa ikusi
|
ditugu
hemen; batzuetan erabilera erreala jasotzeko ahalegina egin da, besteetan erabilera aitortuari buruzko datuak jaso dira. Litekeena da metodologia orok bere bertute eta akatsak izatea, eta ez egotea hitanoaren erabilera erreala neurtzeko formula idealik.
|