|
2002
|
|
|
etxearen gobernuaren egunerokoaztarnak, normaltasunak eta tentsioak barne. Eta hain zuzen ere, dokumentu horietan aurkitu
|
ditugu
emakume haien aztarnak, bizi zituzten eguneroko arazoenak, etxearen gobernuaren inguruan sortzen ziren tirabiretan zeukaten betebeharrena, etab. Zein dokumenturekin ari gara lanean?
|
|
2005
|
|
|
Hau da euskal literaturan emakumeen lehenengo agerpena. Ahozko literaturarekin daukate zerikusia; beraz, literatura idatzia baino lehenagoko testigantzatzat hartuko
|
ditugu
emakumeen tradizio literario bat sortzeko saiakera honetan (eta dudarik gabe, bertsolaritzaren aitzindaritzat hartuko ditugu andrehaue k) 6 Denak dira familia aberatsetakoak, eta hil berriden senar, aita edo ahizpari abestuko diote euren historia kontatuz. Koldo Mitxelenaren berbak dira hauek:
|
|
|
Beste bidea genero literarioena da: Whitek dioen bezala, genero literarioen mugak alde batera utzi behar
|
ditugu
emakume idazleen lana mintzagai dugunean, askotan ez dutelako genero bakarra lantzen, bi edo hiru baizik (Itxaro Bordak poesia, eleberria, narrazioa, saiakera eta antzerkia landu ditu, Miren Agur Meabek narrazioa, poesia eta haur eta gazte literatura eta Ixiar Rozasek narrazioa, nobela, poesia eta haur eta gazte literatura, hiru adibide aipatzearren):
|
|
2008
|
|
|
Lehen emakumeei debekatuak zitzaizkien gai politikoak, sozialak eta ekonomikoak landuz pertsona bezala aberastu eta ekintza zehatzen bidez adierazi nahi dugu. Estatubatuarrek Ekuadorren duten Mantako militar gunearen edo petrolioaren gaiekin ekintzak burutu izan
|
ditugu
emakume taldeetatik. Bestalde, komunitateek euren lurrak berreskuratu ditzaten ere egiten dugu lan.
|
|
|
Hori guztia gogor salatzen dugu, bizi dugun egoerak hobera egin beharrean txarrera bidean ari baita. Azken finean, eskubide eta betebehar berak nahi
|
ditugu
emakumeok, baina inolako zapalkuntzarik jasan gabe.
|
|
|
Hori dela eta, nazioartean emakume nikaraguarren errealitatea behin baino gehiagotan salatu dugu. Horren harira, Giza Eskubideen Gorte Interamerikarrean bi audientzia izan
|
ditugu
emakumeen kontrako indarkeriaren salaketen harira. Hala, Hego Ameriketako herrialdeek ere, Nikaraguako emakume ugarik bizi dugun indarkeria egoera salatu eta bide batez helarazteko.
|
|
2011
|
|
|
Azken batean, zer egin dugu? Haurtzaindegiak eta teknologiak garatu
|
ditugu
emakumeok ere gizonak bezala bizi ahal izateko, produkzio sistema berberaren barruan. Eta ni desberdintasunaren diskurtsoaren aldekoa naiz:
|
|
2013
|
|
|
Nik igarri egin nion. Honelako gauzak segituan igartzen
|
ditugu
emakumeok. Are gehiago ahizpok.
|
|
2014
|
|
|
Zer ari da pasatzen gure herrian, bada, halako mobilizazio erabateko eta ezinago feminista gertatzeko? Guk, abortatzeko eskubidearen aldeko batzordeko emakumeok, dozenaka aurkezpen eta eztabaida hitzaldi antolatu izan
|
ditugu
emakumeen sexu eta ugalketa eskubideak berriro zigorpean jartzearen kontrako kanpainaren ingurukoak, eta, orain, hainbat ezaugarri zirriborratzen hasiak gara gizarteko borrokalekuan berragertzen ari den mugimendu feminista honen inguruan. Esan beharra daukagu milaka neska gazte feminista ari direla sartzen mugimendu feministan.
|
|
|
Eta ez dirudi ondorio kaltegarri horiek bukarazteko inolako asmorik dutenik, ez Barcinak, ez beste ezein gobernarik ere, ez baitirudi kutxazain, apal betetzaile edo arrandegi harategi gozotegi ko langile dabilenik haien hurbileko emakumezkorik. Horregatik, itunak egin behar
|
ditugu
emakume langile prekarioon artean, produktuei ez ezik lanpostuei ere badagozkien supermerkealdi halakoen ondorio pozoituetatik babestuko bagara. Emakume langileon esku dago Roigek eta beste hainbat enpresarik aurrerantzean ere ez gaitzaten zapaldu beren «negozio miragarri» horiekin, zeintzuen bidezko etekinak haien herrialdearentzat bakarrik baitira onuragarri, baina gu guztiontzat kaltegarri, desberdintasun maila gero eta handiagoak baitakartzate, eta zailtasun gero eta handiagoak bizirik iraun ahal izateko ere.
|
|
|
Esaldi ustez graziosoa izan daiteke, zuri batere graziarik egiten ez dizun komentario bat. Mikromatxismoak, molde bateko nahiz bestekoak izanik ere, egunero pairatzen
|
ditugu
emakumeok. Bada, txikikeriak dira jende askorentzat, emakume askorentzat ere bai.
|
|
|
Berrikuntza demokratiko testuinguruetan ere elementu horietako askok eragiten dute, baina berrikuntzarekin batera elementu oztopatzaileen eraldakuntza bat gertatu da, mugatzaileen ikusgarritasuna sotilduz. Artikulu honetan aurkeztu
|
ditugu
emakumeen parte hartzearen proiektua muga dezaketen elementuak, batzuk erabat gorpuztuta daudenak eta naturaltasunez erreproduzitzen direnak: genero arauen eskutik datozenak, bereziki.
|
|
|
Demokrazia ordezkatzaileari dagokionez aurretik aipatu bezala, gaur egun harreman soziopolitikoa arautzeko eredu zabalduena, ikertzaileek, aktibistek, feministok identifikatu
|
ditugu
emakumeen proiektu parte hartzaileak oztopatzen dituzten zenbait elementu (Caul, 1999; Kunovich eta Paxton, 2005; Gilligan eta Tremblay, 2005; Inglehart eta Norris, 2001). Elementu horiek estatuaren desoreken erreproduktore rola kontuan izanda ordenatu daitezke (ikus 1 taula).
|
|
2016
|
|
|
Espazio indigena askotan esan digute jada ez dugula emakume indigenen eran pentsatzen eta hori gertatu dela kanpotar eta feminista askorekin ibili garelako: adibidez, indigenok ez
|
ditugu
emakumeak eta gizonak bereizten, gure erreferentzia" herria" izan da beti. Gure iritziz oso interesgarria da herriaz mintzatzea, eta ikustea nola ezkutatu den, kategoria horren barruan, emakumeen gorputzen azpiraketa.
|
|
|
Eta, are, gaur egun oraindik ere ez al zaizkio egozten? Eta, ze espektatiba eta aurreiritzi
|
ditugu
emakumearen gainean eta euskararen gainean. Eta zeintzuk gizonen gainean eta gaztelera eta frantsesaren gainean?
|
|
|
Estimatzen
|
ditugu
emakumeen errezo arrandiarik gabeak, erlijioaren aldekoak direnean(...). Baina emakumeak gizon baten tokia eta tonua hartzen baditu, eta erreforma egile publiko bilakatu(...), uko egiten dio Jainkoak bere burua babes dezan eman dion botereari, eta izaera ez naturala hartzen du.
|
|
|
Ikerketa objektua nahiko zabala izan arren eta gure landa lanean jasotako informazioak hainbat esparru jorratzeko aukera eskainita ere, artikulu honetan, ildo jakin bati jarraituko diogu, espetxe sistemari buruzko ikerketa feminista eta generokoekin bat eginez. Zehazki, hizpide izango
|
ditugu
emakume atxiloek giltzapean topatzen dituzten genero bereizkeriak, doktore tesiaren testuinguruan egindako elkarrizketa sakonak3 ardatz hartuta.
|
|
2017
|
|
|
Xede berak
|
ditugu
emakumeek eta gizonek harremanetan?
|
|
|
Bestalde, bada gizonezkoen sexualitate eredu hegemoniko bat, batzuentzat zein besteentzat sustatzen dena, baina, berez, koitoan eta gizonei gozamena ematen dieten sexu praktiketan oinarrituta dagoena, eta hori da telesailetan, filmetan eta telebistako iragarkietan ikusten duguna. Gutxitan ikusten
|
ditugu
emakumeak masturbatzen, eta beti postura sexual jakin batzuk agertu ohi dira.
|
|
|
sexuak ez du egindakoa aldatzen. Gizonen besteko gaitasuna badugula frogatu beharraren frogatu beharraz, gauza lotsagarriak egin
|
ditugu
emakumeok ere. Ez dut filma ikusi nahi.
|
|
|
Emakumeen eta gizonen artean berdintasunezko sexu harremanak sustatu behar ditugu, eta egungo eredua zalantzan jarri. Bestalde, eredu zigortzaile bat ere eskatu dugu.Sexu langileen kontrako neurri zigortzailerik eskatu duzue. Ez
|
ditugu
emakumeak erantzule egin nahi. Ez dugu defendatzen prostituzioa debekatzearen aldeko eredua, eta ez dugu eskatzen emakumeak zigortzeko neurririk.
|
|
|
Eskua itzaletik harantz luza nezakeen. Aita nire atzean sentituz udako eta abuztuko iluntasun zakarretik harantz kaleko farolak Aitak eta biok babestu egiten
|
ditugu
emakumeak elkarrengandik beren buruagandik gure emakumeak Horrelakoxeak dira emakumeak ez dira gauza jendea ezagutzeko hori gure lana da haiek susmatzeko ahalmen praktiko batekin jaiotzen dira eta aldian behin uzta jasotzen dute eta gehienetan arrazoiz gaizkirako joera dute gaizkiak faltan duena beraiek betetzeko harekintxe biltzeko senaz bezala zu lozorroan oheko tapakietan biltzen zaren bezala ... Artean erabat bere onera etorri gabe zegoen desfilearen ondoren, zeren militar agurra egin baitzidan, goi mailako ofizialen eran.
|
|
|
Sexu azokatik irtetea, matxuratua izan zarelako; desira alboratzea norberaren hautuz. Frantzian ez
|
ditugu
emakume bortxatuak hiltzen, baina haiek berek salgai ajatuak direla eta kutsatuta daudela zintzo erakutsiko dutelakoan gaude. Putak edo itsustuak, berez atera behar dute ezkongaien haztegitik.
|
|
2019
|
|
|
Errepikatzen dut: migrazio bakoitza prozesu ezberdin bat da, ezin
|
ditugu
emakume afrikar guztiak biktima gisa etiketatu. Emakume portzentaje altu bat komunitatearen zutabe dira Afrikan, komunitateek funtzionatzen dute emakumeen lanaren inguruan.
|
|
|
Desberdinak izan gara. Guk ondo hartu
|
ditugu
emakumeak. Guk lagundu egin diegu.
|
|
|
Izan ere, emakume guztiok bizi dugun prozesu fisiologikoa bada ere, gaia tabua da gizartearentzat, eta askotan lotsa edo estigma sor dezake. Behin baino gehiagotan entzun behar izaten
|
ditugu
emakumeok hilekoarekin erlazionatutako komentarioak: Zer gertatzen zaizu?
|
|
|
Honako hau da nire galdera: eredu izango al da eta hortik lekzioak aterako al
|
ditugu
emakumeok, gizarteak, sindikatuek. Baietz espero dut, itxura badauka.
|
|
|
Begiradak trukatzen
|
ditugu
emakume bizardunarekin.
|
|
2020
|
|
|
Guk ere oso diru gutxi eraman ohi dugu patrikan; senarrek beti izaten dute ehun edo ehun eta berrogeita hamar euro; atera ere, handizka ateratzen dute bankutik. Dendan txanpon zorroak saltzen
|
ditugu
emakumeentzat eta billete zorroak gizonentzat, gizonentzako ziskuek ez dute txanponentzako tokirik izaten. Gizon bat buruz behera jartzen baduzu, klin klin klin, adituko dituzu txanponak patriketatik erortzen.
|
|
2021
|
|
|
Palan jokatzen aritu gara orain arte, eta zerbait sortzeko beharra ikusten genuen. Izan ere, zenbat urte gehiago pasatu behar
|
ditugu
emakumeok pilotan egin behar den pausua eman gabe. Beldurra da, edo ez dugu merezi?
|
|
|
Osasun prebentziorako neurriek zein mugikortasun mugek ohiko mobilizazio ereduak" zailtzen" dituzten arren, kaleak" salaketarako espazio" izateko modua bilatuko dutela aldarrikatu dute mugimendu feministako kideek. " Dagokigun arduraz jokatuta, datorren Martxoaren 8an kaleak eta plazak hartzera animatzen
|
ditugu
emakumeak, trans eta bollerak. Euskal Herri feminista, antikapitalista eta antirrazista eraikitzera goaz.
|
|
|
Aurrera begira erronka handiei egin nahi diegu aurre elkarrekin, gertu dugun azaroaren 25eko egunean adibidez, kaleak hartuko
|
ditugu
emakumeen aurkako indarkeria matxista guztiok batera salatuz.
|
|
|
Bestela, behin eta berriz errepikatuko ditugu iraganeko injustiziak eta tratu txarrak. Isolatu egingo
|
ditugu
emakumeak, haien motiboez galdekatuko ditugu, aukeratzen dituzten gaiak garrantzirik gabeak direla esango dugu, haien idazteko aukerak gutxietsi egingo ditugu eta haietaz trufatuko gara.
|
|
|
Ari baldin bagara publiko zabalaz hizketan, erreferente konpartituak ez dira berdinak. Eraikiak izan garen moduagatik eta jaso dugun genero kulturagatik erreferente desberdin batzuk jaso
|
ditugu
emakumeok gure artean eta gizonek beraien artean. Baina, horretaz gain beste hainbat talde daude:
|
|
2022
|
|
|
Mugitu nahi ez duen gizarte baten biktima pasibo gisa ikusten
|
ditugu
emakume horiek, ahotsik gabeko biktimak balira bezala, eta iruditeria horren ikur argiena da bere burua zapiarekin estaltzen duen emakumezkoa. Esanguratsua da argazki hori, argi eta garbi erakusten duelako zer den emakume musulmana Mendebaldearentzat.
|
|
|
" Indarkeria matxista kasuak publikoki salatu ditugu eta Orioko eragileekin eta erakundeekin lanean aritu gara. Hainbat ekimen antolatu
|
ditugu
emakumeon* ahalduntzerako, emakumeak ikusarazteko, saretzeko eta gure identitateen inguruko hausnarketarako, baita ohitura matxistekin amaitzeko ere".
|
|
|
Eraikitakoa itxuragabetu dezagun, eman diezaiogun bakoitzak nahi besteko anbiguotasuna, abolitu dezagun generoa. Baina ezin
|
ditugu
emakumeak ezabatu.
|
|
|
gorputz eta jarrera batzuk onartzen dira eta beste batzuk ez. Horregatik jasaten
|
ditugu
emakumeak erasoak, are gehiago gauetan etxera itzultzean, ez delako gure tokia, eta mozkorrak bagoaz, zigorra, ez baitzaizkie portaera sozial horiek onartzen izaki horiei eta espazio horietan; beraz, mugitzeko modu jakin batzuk indartzen dira (taldean, babestuta, atentzioa eman gabe, ezkutuan), eta beste batzuk debekatu. Ez al luke zaintza kontzeptuak hori erdigunean jarri behar?
|
|
2023
|
|
|
Emakumeok asko borrokatu behar izan dugu gure gozamenaren eta gure gorputzaren gaineko askatasuna izateko. Kanpotik zalantzan jartzen dituzte beti gure erabakiak, gure itxura, nor maite dugun… Eta horren jabe izateko bataila berak borrokatu behar izan
|
ditugu
emakume guztiok.
|
|
|
Baina argia da adinekoen zaintzan zerbitzu publikoen eta familiaren arteko oreka gaur egun guztiz desorekatua dagoela, bigarrenaren alde. Ezin ditugu belaunaldi gehiago kondenatu nagusien eta umeen zaintzaren arteko otarteko izatera, ezin
|
ditugu
emakume gehiago bideratu aukeratzeko ahalmenik gabeko zaintzara. Zaintzak aukera bat izan behar du familientzat.
|