|
2000
|
|
|
Ez dut, hala ere, afera orokortuz nire erantzukizuna gezatu nahi. Derradan, beraz, horditasunak gure benetako grina eta jaidurak azaleratzen
|
dituen
teoriari kontu eginez gero, ez nintzatekeela onik aterako psikoanalista batekiko nor-gehiagokan. Josurekin kausitu nintzen gau hartatik oroitzapen ilunak baizik ez gelditu arren, badut susmoa hain juxtu ere hala jokatu nuela gure anaiaren neska lagunekin:
|
|
2001
|
|
|
Sheldon Glashow ek, Steven Weinberg ek eta Abdus Salam ek 1960ko hamarkadan elkarrekintza elektroma gnetikoa etabdesintegrazioari dagokion elkarrekintza nuklear ahula biltzen
|
dituen
teoria bateratua plazaratu zuten. Teoria horrek elkarrekintza nuklear ahula masadun partikula kargatuak (W+ eta W) nahiz neutroak (Z0) trukatuz gauzatzen dela iragarri zuen, eta Geneva-ko CERN laborategiko zientzialariek 1983 urtean partikula horiek aurkitu zituzten.
|
|
|
Bi teoria iraultzaile horiek esparru ezberdinetan behin eta berriro esperimentalki frogatuak izan dira, baina biak bil litzakeen teoria bateraturik ez dago. Elkarrekintza elektromagnetiko eta nuklearrak (nuklear ahula eta nuklear bortitza) barne hartzen
|
dituen
teoria kuantikoa badugu (horri Eredu Estandarra deritzo), baina teoria kuantiko osatu hori elkarrekintza grabitazionalaren Einstein-en teoriarekin bat egiteko asmoz burutu diren saiakera guztiak alferrikakoak izan dira. Hauxe da, bada, datorW P.M. Etxenike, J.M. Pitarke eta F. Plazaola EHUko Materialen Fisika, Materia Kondentsatuaren Fisika, eta Elektrika eta Elektronika Sailetako irakasleak dira, hurrenez hurren.
|
|
2002
|
|
|
Eklektizismoa: iz. Tradizio, eskola edo estilo desberdinetako elementuak aukeratu eta bateratzen
|
dituen
teoria edo metodoa, ezaugarri nagusi hauek dituena: dogmatikoa edo itxia ez izatea, guztien jarrerak kontuan hartzea eta sistema erabatekorik ez egitea (filosofian, artean, irakaskuntzan, etab.)
|
|
|
65). Hori ekidin du bilakaera soziala eta industrializazioaren sistema botere sozial geldiezin eta autonomotzat jo
|
dituen
teoria soziologikoak (ez soilik, sistemen teologiak?), giza ekintzarekiko independentea balitz bezala. Industrialismo berantiarraren makroarriskuak arriskuaren gizartean, ordea, inseguritate kalkulaezinak dira.
|
|
2003
|
|
|
Ikerkuntza proiektu baten aurreikusitako emaitzaren aipamen horrek ikerkuntza normaldua, hau da, paradigman oinarritutako ikerkuntza, deitu dudanaren bigarren ezaugarri harrigarria adierazten du. Paradigmari lotutako zientzialaria ez dator bat zientzialaria esploratzaile gisa edo ustekabeko aurresate harrigarriak ahalbidetzen
|
dituen
teoria berri eta originalen asmatzaile gisa ezaugarritzen duen ohiko irudiarekin. Aitzitik, lehen eztabaidatutako arazo guztietan, dena, emaitzaren xehetasunak ezik, aldez aurretik ezagutzen zen.
|
|
2004
|
|
|
Are gehiago, badago aipaturiko maila praktiko eta maila teoriko horiek lotukodituen argudio hurbiltzaile bat azaleratzerik, ekonomia sozialaren testuinguruangaudela aprobetxatuz. Ikus nola ekonomia sozialaren egite praktikoak, orain arte, ez
|
dituen
teoria ekonomiko ortodoxoak edo ofizialak aintzakotzat hartu; izan ere, teoria ortodoxo edo ofizialak ez du onartzen agenteek bere egite ekonomikoetanalde sozialik dutenik ere. Eta gabezia teoriko hau izan da, historian, eskola sorkuntzaren iturrietariko bat.
|
|
|
20 metroko altueraraino iristen da “Quercus orocantábrica ra” edo haritz kantauriarrera. Leon, Oviedo eta Madrilgo Complutense unibertsitateetako ikertzaileek aurkitu duten haritz antzeko bat da, eta Charles Darwinek bilakaera naturalari buruz
|
dituen
teoriak berresten ditu. Bi hamarkadatan, Unibertsitate Konplutentseko Salvador Rivas Martínezek, Oviedoko Tomás Díazek eta Leongo Ángel Penasek eta Félix Llamasek beste bi espezieren hibridoa besterik ez zirudiena ikertu dute:
|
|
2005
|
|
|
Humboldten hizkuntzari buruzko gogoetek, berriki aipatu bezala, aspektu ezberdin asko biltzen
|
dituen
teoria zabal bat osatzen dute eta, jarraian, antropologia pedagogiko edota pedagogia antropologikoarekin zuzenago loturiko bere aspektuak komentatuko ditugu. Perspektiba honetatik egin beharreko ikerketek, egiaz, jada ikusitako hizkuntz erreflexioek esandakoa osatu nahi dute, hori bai, hasieratik eta bukaeraraino garbi edukita objektu horren inguruko azterketa gizakiari buruzko estudioarekin uztartu beharra dagoela.
|
|
2006
|
|
|
Hizkuntzen arteko desoreka adierazteko Marcellesi k glottopolitika konzeptua erabiltzen du zeren, bere aburuz, hizkuntza eta elearen arteko ihardokitzea indargabetzen du. Gizarte batek, konzienteki ala ez, hizkuntzaren gainen duen ekintza ulertzeko
|
dituen
teoria ezberdinak adierazten ditu, izan dadila gizarteak frantsesa eta hizkuntza gutxituaren estatusak zehazten dituelarik, elearen erabilera batzuk zigortzen dituelarik ala eskolak ekoizpen batzuk aztertzen dituenean. Hala ere, glottopolitika, zabalegia da, mota guztietako gertaerak biltzen baititu.
|
|
|
Izar dinamika da izarren egitura eta bilakaera azaltzen
|
dituen
teoria multzoa. Izar eredu modernoek izarren barneko presioa, tenperatura, dentsitatea, erradiazioa eta konposizio kimikoa kalkula ditzakete sakonera desberdinetan; edota milioika urtetan zeharreko bilakaera, erregaia noiz agortuko zaien, zer nolako amaiera izango duten, etab.
|
|
2007
|
|
|
Duela gutxi, 50 fisikari elkartu dira Arizonako Unibertsitatean, erlatibitatearen teoriak non huts egiten duen bilatu eta aurkitzeko. Horrekin, beharbada, lortuko dute zirrikitu bat, grabitatea eta mekanika kuantikoa batzen
|
dituen
teoria bat garatzeko.
|
|
|
Hemendik jaio zen. Gizarte Nortasunaren Teoria?. Alderdi motibazionalaketa alderdi kognitiboak bateratzen
|
dituen
teoria hau nortasun positiboaren beharrean oinarritzen da. Pertsonok ba omen dugu nortasun positiboa izan beharraeta gizarte taldeen arteko konparazioetatik aterako dugu.
|
|
2008
|
|
|
Horri lotuta, desamortizazioaren fenomenoa ere aipatu izan da, kaltetuak karlismoaren alde jarri zirela argudiatuz, eta pribatizatutako lurren erosleak, liberalismoari atxiki; baina, desamortizatutako lurren erosleen artean karlista ezagunak ere aurkitzen dira, eta zenbait herritan, gehiengoa gainera. Azkenik, karlistaldiak foruetan gordetzen zen euskal izaeraren defentsan altxaturiko matxinada armatu gisa hartzen
|
dituen
teoria bera ere ez dugu ahantzi behar. Izan ere,. Bakea eta Foruak?
|
|
|
Zera, Nia eta Supernia. Nortasunaren garapenaren inguruan planteatutako teoria, berriz, garapen psikosexualaren estadioak barneratzen
|
dituen
teoria psikosexuala da. Teoria horren arabera, motibazio inkontzienteak eta lehen haurtzaroko esperientziak zehazten dute jokabidea
|
|
|
Ondorioak atera, eta aztertutako gertakariak azaltzen
|
dituen
teoria baten barruan planteatu.
|
|
|
Freudek nortasunaren garapenaren inguruan planteatutako teoria garapen psikosexualaren estadioak biltzen
|
dituen
teoria psikosexuala da. Horren arabera, Zera osatzen duten jaiotzetiko bulkaden eta gizartearen eskakizunen arteko gatazkak garapen psikosexualaren bost arotan islatzen dira; horietan zehar, Zeraren eraginpean dagoen libido ez genitalizatutik, Superniaren agindupean dagoen sexualitate heldu genitalizatura pasatuko da.
|
|
|
Horretarako, besteak beste, Higgs-en bosoia behatzea espero dute. " Jainkoaren partikula" izenaz ezagutzen da, eta haren ezagutza teorikoa baino ez da, eta haren kokapenak bide eman lezake funtsezko indar ezagun guztiak bateratuko
|
dituen
teoria baterantz. Era berean, atomoak, azkenean, bere partikula guztiak argituko lituzke.
|
|
2009
|
|
|
Zahartzea geneetan programatuta ez badago, eta eboluzioaren bidez ere guztiz azaldu ez badezakegu, zergatik gertatzen da? Orain arte ikusitako azalpenak nolabait bateratzen
|
dituen
teoriak erabili eta botatzeko somaren teoria du izena. Teoria horren oinarrian, somaren eta germenaren arteko bereizketa dago.
|
|
|
(1) oso erlaxatua, (2) zerbait erlaxatua, (3) ondo, (4) zerbait urduri, (5) oso urduri. Eskala hau egiteko gehienezko etekina eta egoera psikologiko hobezina lotzen
|
dituen
teoria hartu dugu kontuan. Teoria horren arabera, gehiegizko aktibazio batek edo gutxiegizko batek gizabanako baten jarduera egoki eta hobezina eragozten du.
|
|
|
Hori du abiapuntu liburuak bananduta dituen gurasoak batzeko ahaleginarekin batera. Ospitaleko ohetik bere gorputzeko atal horrekin duen harremanaz hitz egiten digu, sexuaz
|
dituen
teoria eta esperientziekin batera. Helenek 18 urte ditu ez dena oso sinesgarria, kontatzen duena ikusita eta lehengo balioek ez kristautasunak baina ezta higieneak ere zentzurik ez duten garai batean bizi da, edo hori eman nahi digu aditzera.
|
|
2010
|
|
|
Liburu horretan, goi mailako eztabaidak mahai gainean jartzeko, ez zuen problemarik izan txisteak (1), pop kulturako erreferentziak eta nobela ezagunen berrirakurketa ideologikoak Umberto Ecoren Il nome della rosa kasu sartzeko. Estilo horretan sakondu du geroztik, eta ez da arraroa haren liburuetan Michael Jackson, tamagotchiak edota Matrix filma agertzea, landu nahi
|
dituen
teoriak azaltzeko adibide gisa. Zizekek puskatu egiten du hizkera teorikoaren eta eguneroko bizitzaren arteko muga, metahizkuntza berri bat sortuz.
|
|
|
Fisikariek bi teoria horiek bateratu nahi dituzte, eskala handiko materia guztia eskala txikiko partikulez osatuta dagoelako. Logikoa da teoria bakarra izatea dena azaltzeko, baina grabitatea eta mekanika kuantikoa biltzen
|
dituen
teoriarik ez dago. Hala ere, bada proposamen bat:
|
|
|
Diskurtso kontuetan adituari, labur samar geratuko zaio seguruenik. Nolanahi ere, hasiera da eta moduluen hasieretan oinarritzat hartuko
|
dituen
teoriazko lanen berrikuspen guztiz baliotsua eskaintzen zaio irakurleari. Hainbat eta hainbat kontzeptu argitzen zaizkigu hurbilketa pragmatiko desberdinak jorratuz.
|
|
|
Erlijioen eta teoria filosofikoen egiaren kontzeptua baztertzailea denez, iritzi kontrajarrien aurrean ez dago irizpide bateraturik. Rawlsek eremu politikoan eskatzen duen irizpide epistemologikoa beste bat izango da, hots, bestearen arrazoiak aintzat hartzen
|
dituen
teoriak besterik ez dira adostasun politiko horretara bildu ahal izango.
|
|
2011
|
|
|
Horrela, eskizofreniko diren pertsonen familietan sarri agertzen zela eskizoidea esaten zuen Kretschmer ek (1925) eta haren ustetan gaixotasun beraren une ezberdinak agertzen zituzten nortasun eskizoidearen nahasteak eta eskizofreniak. Baina, nortasun eskizoidea eta eskizofrenia lotzen
|
dituen
teoria hori ez dute datuek berresten. Nortasun eskizoidea ez da maizago gertatzen eskizofrenia duten pertsonen senitartekoen artean, kontrol taldeko pertsonen artean baino (Kety, 1976).
|
|
2012
|
|
|
Hortaz, helburuan koherentea eta bateratua (independentzia), eta motibazioan anitza izan luke». Hau da, Odriozolaren motibazioa eta Tafallako Fagorreko langile baten motibazioak berdinak ez direlako, besteak beste, behar da abertzaletasunaren motibazio diferenteak barnebilduko
|
dituen
teoria bat gorpuztea (adibide bat besterik ez da, ez bada egokia, beste bat topatu, aldatu eta kitto). Hortaz, Odriozolari ez diot arrazoia kentzen, teoria hori «ideala» da, teoria bat den heinean.
|
|
|
Matematikoki, monopolo magnetikoaren existentzia oso ondo egokitzen da soken teoriarekin, fisikako indar guztiak batzen
|
dituen
teoriarekin. Teoria zaila da, 11 dimentsioko (edo gehiagoko) soka batzuetan oinarrituta baitago; soka horiek gaur oinarrizkotzat hartzen diren partikulen oinarrizko osagaiak izango lirateke.
|
|
|
Hainbat autoreri jarraituz (Alcaide Lara 1992, Fuentes 1996, Otaola 1988, etab.), goiko koadro teorikoan ikus litekeen bezala, komunikazio ekintzaren ikuspegi hirukoitza hobetsi dugu, enuntziatu parentetikoak diskurtsoaren antolamenduan kokatzeko errentagarri gertatuko zaigulakoan. Alderdi honetan Enuntziazioaren hizkuntzalaritzak garatu
|
dituen
teoriak kontuan izango ditugu.
|
|
|
Eginbeharra etengabea da, filosofia bera bezala. Adorno eta Horkheimer erreferentzia nagusitzat
|
dituen
Teoria Kritiko klasikoak, funtsean, XX. mendeko Europako giza baldintza eta baldintza politikoei ematen die erantzuna. Beste zenbait filosofo entzutetsuren itxurakeriei uko eginez, mendeko lazturei aurrez aurre begiratzen die.
|
|
2014
|
|
|
zera, nia eta supernia. Nortasunaren garapenaren inguruan planteatutako teoria, berriz, garapen psikosexualaren estadioak barneratzen
|
dituen
teoria psikosexuala da. Teoria horren arabera, motibazio inkontzienteak eta lehen haurtzaroko esperientziak zehazten dute jokabidea.
|
|
|
Mundu Berritik XVI. mendeko erdialdera zetorren metal preziatu emariak, eta ondorioztatu zen prezioen igoerak, azalpen berriak eskatzen zituen, hala nola balioen gorabeherak argitzen
|
dituen
teoria kuantitatiboa eta monetarismoa. Keynesentzat zailtasun nagusia ez zen ideia berriak ulertzea, zaharretatik ihes egitea baizik.
|
|
2015
|
|
|
bata, bera lekuko izan zen neurrian horrelaxe oroitzen zituela gauzak; eta bi, ez zitzaiola iruditzen kontakizuneko Jon Baltza eta niri idazten ari zitzaidana izaki bera zirenik. Denbora hondargabearen igarotzeak guztiongan uzten duen haztaren seinale, haren marka ankerraren salaketatzat har liteke arroztasun adierazpen hori, baina askoz ere erro sakonagoak ditu delako esaldiak, eta honek hizpidea ematen dit Jon Baltzak denboraz eta existentziaz
|
dituen
teoriak azaltzeko.
|
|
|
B) Aldaketa fisiko guztiak azaltzen laguntzen
|
dituen
teoria zientifikoa: TZM
|
|
|
Iratiko oihana soiltzeko beste paper erabil daiteke soziolinguistika zer den zedarritzeko. Haren mugak tolesak dira erabat, eta ez dago jakingaiaren barrunbeak zehatz finkatuko
|
dituen
teoria orokor eta onarturik. Eta, gainera, ematen du bolada batean behintzat ez dela egongo.
|
|
2016
|
|
|
Kuantikaren oinarriak ez bagenitu ezagutuko, genuke erresonantzia magnetikorik egin. Kontu izan antimateria eta halako gauza arraroak aztertu eta deskribatzen
|
dituen
teoriak berak ahalbidetu duela gure osasunarentzat hain garrantzitsua bihurtu den gailu hori.
|
|
|
B) Aldaketa fisiko guztiak azaltzen laguntzen
|
dituen
teoria zientifikoa: TZM
|
|
2017
|
|
|
Hiri erresilientzia, lehenago aipatu bezala, norbanako, komunitate, instituzio, negozio eta sistemek edozein motatako krisien haurrean bizirauteko, egokitzeko eta hazteko duten gaitasuna bezala defini genezake (100 Resilient Cities, 2016). Osotasuna, zatien batura baino handiagoa da, beraz gaur egun hiri erresilientziaren erronka garrantzitsuenetakoa diziplina anitzeko teoria bat garatzean datza, hiriaren arlo desberdinak (ekonomikoa, soziala, ingurugiroa...) eta eragileak marko berdinean integratu eta koordinatzen
|
dituen
teoria bat da (Vedeld, 2016).
|
|
2018
|
|
|
Hiri erresilientziahoneladefinigenezake: komunitate, instituzio, negozio eta sistemek edozein motatako krisien haurrean bizirauteko, egokitzeko eta hazteko dutengaitasunabezala (100ResilientCities, 2016). Hiri erresilientziaren erronka diziplina anitzeko teoria bat garatzeandatza, hiriarenarlodesberdinak (ekonomikoa, soziala, ingurugiroa...) etaeragileakmarkoberdinean integratu eta koordinatzen
|
dituen
teoria bat da (Vedeld et al., 2016).
|
|
2019
|
|
|
Atal honetan, feminismoak eskaintzen
|
dituen
teoria zein praktiken bidez, herri ekimenei egiten zaizkien ekarpenak aipatuko dira. Nahiz eta hurrengo atalean erronka jakinei erantzun konkretuago bat ematen saiatu, oraingo honetan, orokorragoak diren ekarpenak jasoko dira.
|
|
2021
|
|
|
80). Binomioak ezabatzeko ahaleginean, krisiedo aldaketa garaiak eta egonkortasun garaiak bereiz aztertzeari uko eginda, denak biltzen
|
dituen
teoria da Bourdieurena, eremuen dinamika azaltzen duena menderakuntzaren birsorkuntzan edo eraldatzean oinarrituta (Roussel, 2004: 135).
|
|
|
Baina kovi buruzko azterketa guztiek ez dute onarpen bera komunitate zientifikoaren artean. Zenbait ikertzailek zalantzan jartzen dute, oraindik ere, odol taldea eta gizabanako bakoitzaren Rh taldea gaixotasun hori garatzeko arrisku handiagoarekin lotzen
|
dituen
teoria, eta hori, tesi horiek ezeztatzen dituzten lanak argitaratzen jarraitzen duten arren. Jarraian azalduko dugu.
|
|
2022
|
|
|
Honek esan nahi du edozeinek ba duela, gizaki gisa eta zientzialari gisa, bere sinismen sakonenak urratzen
|
dituen
teoria bati aurre egiteko eskubidea.
|
|
2023
|
|
|
Erranen da teoria baten emankortasuna irizpide objektiboa dela; baina irizpide horrek bakarrik iritzi publikoak onartzen
|
dituen
teorien artean jokatzen du; jakintsuen herrixkaren iritzi kolektiboak errefusatzen duen teoria ezinbestez antzua da, zeren jakintsuek ez baitute teoria horretatik 250 garapenik ateratzen saiatzen; hau egia da batez ere fisikarako, zeinean kontrola eta ikerketarako baliabideak ingurune biziki hertsi baten esku artean dagoen. Planckek bere teoria kuantikoa lehen aldikotz zabaldu zuenean, teoria horrek ez bazituen jendeak asko erakarri absurdua izan arren edo beharbada absurdua zelako —zeren arrazoiarekin akituak baikinen— ez genuen sekula jakinen emankorra zela; alta bada, teoria horrek erakarri gintuelarik, daturik ez genuen emankorra izanen zela aurreikustea ahalbidetzen zuenik; beraz, prozesu darwinista badago zientzian; teoriak hazten dira txiripara bezala, eta haietarik dohainduenek dute bizirauten.
|