|
2008
|
|
|
Ahozkoaren zuzenketak lan sintagmatikoa eskatzen du, hots, ardatz sintagmatikoan egiten dira zuzentzea eta errepasoa; idatzizko hizkuntzaren zuzentzea, ostera, lan paradigmatikoa da. Idazleak nahi duen denbora guztia izaten du bere mezua antolatu, behar
|
dituen
hitzak aukeratu eta egiturak zuzentzeko, eta, oro har, bere idatzia ondu eta lantzeko, harik eta komunikatu beharreko mezua emateko era egokia aurki tu arte. Besterik eta bestelakorik gertatzen zaio ahozko hizkuntzaren erabiltzaileari.
|
|
|
Egin dudan lan batzuk gaztelaniari dagokion garrantzia bilatzen eginik dira, baina arazo honek badu bere alderantzi, hau da, euskarak beste hizkuntzetatik hartu
|
dituen
hitzak zein bidetatik, zein denboratan, zein modutan eta abar, hizkuntzaren bihotzeraino ailegatu diren. Besteak beste:
|
|
|
9 Arras baztertu behar genituzke, nire ustez behinik behin, nork bere hizkerakoak ez
|
dituen
hitzak eta esamoldeak hartu eta norberarenei egokitzeko egiten diren ahaleginak, baldin eta lehenak norberarenean errateko bertze biderik dagoe nean: bertan> ra> hartu eta alde> ra> esan beharrean, bertan> hibridoa sortu; irrati> hartu eta eleketari> esan beharrean, erratari> erabili edo butano> ren> rakada> erabili nahi izan eta, ez bat ez bi, butano> ren> harribitxia sortu, butano> ren> rezioa> edo antzeko esaldi bat erabiltzen ahal denean.
|
|
|
Euskarak, euskal ondare lexikalak, gizarte horretan bizitze ko behar ditugun hitzak eman behar dizkigu. Eta, ematen ez dizkigunean, guk, euskal dunok, hitzak mailegatuz, egokituz eta sortuz, ematen dizkiogu euskarari behar
|
dituen
hitzak. Horrela eginez doa egunez egun euskal hiztegia, hiztegi hori ofiziala ez bada ere, eta batu izaera zalantzazkoa badu ere.
|
|
|
Hiztegi estandarrak esparru teknikotik jaso behar
|
dituen
hitzen kopurua eta haiek jasotzeko irizpide nagusiak eztabaidatu eta erabakitzea komeni da. Horrekin
|
|
|
Beste arlo askotan bezala, lexikologiaren arloan ere ikerlan ugari ezagutu ditu euskarak azken urteetan. Azkuek (1923) landu zituenetik, hirurogei bat urtean ez dugu berrikuntza handiegirik aurkituko euskal gramatiketan hitz berriak sortzeko euskarak hain bereak
|
dituen
hitz elkarketa eta eratorbi deaz. Izatekotan ere, Lafittek (1944) atzizkien sailkapenean egindako ekarpe nen bat azpimarratuko genuke.
|
|
|
Ohar egitekoa da Unamunok faltan somatzen
|
dituen
hitz guztiak Azkueren hiztegian ageri direla, Salamancako errektorea jabetu ez bazen ere (goldari zein errokide diren golde, goldalari eta goldelari I tomoko 358 orrian, gauza I, 335, eta errege I, 265). Gero beste kontu bat da, ostantzeko hitz batzuetan metodo hori segitu zuela Azkuek.
|
|
2010
|
|
|
Kurtsibak hainbat bider eta eginkizun desberdinetarako darabiltza Agirre Asteasukoak: zitazio fenomenoetan ez ezik, nabarmendu nahi
|
dituen
hitzetan ere. Beraz, dakartzagun adibideetan guk geuk nabarmendu nahi duguna markatzeko letrakera grisantxa erabiliko da, eta kurtsibaz ageri diren atalak, gogoan izan, Agirrek berak jarritakoak dira.
|
|
2012
|
|
|
Botereak bere erara moldatu eta konnotazio berriz jantzi
|
dituen
hitz horiek beren, kargatik, askatzeko(. Hitzak, guri ailegatzen zaizkigun hitzak, historiaz kargaturik ematen zaizkigu, iadanik, eta zama zahar eta astun horrek harrapatzen gaitu geu ere?
|
|
2021
|
|
|
euskara dugu hor azpian, eta beste izen batekin elkartzen denean euskal ematen du. Hitz elkarketan ezartzen den lege zaharra da hori, bi silaba baino gehiago
|
dituen
hitzetan (kasu honetan hiru: eus ka-ra) ezartzen dena.
|
|
|
Euskara modernoan hizkuntzak behar
|
dituen
hitz berriak sortzeko ezinbesteko lanabesa dela dirudi: Mintzaira horrek zein abilki eta errazki moldatzen dituen hitzak (Joanategi); Zein abilki praktikatzen duan hire ofizioa!
|
|
|
Euskara modernoan hizkuntzak behar dituen hitz berriak sortzeko ezinbesteko lanabesa dela dirudi: Mintzaira horrek zein abilki eta errazki moldatzen
|
dituen
hitzak (Joanategi); Zein abilki praktikatzen duan hire ofizioa! (Larzabal); Automatikoki begiak itxi zituen, eta neskaren amorruari berriro aurre egiteko prestatu zen (Olarra).
|