|
2001
|
|
|
CESek dio, etxeko lanen banaketa desorekatuak ondorio kaltegarriak
|
dituela
emakumeen gizarte eta lan arloko integrazioan, beren lan profesionala familia giroko premien arabera egokitu beharrean aurkitzen direlako sarritan, eta horrek bere eragina du gizarte babesaren mailan.
|
|
|
Badakit horrek gizonak kezkatzen dituela baina ni ez. Askotan entzuten ditut Lourdes Oiñederra kritikatzen, esanez sari asko irabazi
|
dituela
emakumea delako. Baina barkatu, orain dela urtebete ni sariketa berean nengoen, emakumea naiz, eta nik ez dut saririk jaso.
|
|
|
Txostena prestatzeko ibili ditudan entomologia tratatuetan intsektu horren forma, itxura ikusi ahal izan dut. Barkatuko didazue gordinegi mintzo naizela uste baduzue, baina esan behar dut cocuyo horren morfologiak antzekotasun nabarmenak
|
dituela
emakumearen organo sexualekin. Alegia, kui txiki eta estu bezalako burutxoa du, non konkor ñimiño bat nabarmentzen baita, eta handik behera, soin enborra zabaltzen da, burua halako hiru izango diren hegal banak alboetatik babesten duela, halako moldez non emakumearen klitori eta ezpain lodiekin paralelismoa ez sortzea ia ezinezkoa baita.
|
|
2005
|
|
|
–Ama, lehengoan menopausiari buruzko programa bat ikusi nuen, eta badirudi menopausiak arrarotu egiten
|
dituela
emakumeak, eta?
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ez da El Paisena emakume eskopetadunen aldeko haindiskurtso ekintza nabaria. Gehiago esan dezakegu diskurtsoan jazarpen bidegabebaten biktima gisa modalizatzen
|
dituela
emakumeak, hau da, ezin egin inguruanmodalizatzen dituela. 2000ko irailaren 9an, esaterako, horrelako izenburua jartzendio Alardearen garapenari:
|
|
2008
|
|
|
Osasun mentalaren agerpena azaltzeko egin diren ikerketetan faktore sozialen eta kulturalen eragina demostratu egin da (Montero et al., 2004). Argi dago pertsonen ibilbideak paregabeak direla, eta kultur jatorriak neurri batean bideratzen
|
dituela
emakumeek eta gizonek gizarte berrian dituzten ardurak eta eskakizunak (Gregorio eta Ramírez, 2000). Hala eta guztiz ere, oro har, emakumeek estresore gehiago jasaten dituzte (Achotegui, 2002), haien osasun mentala okerragoa da (Elgorriaga, Martínez Taboada, Arnoso eta Otero, 2007; Navarro eta Morales,
|
|
2010
|
|
|
Bisitetatik, batzuetan, harremanak sortu dira. Baina horrek ez du esan nahi ETAk bidaltzen
|
dituela
emakumeak. Gainera, elkarrizketa hartan presoen egoera humanizatu beharra dagoela azpimarratu nuen.
|
|
2011
|
|
|
Zer gertatzen da? Kooperazioaren arloan ere, askori, maskulino generikoa iruditzen zaiela normala, denentzako balio duena, eta askok uste dute genero ikuspegirik gabe, orokorrean planteaturiko proiektu batek berdin asetzen
|
dituela
emakumeen eta gizonezkoen beharrak.
|
|
|
...tor dezatela, modu sistematikoan gerra arma gisa erabili izan den sexu indarkeria, batzuetan estatuaren oniritziarekin edo horrek bultzatuta, nazioarteko giza zuzenbidearen urraketa larria dela, eta inguruabar zehatzetan gizateriaren aurkako krimena edota gerra krimena dela, eta arraza eta genero arrazoiengatik gauzatzen den bereizkeriaren eraginak bereziki ahula eta kaltetzeko modukoak bilakatzen
|
dituela
emakumeak eta haurrak horrelako indarkeria moten aurrean, horiek, sarri askotan arrazismoa, arraza bereizkeria, xenofobia eta horiekin lotuta dauden indarkeria motei atxikita daudela;
|
|
|
Medikuek egiaztatu dutenez, heriotza tasaren bilakaerak agerian uzten du gizonen heriotza tasa %22 hazi dela azken bi hamarkadetan, eta emakumeen heriotza tasa, berriz, %185 igo dela, bereziki azken 10 urteetako datuengatik. Hain zuzen, Alacanteko Ospitale Nagusiko Onkologiako buruak eta GECPko idazkariak, Bartomeu Massutik, adierazi du joera hori aldatu egingo dela; izan ere, iragarri du 2012an biriketako tumoreak 4.000 heriotza baino gehiago eragingo
|
dituela
emakumeen artean, aurten baino %50 gehiago, eta gizonezkoetan, berriz, 15.000 heriotza baino gehiago. GECPk adierazi du biriketako minbizia ugatzaren ondoren espainiarrek gehien ezagutzen duten bigarren tumorea dela.
|
|
2012
|
|
|
Pipik serio serio begiratu dio Xatori. Gutxienez mutikoak onartu egin du Ugutz harroputzak oso ohitura kezkagarriak
|
dituela
emakumeekin. Elena Agirrek berearekin jarraitu du.
|
|
|
Prestakuntzari dagokionez, gizonek baino emakume gehiagok dauzkate unibertsitate ikasketak (Amurrio, Larrinaga, Mateos, 2007a). Datu horiek guztiek argi erakusten dute parte hartzeak kostu bereizgarriak
|
dituela
emakumeentzat eta azkenean partaidetza praktiken protagonista izatea lortzen dutenek baliabide erantsiak eduki behar izaten dituztela, parte hartzen duten elkarteen barnean nahiz elkarte horien bitartez atzemandako tokiko instituzio parte hartzaileen barnean.
|
|
2013
|
|
|
Ikuspegi sinboliko eta sozial hori literaturan nola irudikatu den aztertu dute Maite Nuñez Beteluk Género y construcción nacional en las escritoras vascas (2001) eta Iker Gonzalez Allendek Género y nación en la narrativa vasca durante la guerra española() tesietan. Literatura alorrean, Joseba Gabilondo ikerlariak ere ondo aztertu du amatasunaz nola idatzi den, eta diosku abertzaletasunak barruko erbeste batera kondenatu
|
dituela
emakumeak, amatasun nazionalistaren eredua onartzen ez badute bederen. –Erbeste horretan emakumezkoen literaturak benetako bakardadearen kronika malenkoniatsu eta magnoa eman digu, beste ezein literatura maskulinistak ez bezala?
|
|
2014
|
|
|
Gabilondoren arabera, emakumea baita Saizarbitoriareneta haren belaunaldiaren kezka nagusia abertzaletasunarekin batera (2013: 135). Saizarbitoriak behin baino gehiagotan esan izan du ez
|
dituela
emakumeak ulertzeneta ulertu nahi dituela, eta azken aldi honetan ulertzen hasi dela dio idazleak.Horrekin lotuta, Gabilondok diosku idazlearentzat emakumea «bestea» dela, deBeauvoirren adieran (gizonak «nor», subjektu, zentro izateko, bestearen, objektuaren, periferiaren beharra duela), ikusmolde hori izan delako bere belaunaldikoentzakopentsamenduaren parametroa. Hona hemen Saizarbitoriaren Martutenen agertzenden emakumearen ahotsaren errepresentazioari buruz Gabilondok dioena:
|
|
|
Ia berrogei minutu egin ditu Laurentek itxaroten atea zabaldu denerako. Txanda heldu zaiola pentsatu du, aulkian apur bat mugitu da, baina berehala ikusi du beste bi pertsona sarrarazi
|
dituela
emakumeak itxarongelan, gizonezkoa eta emakumezkoa. Hasiera batean Laurentek ez du jakin elkarrekin datozen edo bakoitza bere aldetik...
|
|
2015
|
|
|
Orobat pentsatu du aurrerantzean nahiko kezka eta ardura izango
|
dituela
emakumeak alabaren gaixotasunarekin, eta buruak aukera gutxi uzten duela horrelakoetan bestetarako. Aireportuko atea gurutzatzean, norbait idazten ari den liburutik atera ez ote den ere bururatu zaio, eta, beharbada, idazleak beren bidaldia irudikatu duen bezala, berak ere irudikatu egin duela aurrerantzean emakumearen etorkizuna, alabaren gaixoaldia eta gainerako guztia.
|
|
2019
|
|
|
Psikiatrek diotenez, badago amets bat paziente gazteetan askotan aurkitu dutena: neskek imajinatzen dute gizon batek bortxatzen
|
dituela
emakume nagusi baten aurrean, eta haren oniritziz. Argi dago amari baimena eskatzen ari zaizkiola neskak, sinbolikoki, beren desirei amore eman ahal izateko.
|
|
|
etorkizuna zabal zabalik dago. Maiz esan izan da emakumeek ez dutela, jeinu sortzailerik?; horixe dio, besteak beste, ospetsu egin zen antifeminista batek, Marthe Borélyk, baina irudi luke bere liburuak berak bihurtu nahi izan
|
dituela
emakumeen logika faltaren eta ergelkeriaren ageriko froga, eta, horrenbestez, berez jartzen dira auzitan. Bestalde, entitateen armairu zaharrera zokoratzekoa da berezko, sen?
|
|
|
Zenbat lagun hurbildu ziren iaz arreta psikologikoa jasotzeko. Denera, 1.035 pertsona izan ziren. Kontuan hartu behar da horrek ez
|
dituela
emakumeak bakarrik artatzen; integrala da eta bost kolektibori ematen dio arreta: indarkeria jasan duten emakumeei, sexu abusuak izan dituztenei, adingabekoei, zeharkako biktimei eta erasotzaileak izan diren gizonei.
|
|
2020
|
|
|
Madrilgo Servicio Domestico Activo (Sedoac) elkartea etxeko langile egoiliarraren erregimena desagertzearen alde dago, baina Carolina Elias presidenteak uste du Atzerritarren Legeak bultzatzen
|
dituela
emakume migratzaileak horrela lan egitera: " Ez pagotxa delako, legeak berak kriminalizatzen zaitu, paperik gabe bizi behar duzu hiru urtez, eta paperik gabe egoiliar lana baino ez dute aurkitzen".
|
|
2021
|
|
|
Horretarako, biktimei entzun beharra dago, horren atzean dauden egiturazko arazoak konpondu, gizarte ohitura arriskutsuak amaitu, eta neska eta emakumeak ahaldundu». Helburu horiek betetzeko, Emakumeen Aurkako Indarkeria Amaitzeko NBEren Funtsak iragarri du 40.000 milioi dolar jarriko
|
dituela
emakumeen nazioarteko erakundeei laguntzeko, izan erakunde pribatuak edo publikoak. Inbertsio horrek, baina, datozen bost urteetarako helburu jakinak ere izango ditu:
|
|
|
Benetan uste dut jarraitu zuen aztertzaileak herri honek ez
|
dituela
emakumeak borrokara bidaliko. Oraindik ez dugu amazonen erregimenturik.
|
|
2022
|
|
|
Ordu gutxiren buruan, zenbat eta biziagoa izan soinua, orduan eta bizkorragoa izango da bihotz maiztasuna. Arreta berezia jartzen dio giza ahotsari, eta, azterlan batzuen arabera, badirudi nahiago
|
dituela
emakumeen ahotsaren tonu akutuak gizonezkoen tonu larriak baino. Lehenengo asteetan, hotsen aurrean erreakziona dezake, oso nabarmena den gainjauzi batekin eta negar egiten has daiteke (Moro erreflexua) edo ia hautemanezina den jarduera aldaketa batekin, keinuka, edo txupa egiteari edo arnasa hartzeari utziz.
|
|
|
Ahal Dugu alderdiak, berriz, manifestu bat kaleratu du, Arrazoi ugari daude izenburupean. Testuan, ohartarazi dute pandemiak handitu egin
|
dituela
emakume eta gizonen arteko arrakalak, datuek erakusten dutenez: «Emakumeen eta gizonen arteko erabateko parekotasuna ez da 2058ra arte lortuko; helburu hori pandemiaren aurreko azterketarekin alderatuta, hiru urtetan luzatu da berdintasuna lortzeko epea».
|
|
|
Hori da gure agenda. Hala ere, ziurtzat jotzen dute feminismo erradikalak ez
|
dituela
emakume guzti guztiak barne hartzen, ahaztu egiten baitute bokazio internazionalista duela hasieratik.
|
|
|
Udaleko iturriek azpimarratu dutenez, Emakunderi enkargatutako txosten bat" erabakigarria" izan da erabakia hartzeko. Izan ere, Emakumearen Euskal Erakundearen arabera, esan liteke kanpaina horrek" urratzen
|
dituela
emakumeek sexu eta ugalketa osasuna babesteko duten eskubidea, norberaren eta familiaren intimitaterako oinarrizko eskubidea eta emakumeen osotasun fisiko eta moralerako eskubidea".
|
|
|
Hala ere, elkarrizketatuen ikuspegiak berak zenbait muga ditu, sistema heteropatriarkalean sozializatuak izan baitira haiek ere, eta aintzat hartu behar da muga horiexek berak izango dituela metodologia kualitatiboen bidez emakumeen esperientziak Gizarte Zientzietan txertatzeak ere. Puntu hori arazotsua da; izan ere, ez dago argi zergatik onartu behar den ikuspegi patriarkalak ez
|
dituela
emakumeen eguneroko bizipenak kutsatu, gainerako teoriak kutsatu dituen maila berean (Walby, 1990). Auzi horri buruz, hainbat egilek ohartarazi du, hain zuzen ere, emakumeen bizipen indibidual eta pertsonalak partekatzea ez dela nahikoa eraketa teorikorako, baizik eta abiapuntu izan behar dutela gure analisiak garatzeko eta indarrean diren ideiei, politika publikoei eta praktikei aurre egiteko (Kelly eta Radford 1996; Stanko, 2002; Biglia, 2012). b) Indarkeria sexista genero indarkerien edo indarkeria matxisten paradigmaren barruan kokatzea
|
|
2023
|
|
|
Nik neuk nahiago dut indarkeria matxista izendapena erabili, fokua erasotzailearen gainean jartzen duelako, eta ez biktimengan. Era horretan, nabarmentzen ari gara gizonek eragindako indarkeriaz ari garela, botere nagusitasunari lotutako indarkeria mota bat dela, eta jopuntuan
|
dituela
emakumeak, baina baita LGTBIQ kolektiboko kideak ere, adibidez. Indarkeria matxistak aldaera asko ditu, gainera:
|
|
|
Aurrenekoz elkartu ginenean, Alpeetan, Dostoievskiri eta Aljeriako Iraultzari buruz jardun ginen. Ondo daki bere galtzerdiak garbitzeak ez nauela pozez gainezka jartzen, ez da horren inozoa, eta behin eta berriro esaten dit ezin
|
dituela
emakume etxezuloak jasan. Intelektualki nire askatasunaren alde dago, txandak antolatzen ditu errekadutarako, xurgagailua pasatzen du, nola kexatuko naiz bada?
|