|
2000
|
|
|
Lehenago adierazi dugun legez, Bilbo Handian kokatu
|
ditu
eleberri honen gertaerak. Las Corteseko auzoan, zehazki.
|
|
|
Atal honetan sailkatu ditugun eleberri guztietan argumentua garai historiko jakin batean zehaztasun handiz kokatua izan da. Gainera, garai konkretu horretan kokatu izanak baldintzatzen
|
ditu
eleberri hauen gainerako ezaugarriak.
|
|
|
Ur Apalategik bere lehen eleberri honetan hiru gazteren arteko harremanen gazi gozoak kontatzen dizkigu: Felix, Antton eta Murielen artean eratzen den harreman sare horrek osatuko
|
ditu
eleberri honen gaiak: maitasuna, gorrotoa, adiskidetasuna, menpekotasuna, gezurra, mesfidantza, jeloskortasuna,...
|
|
2002
|
|
|
Seguru asko, aurretik bilduta zegoen dokumentazio bikainari esker lortuko zuen idazleak eleberria hain ongi girotzea. Autoreak zenbait aldiz aipatu izan
|
ditu
eleberria idazteko erabili zituen hiru lanak: C. Gaiztarroren Los vascos en la pesca de la ballena; J. I. Telletxea Idígorasen Otra cara de la Invencible/ La participación vasca eta J. I. Erkoreka Gervasioren doktorego tesia, Análisis histórico institucional de las cofradías de mareantes del País Vasco.
|
|
|
Gereñoren bibliografia luze luzean sartzen dira, aipatutakoez gain, 11tik gora polizi eleberri, aipagarrienak Hiltzaile baten bila (1975), Gudari bat (1977), Espioitza (1977) eta Iruñeako asesinatzea (1977); pertsonaia historikoen biografiak, hala nola Napoleon, Mahoma edo Zumalakarregirenak; umore eleberriak; 6tik gora eleberri historiko eta hogei bat misterio eta akzio eleberri, gai askotarikoak. Autore nekaezin honek gaztelaniaz ere argitaratu
|
ditu
eleberriak, haien artean Residencia Rochester (1994) edo Huyendo del pasado (1995) intriga eleberriak eta Carta fatal (1994) espioitza eleberria, denak idazleak berak argitaratuak. Literaturaren eta subliteraturaren arteko muga gero eta labainkorragoa hautematen da produkzio zabal horren atzean, baina hala eta guztiz ere onespen handia izan zuen euskal irakurleen artean.
|
|
|
Baina, gainera, bilduma honetan agertu zen estreinako aldiz Urturi herria, Ajea du Urturik bere eleberriaren muinean egongo zen topos narratiboa. Uholde baten ondoren herri horretan (Euskal Herriaren sinbolo argia) gertatutako erreakzioak kontatzen
|
ditu
eleberri horrek. Herria eleberriko pertsonaia kolektiboa da (ik.
|
|
|
Obrak, zenbait pasartetan, kronika kutsua hartzen du, eta fikziozko unibertsoa sortzen du benetan jazo ziren zenbait gertakari (pintadak, okupazioa, panpina urkatzea, etab.) abiapuntutzat hartuta. Bi protagonista
|
ditu
eleberriak, bi lehengusu. Haietako bat, Shepe, itota sentitzen da helduen mundu tradizional eta estatikoan, eta gurasoen etxetik alde egiten du eta gaztetxean bizitzen jartzen da.
|
|
|
Lertxundik berak azpimarratu
|
ditu
eleberriak izan dituen hiru inspirazio iturriak. Alde batetik, Pedro González de Velasco doktore segoviarraren egiazko historia:
|
|
|
emakumearen lanaldi bikoitza, eskola, haurraren zaintza... Emakumeak gizarte modernoan duen funtzioaren inguruan dauden gogoeta asko biltzen
|
ditu
eleberriak, eta etengabeak dira emakumearen egoerari, emakume gorputzaren aurkikuntzari, etab. egindako erreferentziak. Emakume bakarra da protagonista, senarrak bost urte lehenago utzi zuenetik haurra bakarrik hazi behar izan duen ama.
|
|
2003
|
|
|
Dialogoetako hizkera, ostera, ez zuen aldatu beharrik izan; lehen idaztaldiko modu moduan utzi zuen, ezer ikutu gabe. Hau da, besteetan ohi duenez, tokian tokiko berbaikuneen ereduak lantzen
|
ditu
elaberriko pertsonaien ahoan; soiltasunez esanda, Gernikaldeko bizkaiera eta Donostia aldeko gipuzkera, pertsonaien arabera.
|
|
2019
|
|
|
Besteak beste, J. A. Mogelen Peru Abarka (1880), J. B. Daskonagerreren Atheka gaitzeko oihartzunak (1876), J. B. Elizanbururen Piarres Adame (1888) edo R. M. Azkueren Behin da betiko (1893) ere jasotzen ditu M.J. Olaziregik (2002: 52), baina arrazoi ezberdinengatik, 1897ko Euskaltzale aldizkarian atalka argitaratzen hasi zen Agirreren Auñemendiko loreak eleberri historiko erromantikoak biltzen
|
ditu
eleberri generoaren ezaugarri aitortuak, J. M. Lasagabasterrek argudiatu zuen moduan (1981).
|
|
|
Ohiko eleberriaren egituraren arauak hausten
|
ditu
eleberri honetan egileak. Dena monologo bakar bat da, atalik edo kapitulu zatiketari gabea.
|
|
|
Kcappo, tempo de tremolo (1985), Irene, tempo di adagio (1989) eta Krisalida (1990). Eleberri beltz ruralaren esparruan kokatzen
|
ditu
eleberriok Jabier Cillerok, eta botere nahia, sexualitatea eta indarkeria nagusitzen diren giroan kokaturiko hiru emakume ditu protagonistak. Cillerok dioen moduan (2000: 234), gizarte egitura rural horien azaleko analisia besterik ez da egiten.
|