|
2007
|
|
|
Dirudienez, duela lau milioi urte, erretrobirus batek txinpantzea eta hurbileko beste primate batzuk infektatu zituen; ez, ordea, gizakiaren arbasoak. Gaur egun, birus hori desagertuta dago, baina txinpantzearen DNAn birusaren arrastoa geratu da; zehazki, txinpantzeak birusaren 130 kopia
|
ditu
bere DNAn; gizakiak, berriz, bat bera ere ez.
|
|
|
Horrela aurkitu zuten bigarrena, Gatzaga Buradonen, Bastidan. Bigarren horrek ere sorpresa ugari ezkutatzen
|
ditu
bere barnean: Urizaharrakoa baino emankorragoa da, 1.000 kg arrokatik 75 g baitira anbar Urizaharrakoan 1.000 kg tik 10 besterik ez dira.
|
|
|
Esaterako, oso ezaguna da tumore zelula askok VEGF faktorea (Vascular Endotheliall Growth Factor) sortzeko duten ahalmena. Substantzia horrek zainak osatzen dituzten zelulen hazkuntza eragiten du; horrela, denborarekin, oxigenorik gabeko hasierako fase baten ondoren, tumore zelulak zainak sortzen
|
ditu
bere inguruan angiogenesi izeneko prozesuaren bitartez, eta, aurrerantzean, oxigenoa eta elikagaiak jasoko ditu odolaren bidez.
|
|
|
Bada, zain berrien sorkuntza eragozten duen molekula bat; adibidez, VEGF faktorea blokeatuko duen molekula bat. Zainak sortzen dituzten zelulek VEGFa ezagutzen duten hartzaile bereziak dituzte euren mintzean, eta VEGFa batzen zaionean, zelulak hazteko seinaleak bidaltzen
|
ditu
bere barnera. Molekula bat sortzen badugu VEGFaren antzera hartzaileari batzen zaiona, baina seinalerik sortzen ez duena, VEGFak lehiakide bat izango du, eta zain berriak sortzeko gaitasuna murriztea lortuko dugu.
|
|
|
Litekeena da etorkizunean antena lauak nagusitzea teilatuetan. Nafarroako Unibertsitate Publikoko Miguel Beruete telekomunikazio ingeniariak egungo antenen begi inpaktua eta kostua txikitzen dituzten antena lauak diseinatu
|
ditu
bere doktore tesian.
|
|
|
John Pendry britainiarrak material horiek nola egin zitezkeen proposatu zuen 2000n. Geroztik, hamaika ikerketa egin dira, eta Miguel Beruete ikertzaile nafarrak nolabait elkartu egin
|
ditu
bere tesian aparteko transmisioaren fenomenoa eta metamaterialak.
|
|
|
Bestalde, ospitaleko gaixotasun asko endogenoak dira. Alegia, norberak hainbat mikroorganismo
|
ditu
bere barrenean, eta, immunitatea gutxitzen den kasuetan, mikroorganismo hori gailendu egiten da. Beraz, ez dago transmititu beharrik.
|
|
2008
|
|
|
Horretarako, tresna edo ekuazio matematiko aurreratuak erabiltzen ditu. Hainbat alor hartzen
|
ditu
bere baitan: kimika, biokimika, matematika, sistemen ingeniaritza eta abar.
|
|
2009
|
|
|
Esaten dute arrozarekin ari direla, baina arrozaren genoma oso konplexua da, eta nik dakidala ez dago aurrerapen esanguratsurik oraindik; beraz, ez dago arrazoirik pentsatzeko barietateren bat merkaturatuko dutela epe motzean. Edozein modutara, lehenik barne arazoak konpontzera bideratu
|
ditu
bere proiektuak, Txinan jendea gosez hiltzen ari baita, gobernuak ezkutatu egiten duen arren. Baina ezin da baztertu merkatuan parte hartzeko asmoa izango dutenik.
|
|
|
Animalia horien biomarkatzaileak aztertuta, lurzoruaren osasuna ebaluatu nahi dute, baina ez kalitatea kalitateak parametro fisiko kimikoak hartzen
|
ditu
bere baitan, baina ez du ingurumenaren funtzionalitatea kontuan hartzen. Gaur egun, Eusko Jaurlaritzaren legediek analisi kimikoak besterik ez dute erabiltzen lurzoruak sailkatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Marcus du Sautoy Oxfordeko Unibertsitateko katedradunak modu inbidiagarrian uztartzen
|
ditu
bere ikerlari eta dibulgatzaile lanak. Matematikako aldizkari hoberenetan artikulu asko argitaratzeaz gain, BBCren kolaboratzailea da azken urteotan; adibidez, matematikaren historiaren inguruko bideo sorta baten egilea da (YouTube n ikus daiteke).
|
|
|
Agrobacterium tumefaciens bakterioa ari dira erabiltzen lan hori egiteko. Bakterioak berez sartzen
|
ditu
bere genoma zatitxo batzuk infektatzen dituen landareetan. Berez, zatitxo horietan landareen hazkuntza azkartzeko eta bakterioarentzat elikagai diren substantziak ekoizteko geneak ditu.
|
|
2012
|
|
|
Elhuyar Fundazioaren Zientzia.net webgunean jarri dira martxan estreinakoz. Euskarazko zientziaren ataria izateko bokazioa du Zientzia.net ek, eta horregatik ez
|
ditu
bere bilatzailea eta antzeko edukietarako estekak barne edukira mugatzen. Zientziari buruzko erreferentziazko nazioarteko hainbat webgunetako edukia ere hartzen du kontuan bi kasuetan:
|
|
|
Frantzian eta Kalifornian doktorego ondoko egonaldiak egin ondoren, EHUko Donostiako Kimika Fakultatera itzuli zen. Fakultate horretako dekanoa izan da, eta katedraduna da egun. EHUko errektoreorde ere izan da, eta hainbat sari jaso
|
ditu
bere ikerketa ibilbidearengatik. 2009an Eusko Jaurlaritzaren Ikerbasque agentziako presidente izendatu zuten.
|
|
2013
|
|
|
Bere historia guztian zehar, gizakiak hainbat energia iturri erabili
|
ditu
bere eguneroko beharrei aurre egin, eta gaur egungo garapen maila lortzeko. Betidanik hain garrantzitsuak izan diren petrolioa eta bestelako erregai fosilak agortuz doazen heinean, ordea, ezinbestekoa da energia iturri horiek ordezkatuko dituzten baliabide berriak aurkitzea.
|
|
|
Itsasadarrak 3,5 km-ko zabalera eta 30 m ko sakonera duen Abra izeneko badian isurtzen
|
ditu
bere urak. Itsasadarraren ibai arroak 1.700 km 2 ko azalera du, batez besteko fluxua 30 m 3 ·s koa da, eta hondoan urtero pilatzen den sedimentuaren kantitatea 14.000 tonatik 1.000.000 tonara bitartean dago.
|
|
2014
|
|
|
Ilargiak 29 egun eta erdi inguru (29,5306 egun, hain zuzen) behar
|
ditu
bere aldi guztietatik pasatzeko: ilberritik ilgorara, ilgoratik ilbetera, ilbetetik ilbeherara eta azkenik, ilbeheratik ilberrira pasatzeko.
|
|
2016
|
|
|
Bada obulutegian entzima bat, aromatasa izenekoa, beharrezkoa dena gonadotropinen bidez sexu hormonak sortzeko. Entzima horrek FSH eta LH hormonak erabiltzen
|
ditu
bere lana burutzeko, bai emakumeak modu naturalean sortzen dituenak, bai kanpotik artifizialki sartzen direnak.
|
|
|
Zehaztasun handiz deskribatzen
|
ditu
bere bizipenak. Niretzat, soinu orok du kolore bat, forma bat eta mugimendu bat.
|
|
2019
|
|
|
Horrek esan nahi du Mastodon microblogging zerbitzua eskaintzen duten hornitzaile bat baino gehiago daudela, baina horietako edozeinetan izena emanda besteetako erabiltzaileak jarrai ditzakegula. Zerbitzu bakoitzak
|
ditu
bere arauak, zerbitzu batzuk komunitateen inguruan eraikitzen dira... Hala, ez dago enpresa bakar bat erabakitzen duena zer argitaratu eta zer ez, edo kontua nori itxi behar dion; hornitzaile gehienetan ez dago publizitaterik; ez daude pentsatuta bertan ahalik eta denbora gehien igaro dezagun; nahi duenak ireki dezake zerbitzari berri bat, nahi duen komunitatearen inguruan, eta nahi duen helburuarekin, eta abar.
|