|
2000
|
|
|
Elkarte arrunten objektuak gizakiak zehazten
|
ditu
bere borondatearen arabera; ezkontzaren objektua izadiak berak zehazten du.
|
|
|
Familia baten egoera nolakoa izan eta seme alaben artean banaketa zati berdinetan egitea, ez ote litzateke, besterik gabe, desberdintasun izugarriaren iturburua? Gizartearen maila langintsuetan, zein seme alabek bilduko ote
|
ditu
bere ahaleginak gurasoenekin, nekearen ordez irabazpideak ikusi ez, eta okerragoa dena, bere industriaren emaitzak galtzeko tenorean sumatzen baditu. Zer gertatuko da artisau eta nekazariekin, behin bizitza norbaitzuei eman, eta horiek, lehenengoak bertan behera uzten badituzte, euren zahartzaroa dela eta?
|
|
|
Itxuraz etsaia hiltzeko haren irudia zeharkatzen duen basatiak berak benetan egiten du egurrez bere txabola eta trebetasunez zorrozten
|
ditu
bere geziak —eta ez inolako irudirik—.
|
|
|
Hau guztia kontuan hartu behar du Wittgensteinen lan eta bizitzara hurbiltzen denak. Era honetan, ez beste moduan, ulertuko
|
ditu
bere filosofiaren nondik norakoak. Adibidez, nondik jaio zen Tractatus a (hau, da zientzia eta logikatik) eta nora joan zen (hau da, etika eta estetikara, hots, mistikara).
|
|
2001
|
|
|
Eta gauza bakoitzaren ahalbide horiek dira gauza horrek lor dezakeen perfekzioa mugatzen dutenak. Izate konkretu batek sekula ez
|
ditu
bere ahalbide guztiak gauzatuko, eta honegatik da Platon pentsalari paradoxikoa: betiere hobea izan daitekeen munduan bizi denez, existitzen den mundu honen aurrean ezkorra da; baikorra, ordea, bere izaerarekin, mundu honek beti bere baitatik gehiago eman baitu.
|
|
|
Subjektuaren higikortasunaren baldintza, ordea, honek espazioa eta denbora ezartzea da, bi hauen elkarreraginak bermatzen baitu higikortasun hori. Subjektua ez da lehendik nolabait dagoen espazio denbora batean kokatzen, baizik eta berak ezartzen
|
ditu
bere higikortasunaren eta objektuekiko hartu emanaren baldintza subjektibo gisa. Subjektua errealitatera irekitzen da horrela, esperientziaren mesedetan ezartzen du bere burua espazioan eta denboran.
|
|
2002
|
|
|
Nolanahi ere, honatx debaldeko administratzaileari jar dakiokeen eragozpen nagusiena: gizon bat gero eta seguruago egon oniritzi publikoaren mesedea jasoko duela, orduan eta meritu gutxiago egingo
|
ditu
bere lana behar bezala betetzeko. Izan ere, inbidiak jaten baitu gobernuaren arima; administratzailearen gardentasuna da, halakorik esan badaiteke, behintzat, iraun dezakeen ziurtasun bakarra; baina gardentasun soila ere ez da aski izaten, ez badago dena arreta handienaz aztertzen duen behatzailerik.
|
|
|
Europako herrialde ugari ezagutuko ditu eta Howardek1 espetxeen inguruan egindako inkestak zer pentsatua emango dio. Kartzeletako egoera oso kaxkarra da eta ez
|
ditu
bere helburuak betetzen.
|
|
|
Benthamen aburuz, Panoptikoak hiru erregela bete behar
|
ditu
bera sortu duen helburuari erantzun nahi badio: ekonomiaren erregela, goxotasunaren erregela eta zorroztasunaren erregela.
|
|
2003
|
|
|
lege natural eta aldaezina da, hil eta gero gurasoek seme alabei utzi behar dizkietela euren ondasunak; lege naturalen taldean sartu ohi da beste hau ere: nork bere ondasunak xedatu ahal ditu testamentu bidez. Lehenengo legeari norainoko mugagabea emanez gero, aitak edo amak
|
ditu
bere ondasunak xedatu, eta, kontrara, bigarrena gehiegi zabaltzen bada, eta gurasoei euren ondare osoa xedatzeko askatasuna ematen bazaie, aitak edo amak jarauntsirik gabe utzi ahal ditu seme alabak, are gehiago, mantenu barik ere utz ditzake, den dena arrotzei ematen badie.
|
|
|
2 Betebehar horiek guztiak borondatezkoak edo nahi gabekoak dira. Arean ere, gizakia aske dela abiapuntutzat hartuta, gizakiak betebehar batzuk bereganatzen
|
ditu
berak hala nahi duelako. Baina, era berean, jainkozko ordena honen barruan, Jainkoak berak zenbait betebehar ezartzen dizkio gizakiari, eta horrek ezin du ezer egin halakoak saihesteko.
|
|
|
2 Gizakiak, beraz, Jainkoaren ordez, beste ondasun batzuk aukeratu ditu, Jainkoa izan behar denean ondasun bakar eta haren zoriontasun eragile. Gauzak horrela, gizakiak ondasun horiek bihurtu
|
ditu
bere on goren, eta eurotan jarri ditu bere maitasuna eta itxaropena, edo, beste modu batera esanda, bere jainkotzat hartu ditu. Gizakiak, ondorenez, euren egiazko ondasunetik aldendu dira, horrek lotu behar baitzituen elkarrekin.
|
|
|
2 Gizakiak, beraz, Jainkoaren ordez, beste ondasun batzuk aukeratu ditu, Jainkoa izan behar denean ondasun bakar eta haren zoriontasun eragile. Gauzak horrela, gizakiak ondasun horiek bihurtu ditu bere on goren, eta eurotan jarri
|
ditu
bere maitasuna eta itxaropena, edo, beste modu batera esanda, bere jainkotzat hartu ditu. Gizakiak, ondorenez, euren egiazko ondasunetik aldendu dira, horrek lotu behar baitzituen elkarrekin.
|
|
|
Aldi berean ere, gizakiak gero eta gehiago behar ditu lana eta merkataritza, eta, ondorenez, betebehar eta lotura berriak bereganatu behar izan ditu. Inork ezin
|
ditu
berak bakarrik bere beharrizan guztiak bete. Beharrizan anitz izateak berarekin dakar guztiok harreman anitz hartzea; bestela, biziraupena ezinezkoa izango litzateke.
|
|
|
Domatek, esan beharrik ez dago, aurreranzko urratsa ematen du, eta bi lege multzo uztartzen
|
ditu
bere zereginean. Batetik, erromatar zuzenbidearen tradizio klasikoa, iturburuetan moldatua eta Erdi aroko juristek osatua; bestetik, zuzenbide naturalaren abiaburuan ere badago, arrazoiak eta ekitateak bide ematen diotelako zuzenbide aldaezina eta betierekoa formulatzeko, betiere Jainkoaren baitan kokatua.
|
|
|
Baina, jakina, zientziagintza normalduak ez du beti arrakasta lortzen, eta hori onartzean paradigman oinarritutako ikerkuntzaren bigarren abantaila nagusitzat jotzen dudanarekin egiten dugu topo. Elektrizitatearen lehen ikertzaileekin ez bezala, zientzia heldu bateko profesionalak zehaztasun handiz ezagutzen
|
ditu
bere ikerketetan erdietsi lituzkeen emaitzak. Horren ondorioz, ikerkuntza arazo bat bide okerretik noiz joan den jakiteko egoera bereziki onuragarrian dago.
|
|
|
baldin eta zientzialari komunitateak zerbaitek —proposizio batek, teoria batek— zientziatasun estatusa duela baieztatzen badu, orduan zerbait hori zientifikoa da. Jakina, Egitura eta beste testu batzuetan Kuhnek findu egingo
|
ditu
bere hitzak, baina oinarrizko ideia aipatutakoa da. Hain zuzen, horregatik kritiko askoren ironia Kuhnekiko, zientzialari komunitateak iratxoen existentzia onartuz gero Kuhn ere iratxoak existitzen direla onartzeko gauza dela esaten dutenean.
|
|
|
Zientzialariak ez ditu arazoak ebazten makila magiko bat —metodologia— duelako, baizik eta arazoak denbora luzez aztertu dituelako, egoera oso ongi ezagutzen duelako, adimen urritasunik ez duelako, eta eskola zientifiko baten gehiegikeriak eskuarki beste eskola baten gehiegikeriek orekatzen dituztelako. (Gainera, zientzialariak oso gutxitan ebazten
|
ditu
bere arazoak, huts asko egiten ditu, eta bere ebazpenetatik asko guztiz alferrikakoak dira.) Funtsean ez dago ia alderik zientzi lege berri baten adierazpenera eramaten duen prozesuaren eta gizartean lege berri baten agerpenari bidea egiten dion prozesuaren artean: hiritar guztiei edo zuzenean eragindakoei informatzen zaie, ‘gertakari’ eta aurreiritziak metatzen dira, auzia eztabaidatzen da eta azkenik bozkatzen da.
|
|
2004
|
|
|
Ez da barne egoera baten ondorioa, aginte arrotz baten eragina baino. Berak gizabanakoari burujabetza kenduko dio, nahierara jokatuko du, guratsua izango da eta lege fisiko eta matematiko guztiak aldatu ahal izango
|
ditu
bere gurariagatik. Horrela Jainko horrek legerik gabeko mundu bat sortu ahal izango luke, eta bera eta bere jokaera edozein legeren indarretik kanpo geratuko litzateke.
|
|
|
Honen adibide Sokrates ekar dezakegu harira; berak ere zalantza egingo du, edo, hobe esanda, auzitan jarriko
|
ditu
bere garaiko gizarte atenastarrean nagusi diren ikuskerak. Edozein gauzari buruz hitz egiteko eta euren burua jakituntzat jotzeko gertu dauden sofistek indarra duten hirian, Sokrates karrikarik karrika joango da ezertxo ere ez dakiela aldarrikatzen, hori dela dakien gauza bakarra esanez eta honela zalantzan jarriz indarrean dagoen jakintza.
|
|
|
Descartesek biziki gura dio egiari, honen bilakuntzak ematen baitio zentzua bere bizitzari, eta ez du alde batera utzi gura egiarekiko konpromiso hori. Baina, bestalde, benetan maite
|
ditu
bere askatasuna eta bizitza eta ez ditu arriskuan jarri nahi edonola. Albait eta luzaroen bizitzeko asmoa eta guraria du buruan irarrita eta, gainera, gure bizitza labur hau beti gutxi izanda, eta ez oso segurua, horren ordean hil ondoren bizitzen jarraitzeko bermea ere ez du izango oso gogoz kontrako saria.
|
|
|
a) Gizakiak hau edo hura hobesten du (hots, hobe esten) zoriontasuna bilatzen duelako, zoriontsu izan nahi duelako. Eta zoriontasunaren arabera egiten omen
|
ditu
bere hautuak, beti asmatuko ez badu ere. Ikusmolde honek uste sendo bat du oinarri:
|
|
|
Gorago behin baino gehiagotan azpimarratu dugu gizakia errealitate animalia dela eta ez estimulu izaki soila. Horrexegatik, hain zuzen ere, gizakiak ez
|
ditu
bere erantzunak aurrez finkatuak, hots, naturak behin betiko determinatuak. Gizakiak, animaliek ez bezala, errealitatea bereganatu, ulertu, balioetsi eta eraiki egin behar du.
|
|
|
Haurra genetikoki aurre programaturik dago gizaki heldu bat bilakatzeko eta bere gaitasunak (dituenak eta garapenean zehar erdietsiko dituenak) hein batean edo bestean garatzeko. Baina haurra ez da automata bat, ez
|
ditu
bere erantzunak behin betiko aurrefinkatuak. Plastizitate eta moldakortasun handiz jokatzen du estimuluen aurrean.
|
|
2005
|
|
|
Beste toki batean irakurtzen da: Gerrak eta bakeak, bakoitzak
|
ditu
bere legeak. Bada bestelako idazlerik ere, Fabrizioren handitasuna eta gerran duen inozokeria —azken hori zaila baita— miresten dituena; orobat, hark arerio bati zuzengabekeria egitea gerta daitekeela uste izanak harritzen duena.
|
|
|
Argitaratu ahala, arrakasta eta goresmenak jaso zituen, obra nagusiek ohi duten bezalaxe. Mendeen joan etorrian ere, Grotiusen liburuak areagotu egin
|
ditu
bere doktrinaren eragina eta ondorioak.
|
|
|
Humboldten estudio antropologiko pedagogikoek, bestela, arreta berezia eskaintzen diote hizkuntzaren fenomenoari, batez ere Euskal Herrian egon ondoren; eta bere obra linguistiko eskerga ikusita, hura" hizkuntzalari" edo" hizkuntzaren filosofo" dela ere esan dezakegu. Aztergai honekiko interesa, egiaz, handituz doa bere bizitza guztian zehar eta, zinez dakigun bezala, ia esklusiboki ematen
|
ditu
bere azken hamabost urteak hizkuntzaren aspektu sakonenak aztertzen eta hizkuntzen aspektu ezberdinak ikertzen. Honi buruzko bere lanik esanguratsuena, eta berriz ere aipatuko duguna, hau da:
|
|
2006
|
|
|
Aita Zeusek familia osoa hartzen du menpean6: menpean du Zeusek Hera emaztea, lehenik7; menpean
|
ditu
bere anai arrebak: Demeter, Hestia, Poseidon eta Hades8; menpean ditu horien seme alabak, Ares, Hefesto, Atena, Apolo, Artemisa, Hermes, Dioniso eta Afrodita9; menpean, orobat, bigarren mailako jainko jainkosak eta, horien artean, heroi jainkotuak.
|
|
|
Akilesek ez bezala, Odiseok zuhurtzia eta trebezia garatzen
|
ditu
bere ikasketa prozesuan, Akiles baino berantiarragoa den eredu bati eutsiz, agian. Neurri batean, Odiseo argitasunaren heroia da:
|
|
|
Halere, gorena eta indartsuena izan arren, jainkozko guztiak biltzen
|
ditu
bere etxean behin eta berriro Zeusek, Itakako auziari buruz bezala, eztabaidatu eta erabaki bat hartzeko:
|
|
|
Batzuen ustez, On Kixote ren istorioak hauxe irakasten digu: balioak errealitatean daude, eta adituak balio horiek deskubritu behar
|
ditu
bere zentzumenez baliatuz (zentzumen edo gustu etiko estetikoaz). Ildo horretatik, balioak (etikoak edo estetikoak) azken buruan propietate objektiboak dira, adituak identifika ditzakeenak.
|
|
|
Sentimendu batek judizio morala sorraraz dezan, ikusleak ikuspuntu tinko eta orokorrean kokatu behar du bere burua: izan ere, alde batera utzi behar
|
ditu
bere interesak. Gure adibidera itzuliz, A k ikuspuntu tinko eta orokorrerako jauzia emango balu, orduan ‘ B k egin duena ederra izan da’ ondorioztatuko luke.
|
|
2007
|
|
|
Esan dezagun, bidenabar, Aristofanesen komediak ere modernoak direla neurri batean: kultura arkaikoaren alde irten bazen ere, giza abere konkretu eta historikoak hartzen
|
ditu
bere kritikan, alegia, Eskilo eta Euripides jartzen ditu aurrez aurre585, Sokrates eta sofistak maiseatzen ditu586 edo Kleon demagogoa salatzen587 Lehen kritika literario modernoa ere —Sofoklesen eta Eskiloren alde; Euripidesen aurka— Aristofanesena da588.
|
|
|
Delfosko auriga tentsio bizian dabil, geldirik egon arren: barnetik eragiten duen agitazio batek hartzen du249 Mironen Diskoboloa k tentsio guztiak biltzen
|
ditu
bere gorputzean: bulkada hartzeko unea etorkizunera proiektatzen da250 Paionios Mendekoak, 424 urtean, hegan jartzen du Nike, haizeak bizkarrean soingainekoa harrotzen diola; eta, mugimendu sentipen hori areagotzeko —zertzelada ia inpresionista batez—, eskuinerantz gurutzatzen den arrano bat agertzen da251.
|
|
|
zuzenbidea ezaguna da bertan533 Errealista da Hesiodo: ezin
|
ditu
bere garaian hain oihartzun handia zeukaten heroiak makurrarazi.
|
|
|
• Heraklitok ere jainkoaren goitasunetik jaurtikitzen
|
ditu
bere esapide jakintsuak168.
|
|
|
Izan ere, lehen filosofia —edozein filosofia— bere testuinguru historiko eta kulturalean kokatu behar da, alegia, Arkaismoan hasi zen razionalizazio prozesu luze batekin guztiz lotuta. Filosofia giroan ezagutu zen razionalizazioaren historiak, kultur giroaren modernizazioa eta teknikaren garapena hartzen
|
ditu
bere baitan; pentsamoldearen sekularizazioak munduaren, praxi kolektiboaren sekularizazioa darama ondoan.
|
|
|
Lehenengoak, jada aipatutakoaren haritik eta Beorleguiren hitzetan," giza naturaren berezko izaera etikoarekin" 72 du zerikusia: " Animaliarekin gertatzen ez den bezala", honela zioen jada Zubirik," gizakiaren bizitza irekia da osaeraz" 73 Gizakia izaki aske eta adimendun bat da —ez dago jaiotzez programatua— eta, horregatik, bere burua egin egin behar du eta erantzukizunez hartu behar
|
ditu
bere erabakiak. Horren haritik, hain zuzen, hitz egiten du Lopez Arangurenek" gizakiaren egiturazko izaera moralaz":
|
|
2009
|
|
|
Foucaultek, noski, onartzen
|
ditu
bereak bezala Nietzscheren zenbait postulatu. A verdade e as formas juridicas idazlanean honako hau dio Foucaultek:
|
|
|
Mesias ez da jadanik gugana etorkizunetik, besoak ziurtasunik gabeko promesez beterik, etortzen. Gezi bat bezala orainean landatua dago, eta hemendik zabaltzen
|
ditu
bere posibleen aukera askotarikoak. " Materialismo historikoaren ildotik dabilenarentzat baztertu ezineko ideia litzateke oraina ez dela iragan puntua, denboraren atalasearen gainean ibilge mantentzen dela baizik" 6 Denbora hori, esekia, harridurak ibilgetua, lantoki irekia da, eta hartan historia eta bere kontzeptua ez dira jadanik patua bailitzan sufritzekoak, sortzekoak eta eraikitzekoak baizik.
|
|
|
Nietzschek, ordea, Hegelek esaten duenaren kontrakoa defenditzen du. Intelektuak gezurraren arte bezala garatzen
|
ditu
bere indarrak; disimulutik jaiotzen da. Kontzientziak islatu soilik egiten du, ispiluak bezala.
|
|
|
Hau da, gutti goitti beitti, Kanten planteamendua (eta, ondorioz, Newtonena ere) ontzat hartzen dute. Baina berak zirrikituak utziko
|
ditu
bere filosofian. Nahita edo nahigabean, bortz axola.
|
|
|
Non dago, ba, tragedia hori? Descartesek bi Jainkoak
|
ditu
beretzat. Ez da kontziente berak eraikitako Jainkoa bertzearen guztiz alderantzizkoa dela, oposaketazkoa.
|
|
|
" Matematika hutsak proposizio analitikoak bakarrik dauzka, eta metafisikak apriorizko sintetikoak bakarrik". 23 Metafisikaren xedea bertzelakoa da: " judizio analitiko batzuen bidez saiatzen gara kontzeptuen definiziora hurbiltzen". 24 Metafisikak judizio analitiko eta apriorizkoak bakarrik hartzen
|
ditu
beretzako.
|
|
2010
|
|
|
Aurretik Zizeronen aipamen ugari ekarri ditugu hizpidera, legea arrazoian datzala diotenak; lehenik, Jainkoaren adimenak, eta gero, horretan parte hartzearen ondorioz, gizakiaren arrazoiak lege naturala eta zuhurtzia
|
ditu
bere barnean, eta herrien legeak hortik etorri behar dira. Horren inguruko azalpen luzea ematen du Legeak izeneko lanean, eta beste batzuen artean, hurrengo ondorioa azaltzen du:
|
|
|
Horrexegatik, beste batzuek legea erakartzen dute giza ekintzak arautzen dituen egitate horretatik, Juan de Turrecremataren aburuz. Hitz gutxitan esateko, etimologia horietatik bakoitzak ekartzen
|
ditu
bere ikuspegia eta ñabardura, legeari ezin bikainago egokitzen zaiona. Hitzaren jatorria, bestalde, kontu zehaztugabea eta garrantzi txikikoa da.
|
|
|
Jaungoikoa ez da, beraz, jomuga, ezta ere, nolabait esateko, arrazoidunok dugun helmuga, ezpada helmuga hori eskuratzera haiek bultzatzen dituena. Berak arautzen ditu izakiak; berak ere, Berarengana eramaten ditu aldez aurretik erakutsi dien bidetik; orobat, hark geldiarazten ditu bide zuzenetik aldendu ez daitezen, eta, halakoa gertatzen denean, berriro ere deitu eta erakartzen
|
ditu
bere probidentzia amaigabearekin irakasbideak azalduz, aholkuak emanez, eta, batik bat, haren graziaren sorospidearekin lagunduz, Isaiasek esaten duen bezalaxe: Jauna dugu epaile eta legegile.
|
|
|
Orain artean ez da hizkuntza komunitateen zientzia bat egon: ikerketa linguistikoak ez
|
ditu
bere lanak zentzu horretan zabaldu, eta bestelako zientziek ere ez diote objektu horri arreta handiegirik eskaini. Zergatik ote?
|
|
|
Jarduera linguistikoak, alegia, maila ezberdinetako osagaiak biltzen
|
ditu
bere baitan —bai intrapsikikoak bai estrapsikikoak—; horrexegatik, ezinbestekoa da hizketa ekintzaren dinamika bere osotasunean eta bere testuinguruan kontsideratzea eta aztertzea. Horregatik dio Titonek —eta baita Slama Cazacuk eta Rommetweitek ere— beharrezkoa dela" esaldiaren psikologiatik mezuaren psikologiarako" pausoa ematea eta, horrela," hizketa ekintza, egiaz, kontestualizatutako elkarrizketa edota komunikazio prozesu bezala" ikertzea302 Hortik abiatuz, eta zuzenean hizkuntzaren psikopedagogiaren eremuan sartuz, hezkuntzan bertan gertatzen den komunikazio ekintza kontsideratuko dugu jarraian, hain zuzen, berorren hainbat ezaugarri linguistiko eta psikologiko gogora ekarriz.
|
|
2011
|
|
|
Baina ez du halakorik esaten, hurbiltzen zaizkion arrainak ez izutzeko. Itsasoak hitzak oro eramaten
|
ditu
berarekin, eta gorputz guztiak ekartzen.
|
|
|
Horrela, bada, existitzeak hiru dimentsio hartzen
|
ditu
bere baitan: lehenaldia, oraina eta etorkizuna.
|
|
|
Benjaminen historiaren filosofiako topos ezagunena historiaren aingeruarena da —Angelus Novus—, asko aipatu ohi duguna eta ez asko ulertu (izan ere, aingeru horren sinboloaren atzean tradizio talmudiko guretzat aski estrainioa baitago, komentarista juduak irakurriz ikasten dugunez. Benjaminek berak maiz aipatzen
|
ditu
bere obran aingeru talmudikoak). Angelus Novus Paul Kleeren akuarela bat da, Benjaminek erosi zuena eta bere obran hainbat aldiz aluditu izan duena.
|
|
|
Machado ez da fede espainol herritarraren batere zale(" un pueblo que ayuna y se divierte/ ora y eructa"), Ostiral Santu tragikoetako hori, seriotasun handiko seriotasunaren komediena (honetan poeta andaluza Unamuno euskotarra baino arras beste sentsibilitatekoa da), ezta Ama Birjinaren debozio farfailena ere. Erlijioan, seriotasuna eta intimitatea, isilak maite
|
ditu
berak, alarde gabekoak. Jainkoaren eta Egiaren jabe beti izan den Elizaren aurka, Machado, Egiarik maiuskulaz jada ez dagoela ikasita, Jainkoaren eta fedearen bilatzailea da:
|
|
2012
|
|
|
Badiouk baieztatzen duenez, egia zehatz baten barnean (egia politiko batean, eta baita egia artistiko, zientifiko zein amodiozko egia batean ere), inskripzio historikoak egia ezberdinen eta, beraz, giza denbora orokorraren denborako puntu ezberdinetan kokatuta dauden egien arteko harremanak barne hartzen ditu. Egia batek atzeraeraginezko ondorioak sortzen
|
ditu
bera baino lehenago sortutako beste egia batzuetan. Horrek guztiak egien izaera denboraz haraindikoa izan dadin eskatzen du.
|
|
|
Surrealistek, aldiz, artearen betiereko unea azpimarratzen dute, eta hori da beraiek beren obretan plasmatu nahi dutena. Amodioa bezala, artea ere munduan gertatzen da eta hor utzi behar
|
ditu
bere aztarnak. Mallarme edo Kafka, literaturan; Schonberg edo Messiaen, musikan; Picasso, pinturan.
|
|
2013
|
|
|
4 Nola ezagutzen ditugu? Norberak ezagutzen
|
ditu
bere balioak. Norberak atzeman ditzake balioak bere baitara begiratuz.
|
|
|
Pentsa al dezake makina edo robot batek? Gizakiak aspaldidanik sortu nahi izan
|
ditu
bere antzekoak diren tramankuluak. Azken aldian, bidea izan da pentsamendua duten robotak sortzea (Adimen Artifiziala).
|
|
|
Bat batean hegan hasi da, aztoratuta, kra kra, kra kra. Hondartzaren aldameneko etxe zerrendako balkoi baten barandan bermatu
|
ditu
bere hankak. Itsaso isilari garrasi egin dio, kra kra, kra kra, haren hoztasuna apurtu nahian.
|
|
2014
|
|
|
Bestalde, opera jada ez dago dotoretasun sozialak eskaintzen zion prestigioak babestuta; are gehiago, esan daiteke apurka apurka debaluatu dela. Adin jakin bateko eta funtsean probintzietako publiko baten aurrean soilik mantendu
|
ditu
bere bertuteak.
|
|
|
maitasuna, traizioa, musuak, hierarkia, mitoa. Antropologia edota psikoanalisia ere erabiltzen
|
ditu
bere interpretazio literarioan.
|
|
2016
|
|
|
" Genearen partikula izaeraren beste ezaugarri bat zahardadeak ez jotzea da, milioi bat urterekin ez ditu ehun urterekin baino hiltzeko aukera gehiago. Gorputzetik gorputzera salto egiten du belaunaldiz belaunaldi; nahierara maneiatzen
|
ditu
bere helburuetarako, gorputz bat bestearen atzetik; eta, bata bestearen atzetik, bertan behera uzten ditu gorputz hilkor horiek denak, haiek zahardadean eta heriotzan hondoratu baino lehen. Geneak dira hilezkorrak" (65).
|
|
|
Ou allons nous? Gauguinen pinturako hiru itaunak hartu
|
ditu
berak bere ikerketetako Ariadnaren haritzat.300 Biologiaren argitik gizakiari dihoazkion arlo guztietan orain arte ez bezala burubidatzeko Ilustrazio berri bat espero du berak, jokatzen dugun bezala zergatik jokatzen dugun eta etorkizunean nola jokatzea komeni dugun irakatsiko diguna. Banan banan begiesten du hizkuntza, kultura, morala, erlijioa, artea ikuspegi biologikotik zer diren, eta gizaberea nola etorri den horietara guztietara.
|
|
2017
|
|
|
Begiak ezin dira inoiz edertzat edo itsusitzat hartu, edo bere kolorea atzeman, begiratzen dizutenean. Bestearen begiradak ezkutatu egiten
|
ditu
bere begiak, beraien aurretik doala dirudi. Ilusio hori gertatzen da ezen begiak, nire pertzepzioko objektu direlarik, distantzia jakin batera geratzen baitira, nigandik beraiengana zabaltzen den distantziara hitz batean esateko, ni Bestearen begien aurrean nago, distantziarik gabe presente, baina begiak distantzia jakin batera daude ni ‘nagoen’ lekutik; ordea, begirada distantziarik gabe dago nigan eta aldi berean distantziara nauka, alegia, begiradaren niganako presentzia bat batekoak distantzia bat zabaltzen du beragandik urruntzen nauena.
|
|
2021
|
|
|
Haurtzarotik helduaroko heziketa eta sozializazio prozesu integral horren bidez, baina, femeninotasunari egotzitako ezaugarriak ezarri, barneratu eta gorpuztu egiten dira. Besteak beste, besteentzat existitzeko premia, pasibotasuna, ama sena, etxekoandre bizimodua eta maitasun femeninoa egiten
|
ditu
bere. Era horretan, eginean emakume izaten ikasarazten zaie, emakume eginez.
|
|
|
277). Haren bidez eta bere argitan proiektatzen
|
ditu
bere esperantza, amets eta beldurrak.
|
|
|
Hala, berak artatu, zaindu eta hezi behar izaten ditu umeak. Estatuak eta gizarteak ez
|
ditu
bere gain hartzen eta, ondorioz, erabateko arreta eta dedikazioa galdegiten dizkio amari. Beste behin bere burua ahaztuz eta mutilatuz, ama baino ezin du izan.
|
|
2022
|
|
|
" Desbideratu egin den razionalismo batean sartu sartuta
|
ditu
bere erroak krisi europarrak". 14 Naturalismo zientifistaren itsutasunak desbideratuta, filosofiak ezin dezake pentsatu objektuaren, datuaren eta produktu teknikoaren mendeko izanik baizik. Gauzak alienatutako filosofia da.
|
|
|
unibertsotik gizakia, kulturatik zientzia eta gizartetik zientzialarien komunitatea. xx. mendean fisikak izan duen garapena dela-eta, gizakiak berriz deskubritu du inguruarekin eta egiaren bilaketarekin duen erlazioa kokatua dela eta, beraz, eragilea. Zientziak ere, ondorioz, aurkitu
|
ditu
bere erlazioak pentsatzeko eta begiratzeko beste modu batzuk eta kokatu du bere burua konplexu kultural baten parte bezala; horretatik abiatuta ahalegintzen da belaunaldiro gizadia koherentzia intelektual motaren bat aurkitzen.
|