|
2000
|
|
|
Kontuak kontu, garbitzaileak korridoreetan zebiltzala ikusirik, koadernoa hartu, eta irentsi egin dut kanpoko kafetegi batean. Egunerokoa, hegazkinek eraman ohi duten kutxa beltz horietako baten antzekoa egin zait, ze azken batean Rakelek bertan jasotzen
|
ditu
bere azken orduko istripu sentimentalak; zuk egin zeniona tiro egitearekin konparatzen du, hortik atera kontuak. Edozein modutan, azken egunotan esandakoa baino askoz gehiago ezin dizut esan:
|
|
|
Clintonek (Xavier) ere" Sentitzen dut" esan zion Lewinskyri (Adela) harremanak etentzat jo zituenean, eta halaxe adierazi zion bere herriari, harreman ukatu haiek onartu behar izan zituenean. Gaur jatetxe txinatar batean aurrera egin duen epaiketa saioan ere, hitz horiexek aipatu
|
ditu
bere hutsa aitor  tzean, eta atzera egitea posible balitz inondik ere ez zukeela halakorik egingo.
|
|
2001
|
|
|
Inoiz pertsonaren baten kontra egiten duenean, urlia horrek, zehaztasun intelektualari  uko eginik, amarruaren bidea darabilelakoan da, Mitxelenak ezin baitzuen eraman ez eztabaidetan ez giza harremanetan karta markaturik. Polemikarako orduan, agerian uzten
|
ditu
bere kartak, beti ezagutzen diogu talaia, Asteasuko Agirrek esaten zuen moduan egiten du borrokan (Anziñaco demboran festetan irten oi ciran gudariac elcarren contra peleatzera; quentzen cituen soñeco guciac, izan etzezan etsayac nondik eldu): gorputzari gorputz,  adimena eta adimenarekiko leialtasuna arma bakar harturik.
|
|
|
Historia luze baten kate-begi izaki, adanismoaren batere arrastorik gabeko talaia batetik begiratzen du bai atzera eta bai aurrera, jasotako talentuak bere hastean eta garbian atxiki ordez, ugaritu eta geroari eskaini nahi baitizkio. Horregatik guztiagatik, ez da nitanoz jardun zale, ez du segundorik galtzen bere nia puzten, higuin
|
ditu
bere burua eta txaloak erantzukizunaren gainetik jartzeko gai diren intelektual ustekoak: niaren gainetik gu jartzea gustatzen zitzaion intelektuala dugu Mitxelena.
|
|
|
Oroitzapen horiek ez zituzketen haatik horrenbeste irakurle liluratuko, egileagan beragan zerbait maitagarri idoro ez balute. Ez
|
ditu
bere hutsak gehiegi gorde: berekoia, gaizki esalea, betixu xamarra, estua, ausar  di gutxikoa azaltzen zaigu.
|
|
|
Ez dio maitasunak ernatu zion zorion nahiari ukorik egingo. Kontuak zeharo garbitu behar
|
ditu
bere buruarekin, horretarako etxetik ihes egin behar badu ere. Eta bere buruarekin bakarrik hasiko du" Neguko" hizketaldi larria, hil ala bizi, bide bila, nahigabez inguraturik eta ilunpetan haztamuka.
|
|
|
Esan dezagun, hitzak hizpidea ekarrita, Axular luzaro baztertua behar ez bezala goratu nahi duela orain zenbaitek, beste guztiak azpiratuz. Gorostiaga euskaltzain jaunak, adibidez, honako hitz harrigarri hauek ezarri
|
ditu
bere azken liburuan: " Únicamente Axular, el genio literario vasco, es capaz de utilizar su lengua con garbo... 23".
|
|
|
Hizkuntza zatikatze honek politika eta administrazioaren banaketetan
|
ditu
bere kideak, elizarenak eta bestelakoak aipatzen ez ditugula, eta egoera berdina izan dugu beti, Nafarroako erresumaren mende garaietan eta aurrekoetan izan ezik. Halaz ere zatikatze hauek oinarriko batasunaren sena âageria nahiz ezkutuaâ erabat suntsitu ez zuten bezala3, euskalki ugaritasunak ere ez zuen inoiz hizkuntzaren bat izate hori zalantzan jarri, maila guztietan ageri denez:
|
|
2002
|
|
|
egungo mundu honek lehenagokoak baino lastertasun handiagoa eskatzen du; Euskaltzainditik kanpo idazle eta ikertzaile asko daude, oso prestatuak eta oso prestuak; euskara jagoteko gobernu oso bat dugu, eta Foru Aldundiak, besteak beste, ametsetan ere ikusten ez ziren baliabideekin gainera. Eta horren aurrean Euskaltzaindiak berdefinitu behar
|
ditu
bere eginkizun nagusiak.
|
|
2003
|
|
|
" Zergatik galdetu ote du hori?", pentsatu du emazteak. Horrelako galderak egin izan
|
ditu
bera lo dagoela egiaztatzeko. Garai batean telebista itzaltzeko galdetzen zuen, bera askotan mandoa eskuan lo seko geratzen da-eta, baina seguru dago aspaldi honetan isil gordean telebista ikusi ahal izateko egiten dituela horrelakoak.
|
|
|
Ez âerantzuten du Palaciosekâ. Eta Elizan itzal handia duten teologo eta santuak ekartzen
|
ditu
bere arrazoiak funtsatzeko âSanto Tomas, Antonino Florentziakoa... â. Carlos Borromeorekin batera, Palaciosek dantzak onargarriak direla uste du, baldin eta Frantzisko Saleskoaren neurria betetzen bada:
|
|
|
Bataioz quencen dio becatu originalaren zacar gucia; becatuaren sasitic aldatcen du Elizaco lur ederqui maneatura; chertatcen du graciaz; estalcen du virtutez; ematen dio maisuz, predicariz, confesorez ta libru onez bear duèn ceruco òngarria; vidalcen dio gogarguiaren ta barreneco ezagunz ònen inza ta Sacramentuetaco ur gracia. Ingurutcen
|
ditu
bere mandamentuen muruz ta conseju ònen estalquiz ta ematen dio udare edo fededun berari bere aingueru zaillea, lapurren atzaparrac eta beste etsaiac aren aldetic aienatu ta contuz ta lasai iduquitzeco (Mendiburu, 1982, I: 435).
|
|
|
Lurraren jabegoa esku gutxitan biltzeko prozesua abiatu, eta errolda jakin batean oinarritutako erregimen politikoa sendotzen da orduan; gero eta hautesle kopuru txikiagoa duen errolda, eta familia multzo murriztu baten kontrolpean dagoena. Euskal oligarkia horrek âpelukak deitzen zirenakâ metatuko
|
ditu
bere eskuetan, pixkanaka pixkanaka, ondasunak eta lurrak. Udal gobernuan parte hartzeko Gipuzkoan" millares" deitzen zen sistema erabiltzen zen:
|
|
|
Hogeita bosten batek ikusten dute argia gainerako herrialdeetan. Gauzak horrela, euskal prentsaren gune traktorea Gipuzkoan dagoela esan daiteke beldurrik gabe, traktore horrek gurdi onak
|
ditu
bere inguruan, batez ere Bizkaian; beste modu apalagoan gainerako herrialdeetan. Euskal prentsa horretan, batez ere, herri edo eskualde zabalkundekoak dira gehienak, baina ez ahaztu euskal esparru honetan bokazio nazionaleko argitalpenak ere badaudela, euretako batzuk oso estrategikoak gainera (informazio orokorreko egunkaria, astekariak, uniber  tsitate prentsa, prentsa zientifiko teknikoa, prentsa kulturala, esparru txikiko aldizkarien federazioa âTopaguneaâ eta abar).
|
|
|
Euskaraz informaturik egon nahi lukeen euskaldunak ildo editorial jakinak baino ez
|
ditu
bere informazio egarriak asetzeko. Eguneroko normalizatuetan, aska bakarra izan da urtetan Euskaldunon Egunkariaren esperientzia; Egunero tran  tsizio baterako izan da.
|
|
|
Berria (ea non finkatzen duen bere indarra, Egunerok 25.000 irakurle lortu omen zituen), Argia, Ikastola, Euema, Administrazioan euskaraz. Asteonek 60 milatan jarri
|
ditu
bere begiak. Tirada txikiagokoak ere badira:
|
|
|
Herria ez da harri irmoa, higikorra baizik, bere bizitza propioa duena. Herrien eraikuntza prozesuak maila eta plano desberdinak hartzen
|
ditu
bere baitan, esan ohi denez. Herriak, nazioak, estatuak...
|
|
2005
|
|
|
Gizarte baten garapenak, gizarte horretako kideek dituzten aukeretan aurrera egitea adierazten duen neurrian, giza eta ekologi dimentsioak, sozialak, politikoak, ekonomikoak, kulturalak, ingurumen mailakoak?
|
ditu
bere baitan. Garapenaren neurria, beraz, ezin da bakar bakarrik ondasun eta zerbitzu produkzioan gertatzen diren hazkunde tasen bidez islatu.
|
|
2006
|
|
|
Ania Haneczkak badaki bostetako autobusa galdu duela, eta ez du presa handirik. Egun horretako azkeneko hartz enborra amaitu, eta patxadaz jaso
|
ditu
bere gauzak: poltsa, Discmana, berokia; eskalapoiak kendu, eta zapatak jantzi ditu.
|
|
|
Ados. Baina lehendabiziko aukeratik itzalak egoerak egokitzen
|
ditu
berak jaunarena egiteko eta, bestalde, jaunak itzalarena. Eta ingurukoek ere hala dela sinesten dute.
|
|
|
Ez da orain kexatuko paraje politak ezagutu izanaz. Baina ez
|
ditu
bere gogoz ezagutu. Berak, benetan bere gogoz, erretiroa lanean pasatuko zuen:
|
|
|
Ez du bizilagun bakar batekin hitz egiten gizajoak, eta uste du neskamea dela desberdina. Gurean uzten
|
ditu
bere giltzak ere. Hortxe.
|
|
|
Adibide polita dugu Leitzan: " ziñuzen" aditzak zortzi gelaxka betetzen
|
ditu
bertako hizkeraren aditz paradigman edo aditzen taulan, errazago esanda. Hain zuzen ere, nor nork saileko indikatibo lehenaldiaren nik zu, hark zu, guk zu, haiek zu, nik zuek, hark zuek, haiek zuek, eta zuk haiek.
|
|
2007
|
|
|
Justino eta Jesusen aurrean dago. Eguzkiak kresalezko bilakatzen
|
ditu
bere ipurmasailak.
|
|
|
Besteen arropak ibaian garbituz atera zuen aurrera bere familia txikia. Mutiko ilehoriak gogoan
|
ditu
bere aurpegi nekatua eta esku hotz gorrituak, Ebro bazterretik karga karga eginda etortzen zenean. Ile luzea mototsetik askea eramaten zuen beti, eta ile xerloak begien aurrera erortzen zitzaizkion biribil batean.
|
|
2008
|
|
|
Hiru dira bere familian. Carlek bi arreba
|
ditu
bera baino nagusiagoak. Arreba gazteenaren izugarrizko antza du Meretek.
|
|
|
Kalean behera, Hannah bisitatzera joatea erabaki dut, bere trenbide ondoko lorategia ikusteko eta berarekin nire proiektuaren gaiaz hitz egiteko. Hannahk mahaiak eta aulkiak
|
ditu
bere lorategian sakabanatuta. Astean behin ezagunen bat gonbidatzen du afaria egitera, eta trenbide ondoan eraiki gabe dagoen lursaila jatetxe bilakatzen da.
|
|
|
berak ez duela euskaraz egiten, baina bere obrak bai. Jainkoa ere ezin ikusizkoa zen, baina ikusteko modukoak egin zituen bere umeak eta sorkariak; euskaljainko mutuak, orobat, euskal hiztunak egiten
|
ditu
bere sorkariak.
|
|
|
(Batek ez
|
ditu
bere beldurrak aukeratzen; horregatik da beldurra libre).
|
|
2009
|
|
|
–Bete betean bizi izanez gero, edozein bizitzak biltzen
|
ditu
bere baitan hamaika akats eta bekatu, esan zuen Sylviek, hain doinu egiatian, ezen harriturik gelditu baitzen Dario?. Beraz, ez mespretxatu zure iragana; ez, ezagutu dituzun pertsonak, ezta zeure burua ere.
|
|
|
guri zeharo itsatsia, eta malguki zabaltzen
|
ditu
bere zurtoinak
|
|
|
Urteotako ibilbidean are gehiago aurreratu ez bada, ordea, ez da izan baliabiderik ezagatik: euskarak sekula ez
|
ditu
bere zerbitzura azken 20 urteotan adina baliabide izan, ez dago inguruan hizkuntzarik bere sustapenerako ahalegin publiko handiagoa jaso duenik; baina arlo batzuetan, nahi izan arren, ezin da azkarrago joan; beste gutxi batzuetan, agian bai.
|
|
|
Batez ere hezkuntzan oinarrituriko hazkundeak bere bereak ditu era horretako muga albora ezinezkoak. Hobekuntza orok
|
ditu
bere kostuak.
|
|
|
bere buruaz babestuko da. Konjuratu
|
ditu
bere mamuak, exorzitatu ditu bere fobiak, garbitu ditu barruko zikinak.
|
|
|
bere buruaz babestuko da. Konjuratu ditu bere mamuak, exorzitatu
|
ditu
bere fobiak, garbitu ditu barruko zikinak.
|
|
|
Euskal subjektu beregainak gauza asko
|
ditu
bere egitasmoa suspertzeko. Etorkizunerako egitasmo sinesgarri bat eraikitzeaz gain, gure ibilbide historiko luzearen autoirudi sendoa behar genuke, besteak beste; ez baitago identitaterik memoriarik gabe, partekaturiko iraganik gabe.
|
|
|
Harremanari eutsiko zaio bikotekideetako bakoitzak harremanak merezi duela ondorioztatu bitartean (etekin nahikorik lortzen dutelako). Bikotekideetako bakoitzak etengabe aztertuko
|
ditu
bere interesak, ikusteko ea harremanak asetzen ote dituen interesok berak nahiko lukeen moduan eta nahiko lukeen neurrian.
|
|
|
Joan Manuel Serratek ezagutarazitako Miguel Hernándezen poema txit eskematikoak literaturaren misterio nagusiak biltzen
|
ditu
bere luze laburrean. Lehenik eta behin, literaturaren hiru gai eta zutabe nagusiak ageri ditu:
|
|
|
Baina senidearen mediku erizain idealizatuak ez dira nobela batean gelditu. Gure senideak eraman
|
ditu
berarekin.
|
|
|
zeharka aipatzen dutenak ere, hala nola Mixel Labegerieren" Gudari euskaldunaren kantua" edo" Gazteri berria". Arestian aipatu dugun Errobi taldeak ere gai horri buruzko oso kanta ezagunak
|
ditu
bere errepertorioan: " Euskadi"," Kanpo" edo" Lekukotasuna" kantetan, adibidez, praktika armaturi buruzko erreferentzia zuzenak egiten dira.
|
|
|
alegia, elementuok denboraren igarotzearen ikuskera bateratu bat azaltzen eta egituratzen duen soldagailu bat bezala jokatzen ahal dutela, zutasunak eratutako izendatzaile komun baten azpian. Gutasun horrek parte hartze muga batzuk
|
ditu
bere barnean, eta kontzientzia sortzailea izatea lortzen du hizkuntzaren barruan ikusezin bihurtuz joango den kode segida bat birsortzen duenean, baden eta ez den guztiari buruzko irudi partekatuen bitartez atxikirik.
|
|
|
J.F. Mirak dioen bezala [45]: " Talde hori identitate pribilegiatuko oinarrizko talde bat izango da, eta besteak baino intentsitate handiagoz markatuko
|
ditu
bertako kide izatearen mugak, beste aldean daudenak bigarren mailakotzat harturik?, leialtasunaren eremua, eta diferentziaren eta konfrontazioaren lerroak".
|
|
|
Buruan hala pentsatu eta huraxe egin! Autoen mekanika eta Formula 1 omen
|
ditu
bere zaletasunak...
|
|
|
Izan ere, komunitate linguistiko baten lurra jabetzeko era Estatuaren jabetze prozesuaz guztiz bestelakoa da. Estatuak mugak eta hesiak altxatu behar
|
ditu
bere jabetza defendatzeko; mintzo komunitateak, berriz, mugak mintz eta hesiak zubi bihurturik, datorrenei abegi ona egin behar die.
|
|
|
Zehaztuko dut, halere, nire kritika. Estatuaren bidez gizateria osatzeak bi funtsezko arrazoi
|
ditu
bere alde: lehenik gizateria osoa Estatuetan banatuta dagoela.
|
|
|
Horrek esan nahi du iraultza ezinbestekoa izango litzakeela demokrazia bultzatu, ezarri eta garatzeko. Horregatik, demokraziak behin eta berriro mugimendu iraultzaileak sortzen
|
ditu
bere baitan. Hori demokrazia idealaren dinamika izango litzateke.
|
|
2010
|
|
|
Aipatzen
|
ditu
bere aitatxi eta osaba zaharrak, banekien! Ama, zenbat ziren joan Agustiz bestalde, Amerika alde haiek ez?
|
|
|
Anphorak galdu
|
ditu
bere dohainak.
|
|
|
Kristau sinestun batentzat, martiritza ez da utopia hutsa. Ebanjelioak asko eskatzen du eta benetan bere bizi guztirako kristau bidetik jarraitzea erabakitzen duenak, galdera zorrotzak ere entzungo
|
ditu
bere baitan. Ez dago munduan, hainbat martiri izan dituen beste erlijio talde, elkarte edo mugimendurik.
|
|
|
Benetako Estatua denez gero, Vatikanoa jaun eta jabe da bere lurraldean agintzeko, Italiari inolako baimenik eskatu gabe. Hala ere, diru aldetik, Italiarekin
|
ditu
bere akordioak eta, berez, ez du diru ezberdinik, Europako euroa baizik. Baina beste hainbat gauzatan, Estatu baten burujabetasun osoa dauka behar duena egiteko.
|
|
|
Ez dago oraindik erlijio askatasunik zenbait naziotan, nahiz eta horrela agindu munduko giza eskubideen hitzarmenak. Ebanjelioak, bere aldetik, asko eskatzen du eta, benetan, bere bizi guztian kristau bidetik jarraitzea erabakitzen duenak galdera zorrotzak ere entzungo
|
ditu
bere baitan.
|
|
|
Hitz horietan ez da itxaropen arrastorik azaltzen. Paloma Gomez Borrero kazetariak, urte haietan Poloniari buruz Joan Paulo II.ak esandako batzuk adierazten
|
ditu
bere liburu batean. Hona hitzez hitz:
|
|
|
Bakearen aldeko elkarrizketak alderdi guztiak hartu behar
|
ditu
bere baitan
|
|
|
Baina, oraingoan bestelakoak harrapatu omen du. Nola deituko eta, tarteka entzuten dituen eta beretzat ulertzeko kostosoak izanik, bere grazia punttua topatzen dien hitz horiek gorde ohi
|
ditu
bere" ganbarako almazenean". Horietako bat bide du, nonbait," koantitatibo" hitz hau ere.
|
|
|
Neurriz kanpoko errotan, aldiz, astinzale endredatzaile eta txikitzaile. Izaten
|
ditu
bere aldiak. Eta badirudi erretiran joango dela, apurka.
|
|
|
Bertatik, bizitoki itxitik mundu zabalera bidali
|
ditu
bereak, biktimenganako misioa betetzera.
|
|
|
Zuhaitz lerdenagoa izaki elorri zuria, eta adar luzexka malguagoak, aterki handi zabal irudi, beherakako luzatuan, usain sarkorra zabalduz edertu eta oparotu digute Arantzazuko bisaia txuri berdea. Elorri beltzak adartxoaren lau aldetara bezala, elorri zuriak gorantz, eguzkitara xuxen biltzen
|
ditu
bere ttortto zabalduak. Begiek bezala usaimenak ere, gozatu ederrik bizi ahal izan dugu udaberri soinutan aurten.
|
|
|
Urriaren erditik gora, hego haize tarteka zarpail baldarrak, hostajea gupidagabe orbelduz diharduenean, bada elorri zuririk, hostoxka berriak xarba mutturretan xabaldu dituenik. Akaziak berak, zuhaitz nagusietan eman
|
ditu
bereak; baina, akaxi gaxte lirain panpoxago horiek, ez dute lotsa handirik, euri saio baten osteko epelaldian, pujatxo berdexkak luzatzen. Berotik apur bat jarraitzen badio, baietz lora xorta txurizko zintzilikariorik ikusi begi bihotzen pizgarri!
|
|
2011
|
|
|
Adatsa argia, luzea, leuna dauka, eta, kapela kentzen duenean ikusten da antigoaleko eran orraztua daukala, buru gainean xingola zabal eta beltz batez lotuta. Kontu handiz erantzi
|
ditu
bere harizko eskuzorroak, tolestu eta kaxoi batean gorde ditu bere meza liburuarekin batera. Polita da.
|
|
|
Adatsa argia, luzea, leuna dauka, eta, kapela kentzen duenean ikusten da antigoaleko eran orraztua daukala, buru gainean xingola zabal eta beltz batez lotuta. Kontu handiz erantzi ditu bere harizko eskuzorroak, tolestu eta kaxoi batean gorde
|
ditu
bere meza liburuarekin batera. Polita da.
|
|
|
Neska koskorraren eskuak dira, eskuak, etxeko lanak egiteaz hondatuxeak, hatz erakuslean jostorratz ziztadak igartzen zaizkio, azkazalak hondo hondotik moztuta dauzka. Élianek, nahi gabe, esku horietan erreparatu du eta, disimuluz, ezkutatu egin
|
ditu
bereak, hatz finak, zuriak, alferkeriak eta etengabeko zainketak halako nagitasun aristokratiko batez hornitzen dituztenak. Berriro galdetu du:
|
|
|
Élianek, urduri, begi ertzetan lehertu
|
ditu
bere malkoak.
|
|
|
Luzaro, istorio laburra izan zen haurtzaroko oroitzapen zehazgabeegiak edo berantiarregiak jasotzeko baliatu zuen formatu bakarra, eta horiekin hornituko zuen Le Vin de solitude, Dickensen erako bere eleberri autobiografikoa. Oroitzapen lauso horiek, berezkoak zein behartuak, hornitzen dute Irène Némirovskyren obra, horiexek erabiliko
|
ditu
bere etengabeko" journal de travail" egunkarian eleberrien zirriborroak eraikitzeko 1939ra arte. Hala, Magiak, Mustamäki ko" oihaneko etxe zaharrean", Finlandian, egon zen garaiko oroitzapenak dakartza gogora:
|
|
|
Neskak ere agian halaxe entzuten
|
ditu
bere kabutan...
|
|
|
Kontzeptu polita da, duda barik, agora abegitsu horrena, bai behintzat bere adiera filosofikoan; haatik, askoz zalantza gehiago sortzen
|
ditu
bere gauzatze geografiko urbanistikoak (Euskal Hiriak). Eskema bipolar hori (herria, komunitatea= kartzela; hiria, banakoen batuketa= askatasuna), gainera, manikeoa dela begitantzen zait, ahaztu egiten baititu polo baten alde argi zenbait eta bestearen itzalgune dezente (azken horiek aipatzen hasita, adibidez, balegoke zer esanik komunitate zentzuaren galeraz [18], Nartzisoren sindromeaz, muturreko indibidualismoaz, enaz banaz konstanteak eragindako identitate krisiez eta psikologoen kontsulta jendez gainezkatuez, kosta ahala kosta ospea edo inoren onespena eskuratzeko gogo itsuaz...).
|
|
|
Eta ez soldatapekoak soilik, baita erretiratuak ere; sasoi hartan, adibidez, auzokide bat igogailuan topatu eta larri zebilela esan zidan. Amama da, hirurogeitazak urte ditu, baina, hala ere, seme alabei janaria prestatu, aldiro umeak zaindu eta beste hainbat ardura hartu behar
|
ditu
bere gain, eta zeregin guztiok egiteko nahiko denborarik ez zeukala-eta kexu zen emakumea.
|
|
|
Greenpeacek salatu du Oslo dela gaur egun merkataritzara bideraturiko balea ehizaldi bakarren arduradun. Japoniako Gobernuak ustezko zio zientifikoak aipatuta arrazoitzen
|
ditu
bere ehizaldiak. Islandia da munduko hirugarren herrialde baleazalea.
|
|
|
Artea," artea" hitzarekin ez dut batere sinisten. Bakoitzak ematen
|
ditu
bere emaitzak. Batek ematen dio emaitza intelektuala, besteak ematen ditu ba beste emaitza mota batzuk, poetek hitza eta pintore batek margoa, koadroa.
|
|
|
Gaurko ekonomiak ez
|
ditu
bere egiten, ez ditu barneratzen goitik hartzen dituenak eta behetik botatzen dituen" externalitate" horiek. Eta ezinezkoa da krisi ekologikoari aurre egitea" externalitate" sozial eta ingurumenezkoak barneratu barik.
|
|
|
Beraz, metabolismo sozioekonomikoa ez da soilik hazi sistema naturalaren lepotik. Pertsonok ere makinaria produktibora lotu gaitu enpleguaren bidez; hasieran gizonezkoak, baina aspalditxotik ez du inongo sexurik mespretxatzen, guztiak nahi
|
ditu
bere logikapean. Enplegu izeneko jarduerak pertsonon denbora kolonizatu du, izan gizonezko, izan emakumezko?, eta zaintzari loturiko egitekoak baztertuta geratu dira, nahiz ezinbestekoak diren pertsonen ongizaterako, gizartearen birsortzerako, ekonomiarako, giza beharrizanak behar bezala asetzeko.
|
|
2012
|
|
|
Espaloia utzi, eta hurrengo kalean barrena sartu da Inas, elizara bidean. Kale hauek izan
|
ditu
bereak azkenengo zortzi ikasturteetan. Onartzen du nostalgia pixka bat baduela; ez da, horregatik, Iruñera itzultzeko erabakia hartu izanaz damutzen.
|
|
|
" Berak bilatzen
|
ditu
bere bizitzan izan dituen suizidak eta errekuperatu egiten ditu. Zein pozik itzultzen diren!
|
|
|
Uste osoan da ez dela euskararen azken mohikanoa izango, baina askotan entretenitu
|
ditu
bere malenkoniazko orduak euskararen azken hiztuna imajinatzen. Halako batean konbentzitu da:
|
|
2018
|
|
|
Hori da bere asmoa, gauzen barruan zeuden gauzak eta munduen barruan zeuden mundu txikiagoak bereganatzea, lotzen zituzten soka eta kordelen jabe egitea, gauzen eta munduen uhalak bere esku hartzea. Adolfek estrategia gelara deitu
|
ditu
bere  laguntzaileak. Operazioen teatroa mahai handi batean jarritako mapan irudikatua dago, dagoeneko nazien mendean  ziren eskualde zabalak hari gorriekin orratzei kateatuak, eta ertz batean, txikiago, Manhattango sarrera eta etorbideak irudikatzen dituen planoa.
|
|
|
Loreak libre zegoen postu bat hartu du, eta bi pantaila handi jaso
|
ditu
bere aurrean, bertikalean, ukimen mahaigainaren bidez; lanerako, pantaila handi bikoitzarekin aritzea du gustukoa. Pasahitza idatzi, eta egitasmo berriaren lan eremuan sartzen da.
|
|
|
Senekak behin esan bide zuen krudelkeria eta mendekua koldarkeriaren ondorio direla, eta ni ados nago horrekin. Mundua mundu denetik, guda batek beti ekarri
|
ditu
bere atzetik goseak, gorrotoak, negarrak eta odol errekak.
|
|
2019
|
|
|
Birikak erretzen dauzka. Hankak etsitzeko zorian
|
ditu
bere azpian. Ondoan, Baretskik:
|
|
|
Lau kilometroko bidean, Lalek agur esan die, isilka, Gitari eta imajinatzen zuten etorkizunari. Begiak itxi eta buruz esan
|
ditu
bere familiako kideen izenak. Ez da gai anai arreben irudia ohi zuen bezain argi gogoratzeko.
|
|
|
Zazpi egun behar izan
|
ditu
bere onera itzultzeko. Baten bat ahora ura ematen ari zaio goxo goxo.
|
|
|
âik k lau atentatu hartu
|
ditu
bere gain. Atzoko agiriaren arabera, Sarrigoizeko zerga etxea, Otsabideko bi posta Â
|
|
|
Joan zen urtearen hasieratik bertan behera utziak zituzten elkarrizketekin hasi dira berriz ere kongregazioan. Koloniak bakeak egin
|
ditu
bere zorigaiztoko patuarekin, eta senideak betikora itzuli dira berriz ere, pazientziaz zain egotera, erresistentziara. Ustez paradisura eramango dituen beren bide partikularrari ekin diote atzera.
|
|
|
Laborategia... Iradokizunez betetako definizio bat da Ernst Blochena, pentsamenduaren alor askotara barreiatzen
|
ditu
bere argi inarrak: oraindik ez den baina izan litekeenera, denbora berri posibleen bilaketara.
|
|
|
Dakiguna da: bizi izandako peripezien kontakizunaz gainera, ibili den lurraldeetan entzundakoen itzulpenak ekarri
|
ditu
bere kabutako zakutoan, gogoan geratu zaizkion hainbat eta hainbat balentria eta peripezien narrazioekin etxeratu da.
|
|
|
Adibidez, itzultzaileekin. Jotzen duzu sareko pikutako ertz batetik pikutako beste ertz batera, eta, nobeletako hasiera onen aipamenak eta zerrendak hainbat aldiz agertzen badira ere hainbat sarrera eta blogetan, esaldiaren itzultzaileak egundokoak eta bi pasatu
|
ditu
bere izena bilatzen, eta topatzen ez. Jardun horretan denbora eta begiak erre ditudan arren, ez dut itzultzaileren izenik topatu hona ekarri ditudan esaldien aipamenetan, ez gaztelaniazko guneetan, ezta frantsesez emandakoetan ere.
|
|
|
Horrek guztiak badu argibide psikologikoa, ezen ez arrazoia: hizkuntza propioa aberasten doa eta hemen zirriborratzen ari naizen perfileko hiztunak, aldiz, beste hizkuntza batean asetzen
|
ditu
bere premia espiritualak, baina horra non hiztunak bere hizkuntza propioaren eboluzioari egozten dion errua, eta bere egarri intelektuala beste hizkuntza batean asetzeari hizkuntza propioa baztertuta.
|
|
|
Ez dio deboziorik batere ukan gure laborariak: hotz lehorra eta gosea ohi
|
ditu
bere fruituak: haize gorrixa deitzen zioten inguru hauetan, rusua ere bai, auskalo noizko oroitzapenak zituen, eta gose haizea, Aita Kandido Izagirrek bildu zuenez.
|
|
|
Kostako zokoan, gehiago irauten ere badaki: Norteak hiru egun
|
ditu
bereak.
|
|
|
Erroman bertan, hiru eliza dotore
|
ditu
bere izenean eraikiak. Gure penin  tsulan, 200dik gora dira Bizente martiri hau zaindaritzat duten herriak, 200dik gora, pentsa!
|
|
|
1.500 metro bitartean, paraje zailenetan eta lur-zoru desegokienetan ere han botako
|
ditu
bere zuztarrak. Ez dio beldurrik umelari, eta edozein beste zuhaitz guneri ez dio muzinik egingo:
|
|
|
Ez dago jakiterik ere. Zalantza zipitzik gabe, urteko 12 hilabeteotatik, martxo zorioneko hauxe da esaera zahar eta atsotitz gehien bildu dituena, harri zaharrak goroldioa bezalaxe, lapatuak
|
ditu
bere bizkarrean. Zenbatzeko enpeinuan ibili naiz, eta Gotzon Garatek argitara eman duen liburuan eta beste, gure Arantzazuko Egutegi zaharretan arakatu eta gero, ehundik gora, 120tik gora aurkitu eta bildu ditut, martxo ditxoso eta dontsu honekiko errefrauetan.
|
|
2020
|
|
|
Urbinak zakar eta zuzen jokatzen zuen, banekien zein  tzuk ziren haren mugak. Lizartzak gurinarekin igurzten
|
ditu
bere hitzak, alde handi hori dago, besteak beste, bien artean. Neu ere gurina baliatzen hasita nago berarekin.
|
|
|
ankerkeriez. Doktoreak ez
|
ditu
bereak ezagutzen, ezin du imajinatu zein den bere delitua, zein den bere jarrera izugarria, halako zigor basatia merezi izateko berak eta Anak, bere alaba desagertuak orain dela aste batzuetatik, gerra hasi zenetik; ezin du ulertu zergatik sufritzen ari diren halako kastigua basapiztia haien eskuetatik, ia janaririk gabe, ia urik gabe, hilzorian.
|
|
|
Orain dela urtebete jaso zuen Flaviako Memoria Historikoaren Elkartearen gonbita, artean gurasoen etxean zegoenean, senarrarengandik iheska hara joana (amak konponduko zela esaten zion hasieran, seguru baietz, maitea, Ramiro ez da berez gizon biolentoa eta zakarra, denok ditugu egun txarrak, barkatzen jakin beharra dago; zuk ere badituzu zeure gauzak, alabatxo, zure jenioa eraman egin behar da gero!). ...ra jaso eta gero (masailekoa ere ez zen izan eta!, esan zuen Ramirok, Anxelaren aita baretu nahian, hau atearen aurrean iltzatu baitzen, serio, senarra barrura sar ez zedin, modu zibilizatuan hitz egiteko, haren esanetan?; bai, bultza egin nuen, bultzadatxo bat baino ez zen izan, ordea; ez nion masaileko bat jo, zuen alaba gezurti horrek esanak esan; zera izan zen, gauza normal bat, zer bikotek ez
|
ditu
bere ika mikak eta liskarrak?, zuen alaba hori esajeratu hutsa da, esaiozu itzultzeko, ostia!, garrasi egin zuen ateari kolpeka, aitak muturren aurrean itxi zion eta.
|
|
|
Gero marratu egin zuen, efektista zela erabakita. Batzuetan gauzak marratzen
|
ditu
bere egunkarian, norbait imajinatuko balu bezala etorkizunean haietan murgiltzen, eta etorkizuneko pertsona horri jakinarazi nahi balio bezala zer ideia hobetsi dituen.
|
|
|
Connell Marianneri begira dago, isilik. Haren begiradapean, Mariannek magnifikatuak sentitzen
|
ditu
bere mugimenduak, eskandalagarriak, eta Karenen eskuaren sorbaldako pisua sentsuala eta beroa da. Aldakak aurrerantz kulunkatuz, eskua iletik pasatzen du laxo.
|
|
|
Eta nik intsinuatu edo izan diot Miari: " Eta Jean Claude, zer?" Eta eskuak mugitzen
|
ditu
berak, eskuak gainetik kendu nahian ari balitz bezala. Jean Clauderekin, deus ez.
|
|
|
Berak sinesten
|
ditu
bereak, ipuin idazleak.
|
|
2021
|
|
|
Nobela autobiografiko horretan Nataliak xehe kontatzen
|
ditu
bere etxeko kontuak, bai Torinoko kultura eta politika munduarekin lotura estua zuen burgesiako bere familiaren inguruneari buruzkoak, bai eta Bigarren Mundu Gerra aurre  ko eta ondoko Italiako egoera sozio-politikoari buruzkoak ere, baina, paradoxikoa bada ere, apenas ematen duen daturik bere buruaz; paradoxikoa da autobiografia den aldetik, baina ez da harritzekoa bere intimitatea gordean edu... " Nire benetako minengatik, ez dut sekula negar egiten".
|
|
|
Nahi duzun moduan deitu. Behin eta berriz ageri da hilketen tokian, hiltzaileak berariaz ezarri
|
ditu
bere biktimen inguruan eta ez dira hilketak gauzatzeko nahitaezkoak. Gidaliburuen arabera horixe da sinadura ren definizioa.
|
|
2022
|
|
|
Gure buruak hurbiltzen
|
ditu
bere bular banatara, zeinak albornozetik kanpora agerian baititu; eta titiburu arrosak miazkatzen dizkiogu, erabat gogortuak ordurako. Neskameak albornozpean sartzen ditu eskuak eta hankartea igurzten du.
|