|
2004
|
|
|
eskaini zion Sabino poetari Euzkadi aldizkariko 4 zenbakian, l905eko urrian (90). Besté zenbaitek izen hori ukatu egingo
|
diote
. Ezin esango da, halere, ge nero horretan ere bere aztama utzi ez zuenik.
|
|
|
bikaina, alegia den bitartean, Arzakentzat poesiak ez baitu gizateria eta Jain koa beste aberririk, honentzat berez baita ederra, gizakiarentzat askatasun bi de. Aranaren ustez, ordea, biek gehiegizko garrantzia ematen
|
diote
poesiari. Aranak bazekien literaturak kasu honetan poesiak Euskal Herriko tradizio fueristan bere garrantzia izan zuela herri kontzientziaren garapenean, Iparral deko zein Hegoaldeko Lore Jokoak hurbiletik ezagutzen zituelako; baina be re baitan konbikzio abertzalea elementu politikoa euskaltzalearen elemen tu kulturalaren gainetik ezarria zeukanez gero, literaturari orokorrean ez bide zion ematen haiek ematen zioten adinako garrantzia.
|
|
|
horien artean Arbelbide, Darricarrere, Broussain, Daranatz, Lassalle eta Hi riartek osatutakoak, eta, ondorioz, Hondarribiako Batzarrera ez direla joango jakinarazten
|
diote
Adema lehendakariari (139). Nolanahi ere, Batzorde Zuzen
|
|
|
). Biek, bada, gauza bera
|
diote
: Sabinoren lanetan ere oinarrituta egin zela, alegia.
|
|
|
Kanpionek badaki nortzuekin ari den teke mekean. Aranaren eskola euskaralogikoaren arrakasta funtsean berak sortutako Alderdiari zor zitzaiola esaten baitzen han eta hemen, haren euskalaritza arrazoi zientifikoetan baino gehiago politikoe tan oinarritzen zela, alegia, aranazale hauek beren maisuaren euskarari buruz ko iritzi nagusiak gizarteratzeari gogor ekingo
|
diote
, abertzaletasuna eta eus kaletasuna elkarri lotuz.
|
|
|
Baina behetitzen batere arrazoirik gabe. Kan pionen ustez, herriek beren izena beraiei dagokien ezaugarri berezi batetik hartzen dute eta belaunez belaun eusten
|
diote
, nahiz elementu bereizgarri hori ez bat etorri adierazten duen errealitatearekin. lngalaterrari, adibidez, «anglo en lurra» izatetik datorkio izen hori, orobat, «frankoena» izatetik Frantziari, nahiz horien hizkuntzatik frantsesak ez dituen ehun hitz baino gehiago hartu. Nafarroa, era berean, Euskal Herriko beste herri gehienen antzera, hitz topo grafiko bat da, horixe soilki, etimologiaren aldetik honela zatitzen dena:
|
|
|
«Figura genial y única, del Maestro de los maestros en ese y en todos los as pectos de nuestro resurgimiento nacional» (195). Eta hau esatean, Euzkerea koek
|
diote
ez direla elkartuko sekula santan Sabino Aranaren eskola ezezten dutenekin, berdin hauek jeltzaleak badira ere (196). Maisuaren pentsamendua zuzen interpretatzen duten bakarrak beraiek direla uste baitute, haren izena
|
|
|
Egun kari honetako batzuk maisuaren izena gutxiesten ari zirelakoan zeuden Euzkerea koak eta horregatik kexatu ziren hango zuzendaritzaren aurrean (208). Une horretan Euzkadi-ko «Euzkel atala» saileko arduraduna Orixe bai tzen, Kirikiñoren lekukoa hartu zuena, hain zuzen, honek bere sailetik Errole gi lankidea arrazoi ez linguistikoengatik isilarazi zutela idatzi zuelako (209), antisabinisten buruzagi deklaratu zuten eta, harrezkero, gerra pertsonala egin go
|
diote
. Jarraian adierazia dator arrazoia:
|
|
|
2.2.2 Euzkerea koen Orixerenganako zapuzkeria lehenagotik zetorrena zen, genitiboko «aren» eta «bere» erakusle eta izenordainen inguruan sor tzen den eztabaidan (212) zehazten dena. Aranazaleek Orixeri aurpegiratzen
|
diote
, besteak beste, «bera» formaren jatorrian «beu» forma aurkitzen dela esaten lehena Sabino Arana izanda (213), zergatik saiatzen den hari meritu ak kentzen. Orixerentzat kontua ez da meritua ematea ala ez ematea, dago kionean dagokiona ematea baizik.
|
|
|
Ez inoren esanean, arrazoiaren sendotasunean baizik oinarritu nahiko lukeen Orixeren aburu desmifikatzaile honi honako beste sententzia honekin ematen
|
diote
bukaera Euzkerea koek eskuartean darabilten eztabaida honi:
|
|
|
Euskaltzaindiko Euskera agerkariko ar tikulu batean, bat, aditz faktibiboen aurrizkia ez ir, Sabinok esan bezala, bai zik ra dela sostengatzen duelako; bi, prozedura desegokia iruditzen zaiolako bataio izenak generoaren eredura euskalduntzea, horrela jokatzean, Marte (Marta) eta Lazar (Lazaro) bezalako anakronismoak sortuz; hiru, Abandoko ak asmatutako hainbat hitz gaitzesten dituelako, hala nola guren, deun, done, eresi, semakar (unigénito), ikurton (sacramento), zorun (felicidad), bitxain, ingi (papel), ingurri (cuartilla), eta gisakoak. Aranaren eskolakoek erantzuten
|
diote
esanez, objekzioak edo zuzenketak Euskaltzaindiko buruarengandik eto rri arren, haren euskalari ekarria gero eta zientifikoago, argiago eta sendoago tzat daukatela. Azkuek, haren zenbait iritzi arbuiatzean, arrazoirik gabe eta
|
|
|
aldeko euskalkietan, bi hitz erabili zituela, bata irakaslari irakasle profesiona la izendatzeko, eta irakasle, pedagogo profesionala ez den maisua izendatze ko. Bi hitz horiek, Pierre Lhanderen hiztegian oharrarazten den bezala, Harri et kalonjea 1878an egiten hasitako eskuizkribuzko hiztegian baitatoz, litekeena da Arana Goiriren lanak ezagutzea eta hortik hartuak izatea. Odolkiak ordai netan izaten direnez, Oxobiren esaera honekin ematen
|
diote
bukaera beren orri biko idazkiari:
|