|
2008
|
|
|
Kirmen Uriberen Bilbao New York Bilbao nobelaren idazketaren amaieraren kronika da hau, baina antzekoak lirateke Durangoko Azokan izango diren liburu berri askoren amaieren kronikak. Obrak gogoa bahitu egiten
|
dio
idazleari, gero eta indar handiagoz, obsesio bilakatu arte. Baina ia beti amaiera iristen da, idazleak menpean hartzen du edo hala uste du bederen obsesio bihurtua zaion obra hori.
|
|
|
Horren lekuko dira niretzat liburuaren bigarren zatian harira etorri gabe kontatzen diren hiru istorioak, protagonistarengan, harridura iraunkorra uzteko adinako indarra dutenak?. Istorio horietan irakurleari hunkitzeko agintzen
|
dio
idazleak, amaierako klimax bortitzerako prestatu eta aldi berean, neurriz hunkitu dadin, eta badirudi istorio nagusiarekiko hari narratiboak zaindu gabe uzteak ez duela ardurarik. Aitona eta bilobaren arteko harreman estuaren adierazle den elkarrizketa luzearen pasartean ere hainbat kontakizun bortxatuegiak iruditu zaizkit, akaso apurtzaile suertatzeko idatzita egon arren, nekez imajinatzen ditudalako pertsonaia horiek bizitzaz, gero maitasunaz, bat batean sexuaz, eta gehienbat heriotzarekin bizitzen ikasi beharrari buruz horrela hitz egiten.
|
|
|
Jendearentzat friboloa eta inmorala izan daitekeela ere gaineratu du. Amaieran, tragediari «traizio» egiten
|
dio
idazleak.
|
|
2009
|
|
|
Saria pozik jaso du, baina baita zalantza batzuekin ere: Testua idatzi orduko, konturatzen da idazlea testu horrek ihes egiten diola eskuetatik, idazle egingo duen testu hori amaitu duen unean uzten
|
dio
idazle izateari. Idazlea ez da idazle ez aurretik eta ez ondoren, baizik eta idazten duen unean.
|
|
|
Pertsonaia nagusia saregilea izateak lagundu
|
dio
idazleari zeregin horretan: Protagonista bezala eskolagabeak izanagatik ere, oso ohituak baitaude gertaerak kontatzen eta elkarri esaten.
|
|
|
Pertsonaiek baitute garrantzirik handiena. Bakoitzak, gainera, gai bati baino gehiagori bide emateko balio izan
|
dio
idazleari: Teresak, gai sozialei; Martinak, giza harremanen arazoei; eta Eulalik, berriz, barne gogoetei.
|
|
|
Arratsaldeko argiarekin denak goxo goxo jarri eta kito?. Hau da, bere benetako lana, bere konplexutasuna ahaztuko ez duen Laboaren figuraren alde egin behar dela
|
dio
idazleak. –Arestiren heriotzaren ondoren gertatu bezala, zutik eustea dagokigu bere kontradikzioetan, bere tentsioetan?.
|
|
|
Gaztelaniara itzuli behar zen, eta ondoren, bidea egin. Gaur egun bestela dela
|
dio
idazleak: Euskaratik italierara, ingelesera edo beste batzuetara itzultzen dira liburuak.
|
|
2010
|
|
|
Por cuenta propioa argitaratu berri du Rafael Chirbesek, literaturaren inguruko artikulu bilduma. Literatura eguneroko zerbait da, hitza ere egunerokoa den heinean,
|
dio
idazleak.
|
|
2011
|
|
|
Hala dio Aritz Gorrotxategiren Harriaz beste (Erein) lan berriko lehen poemak. Egungo kezkei erantzunak bilatzean, klasikoen hariari heldu
|
dio
idazleak, eta harekin josi du bere diskurtso poetikoa obra berrian. Anjel Lertxundi idazleak lagunduta aurkeztu du Gorrotxategik (Donostia, 1975) hirugarren poesia liburua.Aresti baino lehenagotik ere harriak euskal poetikan «sekulako pisua» duela eta izan duela gogorarazi du Lertxundik.
|
|
|
Jimenez gehien harritu duen kontua da Euskal Herriko musikari erdaldunek euskarazko musikaz duten ezagutza. «Mikel Erentxun batek Laboa aipatzea, adibidez»,
|
dio
idazleak. Horrek aurreiritzi asko ezabatzeko balio duela uste du.
|
|
2013
|
|
|
Liburuen berezko lekua komuna delakoan dago Lanbas, eta apalategia jarri nahi du bere etxekoan. Jon Alonsok, berriz, honako hau
|
dio
Idazleei galdezka liburu kolektiboan (EHU, 2012): «Benetan inporta duena da liburuak dagokien tokian edukitzea:
|
|
2014
|
|
|
Bere adiskideari parrandaren berri kontatzen zion bitartean egiten ditu saiakera guztiak. «Teknikariak lasai asko esan zidan posta elektronikoaren helbideak, nire dokumentu pertsonalak eta azken urteetan idatzitakoak galdu nituela»,
|
dio
idazleak. Fikzioan euskal literaturan Ramon Saizarbitoriaren Rossettiren obsesioa eleberriak tratatu du galeraren gaia.
|
|
|
«Marra bat» marrazten du pertsonaiak bere baitan, Kamioren irudiko, eta hortxe dago deman; gezurraren eta egiaren arteko orekariaren soka estuegian. «Hiru istorioetan, irakurlearen barrenak astindu nahi izan ditut»,
|
dio
idazleak. Eta erraiak mugitzeko saio horretan txirikordatu ditu 184 orrialdeak.
|
|
2016
|
|
|
Luther Kingen diskurtsotik ere sartu ditu hainbat esaldi: «Ez daukagu atzera egiterik», eta «ez gara aurrera bakarturik joango, elkarrekin baizik».Erronka handietako bat «pertsonalismoaren problema» zela
|
dio
idazleak, eta, horregatik, bi polo uztartzeko lana egin behar izan dutela: «Pertsonalitatea, aurpegi batzuk ematea, eta gero egoera hain zabaldua izatea».
|
|
2018
|
|
|
Gure hizkera literarioa aberasteko eta sendotzeko modu bakarra hori da: hizkera diferenteak erabili ahal izatea»,
|
dio
idazle nafarrak.Euskararen kasuan, zailagoa gerta liteke horrelako hizkera bat birsortzea, ez baitago ezarritako eredu bat. «Beharbada, herri normaldua bagina, bestelako bide bati segituko zion estandarraren eraikuntzak, eta bestelakoa litzateke emaitza», dio Urmenetak.
|
|
2021
|
|
|
Mendigurenek aipatutako alde horri heldu
|
dio
idazleak ere. Erantsi du beti uste izan duela pertsonak bere baitan beste pertsona asko daramatzala, kontrajarriak askotan, eta iradoki du bere baitako horien artean ez direla berdinak prosa eta poesia idazten dutenak; «aldarte» ezberdina eskatzen diolako bakoitzak.
|
|
|
«Bizi esperientzia horietan ere mina dagoelako», azaldu du; «baina iruditzen zait minean ere edertasuna dagoela, eta nik uste dut, oraingoan, nire beste liburuetan baino argitasun gehiago dagoela». Liburuan kontatzen dituen gaiak orokorrean isil antzean joan ohi direla
|
dio
idazleak, eta min horiei «altaboza» jartzea da bere asmoa, azaldu duenez. «Emakumeen aurkako beste bortizkeria bat gehiago da isiltasun hori».
|
|
|
Asko dago erreportajetik; mestizaje tankerako estilo bat erakusten du». Eguneroko bizimoduari «etekin literarioa» ateratzen asmatu izana ere txalotu
|
dio
idazleak idazleari, hori delakoan «lan artistikoetan» nekezena: «Egunerokotasunean ezkutatzen dena nabarmentzea da errealismoaren dohaina.
|
|
2022
|
|
|
Elkarrizketan, Derrida filosofoaren ideia bati heltzen
|
dio
idazleak; orainaldia ulertzeko mamuak galdekatu beharra defendatzen du. Izan da idazketarako motorra zuretzat ere?
|
|
|
Tragedia gertatuko da, Jakes neba ehiztariaren zakurrek hilen baitute», kontatu du Mungiak. «Ezaguna» den kondaira horri bere ukitua eman
|
dio
idazleak: «Nerabezarotik gaztarorako pausoa bezala ikusi dut oreina bilakatze hori.
|
|
|
Baina nahita bilatutakoa da absentzia hori, esaterako, Amek ez dute nobelan; azaldu duenez, ama bihurtu ostean sexuari uko egin samarra dagoen pertsonaia bat deskribatu nahi izan baitzuen kasu horretan. Eta Atertu arte itxaron nobelan egon badaude pasarte batzuk, baina halako «gutxi» idatzi dituela
|
dio
idazleak. Ez berak, eta, orokorrean, ezta idazle gehientsuenek ere, dioenez.
|
|
|
Biharko errezitalekoa lan «libreagoa» izango dela
|
dio
idazleak. «Poesia asko hurreratzen da arte figuratiboetara.
|
|
|
Hirugarren pertsona erabiliagatik, umearen ikuspegira lerratzen da autorea, eta efektu indargarria du horrek, umearen inozentzia egoeraren larritasunari kontrajartzen zaiolako. Ondoren heltzen
|
dio
idazleak istorioari berari, irakurlea Donapaleu sorterriko etxetik —han gertatu baitzen erasoa— Baionara eramanez. Hirian laster zerbaitek barnean krak egingo dio Lideri eta harrezkero ihesbideen bila ariko da, bere burua aurkitu ezinik.
|
|
|
Lideren izaera hautsiari ondo lotzen zaio hautua. Jario trinko eta jarraituak ekar zezakeen gerruntzea saihesteaz batera, elipsien bidez irakurleari piezak lotzeko aukera ematen
|
dio
idazleak. Era berean, antolamendu formalak berresten du, nire irudiko, autoreak behin betiko tesirik ez plazaratzeko duen asmoa.
|
|
2023
|
|
|
Baieztapen hori ulertzeko, testuingurua azaldu behar da. «Bake prozesuaren hastapena Txillarre izan zen, eta, hor, Jesus Egiguren zegoen Alderdi Sozialistako ordezkari gisa»,
|
dio
idazleak. Genevan eta Oslon, ETAko ordezkariekin, hura ibili zen bakarrik; hori gertatu bitartean, baina, Ares PSE EEeko antolakuntza idazkaria zen, «Ramon Jauregi eta Nicolas Redondo Terrerosen garaietatik ere hura baitzegoen alderdiaren tripetan», gogoratu du.
|
|
|
Baina, esango nuke bere literaturaren garrantzia ez dagokiola autofikzioa egiteari (bakarrik), ezpada hautu estetiko horren helburuari. Izan ere, intimoa eta pribatua baliatuz, kolektiboari dei egiten
|
dio
idazleak bere testuetan, norberaren memoriatik besteen memoriak eraikitzen ditu eta intimitatearen dimentsio politikoa aldarrikatzen. Nire ustez, Emakume bat obraren erakargarritasuna ere (literarioki hitz eginda) hautu eta perspektiba horretan datza.
|
|
|
Atariko gisa, bestalde, ekainaren 20an, Zarauzko Udalak kultur merezimenduaren domina emango
|
dio
idazleari. 18:30ean izango da ekitaldia, eta Uxue Alberdik eta Jexuxmai Lopategik ere hartuko dute parte.
|
|
|
Narratzailearen eta irakurlearen artean eraikitzen den harreman joko horrekin, ipuin luze batek izan dezakeen egituraren traza ematen
|
dio
idazleak liburuari. Marinel zaharraren kontakizunak deskribapen poetikoak eta hausnarketa pertsonalak eransten dizkio kontakizunari.
|
|
|
Honenbestez, zientzia fikzioaren lehendabiziko printzipioari jarraitzen
|
dio
idazleak. Hala ere, hautu espazial tenporalak istorioak eraikitzerakoan indar gutxi duela azpimarratu behar da.
|