|
2008
|
|
|
adierazten dutenak(, action?
|
dio
berak): keta, kunde, kun > tza, men/ mendu/ pen, te, tza> eta tze;, ondorioa?
|
|
|
Horra hor andreak ematen dituen arra zoiak gizonezkoak maitasun mundutarraz gozatzera gonbidatzen duenean: hala
|
dio
bere ahotsa zuzenean jasotzen duten lau kopletan. Lau kopla hauen forma dramatikoa, maitasun mundutarraz gozatu?
|
|
|
1 Zaharra behintzat bada esaera hori, baina agian jatorriz ez da italiarra. Joachim du Bellay k, adibidez, hauxe
|
dio
bere La> deffence> et> illustration> de> la> langue> françoyse> liburuan: –Mais> que> diray ie> d, aucuns, > vrayement> mieux> > d, estre> appellés> Traditeurs, > que> Traducteurs?? > `Eta zer erran dezaket itzultzaile ez baina traidore deituak izatea gehiago merezi duten zenbaitez??
|
|
|
eskualduna, > eta Parise35 esan eta idazten dituzte, hegoaldekook eskuarki tradizio historikoari diogun errespe tuari horrenbeste jaramonik egiteke, onomastikan eta toponimian maiz irizpi de kontrajarriak agertuz36 Horrek, noski, berezkotasun eta bizitasun kutsu estimagarria ematen
|
dio
bertako prosari, elkarrizketetan, adibidez, ondo kon tuan izatekoa?, baina, aldi berean, aspaldian Villasantek deitoratu zuenez, urruntze horrek hegoaldekoekiko lotura hausten du, eta hemengo jendeari hango testuak ulertzea nabarmenki zailtzen37.
|
|
2009
|
|
|
Euskaltzaindiaren araudiak hau
|
dio
bere 6.a puntuan:
|
|
|
1 Lau Probintzietako Diputazioen tradizioa Kontseilu Nagusiak bere gain hartzen duelarik eta Estatuak Euskaltzaindia eta honen helburu eta funtzioak onartzen dituela ikusirik, Gorporazio agurgarri hau Euskal Herri mailan organo ofizialtzat hartzea erabakitzen du euskara landu, zehaztu eta batzeko arazoetarako; bidenabar, Kontseiluak Euskaltzaindiari laguntza eskatzen
|
dio
bere zereginak ahal denik ondoena betetzeko.
|
|
|
Hiztegi Batuko formak erabakitzeko, hainbat datu bildu izan ditu Hiztegi Batuko lantaldeak urte luzeetan zehar: aztertu beharreko formak, horien erabilera tradizioan eta gaur egun, alegia, zer idazlek, zer euskalkitan, zer motatako testutan, zer testuingurutan, zenbateko maiztasunez erabili izan diren, hiztegi eta entziklopedietan agertu diren, etab. Hainbat iritzi emaileri iritsarazi izan
|
dio
bere garaian proposatuko lukeen forma, eta hori aztertu ondoren, eta jasotako erantzunak kontuan hartuz, Euskara Batuko batzordeari eta azkenik Osoko Bilkurari aurkeztu izan dizkio hilero hilero lan horren emaitzak, Hiztegi Batuaren erabakiak hartzeko garaian Osoko Bilkurak eskura izan zezan informazio aberasgarri eta esanguratsu hori. Horietan harturiko erabakiak ere gordeta daude.
|
|
2010
|
|
|
Zuc, guizon ezcondua, bigarren lecuan eguin bear dezuna da... Guizonac irugarren lecuan opa bear
|
dio
bere emazteari...
|
|
|
[IV 105] Ibilli>, zeren Jaungoicoac quendu zuan, dio Escritura Santac, Patriarca aren gañean itzeguiten duanean(): Ni naiz testigu
|
dio
berac. (C 321)
|
|
|
[IV 159] Asmo au guciz ederqui aditzera ematen digu S. Pauloc, orain esatera noan eran. Gogora ecarri cituan Apostolu Santuac Jesus maitagarriac guri onguinaiez eguin cituan gauzac(...) Eta galdetzen
|
dio
bere biotzari: norc galerazoco digu Jesus maitagarria amatzea, eta servitzea?
|
|
|
65 Han hemengo hainbat inkesta soziologiko oker ez badago, gogo hori izan dute euskaldun gehienek eta halatsu ikusi izan du kontua bertako erdaldun askok: horietariko askok ere euskalduntze xedeaerantsi nahi izan
|
dio
bere seme alaben eskola agendari. EAEko biztanleen %25 bakarrik izanik ere euskaldun, ondotxoz gehiago izan dira mende laurden honetan beren seme alabentzat irakaskuntza elebiduna nahi izan duten gurasoak:
|
|
|
1978ko Espainiako Konstituzioak ofizialtasun statusa aitortzen die gaztelaniaz aparteko beste hizkuntzei, zeini bere lurraldean (3 artikulua, 2 eta 3 pasarteak). Horretan oinarrituz, Euskal Autonomia Estatutuak zera
|
dio
bere seigarren artikuluan: 1.Euskara, Euskal herriaren berezko hizkuntza, gaztelaniarekin batean hizkuntza ofiziala izango da Euskadin.
|
|
|
Euskal Autonomia Estatutuak zera
|
dio
bere seigarren artikuluan: Autonomia Erkidegoaren amankomuneko Erakundeek, leku batetik besterako desberdintasun soziolinguistikoak kontuan izanik, hizkuntza bien erabilera garantizatuko dutela, beren izaera ofiziala arautuz eta beren ezaguera ziurtatzeko behar diren neurri guztiak hartuz eta bideratuz.
|
|
|
Kontsumo ohitura horiek aldatzen ez badira, berriz, gero eta jigante bakartiaren itxura handiagoa hartuko du euskarazko irakaskuntzak. Galdetu ere egingo
|
dio
bere buruari, batek baino gehiagok: zertarako hainbat esfortzu eta hainbat neke, saio osoak gero ondorio praktikorik izan behar ez badu gizarte bizitzan.
|
|
|
Haren esanetan, galdera hori, herri izan nahi duen herri orok? egiten
|
dio
bere buruari. –Hau da,, zer da talde gisa, kolektibo gisa, herri gisa, belaunaldi batetik bestera transmititu behar duguna??
|
|
2012
|
|
|
– . Zein dut horretarako biderik erosoena eta, horrela esan badaiteke, dotoreena??, galdetzen
|
dio
bere buruari aurreratzean bizilagunik gabe,, txoria airean bezala?, bizi nahi duen senar gizarajoak. (LIB: 128).
|
|
2013
|
|
|
Bainan erlisionea, bereaz bera, ez da gerla piztale; kontrarat. Bakarrik herriaren amodioa da, herriko zuzenen zaintzeko karra ba sustatzen du, azkartzen bihotzean, bizi atchikitzen; soldadoari altchatzen dio bihotza erlisioneak; erakasten
|
dio
bere eginbidea; gogoan ezartzen: eginbidetan den handienari, herriaren begiratzekoari ez diola behar egin uko.
|
|
|
Bakarrik herriaren amodioa da, herriko zuzenen zaintzeko karra ba sustatzen du, azkartzen bihotzean, bizi atchikitzen; soldadoari altchatzen dio bihotza erlisioneak; erakasten
|
dio
bere eginbidea; gogoan ezartzen: eginbidetan den handienari, herriaren begiratzekoari ez diola behar egin uko.
|
|
2014
|
|
|
Arestik hartzailea aukeratuta dauka eta hau gogoan hartuz eki ten
|
dio
bere lantegiari. Herriarengana iristea ahalbidetuko dion moduez baliatzea ezinbesteko du.
|
|
|
artistak oso ondo daki zer nahi duen, badaki zertan ari den. Asmo bat du, eta asmo hori gauzatzeari eskaintzen
|
dio
bere ahalegin guztia. Halaxe Arestik.
|
|
|
Harago doa nortasun hori: Gabriel Arestiren moduko idazle ba tek edozer, edonoiz eta edozelan egiteko baimena ematen
|
dio
bere buruari.
|
|
2016
|
|
|
Hauxe
|
dio
bere arreba Otsandari jauregian gelditua, haren senarra preso gelditu delarik. Harritzen da laguna bakarrik utzi baitu presondegian:
|
|
|
Mahometarren papera Nafarroan aipatzen zaigu, berantago eta apaizaren bitartez Urko hiltzera eramanen duten unean apaizak oroitarazten
|
dio
bera giristinoa dela eta Karlomagno giristinoen defentsan ari dela borrokan, ondorioz Urkok lagundu behar lukeela eta horrela bere burua salbatuko lukeela.
|
|
|
Gazte zelarik etorri zitzaion idazteko zaletasuna Piarres Larzabali. Piarres Laffittek 1963an Euskaltzaindian sartzeko egin zion ongietorrian, hamabost urte zituela
|
dio
bere lehen olerkia idatzi eta publikatu ziolarik. Aita Andiazabalek aurkitu ditu Larzabalek idatzitako lehen bertsoak, Piarres Lafitteren paperetan.
|
|
2017
|
|
|
Europako erakundeek aitortza hori egitera bultzatzen dute: be rrikitan, Europako Kontseiluak ere bere aldetik Espainiar Estatuari gomendatu
|
dio
bere tokiko hizkuntzen garapenaren alde lan egitea, tokiko hizkuntzei estatus ofi ziala eskainiz auzoko Autonomia Erkidegoetan ere, adibidez euskarari Nafarroako
|
|
2019
|
|
|
Miren Etxepare bere paperak jasotzen hasi da, eta ikasleak aretotik kanpora irteten, bat izan ezik, trajez eta gorbataz jantzitako planta oneko gizon biboteduna, hura Miren Etxeparerengana hurreratu baita, zerbait esan nahi diola eta. Orduan, planta oneko gizon bibotedunak kontatu
|
dio
bera ere, Broussain E19 eta Oleaga E bezala, androidea dela,, baina beste mota batekoa, sofistikatuagoa?. Hirurak omen dira beste planeta batetik etorriak.
|
|
|
Barne Jardunaldietakoa da, bere balioa duena, baina egitasmoen lan-taldeekin kidekatu duguna. [?] Egun Euskaltzaindiak eskaini behar
|
dio
bere lana gizarteari. Horretarako egin behar ditu lan batzuk, euskararen herrialde guztiak kontuan hartuta, nekez egin daitezkeenak beste leku batean.
|
|
2020
|
|
|
306" Nork ez du Eñaut Etxamendi kantu ontzale eta kantari ospetsua ezagutzen? Haren emankizun eta diskoak aski famatuak dira"
|
dio
bere iruzkinean, Piarres Lafittek. Ikus:
|
|
2021
|
|
|
Nola dio bada honek, Zerutik jautsi naiz? (Leizarraga); Nolatan
|
dio
beraz horrek zerutik jautsia dela? (Haraneder); Nolaz dio beraz horrek:
|
|
|
(Leizarraga); Nolatan dio beraz horrek zerutik jautsia dela? (Haraneder); Nolaz
|
dio
beraz horrek: Zerutik jautsi naiz ni?
|
|
|
Hunek ninduen errabiarazten, den gauzarik argiena ukatuko baitzautzun (Lafitte). Adibide horretan, kataforikoa da hunek erakuslea; ondotik datorren baitperpausak ematen
|
dio
bere esanahia( (e) la perpausetan ager daitezke horrelako aurrekariak § 30.6.2.1i). Baitperpausaren erabilera hori aurkituko dugu, halaber, zenbait esapidetan —damurik, beharrik... — hiztunak damua, poza edo haserrea adierazten duenean:
|
|
|
Itsatsi partizipioa neutroa da hor aspektuari dagokionez, hau da, markatu gabea. Lehen perpauseko birrintzen ek ‘luzatzen’
|
dio
bere ezaugarria eta horri esker berreskuratzen dugu isilpeko aditza: (itsas) ten.
|
|
|
Arotzak erran
|
dio
bere andreari:
|
|
|
Maite, horren bila joan duzu!". Hori esaten
|
dio
bere buruari. Bada, hor hitanoa erabiliz gero, noka aukeratuko luke:
|
|
|
13.8.2f Arruntean, aurrekaria maila goragoko tokian dago perpausean, subjektuaren lekuan, gehienetan, dela agerian (Jonek gezurra esan
|
dio
bere buruari), dela sakonean (Joni ikusi dut [Joni bere buruarekin solasean]). Esandakoaren arabera ez luke tokirik X en buruak ergatiboan, ergatiboa izanik perpaus egituran maila gorenean dagoen sintagma, ez bailuke izanen tokirik erreferentziarik" gorago" aurkitzeko.
|
|
|
(Uriarte); Ze ederra den erlijio katolikoa, ze pozgarria handik datorkigun sinistea (Arrese Beitia); Ze ederra gorputzez, ederrago ariman,[...] (Lizarraga); A, ze ederra zaren! Beste batzuetan dei egiten
|
dio
bere esposa laztana, bere usoa, bere bakarra (J. M. Zabala).
|
|
|
Baina en menderagailua ere har dezake IS baten azpiko perpaus osagarriak: Ezetz esan
|
dio
bere diru guztia galduko duen beldurragatik. Gutxiagotan, baina adjektiboa edo graduatzailea ere izan daiteke gobernatzaile:
|
|
|
" A veces tiene otro matiz distinto, como en euria badagi bere por si lloviera (Micoleta, 25)". Lafittek ere halako zerbait
|
dio
bere gramatikan (1944: § 889):
|
|
2023
|
|
|
Egoera horretatik ateratzeko, senarrak tranpa egiten dio andreari eta emaztea putzu batean erortzen da. Salbatua izateko, putzutik ateratzen badu, andreak senarrari agintzen
|
dio
bera izanen dela etxeko nagusia. Antzerki komikoak, sinpleak, emazteak forma ezkorrean margotzen zituztenak izaten ziren askotan.
|