|
2006
|
|
|
1) UPV/EHU ageri da paradoxa handienak dituen unibertsitate arrunt modura: baldintza onenak izanik (publikoa delako, gizartean adostua dagoelako, handiena eta zabalduena delako, eta abar), modu eta neurri kaskarrenean erantzuten
|
dio
bere testuinguru sozialean (euskal testuinguruan) ematen den aztergai berezi handieneko bati: bi hizkuntzen arteko ukipenaren aztergaia, hain zuzen, soziolinguistika eta antzeko arloak (psikolinguistika, hizkuntzaren gizarte psikologia, hizkuntzaren psikopedagogia, „.) landuz.
|
|
2007
|
|
|
Gaztelania eta ingelesa dira kultura menderatzaile biren adierazpideak, eta bakoitzak eragiten
|
dio
berarekin edo beraren ondoan bizi den kulturari, eta, horren ondorioz, azken honen hizkuntzari. Halandaze, egin diezaiogun itaun hau geure buruari:
|
|
2009
|
|
|
Txillardegiren gutunean bada beste puntu bat, gaurko egunetik begiratuta deigarria gertatzen zaiguna, eta" Euskaltzaleen gutxietsimiña" izeneko ataltxoan datorrena (247 or.)."... asieran beiak eta baserriak ba ziran euskeraren gai bakarra, Garai bateko nekazaritzako gaiak alde batera utzita, Mekanika Ondulatoria ta ‘Filosofia’ren aldera jo dugu gaur",
|
dio
berak; eta mutur batetik bestera joatea irizten dio horri, eta oreka eskatzen du," ziturik ez dakarten alegiñetan" denbora galdu gabe.
|
|
|
Jainkoaren Zerbitzariaren etorrera iragartzen du profetak testu biblikoan, eta horren jokabide" malgua" deskribatzen du. Luma ere adierazten du latinezko" calamus" hitzak; irudi luke, beraz, idazle gaztea, kainabera bezala hainbat kritikarik astindua, defenGarai bateko nekazaritzako gaiak alde batera utzita, Mekanika Ondulatoria ta ‘Filosofia’ren aldera jo dugu gaur",
|
dio
berak; eta mutur batetik bestera joatea irizten dio horri, eta oreka eskatzen du.
|
|
|
• Enpresarekin adostuta, ikasturtean bete daitekeen lanari lotutako erabilera helburua jarriko
|
dio
bere buruari.
|
|
2010
|
|
|
2 galizierak gutxienekoaren azpitik eusten
|
dio
bere erabilerari oso zabaldua zen topikoaren arabera, galiziera lehen mailako ahozko komunitatearen erabilerarako baino ez zen egokia (familia, herrikoak, eta abar). gaztelania, ordea, hizkuntza zen, galizian bertan indar handia hartu zuten kanpoko botereek eta galizian asimilatuak zeuden komunikabideen botereek hala nahi zutelako. zorionez, joera horiek nabarmen aldatu dira azken hamarkadetan, e... %5, 14 Coruñan edo %6, 29 Vigon. baina, adin tarte berean, ahozko ulermenari dagozkion ehunekoak oso altuak dira:
|
|
2011
|
|
|
Aspaldikoak dira euskaltzaindiaren ahaleginak euskararen erabilera dela eta. Sortzez, urte hartatik bertatik datozkio euskaren akademiari euskararen ikerkuntza eta jagote lanak, Iker eta Jagon sailen barruan. hasierako horri eutsi
|
dio
bere historia luzean euskaltzaindiak eta bitzuotan nabarmendu da euskalgintzaren alorrean. egun, hala ere, euskaltzaindiak Jagon sailarekin daukan konpromisoa are agerikoagoa da, argi baitago hizkuntza politika baten eragileak, administrazio publikoak ez ezik, gizartean ari diren erakundeek ere izan behar dutela eta euskararen kasuan, euskaltzaindiak duela horretarako ardura, erakunde aholku emai...
|
|
|
BiDErAgArriTASunAz y zera
|
dio
bere idazlanean zalbidek: " Adostasun terminologikoak ez dizkigu arazo guztiak konponduko:
|
|
|
Aspaldi10 erakutsia du hori, bidenabar bada ere, karl w. deutsch ek. Mende erdi luzea pasa da ordutik eta, dakidala, inor gutxik egin
|
dio
bere baieztapenari aurre. Idatzizko jardunerako gai diren eta nazio hizkuntza gisa diharduten" orotarako mintzaira" europarren kopuruak gora egin du nabarmen:
|
|
2012
|
|
|
Belaunaldi desberdinetako subjektuek elkarri eragiten diote, haurrak ez dira helduengandik datozkien hizkuntza eraginen jasotzaile pasibo hutsak. ez da egokia transferentzia eta transmisioaren kontzeptuek beren baitan dakarten adiera bertikala eta norabide bakarrekoa, goitik beheitikoa. Adibidez, Itsasok
|
dio
bera euskalduntzen hasi zen garaian bere ilobak Baztan Ikastolan hasi zirela. orduan familiaren barneko hizkuntza erabilera aldatu zen bilobek euskara ekarri baitzuten aitatxi amatxien etxera: "... euskaraz haurrek bultzatzen dute" (Itsaso, 5 FG).
|
|
|
" zuk euskaraz hitz egiten duzu eta asko duzu irabazia". José Ignacio Esnaolak
|
dio
berak euskara jakingo balu bere bezero euskaldun guztiekin erabiliko lukeela," euskaldunen artean sortzen den enpatia ikusten dudalako, eta horrek asko laguntzen diolako pertsuasioari".
|
|
|
euskararen aldekoagoen artean, %80, 6k uste du euskal herritarren hizkuntza nagusia dela euskara; bai bainakoen %55ek uste du euskal herritarren hizkuntzetako bat dela euskara, ez nagusia; eta berdina uste du kritikoagoen artean %76, 7k. Aldekoagoen %97, 6k
|
dio
bere seme alabek euskara ikas dezaten ziurtatzeko dezente
|
|
2013
|
|
|
Elkarrizketa honetan parte hartzen dutenak ZU C 25 urteko emakumea, ZU A 43 urteko gizona eta ZU B Estatu Espainiarreko beste lurralde batetik etorri eta euskara 20 urte zituela ikasi duen 51 urteko gizona dira. ZUC k
|
dio
bera ez dela euskaldun zaharra, baina ez du bere burura euskaldun berritzat hartzen; bera euskalduna da, euskal hiztuna bere soiltasunean. Ostera, denek onartzen dute ZU A eta ZU B direla helduaroan ikasi dutelako euskaraz hitz egiten.
|
|
2015
|
|
|
Planteamendu honetatik familia agente aktibo bezala agertzen da, eta horrek potentzialitatea ematen
|
dio
bere guneetatik kanpo eragina izateko eta bestelako dinamikak ere indartzeko. Barrura begira ez ezik kanpora begira ere, ulertu daiteke familiaren zeregina.
|
|
2016
|
|
|
" Euskararen transmisioa eta gaitasuna, eta aurrera begirako erronkak" izenburupean euskararen bilakaeraren gogoetari bide ematen dio Iñaki Martinez de Lunak. Helburu bikoitzari heltzen
|
dio
bere idatzian. Batetik, euskararen transmisioa eta gaitasuna zenbatekoak eta nolakoak diren aztertu ditu, eta bestetik horien emaitzen balantzea burutu du.
|
|
|
Orain dela gutxira arte euskararen aski erabilera bizia ageri zuen hainbat eskualde389 atzerabide larrian ageri da. Hots, etxe auzo kale lantegi lagunarte sailean eta herrigiro zabalean bertako hiztun gehienen eguneroko hizketa ordu gehienak estaltzen dituen aurrez aurreko (zenbaitetan talde giroko) jardun xumean, euskararen eguneroko erabilera arruntean alegia, hizkera molde informal gatz piperduna ez da (maiztasun kopuruz eta mami bizitasunez) bere buruari eusten ari, edota nekez eusten
|
dio
bere buruari. Hizkuntzaren jardungune formal jasoetan egiten ari garen aurrerabide ukaezina ez da gai, jardungune informal intimoetako atzerabide hori frenatzeko.
|
|
2017
|
|
|
Beraz, hiztun honek euskal herritartzat dauka bere burua, euskal kulturaren eta nazioaren identitatea aitortzen
|
dio
bere buruari, baina ez da hizkuntzari dagokionean identitatea zehaztera ausartzen, euskara ez duelako ama hizkuntza (euskaraz ari bada ere).
|
|
|
Inspirazio iturri izan daitezke hizkuntza minorizatuen biziberritzearen antolaketarako. du baliabide ugari: euskalgintzak hori baimentzen ahal ote
|
dio
bere buruari, eta batez ere bere helburuei. Luxu hori badaukagu?
|
|
|
Herritarrek aukeratzen duten hizkuntzan zerbitzua emateko administrazioak duen derrigortasunaren ondorioz, berezko hizkuntza ezagutzeko beharra administrazioari ezartzen
|
dio
bere osotasunean, eta ez administrazio horren norbanako funtzionarioei.
|
|
|
...zkuntza modu orokorrean administraziorako sarbiderako meritu gisa eskatzea konstituzioaren aldekotzat onartu egin zen, administrazioak zerbitzu hizkuntza emateko duen derrigortasunean oinarrituta (2 oinarri Juridikoa). bigarrenik, herritarrek aukeratzen duten hizkuntzan zerbitzua emateko administrazioak duen derrigortasunaren ondorioz, berezko hizkuntza ezagutzeko beharra administrazioari ezartzen
|
dio
bere osotasunean, eta ez administrazio horren norbanako funtzionarioei (42 oinarri Juridikoa). eta hirugarrenik, epaiak ebazten du berezko hizkuntzaren ezagutza meritu bezala baloratzea oinarritzen dela berezko hizkuntza erabiltzeko herritarren eskubidea bermatzeko administrazioak duen betebeharrean, eta ez berezko hizkuntzak duen benetako ezarpenean (42 oinarri Juridikoa).
|
|
|
trebakuntza garaian %55, 2k, etxeko erosketak egiteko orduan %66, 6k eta haurren zaintza uneetan %81, 4k. baina, are gehiago, hiru esparruetan jende kopuru handiena biltzen duen tartea %75 bitarteko erabilera mailarena da: trebakuntzan %39, 7k
|
dio
beraren euskararen erabilera oso altua dela, etxeko erosketetan %36, 4k eta haurren zaintzan %44, 1ek (ia erdiak, alegia). azken kasu honetan, euskaraz ia inoiz egiten ez dutenen kopurua %1, 7koa baino ez da. hala eta guztiz ere, ez da ahaztu behar esparru batzuek lagin txikia dutela (haurren zaintzan n= 59 da, adibidez), eta honek datu horiek zuhurtziaz aztertzea eskatzen du.
|
|
2018
|
|
|
Oso ondo zeuden rolak markatuta, baita dena ondo kontrolatuta ere edozein galderaren aurrean. Txapak jendeari adore, indar eta motibazioa eman
|
dio
bere zereginari ekiteko. Horri esker, jendeak kontzientzia edo ardura handiagoa sumatzen zuen.
|
|
|
Eta behin oreka lortuz gero (hizkuntzaaraua esaterako mamituz gero) uzkur agertzen da aldaketen aurrean. Buru egiten
|
dio
bere iraupena kolokan jar dezakeen orori. Bere burua defenditzeko mekanismoak abiatzen ditu.
|
|
2021
|
|
|
Bigarrenik, Paul Bilbao Sarriak antzeko esparruan diharduen European Linguistic Equality Network (ELEN) erakundeari hurbilpena egiten
|
dio
bere artikuluan. ELEN en ere euskal elkarte eta erakundeen partaidetza handia dago eta, kasu honetan, ELEN en helburua hizkuntza gutxituen biziberritzean ari diren erakunde eta Gobernuz Kanpoko Erakundeen saretzea eta ekimenak abian jartzea da.
|
|
2023
|
|
|
Beraz, autodiagnostikoa ariketa integrala da, komunitateak bere hizkuntza galdu eta berreskuratzeko prozesuaren kontakizunetik eraikia, bere borroken esparruan. CRICek hauxe
|
dio
bere" Memoria Kolektiboa eta Jatorrizko Hizkuntzen Politika" dokumentuan (2021ean egina erakundearen 50 urteak zirela eta):
|