|
2001
|
|
|
Honek isilik irauten du bide osoan, nahiz eta gidaria elkarrizketa sortzen saiatzen den. Leku jakin batera helduta hala ere, kontuz orain, oihukatzen
|
dio
bat batean, hementxe hil nintzen ni, eta desagertu egiten da. Gidariak, orduan, istripua izaten du eta neskak esandako toki berean hiltzen da.
|
|
|
‘Eta zerk etorri behar zuen ba! ’ esan
|
dio
baten batek.
|
|
2003
|
|
|
Bere gaztetako adiskidearen nobela gainetik begiratu zuelarik sentimenduen anabasa bat iruditu zitzaion, eta emazteak bere iritzia galdetu zionean futbolean maiz erabiltzen zuen kontu batekin erantzun zion, nobelagile on batek, futbolari trebeak bezalaxe, bi begi behar dituela alegia: idazten ari den paragrafoari begiratu behar
|
dio
batekin, eta nobelaren osotasunari bestearekin, futbolari onak begi batekin hanketan duen baloiari eta bestearekin zelaian barreiaturik dagoen taldeari erreparatzen dion bezala.
|
|
2004
|
|
|
Eta gero leihoetara begira jartzen da, baina ez du esaten nori heldu zaizkion eskutitzak, ezpada alderantziz: begiratzen
|
dio
bati eta esaten dio" barrura!", eta beste bati eta berdin, eta horrela, leihoetan eskutitza dutenak geratzen diren arte. Orduan bota egiten die eskutitza leihora.
|
|
2005
|
|
|
Etxebarria parkean zuhaitzak apur bat zuhaitzago eta belarra zertxobait idor, baina hori ez da berria; umeen jolas parkeari behea aldatu diote, hondarra kenduz eta gorri koloreko gomazko zoru biguna ipiniz zabu eta ziri zirien azpian... Baina jende artean mugitzeak sortu
|
dio
batez ere sentsazio berezia. Hiripekoa hartzeko igogailuan sartu, pasabide luzea ibili atetxoetaraino, eskailerak jaitsi eta trenaren zain jesarrita dagoen jendeari begiratu dio.
|
|
2006
|
|
|
Erizain bi pasatu dira bere aurretik, hutsik dagoen gurpil aulkiari bultzaka hauetako bat. Hiru hildakori buruzko zerbait esan
|
dio
batak besteari sorbaldak altxatuz. Ezezko keinua egin dio besteak buruarekin eta airea bota du indarrez.
|
|
|
Garaiko kontalariek ere ez dakite zehatz mehatz nondik norakoa izan zen Karitatearen Ordenako predikari haren bizitzaren azken atala, eta are gutxiago fraidearekin joandako neskarena. " Huyó con dos malas hembras"
|
dio
batek frai Alfontsori buruz," con siete mozas" hurrengoak... Neskarik ez zitzaiola falta Alfontso Mellakoari, alegia, eta Maddalen haietako bat zela...
|
|
2008
|
|
|
Beharbada ikusiko zenituzten kateetatik zintzilik, inguruan txoriak, eta itsasgizonek seinalatu egiten ditiztek mareak arrastan daramatzala. . Zein da hori??,
|
dio
batek. –Horrako hori!
|
|
|
Lidiak negarrari eman
|
dio
bat batean. Negar zotinka jardun du minutu erdi batez edo.
|
|
2009
|
|
|
Madarikazioak, bedeinkazioak, leiendak, aztien kontuak, medikuenak, parapsikologoenak, nobelagileenak. Odola xurgatzen dutela
|
dio
batek, arima xurgatzen dutela besteak, eguzkiak hiltzen dituela hirugarrenak, argia berdin zaiela beste batek baina nahiago dutela iluna, berakatzak hiltzen dituela, ezerk ez dituela hiltzen, hilezkorrak direla, ez direla, era guztietako banpiroak daudela, horixe irakurriko dudana. Bitartean, Eliasen logelatik, luzaroan etxe honetan entzun ez den soinua aterako da, tik tak, letra mekanikoen taupada, tak tak tik, makina zaharrean.
|
|
|
–Ez al da egia ez genituela moda hauek onartuko geure garaian??
|
dio
batak. Eta besteak baietz esaten dio buruaz, begi bazterrez, martin oilasko?
|
|
|
Norberaren eskarmentuari eta intuizioari heldu behar
|
dio
batek ezinbestean.
|
|
|
Txutxu mutxuka ari dira bi atso, gona motzei buruz. " Ez al da egia ez genituela moda hauek onartuko geure garaian?"
|
dio
batak. Eta besteak baietz esaten dio buruaz, begi bazterrez" martin oilasko" bati erreparatzen dion bitartean, zeinak txerazko keinuak egiten baitizkio" mari oilanda" bati.
|
|
2010
|
|
|
Kanpora atera da emakumea. Haizearen freskurak halako dardarizo bat eragin
|
dio
bat batean, eta berokia janztea pasatu zaio burutik. Ez da barrura itzuli, hala ere:
|
|
2011
|
|
|
Ez duk mundutik at egon nahi, beraz? , bota
|
dio
bat batean, maleta txikia eskuetatik kendu eta eskaileretan gora lagundu dionak?. Hona etortzen diren gehienak bestela etorri ohi direla iruditzen zaidak, ba, niri, hiritik eta beren bizimoduetatik ihesi...
|
|
|
–Lantegia erosteko asmoa dugu orain?
|
dio
batak.
|
|
|
–Bihar lanera hoa? ?
|
dio
batek, eta arin doaz.
|
|
|
–Denbora ez dela pasatzen eta nahi duzuna aukera dezakezula gustatzen zait zineman?
|
dio
batak, besteak kartelerari so egiten diola?. Begira zein ederra den afixa hautsi horretako neska hori, esate baterako.
|
|
|
Sendakuntza psikoanalitikoaren zeregina hain zuzen superegoaren sakrifizio egarri hau gainditzea da. Freudentzat ez bezala, Lacanentzat mutilari eragiten
|
dio
batik bat irentze sinbolikoaren ikuspegi honek, ez neskari, hau izanik superegoa inauguratzen duen legea. Superego aseezin hau da Abrahamen Jainko krudela ere, beti sakrifizioaren egarri dagoena.
|
|
|
Hala ere,, herri zinema? etiketa jarri izan
|
dio
batek baino gehiagok, giro hori hautatzen duela argudiatuta. Olletakoak dio berdin zaiola zein etiketa jartzen dioten, berak ez duela herriaren eta mundu urbanoaren artean bereizketarik egiten, batez ere egungoa bezalako mundu informatu eta globalizatuan.
|
|
|
–República o muerte! , erantzun
|
dio
bat batean ahotsak.
|
|
|
–Eta zu? , galdetu
|
dio
batek Andréri.
|
|
|
–Berak
|
dio
bat batean ohartu zela norbait oinetik tiraka ari zitzaiola, botak eranzteko asmoz. Galtzerdian zeramatzan billeteen oroitzapenak kolpetik atera zuen eldarniotik.
|
|
2012
|
|
|
–Ikusten besape hau? , esan
|
dio
bat batean Margak, besoa altxatuz eta irribarrez. Besapeko haragiari eskuarekin balantza eragin dio, alde batetik bestera?.
|
|
|
Bertako bi emakumeak ere eseri dira, eta ume txiki bat, urtebetekoa edo. Haietakoren bat Gorkaren bikotea izango dela pentsatu du Gemak, baina afariaren ondoren ere ez zaio argi geratu, ez
|
dio
batari besteari baino keinu maitakorragorik egin. Maitasuna airean dago Egunsentian, eta dena hartzen du.
|
|
2013
|
|
|
Pertsona berri bat sortzen da, lehen zenari ezaugarri horiek guztiak gehitua. Baina ama edo aita izateari ez
|
dio
batek inoiz uzten.
|
|
2014
|
|
|
Sentitzen dugun penaz eta desolazioaz haratago, eszenaren ikusle ikusezin izateak badu bere grazia. . Ze artelana!?,
|
dio
batek. –A ze talentua?, beste batek.
|
|
2015
|
|
|
Nolanahi dela, maizterra izateak laguntza handia ematen
|
dio
bati euskal demokraziaren eta berdintasunaren mitoan itsu itsuan ez sinesteko; oso ipuin maitea izan dugu euskal gizarte idilikoarena, eta ez bakarrik indar tradizionalistek bultzatua, iruditeria bera landu eta aberastu baitute ezkertiar ustekoek ere; errepublikano, laizista eta progresista zen Jean Baptiste Elizanburu,. Ikusten duzu goizean, kantu ederra idatzi zuena, mendi kaxkoren batean txaleta eraiki na hi duten guztien ereserkia; eta gure Aresti filokomunista, errebelde, etsigaitzak ere hor utzi zigun. Nire aitaren etxea?
|
|
|
–Ezer ez, emakumea! , erantzun
|
dio
batek?. Hona hemen tarta eta soberakinak.
|
|
|
–Jo, ez!? erantzun
|
dio
batek azken proposamenari. –Honek duen pisuarekin...?
|
|
|
Irizpide berriekin, aurpegi operatua ari da bihurtzen norma, ez salbuespena, eta aurpegi operatuak teknologiaren aplikazioa behar du, baita ebakuntzak ere. Hortaz, dirua ematen
|
dio
baten bati. Adibideak, jakina, mota askotakoak izan daitezke.
|
|
|
Erlojuari erreparatu
|
dio
batek, eta bederatziak esan dizu azkenean.
|
|
|
–Gerrillan sartzea ez da erabaki erraza, beste ezeren gainetik herrialde baketsua gara, eta halako erabaki bat hartzeak bizi gatazka ikaragarria sortzen
|
dio
bati. Zorionez, amaren babes erabatekoa eduki nuen.
|
|
|
–Aibalaostia, egia duk, ez zeukak belarririk!?
|
dio
batek;. Begiratu, begiratu zelako zulotxoak dituen belarrien ordez!, dio beste batek;. Hori ondo zegok, horrela ez zaiok belarrietan patatarik egingo eta ez zeukak zertan garbitu?
|
|
|
Gorrotoak, nolanahi ere, gorrototsuari egiten
|
dio
batik bat kalte; gorrotaturikoa suntsitzeak eragiten dion poza, tristuraz nahasia da; eta etsaia gorrotoak bultzaturik garaitu eta menderatzea, ez da garaipen aratza, tristuraz zipriztintzen baitu guztia. Maitasuna berriz indartsuagoa da gorrotoa baino, eta maitasunak osotoro garaitu duen gorrotoa, maitasun bilakatzen da:
|
|
|
Zuzen begiratu
|
dio
bat batean, burua jiratuta, eta galdetu:
|
|
2016
|
|
|
A: Vargas Llosak liburu bat dauka, Conversación en la Catedral izenekoa, eta horren hasieran, oso oker ez banago, bi tipo agertzen dira, berriketan, eta liburu hasieran bertan, halaxe galdetzen
|
dio
batak besteari: –¿ Cuándo fue que se jodió el Perú??.
|
|
2017
|
|
|
Orain, erregimen militarraren egonkortasuna dago kolokan; izan ere, ogiaren prezioak ere gora egin du. Egipto munduko gari inportatzaile nagusia da, Errusiari erosten
|
dio
batez ere. Baina ekonomiaren ahultasunak eta merkatuen gorabeherek igo egin dute balioa.
|
|
|
Isildu egin ginen, gorde egin genuen dena, ezer erabaki gabe?. . Ni ez nintzen konforme gelditu?,
|
dio
batek. –Inor ez zen konforme gelditu.
|
|
|
Hala bada, eskatu gabe ere atera diot ura aurrera, eta galdetu diot, emeki eta herabe,, zer duzu?? Berak buruaz ezetz egin arren, edalontzitik hurrup egin ostean, negar batean ekin
|
dio
bat batean, malko jario, eta ixiltzen ez zenez, beso artean hartu dut nik. Bere burutxoa nire bularraren kontra sentitu dut, zotinaren eta zintzen taupadez mugitzen, eta nire esku besoez haztatu ditut haren bizkarralde dardartiak ere, gaixo zegoenean bezala.
|
|
|
Aspaldian nabilela fin, eta enpresari ez ezik, lankide bati baino gehiagori garbitu diodala atzealdea hanka sartze batekin dena kakaztu ondoren. Amorrua emango
|
dio
bati baino gehiagori, hori ere badakit. Izan ere, ongi dakite niri ez zaizkidala gehiegi axola ez enpresa, ez gora egitea, ez nire bizitza lanaren bitartez baloratzea ere, baina aldi berean badakite, haiek saiatzen direnaren laurdena eginda, haiek baino bi aldiz hobea naizela.
|
|
|
Parean jarri
|
dio
bat, bestea beretzat hartuta.
|
|
|
Baina adiskide bati dena barkatu behar zaio, edo ia dena. Adibidez, udaberriko ostiral iluntzean, Barrainkua kaleko Coppola pizzerian mano mano afaltzen daudela, Yulek aitorpen petrala egin
|
dio
bat batean:
|
|
2018
|
|
|
Hautu mota bat baino ez da orduan «eraikuntza» hori? Beauvoirrek argi
|
dio
bat «egin» egiten dela emakume, baina betiere kulturak horretara beharturik. Eta, zalantzarik gabe, betebeharra ez dator «sexutik».
|
|
|
Batzuk, egoerarekin etsita, haserretu egin zaizkio: . Burugabea halakoa!?, esan, eta zaplaztekoa eman
|
dio
batek. Biak banatzeko egin dudan ahaleginak,, mesedez, mesedez?, ez du ezertarako balio izan.
|
|
|
Emakume bat zela gidaria iruditu zaio, urruti eta denbora gutxiz ikusi badu ere. Bihotzak jauzi bat egin
|
dio
bat batean, gidaria bere alaba al zen. Segundo erdi batez ikusi duen aurpegi hura ezagutzen duen ala ez pentsatzen jartzeko tarterik gabe, bira eman eta bere autoa utzi duen aldera egin du korrika, kultur etxearen aldeko kantoira berriz ere.
|
|
|
Nire amak, hala ematen
|
dio
bat batean, arratsaldearen azken aldera, idorte sasoietan batez ere, goitik behera ikuzarazten du etxea, garbitzearren, dio, osasungarri gisa, freskatzearren. Etxea lubeta baten gainean dago eraikita, eta lubeta horrixe esker dago isolaturik etxea, lorategitik bereiz, eskorpioietatik bereiz, inurri gorrietatik bereiz, bai eta Mekong-en uholdeetatik ere, montzoi haize birakari handien ondoren gertatu ohi direnetatik.
|
|
|
Eta fikzioak egiaren egitura duela esan
|
dio
baten batek.
|
|
2019
|
|
|
–Martzel! , moztu
|
dio
bat batean emazteak.
|
|
|
–Tota mulier in utero: umetoki bat?,
|
dio
batek. Zenbait emakumez mintzatzean, ordea, adituek erabakita daukate:
|
|
|
Nik gogoan dudala, behintzat?
|
dio
batek?, ez dut sekula neskato gisa ikusi neure burua, eta etengabeko nahasmendu batean ibili naiz beti. Bospasei urte nituela, neure artean pentsatzen nuen ezen, jendearen iritziak iritzi, mutila ez nintzela izango baina neska ere ez[...] Istripu misteriotsu bati bezala begiratzen nion nire gorputzaren taxuari[...] Oinez ikasi orduko, mailuak eta iltzeak interesatzen zitzaizkidan, zaldi gainean igo nahi nuen.
|
|
|
gizonarentzat aski da segurtasun hori. Jainkoak, nagusiak, ordea, ez du bere burua utzi behar immanentziaren atsedenean; emakumeak begirada etsai batez so egiten
|
dio
bat batean birrindutako transzendentzia horri; emakumeak gorroto du haren inertzia aberezkoa, jadanik emakumearentzat ez baizik bere baitan existitzen den gorputz hori, kontingentzia baten esku abandonatua, emakumearen beraren kontingentzia da horren ordaina?. Violette Leducek indar handiz adierazi du sentimendu hori:
|
|
|
Zuzendaritzak arrastoa uzten
|
dio
bati. Eta porrotak.
|
|
2020
|
|
|
Mise en scène delakoak munduan dagoela sentiarazten
|
dio
bati.
|
|
|
Teresak orain arte ez ditu inoiz zalantzan jarri mojen irakaspenak, baina iaz institutuan hasi zenetik, orain arteko zuri beltzeko bizitza iraganeko film bat iruditzen zaio, telebista zaharkitu baten antzera. Mariviren adiskidetasunak eragin
|
dio
batez ere. Lagun berriaren eskutik ezagutu zituen aurtengo udan ibai ertzeko hondartza eta igerilekuak.
|
|
|
–Zaude istant bat! –esan
|
dio
bat batean emakumeak aurpegi ezin serioagoz. Txarro emakumeari begira geratu da, adi adi– Gizon hau da soldaduak bilatzen ari diren bidelapurra?
|
|
2021
|
|
|
Beste kontu bat da zer gertatzen den idazleak hiltzen direnean. Zaunkaka hasten dira batzuk eta, berandu baino lehen, haginka egiten
|
dio
baten batek hildakoaren gorpu literarioari. Galdosen kasuan, Valle Inclan izan zen lehena, eta gaiztoena.
|
|
|
Izugarri gustaten zait Jon Miranderen ipuin labur labur hori, ezagutzen duzue? Enpalatuta dagoen gizonari galdetzen
|
dio
batek ea minik ematen dion eta baietz gizonak, baduela mina, barre egiten duenean batez ere. Enpalatuta edo gurutzean bageunde barrerik egiteko gogorik izango genukeen ez dakit, baina momentuz ez gaude Golgotan, eta saiatu ginateke komediaren territorioetara hurbiltzen.
|
|
|
Orona Ideo proiektuaren kasuan, aldiz, kontestua hiriaren eta landagunearen arteko trantsizio egoeran kokatu behar da. Testuinguru lauso batean aritzean, eraikin nagusiari eskala bat eskatzen
|
dio
batetik eta, bestetik, sortu nahi den ekosistema egikaritzeko eraikin ezberdinez osatuta egotea. Komunikatu nahi diren balioetako batzuk ausardia, irekitasuna, berrikuntza, kontestua eta paisaia dira.
|
|
2022
|
|
|
Esaterako, otomandar lurretan ziren kizilbas ak, egun alevi deitzen direnak. Xiismotik eratorrita ere, erabat sinkretikoa den sinesmen edo bizimodu bat dute aleviek –" islametik baino zoroastrismotik hurbilago gaude",
|
dio
batek baino gehiagok gaur–, eta jazarpenak eta sarraskiak jasan dituzte mendeetan. Otomandar Inperioan lehendabizi, eta Turkiako Errepublikan gero, laster ikusiko dugun gisan –beste milaka kurdu xiita Anatolia erdialdetik Khorasaneraino eraman zituzten, Safaviden Inperioaren ekialdera, Kurdistanetik mila kilometro baino gehiagora, turkmenen eta uzbekoen tribuei aurre egiteko; oraindik ere han bizi dira haien ondorengoak– Tartean, inperio bat hazi, hedatu eta hondoratu egin zen, eta bidean, Balkanetatik Egiptoraino, Europatik Asia eta Afrikarainoko erresuma multietnikoak indarrez jo zuen kalifa herri sunitatik urrundutakoen aurka, izan yazidi, alevi zein kristau.
|
|
|
Aitatxo ia ia osatu da, ezta? –esan
|
dio
bati. Eta ahotsa zertxobait moldatuz –patxadaz hartu, Lidia; bi aste baino ez dira igaro, goiz da oraindik garuneko koaguluak zein ondorio utzi dizkion jakiteko–, besteari.
|
|
|
Luze eta trinkoa da, harategietan erabiltzen direnetakoa. Lotsagarri gelditzeko beldurrak erasan
|
dio
bat batean. Beroki sendo bat daroa andreak, eta batek daki ze lodierako jertse edo brusa barrenean.
|
|
|
Ez da posible hainbeste lan izatea, muskuiluak bakar bakarrik hazten dira-eta. Nik uste han babesten dela lasai negar egiteko –iritzi
|
dio
batek.
|
|
|
–Animo, Luis! –bota
|
dio
baten batek.
|
|
|
–GloGlo artista da, munduko bioDJ ospetsuenetako bat –esan
|
dio
bat batean ezkerraldean duen mutiko batek, beraiekin horraino jaitsi den horietako bat izan daitekeena (edo ez, baina serpentina argiztatua du lepoa inguratzen) eta antza denez gazteleraz egiten duena, Karibekoa izan daitekeen azentuarekin– K errefuxiatua da, Dunkerkeko esparrutik egin du ihes, eta orain lurrazpian baino ez ditu emanaldiak eskaintzen.
|
|
|
Erlojuari behatu
|
dio
bat bateko larritasun batek jota. 12:58 Arestiko bi telefonoak markatu ditu berriz, Elisarena lehenbizi, Manolorena segidan.
|
|
2023
|
|
|
Liburu baten eta gutun batzuen arteko elkarrizketa agian. Zer esaten
|
dio
batak besteari. Zer esaten ari gara elkarri?
|