|
2007
|
|
|
zer den, historiak egiten du eta historian ikasten da. Harreman sozialen korapilo gune bat da gizakia,
|
dio
Marx-ek. Aurreneko historizismoaren optimismoan hori ez zen problema, lehenago arrazoimenak bezala, orain historiak, irakasten?
|
|
2009
|
|
|
Zapalduaren politikari emandako lehentasunak, ez
|
dio
Marxi egunez egun demokrazia errepresentatiboa azpijaten duten eta nazismoan eta estalinismoan beren agerpen sumindua erakutsi duten estatu modernoaren joera bonapartistak atzemateko gaitasunik kendu. Hiriburuaren haussmannizazioan, burtsan, nazioarteko erakusketetan, publizitate eta modan, mehatxu horren zeinuak deszifratzen ditu Benjaminek.
|
|
|
Bensai' den lanik ezagunenetako bat Marx l’intempestif (1995) da. Idazlan horretan Bensaidek
|
dio
Marxen obretan hainbat kritika aurki daitekeela. Hala nola, arrazoimen historikoaren gainean egiten duena —Historia Unibertsalaren filosofia deseraikitzen eta desakralizatzen du, halabeharrezkotasuna eta teleologia erauzten ditu, auzitan jartzen ditu— Gainera, gizarteari begira arrazoimen determinista eta murriztailearen kontrako kritikara ere jotzen du.
|
|
|
Hain zuzen, Ideologia alemaniarra, Grundrisse eta Kapitala testuetan euskarri harturik —non Marxek historia sakratu eta fetitxista auzitan jarri baitu— Bensai' dek
|
dio
Marxek historiari buruz irakurketa berri bat egiten duela. Historiaren irakurketa berri horretan hautematen dira historia gatazkatsuak, era askotako premiek, joerek, halabeharrek eta aukera libreek zeharkaturik, aukerak zabalduz eta ukatuz, jauziek atzerapausoak eginez.
|
|
|
Bigarrenik, estatuaren desagerpenaz eta proletalgoaren diktaduraz zituen usteak. Bensaidek
|
dio
Marx ez dela izan ondo ulertua; diktadura hori ez zen betikoa baizik eta egoerazkoa, eta eredua jarrita zuen Parisko Komunaren esperientzia demokratikoan; baina estatu burokratek ez dute horrela erabili. Hirugarrenik, Marxi leporatzen zaio, ekonomialari nahiz filosofo ospetsua izan arren, ez zela politikari abila.
|
|
2018
|
|
|
natura (edo kanpo materia) eraldatu behar dute jendeek bizibeharrez, eta jardute horretan bere burua egiten dute. Kapitalaren lehen liburuan honela
|
dio
Marxek: " kanpoko naturaren gain obratzean eta hura eraldatzean, bere natura propioa eraldatzen du aldi berean".
|
|
2019
|
|
|
10. Ikus, adibidez, Joel Kovel," On Marx and Ecology", Capitalism, Nature, Socialism 22, 1 zk. (2011ko iraila), 11 orr. Kovelek
|
dio
Marx ikuspuntu zientifiko eta produktibista baten mende zegoela aldarrikatu zuenean" natura pasibo bat, gizon aktibo batek landua" eta bultzatu zuenean" indar produktiboen erabateko garapena" (13 eta 15 or.). Dena den, gai horri buruzko debatea oso zabala da, eta nik azaletik baino ez dut aztertu. Ikus, adibidez, John Bellamy Foster," Marx and the Environment", in Monthly Review (1995eko uztaila abuztua), 108
|
|
|
Ez da zaila Marxen eta Engelsen idatzietan natura kontuekiko interes zintzoa erakusten duten beste adibide batzuk ere aurkitzea, horren inguruko hausnarketa orokor eta sistematikorik ageri ez den arren. Oraintsu argitaratu da" Marx ekologiaz" gaia jorratzen duen oso artikulu interesgarri bat; horretan, Kohei Saitok ondokoa
|
dio
Marxen 1868tik aurrera bere koaderno zientifiko naturaletan idatzitakoari buruz: " Marxek ekonomia politikoari egiten dion kritikak, osatua balitz, askoz ere arreta handiagoa jarriko ziokeen gizateriaren eta naturaren ‘elkarreragin metabolikoaren’ (Stoffwechsel) asaldurari, asaldura hori kapitalismoaren baitako kontraesan nagusitzat aurkeztuz".
|
|
|
Ashgate, 2009). Granterrek dioenez, Gorzek aipatutako ideia hura gizarte bat non aberastasuna denbora librearen bidez neur daitekeen— Marxena da egiazki; eta, hain zuzen ere, Gorzek erreferentzia esplizitua egiten
|
dio
Marxi, Grundrisse laneko hitzak aipatuta (Granter, CriticalSocial Theory, 121).
|
|
|
Bada, mundu hori oso erakargarria izan da beti. Andre Gorz en irudiak ere, non gizarte postindrustrial lanik gabeko bat ageri den, jendea bere garapen pertsonalari begira bizi dena, asko zor
|
dio
Marxek aurrez irudikatutako mundu horri.45 Era berean, Gorzen irudiak Marxista Autonomo Italiarrek Grundrisse liburuko" Fragment on Machines" [Makinei buruzko pasartea] zatiarekiko zeukaten liluramenduaren lekukotza ere jasotzen du; pasarte horretan, Marxen mundua beste inon baino ausardia gehiagoz erakusten da. Guztien artean, Antonio Negri izan da pasarte hori Marxen teoriaren alderdirik iraultzaileentzat jo duena, Marx beyond Marx liburuan erakutsi bezala.
|