|
2000
|
|
|
Bai Mallurketatik bai Erreparatzea aldetik, aise iritsiko gara Meateko lepora. Gaur egun aurriak besterik ez badira ere, lepoan ikusiko ditugun txabolak eta trikuharriak igarobide honek mendetan zehar izandako garrantziaz hitz eginen
|
digute
. Zenbat lagunek, zein garaitan eta egoeratan iragan zuten leku hau?
|
|
|
Errekak iragaiten zituzten zubiak ere desagertu dira, beraz azken zati honetan adi egon dugu arrastoa ez galtzeko. Dena den, bidetatik ez oso urrun aurkitzen diren megalitoek (Artola eta Aiansoro) Mugaire aldetik Plaxaxelaiko lepora igotzeko behialetik erabiltzen zen bidea dela erakusten
|
digute
.
|
|
|
Betegarri modura eman izan dira beti kultur gaiak; presaka eta korrika, garrantzirik ez balute bezala. Hori konpontzeko, irtenbide originala proposatzen
|
digute
«Kultura.com» saioan.
|
|
|
Ura saltzen
|
digute
|
|
|
Eta, hala ere, bada egun hauek pasatzera atzerrira joaten denik. Urtero telebistan ikusten ditugun irudiek Rio, Venezia edo Tenerifera joateko gogoa pizten
|
digute
nonbait. Dirua soberan eta astebeteko oporrak ditugula pentsatu eta gertueneko bidai agentziara hurbildu gara.
|
|
|
Ez dakit. Oraindik ere eraikitzen ari dira eta, zorionez, gero eta gehiago, arkitektoek guri galdetzen
|
digute
. Garai bateko frontoi guztiak desberdinak dira eta horrek ere aldatu behar du, estandarizatu egin behar da.
|
|
|
Ederki erakutsi
|
digute
berriki hori horrela dela Joseba Aurkenerena, Covadonga Garcia eta Jon Zelaiak. Hiruak irakasleak dira eta euskara aberasteko ikastaro batean egin zuten topo.
|
|
|
Arrazoiak, jakina, tokian tokikoak dira, baina ahultasun eta marginalitate sentimendua orokorra dela esango nuke, eta honela formulatu ohi da: herri aginteek, tokian tokikoek, ez
|
digute
kasurik egiten. Adibide bakarra jarriko dugu:
|
|
|
Plutokratek beti hor egon direla gogoratzen
|
digute
. Orain beraien bunkerrak blindatu dituzte, agintzeko eta ustiatzeko ahal duten guztia.
|
|
|
Ez dakigu noiz arte iraungo dugun. Baina, makalaldi batean nagoela, umeek bidalitako gutun eta margoek ematen
|
digute
panpinekin segitzeko kemena. Denei erantzuten diegu, gainera.
|
|
|
Erreflexio txiki bat egiteko garaia da. Presoek ez
|
digute
eskatzen beraien tamainako konpromisorik, ez eta borroka molde berdinekin aritzea ere, baina koherentzia minimoagatik guztiok emandako hitzaren alde egiten ari garena baino gehiago egin genuke. Ereduak ugariak izan daitezke, adibide bezala eta batzuk bururatzen zaizkit:
|
|
|
Sasoi bat amaitu bide da eta beste bat hasi. Hori adierazten
|
digute
su etenaren hausturak, paper aireratzeek, EHren proposamen publiko berriak, Ibarretxeren jarrerak... Urratutako konfiantzak berregitea da eragile politikoen lehentasunezko zeregina.
|
|
|
Kolegioa hasi berria da, eta ikasle gutxi dituzten arren, emeki emeki kopuruak emendatuz joango direla adierazi
|
digute
arduradunek. Hurrengo urtean ikasle gehiago izango dituzte, berrogeita bost guztira, hemeretzi bosgarren mailan eta hogeita sei seigarren mailan.
|
|
|
Telefono bidez kontrolatzen dira sail honetako etxetresna elektrikoak, eta sistemak telefonoa ere erabiltzen du gerta daitezkeen arazoen berri emateko. Etxetresna domotiko hauek hondatzen direnean, matxuraren arrazoia zein den ezagutzen laguntzen
|
digute
, eta telefono dei batez abisua ematen digute. Sistemak erabiltzailea prozesu osoan gidatzen du.
|
|
|
Telefono bidez kontrolatzen dira sail honetako etxetresna elektrikoak, eta sistemak telefonoa ere erabiltzen du gerta daitezkeen arazoen berri emateko. Etxetresna domotiko hauek hondatzen direnean, matxuraren arrazoia zein den ezagutzen laguntzen digute, eta telefono dei batez abisua ematen
|
digute
. Sistemak erabiltzailea prozesu osoan gidatzen du.
|
|
|
EAJk oraindik jarraitzen du egungo markoaren menpe eta hori da arazoa. Beraiek esan izan
|
digute
oso ideia orokorrak mahaigaineratzen genituela baina oraingoak oso zehatzak dira.
|
|
|
Euskadi Irratiko New Yorkeko berriemaile Olatz Arrietak eman zigun berri ona Eguberrietan. Harrezkero, Vancouverreko euskaldunek ere albiste bera eman izan
|
digute
. " Euskaldunon Egunkaria" k ere zabaldu zuen hotsa.
|
|
|
Lizarrako akordioaren garapena eta alderdi abertzaleen arteko lan amankomuna. Eta ETAk esaten duenean' eraikuntza nazionala aldatu nahi izan
|
digute
bake prozesuaren truke', astakeria galanta esaten du. Gauza bat da bake prozesua bultzatzea (horrek, noizbait, denok mahai baten inguruan eseri behar dugula esan nahi du) eta bestea, alderdi abertzaleen arteko lan amankomuna dena.
|
|
|
Oro har, azken osoko bilkuran gertatutakoa beste eztabaida antzua izan da. PSEren proposamena bake plan bat bezala saldu nahi izan
|
digute
. Bake planak, ordea, ez dira Legebiltzarreko ez legezko proposamenen ondorioz inola ere aurrera aterako, baizik eta batzuen eta besteen arteko hizketaldien ondorioz.
|
|
|
Instituzioak ez dira egoeraz arrankuratzen alta. Zuberoako Herriko Etxeei galdetu izan diegu 8 libera (200 pezeta) biztanleko ematea urtean, baina bizpairuk salbu ez
|
digute
arrapostu. Erabiltzen dugun egoitza kendua izanen zaigu eta heldu den ikastaldia antolatzeko ez dugu lokalik"
|
|
|
Apala izango da, On Joxe Miel zen bezala, baina hor egongo dira jasota oroimenak, bere lantegia, bere liburutegia. Gainera orain dela denbora gutxi Ignazio eta Maitek eman
|
digute
Barandiaranek gerra aurretik egindako liburutegia. Galduta zegoela pentsatzen genuen gerrarekin eta On Joxe Mielek bakarrik gerra ondorengo liburuak zituela, denok ditugunak.
|
|
|
Gure herrialdean euskarak aurrera egin du milaka euskaltzaleren ahalegin izugarriari esker, horretaz inork ez du dudarik. Baina, euskararen etsaiek ederki dakite heroismoak ezin duela betiko iraun eta ondorioz, ez
|
digute
erraztasunik emango euskarak bere bidea egin dezan amore emango dugunaren esperantzaz. Jai dute.
|
|
|
Alderdikeria herri honen eskubide eta interesen gainetik nagusitu da berriz ere. EAJ eta EAk beraien botere guneak segurtatu arren edozer egiteko prest direla azaltzen
|
digute
.
|
|
|
30 hilabetetik gorako behiak hiltzea erabaki da, baldin entzefalopatia espongiformearen froga gainditzen ez badute. Baina, zer egin
|
digute
animalia eder hauek mundu honetako jende gaixoen tratu zoro hau jasateko?
|
|
|
Lehen bildumako narrazioak klasikoak dira beraren iduriz (iraganera eta fantasiara jotzen dute eta borobilak dira). Atabala eta Eurian ostera, narrazio gordinagoak agertzen zaizkigu eta absurduak indarra hartzen du; azkenik Ifarraldeko ordukoak errealistagoak dira eta bizitza zati bat jartzen
|
digute
begien aurrean, hor ezer gertatzen ez delarik (bukaerarik gabe bailiran, narrazioetako bukaera itxietatik urrun). (Joseba Sarrionandia.
|
|
|
Estetika eta konpromezuaren arteko eztabaidak bizirik dirauela dio, eta Sarrionandia eta Omar Navarro joera berri baten eredu direla: " Euskal poesiak bere izaera garatu nahi badu, kanpora begira egon duela erakutsi
|
digute
poeta biek. Eta horrela, politika bai ala ez eztabaidaren bi aldeak jartzen dituzte ageritan euren lanean."()" J.
|
|
|
Gogoetetan oinarrituriko narrazioetan ohikoa den bezala, denboran atzera egiteak ugariak dira, batez ere, bere nerabezaroko zenbait pasarteren berri ematean. Kanpo analepsi hauek pertsonaiaren izaera ezagutzen laguntzen
|
digute
. Are gehiago, oroitzapen hauek antolatuz eta interpretatuz pertsonaiak berak bere burua ezagutzeko bideari ekiten dio.
|
|
|
Luis Mari Mujikak honako iritzia du errepikapen hauei dagokienez: " Orri batzuetan idazkeraren joera errepikakor eta gogoetatsuak asperrera jotzen du, baina makur hori oso errealista edo akzioz oso betea ez den edozein narraziori gerta dakioke." (Egan 50) Haatik, errepikapen hauek, askotan jazo dena irudikatzen laguntzen
|
digute
, eta errepikatzen den egoera hori ez du beti efektu bera sortarazten: izan ere, testuaren leku ezberdinetan egoteak sentsazio ezberdinak dakartza, batetik bestera dugun informazioa aldatuz baitoa:
|
|
|
Ipuin hauek gai aldetik harilkaturik egoteaz gain, bada denak lotzen dituen beste ezaugarri bat ere. Izan ere, bildumaren lehen eta azken ipuinek Berardo liburuzainaren istorioa kontatzen
|
digute
: liburuzaina goiz batez T herrian bakarrik esnatzen da, eta herriko gainontzeko biztanleak desagertu direla ikustean, zoratzear dago.
|
|
|
Azkenean, bere nobela idazteko liburutegitik zortzi urtetan ez ateratzea erabakiko du. Honela, hasiera eta amaierako bi ipuinek Berardoren istorioa kontatzen
|
digute
, eta beste guztiek Berardoren nobela amaigabearen zati lirateke. Beraz, besteak beste, ipuin arteko lotura istorio honek sorturiko marko narratiboan, ildo bereko gaia erabiltzean eta absurdurako duen joeran dakuskegu.
|
|
|
Canoren aburuz," batasun handiko liburua egin digu oraingoan, bai gaiaren aldetik bai formalki barne hari askorekin jositako hiriaren fresko zabal bezain ederra." (Jakin 101) Batasun hori" batak besteari deitzen dion ipuin kateatuz osaturik daudelako" (Jakin 101) lortu du. Izan ere, narrazio hauek gerra zibila bukatu eta gaur arte hiriak jasan duen aldaketaren lekukotza eskaintzen
|
digute
. Honela," Gasteizko postale ezagunak dira batzuk, giro underground ezezagunago batekoak beste batzuk" (Jakin 101).
|
|
|
Hona hemen Cilleroren narrazioetan aurki daitezkeen ipuin mota hauetako zenbait ezaugarri: espazio eta denboraren zehazgabetasuna; izenburuek askotan narrazioaren muinera heltzeko giltza eskaintzen
|
digute
; hitz gutxitan gauza ugari esan nahi direnez, konnotazioa gailentzen da; umorea eta ironiaren erabilera; beste genero batzuen parodiak egitea; eta azkenik, hauen amaieran arreta berezia jarri ohi da, ezustea edo ezaguna denaren itxuraldaketa bilatuz.
|
|
|
Sakontasun psikologikoa bere obran gero eta handiagoa den bezala, bere lanean badago gero eta lortuago dagoen beste sakontasun mota bat ere, estilistikoa edo dei dezakeguna. Ipuin hauek mundu literario koherentea eskaintzen
|
digute
, eta estilo finkaketa batez horniturik. (Egunkaria I)
|
|
|
Ikuspuntuari dagokionez, ipuin gehienetan pertsonaiek lehen pertsonan hitz egiten
|
digute
. Gainera, pertsonaia hauek bere barne sentimenduetan murgilduko gaituzte, bere zalantzak, beldurrak, itxaropenak, desirak,... adieraziz.
|
|
|
Atal bakoitietan, ordea, lehenengo pertsona da nagusi, eta diskurtsuek 1960ra garamatzate. Ahots ezberdinek Frai Kandido Madrilera abiatu aurreko orduen kronika bitxia egiten
|
digute
, eta beti ere haren izaera, historia eta zioen gainean.(...)
|
|
|
Ideia horiek, gaur egungo gizartearen egoeraz gogoeta egiteko bidea bederen emango ahal
|
digute
. Hala nahi genuke eta hala bedi.
|
|
|
hark emandako aholkuekin bateratsu datorrela. Dena dela, lekuko horiek erakusten
|
digute
halakoak zirela euskaldunon iritziak.
|
|
|
Beste aldebatetik, gurean bezala nazio eskakizunak mugimendu etniko batetik datozenean ere, nazio nortasunaren eraikuntza osagai etnikoan soilik oinarritzen ez dela erakustendiguten zenbait gertaera ditugu: mugimendu nazionalaren nolabaiteko klase izaerak, edo beste mugimendu sozial batzuekiko loturak, esaterako, taldearen kohesioa ezaugarri etnikoetan soilik oinarritzen ez dela ikusarazten
|
digute
. Era berean, populazioetorkinaren presentzia nabarmena edo kulturaren globalizaziorako joerak aurkitzenditugu, eta horiek zaildu egiten dute, modu argi batean, nagusiki oinarri etnikoa izangolukeen nazio nortasunaren eraikuntza.
|
|
|
Hitzek beraiek (euskaraz ari garela bederen: euskaldun versuseuskal herritar) erakusten
|
digute
gauza ezberdinak direla. Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere.
|
|
|
marko legala batetik, eta egitura enpresariala bestetik. Politikak zeinekonomiak gure balizko esparru propioa noraino baldintzatzen duten modu erakusten
|
digute
, azterketa sakon eta sistematiko baten bidez.
|
|
|
Euskal Herrian irakurtzendiren egunkarien eta hemen dugun telebista, handi? bakarraren (ETBren) hustuketaeginez, nolako Euskal Herria islatzen duten erakutsi
|
digute
.
|
|
|
Hiru datu hauek hauxe erakusten
|
digute
: egunkariek Euskal Herria islatzean azpimarratzen dituzten erreferentzia eremuak gehiago baldintzatzen ditu hedabideen ideologia politikoak beren hedaduraren araberako izaerak baino.
|
|
|
2 grafikoko datuek hauxe erakusten
|
digute
: egunkarietan agertzen diren artikuluakzein eremuri loturik dauden, beti ere Euskal Herriarekin zerikusia duten artikuluenartean.
|
|
|
Hots, jakin nahi duguna hauxeda: zeri buruz mintzatzean islatzen
|
digute
egunkariek Euskal Herriaren osotasuna. Edo zein izaera du Euskal Autonomia Erkidegoak. Edo, zein gaik eragiten duHegoaldea unitate esanguratsutzat hartzea?
|
|
|
Albisteetako gertaerek eragina duten eremuari begiratuz gero, kanal bien artekozenbait ezberdintasun erakusten
|
digute
datuek: batetik, gaztelaniazko albistegietaneuskarazkoetan baino presentzia handiagoa dute eragina herrialde oso batean dutengertaerek (geroago ikusiko dugunez, hau kirolei buruzko albiste kopuru ezberdinarekinloturik dago).
|
|
|
Telebistako albistegietan ere badu eraginik gaiak, eremu bat edobeste lehenesteko garaian. Datuek horixe erakusten
|
digute
, bederen.
|
|
|
Kontua da, modernia puskatu denetik (puskatzen aridenetik), bai askatasuna eta bai identitatea zer diren berriz pentsatu beharra dagoela. Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten
|
digute
, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa. Identitatearen ordez, etorkizuneko aldarrikapenak mestizaia, herritartasuna eta antzekoak direla esaten digute.
|
|
|
Horrela, mundu berrian identitateak urtzen ari direla esaten digute, sekula santaidentitaterik izan ez dugun Euskal Herrikooi, ez behintzat identitate aitortua edoegitura instituzionalekoa. Identitatearen ordez, etorkizuneko aldarrikapenak mestizaia, herritartasuna eta antzekoak direla esaten
|
digute
. Eta berdin askatasunarekin.Sekula askatasunik izan gabe, ez behintzat aitortua edo egitura instituzionalekoa, mundu berrian askatasuna ilusio hutsa dela eta gaur egun joeraren muina interdependentzia dela esaten zaigu.
|
|
|
Jarraian Joxe Valencia eta bere psikologiako ikerketa taldeak aurreko lerroetan aipatutako gatazkak hobeto ulertzen lagunduko
|
digute
. Talde horrek perspektiba historiko eta psikologikotik aztertu du estatuen ideologiaren barnean nazioenizaera eta haiek jaso duten trataera.
|
|
|
Iparraldean, lehen iraultza sozialistak emandakoSobiet Batasuna baldintzatuz, eredu fordistak emandako ongizatearen gizartea da.Hirugarren munduko herrietan nazio askapenerako gatazken bitartez, independentzia politiko berriak lortu ziren. Alabaina, independentzia berri horiek, ia arlo guztietan metropoliarekiko dependentzia erakusten
|
digute
: truke ekonomikoetan, sistema teknologikoetan, heziketa eta osasun egituretan, hizkuntza eta kulturan, etaabarretan.
|
|
|
Nazio berrien askapenerako borroka sozialismo errealaren jausialdiarenoinarrian dugu; Jugoslaviako herrietan gauzatutako gerrak; Txetxeniako lehen etabigarren gerra; Irlanda, Euskal Herria, Eskozia, Belgika, Korsika, eta abar Europan; Palestina, Kurdistan, Berberia; Saharatik hegoaldera kontinente osoa iraultzenduten 30 gerra inguru daude Afrikan; dozenaka herriren matxinada Asia osoanzehar; Amerikako indigenen esnatze prozesua. Horiek guztiek argi erakusten
|
digute
munduko protesta sozial eta politikoan fenomeno honek duen garrantzia.
|
|
|
Gertatzen ari dena zientzia eta teknologiarenhedapen, naturala? dela sinetsarazi nahi
|
digute
adituek, eta, ondorioz, ezin direla, aurrerapenak, gelditu.
|
|
|
Nazio gisa ez
|
digute
geure buruaren jabe izaten uzten8 Izan ere, magrebiarrenegoera Parisen arazo etnikoa bada, Argeliako borroka antikolonialista gatazkanazionala izan zen, herri jakin batek lurraldearen burujabetasuna aldarrikatu zuenetik. Era berean, Espainian ijitoekiko arazo etniko kulturalak egon daitezke; bainaeuskaldunekin, berriz, gatazka nazionala dago, eta ez besterik.
|
|
|
Gestalt Terapian maiz ametsak material proiektiboaren bitartez lantzen dira, modu bakarra ez bada ere. Ametsek esaten
|
digute
, gure bezeroen harremaninterpertsonalak eta dituzten gatazkak nolakoak diren.
|
|
|
GELDIUNE (puntua) egoera baten ondoren, beharra azaleratzen daSENTIPEN (1 puntua) modura. Sentipen nahasia da, ez du oraindik izenik etazehaztasun gehiago edo gutxiagoko seinale sentsorialen bidez antzematen da: gorputz egonezina, ahoko idortasuna, e.a. Seinale sentsorial hauek organismoarendefizit egoeraren berri ematen
|
digute
.
|
|
|
Gaien ezberdintasuna baino gehiago, maiz, haien arteko loturak etaororen egituran dugu kultura baten osaketa. Horretarako kultur adierazle deitzendirenek lagunduko
|
digute
. Ez dut azalduko zertan diren, ebidente samarrak direlako, baina nire ustez euskal kulturaren kasuan dituzten gakoak komentatuko ditut.
|
|
|
Politika arloan nolabait eta zentzu zabalean, vascos? izateaerrebindikatzen duten abertzale ez diren horiek, duten jarrera argitu behar
|
digute
: kulturaren baitan sartzen dira ala kanpoan geratzen dira. Hautua ez da teorian ematen, praktikan baizik, Euskal Herriko beste biztanleen kasuan bezala.
|
|
|
Aipatu ditugun ikuspegi guztiak baliagarriak izanik ere, bakar batek ere ez dituaukera guztiak agortzen. Joera hauek, ordea, argi adierazten
|
digute
norabidea. Alegia, alternantziaren azterketan elkarrizketa maila hizkuntza mailako azterketari gailentzenari zaiola.
|
|
|
Lehenengo kolpean, Ministroak irabazi zuen; ondoren, osorik ezizan arren, euskaldungoak, apaiz eta kristau xume euskaldunek. Lekukotasun etaazterlan berriek esango
|
digute
, agian, tokian tokiko egoerak zinez nolakoak izan ziren.
|
|
|
Etxean, eskolan, lagunen artean eta, kasurik onenean, kalean ereeuskara erabiltzeko prest gaude; baina guretariko zenbatek irakurtzen du eguneroEgunkaria? Zenbatek jatetxeari edo dendari edota enpresari izena euskaraz ezartzen. Zein jatetxetan eskaintzen
|
digute
karta euskaraz. Zein saltokik telefonoa hartzerakoan, egun on, esan?
|
|
|
Asian, Jeriko hiriko, hiria K.a. 6.800 urterako eraikita zegoen? harresi zaharbezain ospetsuek erakusten
|
digute
defentsa militarrerako beharrak antzinatik datozkigula.
|
|
|
Gaurkotasuna duen iruzkina egiteko orduan, Muñoz eta Gil autoreek (1986, 68) honako ohar hauek gogoan edukitzea aholkatzen
|
digute
:
|
|
|
errealitatearekiko harremana zuzenagoa da, eta ondorioz, giro soinuak eta informatzailearen ahotsak bertaratu egiten gaitu, sinesgarritasun handiagoa ematen digu, jazoera biziarazten digu. Askotan korrespontsal hauek idazgelara heldu ez diren albisteen berri ematen
|
digute
, agentziek jaso ez dituzten albisteen berri, alegia.
|
|
|
Esaterako, Luxemburg-eko Irratiak luzaz erabili zuen telegrafoaren soinua. Efektu hauek ondo egokitu behar zaizkie albisteei, eta arreta erakarri behar
|
digute
, jarraian albistearen kontaketa datorrela abisatuz.
|
|
|
Gidoiek eta makoek hausnarketa eragiten
|
digute
diskurtso orokorraren barruan, informazioan komenigarria ez den dramatizazioa alegia. Irrati idazkuntzan komenigarria da aparteko bi esaldi edo perpaus egitea, esaldi bakoitza bere balioarekin doalarik.
|
|
|
Izan ere, gaueko ehiztari trebeak ditugu saguzarrak, egunsenti eta ilunabarreko intsektuen aktibitatea aprobetxatuz pilaka harrapatzen baitituzte. Modu honetan, lan mesedegarria egiten
|
digute
.
|
|
|
Klima epel eta heze horri klima ozeanikoa deritzo. Haize nagusiak mendebaldetik eta ipar mendebaldetik jotzen dutenak izaten dira eta haize horiek tenperatura aldaketak leuntzen dituen itsas airea ekartzen
|
digute
; horregatik, neguaren eta udaren arteko tenperatura aldaketak bigunak izaten dira. Haize horiexek dira Karrantzara euria ekartzen dutenak.
|
|
|
Pedranzoko magaletan zutik dirauten bordek, iraganeko artzainen bizimodua ekartzen
|
digute
gogora.
|
|
|
Mikel López, Juanma Iturralde eta Arantxa Aranbururen laguntzarik gabe, geologia eta geomorfologia idaztea oso zaila izango zen. Bestelako laguntza eman
|
digute
Joxerrak, Luzek, Koldok eta Franek ere.
|
|
|
Horrela, Estatuak kontrolpean duen hezkuntza sistemaren bidez hizkuntzaren uniformizatzea bultza dezake, era honetan nazioaren parte izate ofiziala ezarriz. Prezeski, badakigu hemen irakiten ari den gaia nazio integrazioaren suan izango dugula, eta López Aranguren-en hitz hauek arazoaren gakoa aurkitzeko aukera emango
|
digute
:
|
|
|
Horrek, herritar gaztea ezezik, herritar heldua zuen helburu. Plenel ek jasotako Marse ren hitz hauek ematen
|
digute
horren arrazoia:
|
|
|
delakoak eta bigarren mailakoa arautu zuen 1826ko. Reglamento general de Latinidad y Colegios de Humanidades? izeneko araudiak eskaintzen
|
digute
aipatutako prozesu hori ikusteko bidea143 Lehenengoari dagokionez, aipatu dugun. Informe Quintana, ren eragina nabarmena izan zela eta txosten horren ezaugarririk garrantzitsuenak jaso zituela ikus daiteke (egitura zentralizatua, irakaskuntzaren uniformizazioa, etab.); bestalde,. Reglamento, n ere azpimarratu behar da jaso zuen zentralizazio gogoa. Baina neurri horien eragina berez eskasa izanik, bestetik, liberalen eraginkortasuna batere txikia izan ez zela konturatzeko, hezkuntza administrazioak izandako bilakaerari so egin genioke.
|
|
|
Antzeman daitekeenez, urteen poderioz ehotzen ari zen sarea asko ari zen fintzen, eta aipatutako adibide hauek Estatuaren enborretik adarrak nola sortzen ari ziren ikusteko aukera eskaintzen
|
digute
. Izan ere, Estatuaren kontrolpean dagoen lurraldearen antolaketak (probintziak) administrazioaren errazten du; eta Burgos ek154 aipatzen zuen, el dogma político de la unidad?
|
|
|
Hitz hauek aurreneko atal batean esandakoa gogorarazten
|
digute
; hots, gizartearen modernotze prozesuan, klase interesak direla medio, burgesiak boterearen hegemonia ziurtatzeko, ezinbestekoa da Estatu Nazioaren markoan kultur homogeneitatea bultzatzea. Gómez-ek dioen bezala, Estatuak populazio osoari zabaldu nahi dion kulturak gizarte berriaren modernizatze elementua izateaz gain, identitate elementu moduan jokatzen du, eta
|
|
|
Hitz hauek oso adierazgarriak dira: alde batetik hezkuntza sistema osatuaren faltaren berri ematen
|
digute
; bestalde, eta hau guztiz garrantzitsua dela deritzogu, hezkuntza sistemaren eratzea Estatuko Administrazio osoaren antolakuntzaren testuinguruan kokatzen da. Dagoeneko badakigu administrazio mailako antolaketaren arloan hainbat urrats oinarrizko eman zirela; lehenago aipaturiko horiez gain, hauek izango lirateke, laburbilduta, azkeneko urteetan arlo honetan izandako erreformak(. Pidal?
|
|
|
Goreneko administrazioa finkatu ondoren, egituratze prozesuak tokian tokiko administrazio maila jo zuen. Lehenik eta behin, lurraldearen banaketari zegozkion artikuluek zentrotik eraikitzen zen eraikuntzaren berri emango
|
digute
. Jadanik 1845ean, Frantziatik inportaturik indarrean zegoen189 unibertsitate barrutien banaketa kontsakratu zen:
|
|
|
Esandakoaren arrazoia, aipaturiko mugimendua justifikatzeko, garai honetako gobernuaren iraskaskuntzari buruzko hitz hauek emango
|
digute
: –el primer elemento del desarrollo de los intereses materiales, de tal manera que la agricultura, la industria y el comercio marchan siempre al compás de la educación de los pueblos?
|
|
|
Ez da berria Estatu espainiarrak duen testuliburuak kontrolatzeko nahia, eta ezagunak dira, esate baterako, hauen bidez egin izan dituen herritar abertzaleak abertzale espainiarrak, noski sortzeko ahaleginak279 Zalantzarik gabe testuliburuak hezkuntzaren historia arloko ikerkuntzarako aparteko dokumentu baliagarriak ditugu, besteak beste, transmisio ideologikorako baliabide direlako(. El libro escolar ha sido siempre con la excepción de algunos breves momentos de exaltación libertaria un producto cultural intervenido políticamente? dio Escolanok280) eta, beste batzuen artean, jarrera politikoen berri ematen digutelako281 Kontrol ideologikora zuzenduta dauden praktika politikoek ematen
|
digute
honen froga garbia282; zentzu horretan, Moyano legeak aurreneko urteetako testuliburuen inguruko politika sistematizatu zuen, eta 1868ko iraultzak nolabaiteko etena ekarri bazuen ere,. Restauración, delakoak bere egin zituen 1857ko legearen irizpide nagusiak, mende erdi bat baino luzeago indarrean iraungo zutenak.
|
|
|
delakoaren irakaskuntzak testuinguru honetan jokatzen zuen: , la contrucción de la uniformidad del naciente ámbito nacional, como base de actuación de la clase social burguesa a nivel estatal? 283 Peset ek, Garma k eta Pérez Garzón ek284 Moyano legearen aurretik eta geroztik erabilitako eta gehien berrargitaratuak izandako testuliburu batzuen analisia eskaini
|
digute
, nazioaren irudiaren transmisio ideologikoan, historia patria, ren irakaskuntzari buruzko azterketa plazaratuz. Adibidez, Caballero de Rodas-en Compendio dialogado de la Historia de España desde los tiempos primitivos hasta nuestros días testuliburuan historia espainiarraren hainbat topiko jaso ziren, burgesia penintsulako prozesu historikoaren inguruan sortzen ari zen ideologia nazionalista eta bateratzailea proiektatuz.
|
|
|
" Ez. Zuhur jokatu behar dugu; izan ere, isilpean segitzen badugu, hats har dezakegu; agerian, berriz, hatsa ukatuko
|
digute
... eta, andere Grazianak berorren dorretxerat joaitea debekatu badit, goganbehar delako da..." Eta osabak erran zion: " Ai, Maddalen, zergatik ez ditugu kontu horiek ahanzten... eta zergatik ez didazu kopla eder bat kantatzen?" Eta Maddalenek osabari buruko adatsa ferekatzen ziola, nola ama batek bere semeari, kantatu zuen:
|
|
|
Zeren eta hara zer erraiten zenidan zeure bertze gutun hartan: " Joanes, zergatik egiten
|
digute
maiz irri —salbuespenak salbuespen— bai espainiarrek eta bai frantsesek eta bertze anitzek ere, gure nazionea eta gure lengoaia dela kausa. Zinez ote gara, bada, Marianak erraiten zuen moduan gente de suyo grosera, feroz y agreste, eta zinez ote da gure lengoaia lenguaje grosero y bárbaro y que no recibe elegancia?
|
|
|
indiar gorri batzuk dira, hemen ez ezik Santo Tomásen inguruan ere bizi direnak. Baina bada hango eta hemengo indiarren artean alderik; izan ere, hemengoak ongi tratatu genituen, eta haiek berdin ihardetsi
|
digute
; Santo Tomás ingurukoak, berriz, gaizki tratatu zituzten, eta, ondorez, haiek guztiak erreboltatu ziren, guti batzuk izan ezik...
|
|
|
Gaur goizean, garbigailua zentrifugatzen hasten denean bezala, hiru aldiz sentitu dut bihotza golkotik irteteko zorian. Aurrena, gelan, telefonoaren dei zaratatsuek eta ez naiz exajeratzen ari paradisutik atera nau gaituztenean(" Goizeko bost eta erdiak dira", ohartarazi
|
digute
harrera gelatik Danen aginduz); hurrena, handik gutxira guk geuk jarria genuen iratzargailuak; eta azkena, aireportura bidean Preteritok bat batean oihu egin, eta biharamuna nabaritzen hasiak ziren bidailagunak esnatu dituenean:
|
|
|
" Erotuta zaudete: gu telesilla eta zaldiko maldiko mantso horiekin nahikoa dugu", erantzun
|
digute
erreguka hasi garenean.
|
|
|
jaurti du Jordik Preteritok Dani begira: bidaia agentziak hotelen auzian izan duen jokabidea epaituko dugu; seguruenik kalte ordain ederra eman
|
digute
.
|
|
|
Asmo hutsean Iruñeko Ziudadela Arte Garaikideen topaleku bihurtzearena. Biblioteka Forala agindu
|
digute
, espekulaziorik lotsagabeenaren kutsua duen operazio nahasi batean (Corte Inglesa eraiki ahal izateko, ikastetxe publiko bat sakrifikatzekotan dira).
|
|
|
Kopuru honetatik 2 milioik erabili zuten Internet hilabete horietan. Zenbaki hauek zibernauten kopuruak azken urteotan izan duen gorakada adierazten
|
digute
. Kontuan eduki behar da 1996 urteko lehen hiruhilekoan Estatuko populazioaren% 1,4 soilik zegoela konektatuta.
|
|
|
etsai txikirik —eta ertsirik, esango nuke— ez omen. Aipatu gizontxoen propaganda zitala dala bide askatasun ederrean erne anaitasun ori ondatu nai izan
|
digute
, eta beren xedea iristeko gure aldizkariaren eriotza ere bide makurrenez iritxi nahi izan dute. Gure zuzendari maiteak zer esanik aski izango ditu, nunbait, gai oni buruz.10
|
|
|
Adibide bat besterik. Espainia ukatzen dugula esaten
|
digute
gero Espainiako Historiaren Errege Akademiakoek...
|
|
|
Esan bezala, batzuren eta besteren iritzia jaso nahi izan du Jakin ek. Azkenean, honako lau lagun hauek erantzun
|
digute
: Joseba Agirreazkuenaga eta Ludger Mees historialariek, Henrike Knorr euskaltzain eta hizkuntzalariak eta Andres Urrutia euskaltzain eta notarioak.
|
|
|
Gai horri dagokionez, bestalde, Espainiako Liburutegi Nazionaleko arduradunek jakinarazi
|
digute
IBERMARC formatuaren bertsio berrian, USMARCen bezala, parekotasun linguistikoak adierazteko 7XX etiketak erabiliko direla.
|
|
|
Paperezko dokumentuen bizitza luzea denez, ezagutzen ditugu kontserbaziorako beharrezkoak dituen baldintza eta eskaerak. Dokumentu elektronikoek aldiz, problematika berezia, berria eta neurri batean ezezaguna aurkezten
|
digute
.
|
|
|
Biblinleka atseginak zaizkigu. Teknologia berri hauek eskura jartzen
|
digute
hainbat aukera, gero eta makina potenteagoak, gero eta programa gehiago, gai hauetan adituak ez garenontzat terminologia ulertezina... Hau guztia ez dago denon eskura, gizarte sektore ezberdinak ere hor daude eta ondorioz analfabeto zibernetiko multzo handi bat sortzen ari da.
|
|
|
Badaukagu, orduan, aitzakia bat proposizio analitikoak ezagutza mota berri bat ematen digutela esateko, alegia: alde batetik, erabilera linguistiko okerrak azalarazten laguntzen
|
digute
eta, bestetik, gure sinesmen eta baieztapenetan ezkutatzen diren inplikazio susmagaitzak jakinarazten dizkigute32.
|
|
|
Arratsaldeko lehen orduetan gauzak prestatzeko agindu
|
digute
Jokin Santxo eta bioi. Kartzeleroa atean azaldu gabe, interfonotik ematen dituzte hemen horrelako aginduak; ezin asmatu, beraz, zelako muturkerarekin agintzen diguten.
|
|
|
Maria Victoriak nik baino lehenago ikasi zuen, ordea. Dirudienez, hizkuntzak ikasten ere aurrea hartzen
|
digute
emakumeek.
|
|
|
Urrutitik ezagutu gaituztenak, prentsatik edo irratitik edo telebistatik ezagutzen gaituztenak, aldez aurretik trokelatuta daukaten irudia lotu ezinik aritzen dira aurrez aurre ezagutzean ikusten duten irudiarekin. Gironako plaza hartan Antxonek txapel gorriei begiratzen zien moduan begiratzen
|
digute
kaletik etortzen diren irakasle, monitore, hezitzaile eta gainerakoek: buztanik eta adarrik ba ote daukagun frogatu nahian, antza.
|
|
|
armak utziz gero, su etena emanez gero, dena izango da posible, edozertaz hitz egin ahal izango da, edozer konpon liteke; beraz... zertarako luzatu! Orain, ETAren su etena eta urtebetera, hurbilketa egin
|
digute
preso politikooi. Lehen dispertsioa deitzen ziotenari hurbilketa deitzen diote orain; eta horrela, neure iloba adibidez, Txemi Arteaga, Albacetetik Picasentera hurbildu dute, Valenciara alegia.
|
|
|
Ez zitzaigun buruan sartu ere egiten. Guri esate baterako erakutsi
|
digute
: lan eta lan!
|
|
2001
|
|
|
Anormala da euskal irakurle gehienak abertzaleak izatea, zorionez, bestelakoak ere badaude, baina oso gutxi oraindik. Esaten
|
digute
politizatzen dugula, baina zenbat euskaltzale ez abertzale daude euskararen alde egiteko prest. Esku batez konta daitezke".
|