|
2000
|
|
|
Gero, badaezpadan, ospitaleko larrialdietara joan naiz. Horrelako kasuak ez dituztela onartzen, eta hasiera batean ez
|
didate
sartzen utzi. Eskerrak herriko erizain bat nitaz jabetu den, berari esker lortu baitut froga berri batzuk egin ahal izatea.
|
|
|
Aterpetxea autobus geltokitik hurbil dago. Geltokian bertan eskatu dut lo egiteko tokiren bati buruzko informazioa, eta beharbada neke aurpegia ikusi
|
didate
, ez dakit, kontua da hasieran uste nuena baino gertuago dagoen" Isaac’s" aipatu didatela. Eta orain hemen nago, beheko solairuko gelatxo honetan, sofa erdia niretzat harturik, makinatik ateratako kafe merkea eskuan.
|
|
|
—Eta erran
|
didate
ezen tigreak Pagabasoko leizean duela bere habia, bertze deabru guztiek bezala, eta harat joaiteko, bakar bakarrik, gauaren lehen orduan, zeren noiznahi den atera bailiteke handik, bere gaixtakerien egiterat.
|
|
|
—Ez! —ihardetsi zidan hark— Arestian erran dizuedan bezala, Ubarnekoek bakarrik joaiteko erran
|
didate
, zeren ene deliberamendu batek ekarri baitzuen tigrea bertze mundu batetik honat, eta nik ipini behar baitut harakoan, Pagabasoko leizean beheiti...
|
|
|
Izan ere, zentzuak eta ebidentziak erraiten
|
didate
ezen ez dagoela meza itemisaest etik hasterik, zeren nihaur ere izana bainaiz nehoiz, mezazale ez ezik, mezajale ere, eta zeren baitakit, halatan, zertaz ari natzaizun: bada baldinba, nola liburuaren anitz orritan jauregiko jendeaz ariko bainatzaizu, eta nola batzuk eta bertzeak hemendik harat eta handik honat ikusteko parada izanen baitugu, jauregia eta jauregi ingurua zer nolakoa zen adieraziko dizut berant baino lehen.
|
|
|
BETI erran izan
|
didate
hitz gutiko mutila nintzela, baina gauzak arras aldatu zitzaizkidala, noiz eta, bortz urte nituela eta oilo baten gibeletik jostetan nenbilela, behaztopa egin bainuen, buruz behera erori eta buruz harri bat jo; eta erraiten didate, halaber, ezen, kolpearen ondorez, tentua eta zentzua galdu eta hil hurran izan nintzela, baina, hartarik jalgi nintzenean eta perila gibelean utzi, kolpearen aitzineti...
|
|
|
BETI erran izan didate hitz gutiko mutila nintzela, baina gauzak arras aldatu zitzaizkidala, noiz eta, bortz urte nituela eta oilo baten gibeletik jostetan nenbilela, behaztopa egin bainuen, buruz behera erori eta buruz harri bat jo; eta erraiten
|
didate
, halaber, ezen, kolpearen ondorez, tentua eta zentzua galdu eta hil hurran izan nintzela, baina, hartarik jalgi nintzenean eta perila gibelean utzi, kolpearen aitzinetik ez nuen erraztasunarekin mintzatzen hasi nintzela, eta hitzak eta eleak hain segidan eta hain elkarren ondoan zetozkidala, non baitzirudien ezen Spiritu Saindua ene mihitik ari zela.
|
|
|
Jaun André: gutitan eragin izan
|
didate
hain min handia hitz batzuek, nola eragin baitzidaten nafar haren hitzek. Baina zer egin nezakeen nik, disimulatu baizen?
|
|
|
—Hitzari buruzko zure teoria hauek, anitzetan, Ptolomeoren planeta sistema oroitarazten
|
didate
: hark ere asmatu eta asmatu egin zuen, epiziklo bati bertze epiziklo bat eransten ziola, konplikazioneari konplikazionea, alegia, eta maskarari maskara, eta, zertarako, eta huts egiteko, ororen buruan!
|
|
|
—Eder egiten
|
didate
kolore hauek, ezta?
|
|
|
Ttipiren bulegariak kutsu oldarkor oro erantzia zion bere mintzoari eta, halaber, nire izenaz oroitzen. Beharbada ez zen hain balentria handia, kontuan hartuta lagunaren agentzian azkenekoz izan nintzenetik bi egun baizik ez zirela joan, baina gisako huskeriek itzultzen
|
didate
niri bizipoza. Emakumeak aitzineko aldian sorrarazi zidan juzku eskasa hein batean zuzenduz, ez zitzaidan horren mari ozpina iduritu.
|
|
|
Lantokian, berrogei berrogeita hamar bat lagun ezagutu ditut Togas baino doilorragoak berez. Dena den, sasiko habian sortuek halako mesfidantza pizten
|
didate
: bertzeek adina balio dutela erakutsi beharrak joak izaten dira maizko, eta horrek ondorio gaiztoak ekartzen ditu nagusi baten bulegoa squattatzera etortzen direnean, bi egunetarako baizik ez bazen ere, abuztuko larunbat horretan bezala:
|
|
|
Uztailak uztailei, haiek betiere 22 urte, eta nik beti bat gehiago, urrunagoak eta ulertezinagoak zaizkit, galaxia ezberdinetako biztanle. Beharbada horregatik, %90etan hainbateko gorrotoa hartzen
|
didate
lantokian 48 ordu egin orduko. Gainerako 10etan, gauzak bertzela iragaten dira, honako Ana honekin bezala.
|
|
2001
|
|
|
–Motxailea naizela esan
|
didate
parkean. Zer da motxaile izatea?
|
|
|
–Erraza dela esan
|
didate
dendan, eta beraiek erakutsiko dizutela.
|
|
|
Erdi tragoz baita ere. Barkatu, eraztun hau topatu dut eta zurea izan litekeela esan
|
didate
. Hobeto.
|
|
|
Bai. Baina" esan
|
didate
" hori ez. Nork esan dit.
|
|
|
Baina orain ez. Ez
|
didate
ezer esaten jada. Niri gertatzen zaidanarekin zerikusirik duen zerbait kontatzen al dute ba?
|
|
|
Isilik joan naiz gainontzeko bidean. Ez dut inoiz epilepsi kasu bat ikusi, baina beldur berezia sortu izan
|
didate
beti. Besterik gabe ahotik aparra dariela eta ero moduan alde guztietara zartaka jartzen diren kontu hori.
|
|
|
kasu horretan, berriz, beraiek dira gizon berriak eta gizon zaharra ni. Eta erraz egiten
|
didate
burla baina nik ezin diet burla hori bihurtu. Edo bai.
|
|
|
–Medikuek hotela utzi behar dugula esan
|
didate
, gaur bertan.
|
|
|
Oroitzapen ederrak normalean. Batzuetan ordu gehiegi ematen ditudala komunean eta irtetean ez dudala azalpenik ematen, horixe leporatzen
|
didate
. Oroitzapenak ezin dira azaldu, horixe da gertatzen zaidana.
|
|
|
–Kabiarra ekarri
|
didate
gaur –erantzun zion Lucasek serio.
|
|
|
–Noiz kenduko
|
didate
sueroa, Maria?
|
|
|
Egungo egunean zailtxo da Indian suge liluratzailerik ikustea. Nire lagunek lehenago asko zeudela esaten
|
didate
. Alde batetik, animaliak errespetatzeko agintzen duen legea zabaldu zen India osoan 1972an.
|
|
|
‘Baina bat bertan geratu dela esan
|
didate
portuan eta zeu izango zinela pentsatu dut.’
|
|
|
‘Izango ez da ba! ’ erantzun
|
didate
barrutik.
|
|
|
‘Hizketan hasi zarela esan
|
didate
eta! ’ diot berriro. ‘Zer moduz, Goio? ’
|
|
|
‘Behin ilunduz gero jendea hil egiten dute kalean, ’ abisatu
|
didate
.
|
|
|
‘Zurekin ausartzen naiz, ’ zioen Arianek, ‘baina hemen hegoaldean jende anitzekin espainolez behar dut egin, zeren eta euskaraz egiten dudanean zomorro arraro bati bezala so egiten
|
didate
, konprenituko ez balute bezala... ’
|
|
|
‘Koko ogia, ’ erantzun
|
didate
.
|
|
2002
|
|
|
Jende jatorra baserri horretakoa. Eman
|
didate
.
|
|
|
Kotxearen beharra izango al dut? Kotxearen, autobusaren edo taxiaren beharra izanez gero, utziko al
|
didate
zakurra sartzen?"
|
|
|
Alberto Moravia italiar idazle entzutetsuak esandako hitzek zirrara handia egin izan
|
didate
beti, horren egia borobil eta deitoragarria baitira. " Neure bizitzan jendearen esker txarrarekin sufritu dut gehien".
|
|
|
–Sekula ez dizkidate hain gutun politak idatzi, eta gorde egingo ditut –eta, hasperen egiten zuela, honela jarraitu zitzaidan–: Egia esan, maite izan nauten gizonek ez
|
didate
inoiz amodio gutunik idatzi: Eduk, ohiturarik ez zuelako; Sergiok, telefonoa nahiago zuelako; eta Emmanuelek...
|
|
2003
|
|
|
Sustoa hartu zuen Nemiak; huraxe zen halakorik entzuten zuen lehenengo aldia. Gero askotan esan izan
|
didate
gauza bera. Zahar asko zainduta nago ni.
|
|
|
–Esan
|
didate
Matias Malanda esan duzula, ez Miguel Malanda.
|
|
|
–Esan
|
didate
zeuk egon zenuela hemen, ez nik.
|
|
|
–Baietz esan
|
didate
.
|
|
|
Ez dakit nondik nora sortuko zen nahasketa. Egunkari batean nire argazkia atera zela badakit (oso gutxitan irakurtzen ditut, baraurik ura edatea bezala dela iruditzen zait, kalte egiten
|
didate
), ikastetxeko atezainak pistaren bat emango zion nornahiri, jendearen adimen deduktiboa izugarria da, batzuek oso gutxi behar dute xehetasun solte batzuk josiz, zertzelada urriak elkartuz, txikikeria batzuk handituz eta antzaldatuz, pelikulak asmatzeko. Horrelakoa da ikastetxeko atezaina eta horrelakoa da nonbait nire kontrako adierazpenak egin zituen harakin hori, adinean aurrera doan gizon lodikote isil bat, ez omen zuen beste konturik esan edo aipatu, poltsikotik goiz hartan bertan egunkariak agertu zuen nire argazki zimurtua atera eta, komisarioaren mahaiaren gainean lisatzen ahalegindu ondoren," bera da" esan omen zuen, odol markak ondo garbitu gabeko behatz erakuslearekin seinalatuz," bera da gauetan Sophieren etxera etorri ohi zena" errepikatu omen zuen, jeloskortasun ezkuturen batek eraginda beharbada.
|
|
|
–Epailearen aurrean saiatu naiz agertzen, onez onean lehenik eta deiadarka gero, neu naizela idazlea, eta, egia osoa kontatzeko prest nagoela behin eta berriz errepikatu diedan arren, ez
|
didate
jaramon handirik egin, beren artean berriketan jarraitu dute edo egunkarietako kirol kronikak irakurtzen, epaileak, aharrausi eginez, bere esku irekiarekin mahaian jo eta isiltzeko agindu didan arte. Orduan, buruak nire aldera itzuli badituzte ere, ez diet niri entzuteko jarrera abegikorrik ikusi, ezer kontatzen hastekotan lehen egunetik hasi bainuen eta bai epailea eta bai bere laguntzaileak presarekin ikusi ditut, beren larruzko maleta beltzak atontzen ari baitziren, etxera edo beren egitekoetara abiatzeko –hasi zitzaidan eta, begirada itzuliz, aurpegira begiratu zidan.
|
|
|
Albert Meziguek herritik alde egin eta handik zazpi bat urtera postala bidali omen zion Pisson andereñoari hitz hauekin: " Estatua bat jarri
|
didate
herriko plazan. Galdua naiz, beraz.
|
|
|
Memoriaren gordailuetan aurkitzen ditugun zaharkinek ez digute gutiziarik pizten askori. Neuri bederen, denboraren amaraunak estali dituen hondakin horiek higuina ematen
|
didate
. Ganbararik gabeko etxeak maite ditugu.
|
|
|
Pasatu dut Azpil, Bellavista, Antxoa, Errentegi eta Elizalde, egun on esan
|
didate
ikastolako neska mutikoek, berdin, beldurra ematen dit hitz honek, berdin, berdin eta beti berdin, zatiketak esplikatu (oso inportantea baita jakitea munduko ondasun guztietatik zer zati egokituko zaien, biharko egunean), ume bedeinkatuak, maite dut haien inozentzia eta maite ditut haien so garbiak... eta ez dakite, ez dakite haziz eta haziz joanen direla, erremediorik gabe, eta hil eginen direla...
|
|
|
Garrasiak entzun ote dituzten pentsatu dut. Eskaileretan behera goazela berriro galdetu
|
didate
zer edo zer nahi dudan etxetik. Amorrua ematen dit ardura honek orain.
|
|
|
Min eman
|
didate
bizkarrean, altxatzeko saio horrekin. Pausoak sumatu ditut neure inguruan, eta hizketak.
|
|
|
Polizia bat baino gehiago dira autoan sartzen nautenak. Oihu egin dut, min eman
|
didate
oin batean... Non daude nire zapatak, orain ez dauzkat eskuak gerriari eusten.
|
|
|
Behin eta berriro galdetzen dut analgesikoak eman behar dizkidaten. Baietz erantzun
|
didate
. Mina kentzeko baino gehiago, hitz gozoren baten eskean ari naiz, etsaiez inguratua ez nagoela, berriro joko ez nautela ziurtatzeko.
|
|
|
Beste batek ea zergatik, haserre. Eta telefonoa eskatzen
|
didate
. Eta nik eman.
|
|
|
Baina bionboak dauzkagu bata bestearengandik bereizteko eta, halakorik ez balego ere, ni ezin naiz altxatu. Ez nadila mugi agindu
|
didate
, ezta alboka jartzeko ere.
|
|
|
Hor egon da heldu nintzenez geroztik. Aurreneko egunetan ez
|
didate
leihoez bestaldeko inorekin hitz egiten utzi, inkomunikatuta bainago, nik ez dakidan arren. Ama ikusten dut han, harrituta begiratzen didan poliziaren ondoan, ni ez beste norbait zaindu behar lukeela pentsatuko balu bezala.
|
|
|
Hobeto sentitzen naiz egunak joan ahala. Apetitua etorri zait, erizainekin egiten dut hitz, laguntzaileekin, garbitzaileekin... tarta puska bat ekarri
|
didate
baten baten urtebetetzea delako, ongi hartzen naute. Garbiketako emakume batek galdetu dit hitzik egin ote dudan poliziaren aurrean.
|
|
|
Zortziren bat urteko haurra ekarri dute, istripua eduki duena. Aldamenean jarri
|
didate
, eta aldian behin kendu egiten digute bereizten gaituen bionboa, elkar distraitzeko. Euskaraz egiten dugu.
|
|
|
Mahaian nago berriz, poliziek inguratua. Jertsea kentzen
|
didate
ostera, oihu egiten didate erantz dezadala arropa. Aurrean daukat berriro urdailean, sabelean ukabilkadak ematen zizkidan polizia," Nork bildu zintuen?" galdezka.
|
|
|
Mahaian nago berriz, poliziek inguratua. Jertsea kentzen didate ostera, oihu egiten
|
didate
erantz dezadala arropa. Aurrean daukat berriro urdailean, sabelean ukabilkadak ematen zizkidan polizia," Nork bildu zintuen?" galdezka.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Biktimen Arretarako Zerbitzuan esaten
|
didate
sotoko artxiboetan bilatzea, bestelako erreferentziarik gabe, izugarria izango litzatekeela, hura anabasa dela. Galdetzeko abokatuei zer espediente zenbaki daukan istorioak.
|
|
|
Abokatu nagusiaren alabak esan dit aitaren paperak biltegi batean daudela, pentsatua daukatela jaso eta ordenatzea. Egiten dutenean deituko omen
|
didate
. Adeitsua da, nire izena eta telefonoa apuntatu ditu, baina ez zait deirik iritsi.
|
|
|
Ate inguruan ilara bat dago, pasaporteen zain dagoen jendearena. Batzuek begiratu egin
|
didate
, eta nik ere begiratu egin diet.
|
|
|
Esku biekin heldu diot mahaiaren ertzari, hortzak estutuz. Bi polizia dauzkat aurrez aurre mahaiaren beste aldean, eta ez
|
didate
begirik kentzen.
|
|
|
Handik gutxira ikusia ez neukan beste polizia bat dator. Zerbait esan die grisei, eta atea ireki
|
didate
.
|
|
|
Mahaiaren kontra naramate kolpe berriek. Bekokia mahaian daukadala gelditu naiz, eta orduan atzeko iletik heldu
|
didate
mahaiaren kontra jotzeko, baina ez da iristen halakorik.
|
|
|
Sinetsiko ez balute bezala begiratu
|
didate
, baina benetan ari naiz, neuk bakarrik zabaldu izan dut propaganda. Ez dakit zer esplikazio eman dudan EUTGko arduradunarekin gaur neukan zitarako.
|
|
|
Larri, medikuek esan dutenez. Zain egoteko esan
|
didate
.
|
|
|
Hark ez zuen inolako minik hartu, eta nik berriz eskuineko hanka nahiko matxuratua daukat. Mota guztietako plakak atera dizkidate, eta ebakuntza ttiki bat ere egin
|
didate
. Orain egun batzuetan ez mugitzeko esan didate.
|
|
|
Mota guztietako plakak atera dizkidate, eta ebakuntza ttiki bat ere egin didate. Orain egun batzuetan ez mugitzeko esan
|
didate
. Belaun inguruko hezurtxoren bat izan behar dut hautsia.
|
|
|
Belaun inguruko hezurtxoren bat izan behar dut hautsia. Ongi jarriko ahal
|
didate
! Nire belaunei begira gustura egoten da nik dakidan bat, eta ez nuke bertan inolako markarik nahi.
|
|
|
Ikastolan bezala, dena euskaraz, edo erdia eta erdia? Esan
|
didate
ikastetxe hori elebiduna dela. Zuk ez zenuen diferentzia handirik nabarituko.
|
|
|
Etxean nago, baina aste hau hanka lurrean ipini gabe egoteko esan
|
didate
, neska. Gaur heldu naiz etxera eta zuen kartak irakurri ditut.
|
|
2004
|
|
|
Lehengoan hau aditu genion: . Lagun guztiek berdin esaten
|
didate
, grazia gutxiago dudala euskaraz espainieraz baino?. Eta nik, nire artean:
|
|
|
ez diet arrazoia kenduko, baina nire ikuspuntua azaltzea nahi nuke. Beldurra ematen
|
didate
iritzi horiek. Duela hogei urte, euskaldun berri berria nintzela, orain euskaldun berri zaharra bainaiz?, euskaldun zahar batek hauxe esan zidan halako batean:
|
|
|
Aparra jaistean zenbat geratzen diren da gure erronka?. Gizon grisa deitzen
|
didate
, Argia, 2003/7/27.
|
|
|
Eta on izango da, astun xamarra gerta dedin ni bildur izanagatik ere, gaurko hizkuntzalaririk famatuenen iritzi batzuk aipatzea. Euskaltzale batzuk, nere ustez, batzutan kikildurik, eskertu egingo
|
didate
aipamen jasa hau.
|
|
|
–Gero ekarriko
|
didate
kotxe bat konpontzera. Temperino bat, 1922koa.
|
|
|
–Hodei altuek on egiten
|
didate
–
|
|
|
–Niri ez
|
didate
ezer oparitu. Izerdiarekin lortu dut dena.
|
|
|
Ez dut uste handi mandi horiei grazia handirik eginen dienik, baina urteak eta urteak dira orbanik gabeko zerbitzuan eman ditudanak. Asko zor
|
didate
. Orain utzi egin didate alde egiten.
|
|
|
Asko zor didate. Orain utzi egin
|
didate
alde egiten.
|
|
|
dirua –idazmahaiko tiradera bat zabaldu eta ireki bat atera zuen– Egia erran, ingelesek ez digute diru askorik eman eginkizun honetarako. Jaurlaritzakoek diru hau eman
|
didate
tren txarteletarako eta Parisko egonaldirako.
|
|
|
Ni oso emakume bizia nintzen, dena dastatzea, dena gozatzea atsegin zitzaidan. Hori ere lapurtu
|
didate
. Bost urte dira Alemaniatik atera nintzela, eta harrezkeroztik bakarrik bizi izan naiz.
|
|
|
–Ez
|
didate
uzten –kexatzen zen, maiz, Amaia– Ahula naizela uste dutelako. Emakumea naizelako?
|
|
|
–Kontuak kontu, orain ezin naiz bera gabe hemen gelditu. Txoko guztiek Mireiaren irudia oroitarazten
|
didate
. Eta ezin dut –emakumea negar malko isiletan hasi zen– Utz iezaiozu Ertzaintzari bere lana egiten.
|
|
|
–Oso gogoz kontrako martiria nauzu –zehaztu zion Oppenheimerrek. Tonua aski minberatua zen– Segurtasun txartela kendu
|
didate
. Bazenekien, ezta?
|
|
|
–Ordenagailua lapurtu
|
didate
! –eten zion Josebak, asaldatuta.
|
|
|
–Atzo seguru nengoen burutik jota zeundela –aurpegiratu zion Josebak– Zalantza handiak neuzkan; zuk ez. Orain ordenagailua lapurtu
|
didate
. Mireiari bezala.
|
|
|
–Ba beste norabait joan zaitez. Zentraletik abisatu
|
didate
. Sánchez doktoreak deitu du, eta...
|
|
|
Mundu osoko fisika fakultateetara iritsi omen da! –barre sarkastikoa atera zitzaion– Nahiko ingeles kaskarrean omen dago, hori esan
|
didate
.
|
|
|
–Barkatu, baina ETBn elkarrizketa egin behar
|
didate
, denboraz justu samar nenbilen, eta badakizue...
|
|
2005
|
|
|
–Goikoekin hitz egin dut eta, bon, onartu
|
didate
programa, esan zien Boni Bonek?: Eta hara zer pentsatu dudan:
|
|
|
–Ez dakit zergatik, baina egin dugun bidean dauden morroi bi horiek ez
|
didate
batere graziarik egiten. Han egon dira azken hamar minutuetan, eta egingo nuke batek dituen prismatiko horiek guri begira daudela.
|
|
|
–Zer egin
|
didate
...? –atera zaio ahots amatatuaz.
|
|
|
–Naroa, dena diozun bezala bada, eta ez dut zalantzan jartzen, hemen saltsa ederra dugu esku artean. Horren ostean deia jaso dut eta konektatzeko eskatu
|
didate
.
|
|
|
–Naroa, ez eskatu hori, ez dut sekula berriro makina bati lotuta egon nahi. Uler ezazu, horiek burua aldatzen
|
didate
, egiten dudan bakoitzean ilunago ikusten dut nor naizen ni eta nor sasikume horiek gura duten panpina. Ez dut zabor gehiago gura, orain artekoarekin nahikoa eta sobera dut.
|
|
|
Edo agian bai, batek daki. Agian aukeratu nuen eta oroitzapen hori ezabatu
|
didate
. Ze zentzu dauka hona etorri izanak?
|
|
|
Azkenik etxera dator, edo hori esan
|
didate
behintzat. Egia ote?
|
|
|
Nik nahikoa kilo daramat aldean. Ordua ez
|
didate
esan. Mediku hori beti bezain misteriotsu.
|
|
|
–Zurea dela esan
|
didate
–eta, pauso bi kamioiaren bururantz eman ondoren, atzamarrarekin kabinaren aurrean oihalezko zaku batzuen gainean etzanda zegoen Kodak seinalatu zuen.
|
|
|
Gaur ere berandutu egin zaigu! Errietan egingo
|
didate
! –atera zitzaion Karlotari eskuturreko erlojuari begiratuta– Lagunduko al didazu nire aita eta amarengana?
|
|
|
–Umeen arteko jo jo jolasa izan de dela argudiatuko dut eta si si sinetsiko
|
didate
–izan zen bere erantzuna– Ez mu mugitu, ez ga garrasi egin, eta ez dizut mi minik egingo! Be berehala bu bukatuko dut.
|
|
|
Aspaldi jakin nahi zuten Rosak eta Martinak. Niri ez
|
didate
sekula galdetu, baina aspaldi jakin nahi zuten. Igarri egin diet nik.
|
|
|
Horregatik esan diet putzuetara joateko, ezin genuelako futbolean egin. Baina Dolfok eta Ismaelek esan
|
didate
Zertarako joango gara putzuetara, Zer dago putzuetan, Putzuetan ez dago ezer. Baina konbentzitu egin ditut nik.
|