|
2000
|
|
|
243). Izan ere, ez baitago Gasteizekin lotura jakinik izan
|
dezakeen
egoerarik (tunoenak alde batera utziz). Egoera horiek edozein hiri unibertsitariotan gerta zitezkeen.
|
|
2001
|
|
|
108 zenbakiko balkoia, odol koagulatuz mantxatutako adokina (2 eta 3 kapituluetan), adokin bustia (4 kapituluan), eta arkupeak (5 kapituluan). Gure iritziz, narratzaileak azken elementu hauek bereizteko eduki
|
dezakeen
arrazoia ihesaren planoa eta bertan gertatzen den heriotza behin eta berriro irakurleari gogoraraztea izango litzateke.
|
|
|
Ez da hori, noski, testuetan oroimen hutsei zor zaizkien zati egokitu gabeak, hariaren etendurak eta korapilo zirtzilak atzematea ofiziotzat hartu dutenen iritzia. Espazio denboren kontraesanetan oztopaturiko idazlea kausitzea baita kritikoak izan
|
dezakeen
ohorerik handiena. Horixe du idazlearen ospea, neurri batean, bere egiteko bidea.
|
|
|
Feminismo frantsesaren ordezkari nagusitzat jotzen diren emakumezkoen lanetan, mendebaldeko diskurtso maskulinoaren falozentrismoa, logozentrismoa, izan dira kritikatuak. Hortik, Victoria bezalako emakume batek begi aurrean dituen psikoanalistekiko erakuts
|
dezakeen
mesfidantza.
|
|
2002
|
|
|
Lertxundik berak adierazi izan du behin eta birritan Otto Petteren idazketan nolako garrantzia izan duen Decameroneren sintaxiaren eta ahozko tradizioaren teknika narratiboen azterketak. Bukatzeko, aipagarria da Otto izenak euskal irakurlearentzat duen balio semantikoa, bere esanahi eta sonoritateak" osaba" eta" otso" hitzekin jolasten baitute, biak egokiak bere buruarengandik ezin ihes egin
|
dezakeen
pertsonaia honen errealitatea definitzeko.
|
|
2003
|
|
|
Bere logelako moketan etzanda, esku bata telefonoan eta besteaz ilea kiribiltzen zebilela, sartzen ziren eguzki izpiei begietan jo zezaten uzten zien. Gaueko euri jasaren ostean, eguzkiak urtaro horretan erakuts
|
dezakeen
indar guztia zerabilen, eta ez zen makala, kanpoan benetan giro gozoa zegoen eta. Baina Ainhizek ezin jakin zezakeen ezer gaueko euriaz; bai, ostera, eguneko eguraldi zoragarri horrezaz.
|
|
2005
|
|
|
Horretan du jatorria. Esan gura duguna da euskalkia, kasu honetan behintzat, ez dela literaturan erabiltzen asmo estilistiko edo beharrizan gutxi gorabeherako formal baten arabera, baizik eta euskalkia landu nahi denez, horretan lagun
|
dezakeen
literatura sortzeari on irizten zaiolako. Egon badago euskalkiaren beste erabilera bat, non batuaz egindako literaturan euskalkia identitatea eta sinesgarritasuna lortzearren erabiltzen den, esate baterako, bat aipatzearren, Edorta Jimenezen literaturan.
|
|
|
Bilduma honetan taxu ezberdineko ipuinak aurkezten zaizkigu. Euren artean loturarik aurkitzekotan, izenburuak iradoki
|
dezakeen
haritik jo genuke, hau da, kontrajarpenetan eraikitako narrazioak izango lirateke. Hauxe da ipuinon ezaugarririk inportanteena.
|
|
|
Horiek existentzialismoaren galdera ohikoak dira eta hainbat kontakizun laburretan ahaleginduko da erantzuten, galdera erantzun
|
dezakeen
adibide edo ikuspegi baten bidez. Atal bakoitzeko kantakizunek mosaikoa eratzen dute, bakar batek ez du erantzuna eta denak, beren testuingurua kontuan hartuta, beharrezkoak izango dira gizaki zirriborratu horren definizio bat emateko. Erantzunak ez dira kategorikoak izango, hauek ere zirriborro eta partzialak izango dira, pasartetan agertzen diren Nikolas Alzolaren marrazkiak bezalakoak.
|
|
|
" Sea, sex and sun" hori onkailu baizik ez da. Ez da sekulan gizonaren zorion gosea ase
|
dezakeen
zikiroa izaten.
|
|
|
Hain gara arroltze gose non oiloa bera jaten ari baigara. Eta mugimendu hori geldi
|
dezakeen
deusik ez da. Diktadura bat bera ere ez liteke fida erregai pinta bost eurotan emateko, gutixago erre dezagun.
|
|
2008
|
|
|
Jende asko dauka bere inguruan, interes ekonomiko eta politiko asko mugitzen dira bere" izenaren" inguruan (baita euskal esparruarekin zerikusirik ez dutenak ere). Atxaga produktu politikokultural bat da, eta, horregatik, beste inork eskura ez
|
dezakeen
presentzia lortzen du hedabideetan, literatur irizpideekin zerikusirik gabeko arrazoiengatik". d) Aipatu da idazle horiek ibilbide luzea egin dutela gaur arte, eta agian egun idazten dutenak ez duela zerikusi handirik Potten ereduarekin. Gainera, iritzi emaile baten ustez, Potten ereduari eman zaion garrantzia geroko berrinterpretazioen ondorioa izan da, garai hura ezagutu zutenek ez baitute hainbeste famatzen Potten fenomenoa. e) Oso zabalduta dagoen ideia da egun ez dagoela kanon bakarra euskal literaturan.
|
|
2009
|
|
|
Sano antzinakoa da gizakiak piztiak etxekotzeko joera. Milaka urte daramatza euskaldunak piztiak hezi, euren indarra erabili eta elikagai moduan erabil
|
dezakeen
guztia aprobetxatzen. Eta abereengandik lortzen ditugun elikagaien artean badago bat garrantzi handia izan duena historikoki, esnea.
|
|
2017
|
|
|
Indarkeria paramilitarra ere aipatuta, narratzaileak gehiegikeriak bi aldetatik egin zirela argitu egiten du.107 Atutxaren ustez, ordea, Uriberen asmo nagusia bi aldeetako indarkeria bainoago ETAren jarduera bera salatzea izan da. Atutxak argudio indartsua dauka hemen, euskarazko jatorrizkoan independentismoa ere biktima modura agertzen bada ere, gaztelaniazko itzulpeneko testuak ia ezkutatu egiten baitu errealitate eztabaidaezin hori.108 Atutxaren ondorioa da BNYB k ETAren indarkeria arbuiatzeaz gain," neutralizatu egingo du [ela] independentzia eta autodeterminazioa estrategia politiko gisa proposatu
|
dezakeen
subjektu politiko euskalduna." 109 Azkenik, horixe da Gabilondok eta Atutxak darabilten arrazoia Uriberen lana euskal diferentziaren aurrean indiferentea dela baieztatu eta horrenbestez gaitzesteko.
|
|
|
117 Ildo horretan, Gortarik ez dio iraganari berezko esangurarik lotzen. Geroa da berezko esangura har
|
dezakeen
bakarra, geroan bakarrik gerta baitaiteke ni esentzialaren aurkikuntza. Denborazkotasun teleologiko horretan, hartara, geroak erabakitzen du iraganari zein esanahi esleitu ahal zaion.
|
|
|
"[...] gero eta agerikoagoa da Agirre [Metxa] ez dela estetika burgesak marraztuko lukeen ekintzaile justu baina apala, ezpada lorpen konkretuen gainetik halako handiuste batek gidatzen duen norbait. Litekeena da handiuste hori alderdi axiologikoan bera nor den oso argi daukan edonork izan
|
dezakeen
malezi gabeko harrotasuna baino ez izatea." Ikus Igor Estankona," Izagirre, Koldo. Agirre zaharraren gartzelaldi berriak", Hegats 33 (2003ko urria), 177 orr.
|
|
|
Egoera horren aurrean, modernistek estetikan aurkitu uste izango dute zentzugabekerian ez erortzeko irtenbidea. Erantzuna paradoxaren sublimazio estetikoan dago, hots, paradoxari bere horretan eustea giza ezagutzak erdiets
|
dezakeen
emaitzarik umotuena bezala eta jantzi estetiko albait gailen eta ederrenean ematean, sorkuntza poetikoa kontraesanak gainditu eta gizakiak bilatu izandako batasun, betetasuneta nagusigolurraldea konkistatzeko modu behin betikoa bailitzan. Zernahi gisaz, erantzun horrek errealitatetiko aldentze garbia dakar berekin, idazleak errealitatearen ordez bere antzaldatze poetikoa besarkatzea aukeratzen baitu.
|
|
|
Laburbilduz, emate hutsa ezin denez gertatu, maitasuna beti egongo da nartzisismoak kutsatuta, hau da, ez dago maitasun pururik eskaintzerik; areago, nartzisismo horrek ezin duenez guztiz ekidin maitatua hein batean edo bestean gauzaki bihurtzea, ez dago maitatua bere singulartasun betera eraman
|
dezakeen
maitasunik, hau da, ez dago maitasun beterik jasotzerik. Ildo horretan, nahasketa bertsua hauteman ahal da" maitasuna vs. nartzisismoa" aurkakotasu173 Nazio identitate ezberdinak gizabanako beragan elkartzea, Kepari gertatu legez, ez da hain gertakari arraroa, gero eta arruntagoa bilakatzen ari zaigu mundu globalizatu honetan, berez.
|
|
|
(1274 orr. passim.); Mari Jose Olaziregi, Bernardo Atxagaren irakurlea (Donostia: ...iko egunkari pertsonalari, hainbat kaieratan banatua, beste ale bat gehitzera doala, hamabigarrena, hain zuzen ere.64 Izan ere, hilabete batzuk lehenago Hamburgora eginiko bidaian, hamalau urteko mutila zenean izandako bizipen baten gaineko egia jakin ahal izan du, bitarte luze horretan ezezaguna izan zaiona, eta egia hori hain erabakigarria gertatu zaio bere bizitza osorako, non bere buruaz konta
|
dezakeen
gauzarik printzipalena," ia printzipal bakarra", nerabezaroko ordu gutxi haietan jazotakora mugatzen dela iruditzen baitzaio.65 Beraz, oroitze ekintza batek eratzen du hemen ere kontakizuna, hasi eta buka, Camilo Lizardirena bezain akuilu larrikoa ez izanik ere, kutsu dramatiko handi samarrekoa badena, jasotako berriak bere bizitza osoa beste modu batez argitu eta ordenatzera behartu ba...
|
|
|
Alegia, ez al dira bere gogoan arrazoimena eta sineskeria modu banaezinean nahastu? Irakurleok ere nahasmen gradu ia berberera iritsi izana Atxagarena bezalako iaiotasunak bakarrik lor
|
dezakeen
efektu literario hutsa dela erantzun liteke miresgarria bezain zirraragarria ere baden arren, errealitatean bere onean dagoen inork ez baitu sinesten mutikoak basurde bihur
|
|
|
Modernitatearen proiektuaren ardatz eta gidaria arrazoia da, zeinak ilunpeak argitu behar dituen munduaren barne logika pixkanaka azaleratuz, guztizko argitasun edo ezagutza absolutuaren helmuga telos a erdietsi arte. Alabaina, modernitatearen proiektua ziurtzat jotako hatsarre dudagarri batean oinarritzen da, alegia, munduaren barne logika giza arrazoimenak deszifra
|
dezakeen
kode batean idatzita dagoela, bata besteari doitasun osoz egokitzen zaizkiolarik. Noiz frogatu da, ordea, hipotesi hori zuzena dela?
|
|
2019
|
|
|
Bere" macho" izaera zalantzan jar
|
dezakeen
arrisku orori ihes egiten die, nahiz eta ironikoki narrazioan zehar erakusten den koldar eta desonestoa dela eta ez duela gizon izena merezi, arestian" Macho de Guerlain" iragarkiaren eszenan iradoki den moduan, bere potentzia sexualari buruzko ironia zakarra eginez. Bestalde, gogoratu behar da Florak amorantea duela jakiten duenetik, indiferentzia alde batera utzi eta modu obsesiboan, bere emaztearen jabetzan jartzen duela arreta guztia.
|
|
|
Halere, gertaerak eurak baino interes gehiago du kontalariarentzat gerraren erdian bizitzak nola jarrai
|
dezakeen
jakiteko. Horixe galdetzen die tertuliakideei," Nik gerraz hitz egiten zutenez, hiztegi entziklopedikoetan ez datozen historiak konta zitzaten nahi nuen.
|
|
|
Uste dugu hori bera aurki genezakeela Saizarbitoriaren beste zenbait eleberritan, bestearen objektu izateari utzi eta bere buruaren subjektu izatea aukera
|
dezakeen
emakumea proiektatu du, esaterako, Kandinskyren tradizioako Miren pertsonaian. Eta horixe iradokitzen dute Lopez Gaseni eta Etxaniz (2013) nahiz Mikel Ayerberen (2012) ikerketek:
|
|
|
29 Aurreko artelanen kasuan idazleari buruz aipamen bereziak egin diren arren, Miguel Angel Buonarrottiren kasuan ez da beharrezkoa azalpenik ematea, aski ezaguna baita. barrukoa adierazten laguntzen dion tresnarik zuzenena, izan ere, Miguel Angelen irudi horrek bi pertsonaien arteko komunikazio eta afektu nahiz energia transmisio une gorena irudikatzen baitu. Pertsonaiak inolaz ere esperimenta ez
|
dezakeen
zerbait da eta bi amoranteek hori badutela susmatzen du. ruaren narrazioan bertan aipatzen ez den arren, garrantzi handia du; izan ere, aurrerago esan bezala, Bihotz bi. Gerrako kronikak eleberriaren azken hiru edizioetako azala hauxe izan baita.
|
|
|
Flora jan edanak sentibera jartzen omen du (209) eta honek musikarekiko duen sentiberatasuna ere agerikoa da narrazio osoan zehar. Horrek emakume maitagarria egiten badu ere, Senarrak hori ahuldadetzat hartu eta honen kontra erabil
|
dezakeen
arma gisa ikusten du. Flora hunkitzen duten elementu guztiak erabiltzen ditu helburu bakarrarekin:
|
|
|
Gauza bera gertatzen zaigu beste hainbat katastrofe, gerra eta atentatu terrorista lazgarrienekin, ikus entzuleok" ohitu" egiten gara eta ez diogu arretarik eskaintzen, bigarren plano batean geratzen da, ekidin ezintzat emateraino. Honengatik guztiagatik, liburu honen azterketa berezi bat eginez, generoaren ikuspuntutik har
|
dezakeen
irakurketa ernagarria azpimarratu dugu eta gai honen inguruan euskal literaturan nola hitz egin den agerian jarri, egin daitezkeen gisa honetako beste hainbat lanen bidean urraspide bat emateko.
|
|
2021
|
|
|
Sustatzaileek egindako ebaluazio txostenek erakusten dutenez, eskolako curriculumean haur literaturaren ezarpen sistematikoak horietan jarduera literarioen emendatzea ekarri du (Galtzagorri Elkartea, 2017). Era berean, literatur praktika areagotzeaz gainera, egitasmo horren inplementazioak haurraren garapen psikoafektiboan izan
|
dezakeen
eragin maila neurtzen ari dira71, zehazki, introspekzioa: " Haurren garapen psikoafektiboan haur literaturak positiboki eragiten duen arloen artean, introspekzioa areagotzearena legoke.
|
|
|
Eta, hain zuzen ere, sistematizazioaren ideia da proposamen honetara ekarri nahi den printzipioetako bat; alde batetik, izaera eta xede beretsuko egitasmoek pertsonaren garapen mota desberdinetan duten eragin positiboagatik; eta, bestetik, ikerketan egindako analisian literaturaren irakaskuntza egoki batera begira definitutako erronka edo behar garrantzitsuenetako bat delako. Literatura hezkuntzan modu sistematikoan inplementatzeak ikasleen garapenean izan
|
dezakeen
eragin positiboa aurreikus daitekeen zerbait da, baina, arestian genioenez, ez dago modu enpirikoan frogatuta oraindik, Euskal Herrian, behintzat. Are gutxiago, BHn.
|
|
|
Bestetik, Arnedoren (op.) ikerketak BM bera ikertzen duenez, etapa berdinei erreparatzen die, eta, gainera, irakaslearen jarduna du, batik bat, ikergai72 Hori kontuan hartuta, lan honen helburu nagusietako bat aurrekoek zabaldutako bideari ekarpena egitea da: alde batetik, lan honetan bertan egindako ikerketa oinarri gisa hartuz, BHrako literatur errutinetan ardaztutako proposamen didaktikoa diseinatzea; eta, bestetik eta aurrekoek egindako lanaren ildotik, etorkizunean eta ondoko urrats batean proposamena inplementatzea eta nerabeen garapen kognitibo, emozional eta sozialean izan
|
dezakeen
eragina ebaluatzea.
|
|
|
Errore, huts-egite, kalifikazio baxu eta ikasleak egin ezin
|
dezakeen
horretan arreta jartzeko joera dute.
|
|
|
Ildo beretik mintzatzen da IE7, eta curriculuma zenbaitetan" aurrera ez egiteko aitzakia moduan" erabiltzen dela eransten du, kasu batzuetan, sakontasunez ezagutzera iritsi gabe ere. Bide beretik, gabeziak alde batera utzita, curriculumak irakas jardunerako lagungarri gertatzen diren orientabideak eskaintzen dituela baieztatzen du IE3 k zer eta nola irakatsi behar den finkatzen laguntzeko, baina aitortzen du nerabe batek zer irakur
|
dezakeen
hautatzen laguntzeko baliabideak, adibidez, faltan botatzen dituela, agian, curriculumaren egitekoa ez dela argi uzten duen arren. Hala ere, curriculumari edota lege markoari dagozkien elementuetan irakaskuntzatik eragitea zaila dela aitortzen du elkarrizketatuak, baina urratsak emateko tartea egon badagoela argitzen du eta hortik presiorako bideak zabaldu, bere garaian Euskal Curriculumak egin zuen bezala.
|
|
|
Dioenaren arabera, ikastetxeetan belaunaldi aldaketa gertatzen ari da, eta pedagogian edota didaktikan gabeziak eta eskarmentu falta izan dezaketen arren, irakasle berriak jantziago eta hainbat gaitasunetan trebatuago iristen dira geletara. Testuinguru horretan, unibertsitateak egin
|
dezakeen
giltzarri lanari azpimarra jartzea inportantea dela uste du IE3 k, alde batetik, elkarrengandik ikasteko, eta bestetik, praktika onak eta egiteko modu jakin batzuk zabaldu eta estandarizatzen laguntzeko. Norabide berean, irakasle sortzaile asko daudela dio IEE1 ek," zoritxarrez testuliburuetara besarkatuta bizi direnak", eta bere hitzetan, dituzten gaitasunen jabe egin daitezen eta sormen hori haien irakas jardunaren ardatz egiten lagundu litzaieke, bai unibertsitatetik, bai ikastetxetik bertatik.
|
|
|
Gaztetxoak hegalean zuen zauria ixtea lortu nuen, baina amildegian izandako kolpeak azken hatsa ematea ekarri zion. Diotenez, tximeleta baten hegaldiak galerna sor dezake munduaren beste puntan, gezi batek herri oso baten patua alda
|
dezakeen
moduan".
|
|
|
Bestetik, euskarak euskal literatura hezurmamituko badu, euskarazkoak izango diren helduleku literario kultural erreferentziazkoak eskaini dizkie gazteei, euskaraz kontsumi dezaten, goza dezaten, parteka dezaten, baina, batik bat, oraindik hasita sortu ere egin dezaten. Gizarte aldaketek kultura likidoa ekarri dute, baina, agian, euskal kulturak onar ezin
|
dezakeen
luxua da hori, eta, beraz, gutxieneko batzuk eskaini dizkio bere buruari urak irentsita amaitu nahi ez badu.
|
|
|
Jakintza falta bada ausaz aukeratzea". Eta, zeregin horretan, ikastetxeko liburutegiak izan
|
dezakeen
egokitasuna ekartzen du gogora BIR1 ek, literatur bilduma egokia izanez gero, ikasleak hautaketa horretan ikas dezan ezaugarriak eskaintzen dituelako. Eta, espazioaz gainera, euskarri desberdinetara garatu behar duela aholkatzen du, bere ustez, gaur egun liburuak baizik eskaintzen ez dituen espazio bat hanka motz geratuko baita nerabeen egunerokoari erantzuteko.
|
|
|
" Literatura liburuak erabiltzen diren eskoletan gaur egun? Bai, eskola gehienetan erabiltzen dira, baina sakoneko lanketa bat gabe, edota horren ardura hartuko duten irakasle talde batek egin
|
dezakeen
jarraipen edota ondo diseinatutako irakurketa plan bat egon ezean, liburuek irakurketarako joera naturala duten ume/ gazteengan baino ez dute eragin zehatzik izango, eta besteek ez dute literaturak eskaintzen digun unibertsoa ezagutu ere egingo. [...] Hari finez ehundu behar den irakurketaeta literatura plan sendo batek sostengatu luke gaztetxoen ibilbide literarioa.
|
|
|
Aspektu hau gehiago edo gutxiago sakonduko dugu ikasleen ezagutzaren arabera, baina, edonola ere, oso elementu oinarrizkoei eta orokorrei arreta eskain diezaieten besterik ez da proposatzen. Baliabide literarioena zalantza piztu
|
dezakeen
beste alderdietako bat izan daiteke. Aurreko astean bost baliabide landu genituen, eta orain asmoa da hori zertxobait zabaltzea.
|
|
|
Eta hori garrantzitsua da. Esaten ari bagara euskal filologoak ez daukala igual behar besteko formazioa, pentsa orduan Historia edo ikasitakoak zer egin
|
dezakeen
".
|
|
|
Zentzu horretan, jakintza arlo batek izan
|
dezakeen
balioespenaz aparte eta aurreko bi elkarrizketatuen haritik, literaturaren lanketari ikastetxeak, mintegiak edota arlo horretako irakasleak eskaintzen dioten tartearen menpe dagoela uste dute IE3 k, IE5 ek eta IE7 k ere. EKI-ren adibidea ekartzen dute mahaigainera eta, azaltzen dutenaren arabera, indargune eta arazo gisa material horrek egiten duen proposamena; alde batetik, literaturaren lanketari hiruhileko oso bat eskaintzen diolako eta horrek nolabaiteko bermea ziurtatzen duelako adierazten dute, baina bestetik, hiruhileko jakin batera mugatzen delako literaturaren lanketa, hura sistematizatu ordez.
|
|
|
Ahal dela, koloretako kartulinak eramango ditugu ikasgelara, eta bertan jasoko dute aipuak irudika
|
dezakeen
beldurra eta zein egoeratan dagoenari oparituko lioketen. 4 ikaslek guztiekin partekatu ostean, paper handi batean itsatsiko ditugu koloretako kartulinak denok" Norbaiti beldurra diogunean, guganako boterea eman diogulako da" horma irudia eraikiz.
|
|
|
Baliabideen berariazko lanketaz gainera, halakoak literaturaren, zentzu hertsian, eremuaz harago ere erabiltzen direla ezagutzera ematea da xedeetako bat. Zeregin horretan, Baliabide literarioen fitxa erabiliko dugu (edo norberak izan
|
dezakeen
beste dokumentu edo iturriren bat, jakina), behar izanez gero. Guk bost baliabidetan jarriko dugu arreta egunotan:
|
|
|
Konpromisoa mintzagai izanda, zentzu horretan bestelako gai orokorrekiko eta izaera transbertsalagokoekiko sentsibilitatea garatzea, edo kasu batzuetan, piztea garrantzitsutzat jotzen du NE1 ek; esate baterako, genero ikuspegia. Bere ustetan, ez da etikak edota ardura sozialak eta kolektiboak eskatzen duelako soilik landu behar, baizik eta lanketa egoki batek konpromisoa sor
|
dezakeen
moduan, horrelako gaiekiko nahiz literaturarekiko atxikimenduek elkar elika dezaketelako ere.
|