|
2000
|
|
|
Antzekoak esan genitzake erreboilo, izokin eta antxoari buruz. Akuikulturaren aroa da, horrenbesteraino ezen FAOk 2015erako munduan kontsumituko
|
den
arrainaren% 50 haztegikoa izango dela irizten dion.
|
|
|
Akuikultura 80ko hamarkadako lehen urteetan hasi zen garatzen bai Espainian eta baita Euskal Herrian ere, non pertsonako arrain kontsumoa Europako garrantzitsuenetakoa
|
den
(urte eta pertsonako 42 kilokoa hain zuzen). Nolanahi ere, benetako hasiera Rias Galegas eko 50eko hamarkadako muskuilu haztegietan kokatu behar dugu, eta beranduxeago barnealdeko arrain haztegietako ortzadar amuarrainen hazkuntzan.
|
|
|
San Markoseko Mankomunitateak ere esperientzi pilotu bat jarri zuen martxan duela bi urte eta egun 500 edukiontzi daude Donostialdean. Urola Erdian 78 kontenedore daude martxotik eta Txingudin 210 joan
|
den
uztailetik. Debabarrenako Mankomunitateak 140 edukiontzi (kontenedore bat 500 biztanleko) jarri zituen azaroaren 8an eta abenduaren erdialdera bitartean 1.340 kilo zabor jaso zuten.
|
|
|
Gaikako bilketak gora egin du; alabaina, ezin daiteke esan zabor gutxiago iristen denik zabortegietara, geroz eta zabor kantitate gehiago iristen baita. Kontsultatutako iturrien arabera, ontzi bilketak ez du eragin handirik izan zabortegira heltzen
|
den
zabor pisua kontuan hartzen badugu. Bolumen aldetik, ordea, beherakada nabari da.
|
|
|
Bolumen aldetik, ordea, beherakada nabari da. Edukiontzi horietan jasotzen
|
den
guztia ez dira ontziak izaten. Batez beste% 25 erreusa izaten da, jendeak edukiontzietara bota behar ez dena ere botatzen baitu.
|
|
|
Nafarroan ontziak ez dira orokorrean edukiontzi horien bitartez jasotzen. Joan
|
den
maiatzean Erriberako Mankomunitatean kontenedore horiak ezarri ziren, baina Nafarroan beste sistema bat erabiltzen da ontziak jasotzeko 1992tik. Jurramendi (Mendixurra) eta Iruñerriko Mankomunitateek beira eta papera biltzeaz gain, materia organikoa eta bizigabea jasotzen dute.
|
|
|
Poltsa hauetan ere aurrerantzean aluminiozko ontziak jasotzeko asmoa dago, momentu honetan metalezko ontziak zaborrarekin batera biltzen baitira. Dena
|
den
, metala sailkapen plantetan banatu eta berreskuratzen da eta aluminiozko latak erre egiten dira, berriz ere erabili ahal izateko. Donibane Lohizune inguruan, aldiz, Euskal Autonomia Erkidegoan bezalatsu, kontenedore batzuetara botatzen dira ontzi hondakinak
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren dirulaguntzari esker, edonork, harpidetzaz, erabiliko ditu Euskaltzaindiak sarean jarriko dituen hiztegiok. Gainera, Euskaltzaindiaren sistema informatikoaren berriztapena eta webgunea aurkeztu ziren joan
|
den
urteko abenduan.
|
|
|
Bertako hizkuntza, munduko hainbat mintzaira gutxitu bezalaxe, hizkuntza nagusiak zanpatua desagertu zen. Egun, museo hori da Euskal Herriaz gelditzen
|
den
azken aztarna. Baina museo hau ez da nolanahikoa, bertan zenbait ezusteko gertatuko baita.
|
|
|
Kontsumoaren erlijioaren zelebrazio egun hauetako patxadan sagardi kontuetan aritua naiz. Oinarritik abiatuta sagardi bat antolatzen ari
|
den
lagun bat nuen kontu kide. Mentu oinak lortzeko sagar basakaren haziak bildu, neguan hare heze artean jaso, udaberrian lur gozoan poliki erein, hurrena mentatzeko aukeratutako barietate egokiaren mentuak bildu eta txertatu eta sagardia osatzeko landaketa egin.
|
|
|
HEGO Euskal Herrian bizi
|
den
giro politikoaren arabera atera dira 2000 urterako aurrekontu desberdinak. Eusko Jaurlaritzakoekin pozik agertu dira aurrera atera dituzten hiru alderdiak EAJ, EA, EH.
|
|
|
Lehio batetik ezkutatzen ari
|
den
eguzkiari so dago gazte bat. Ikusten ditu haurtzaro eta nerabezaroa eguzki hori bezala joaten zaizkiola.
|
|
|
Jaurerriaren aparkaleku zabalean autoa utzi ondoren, lorategiaren albotik pasa eta Aizkolegi aldera doan pistara aterako gara; ezkerretara joko dugu, ordea, Balangondoa aldera, Arbaztegiko hego magaletik Oieregiko bidean. Herri honetako zubi ederraren albotik igaroz, baina bera zeharkatu gabe, berehala hartuko dugu eskuinera sortzen
|
den
Meateko bidea.
|
|
|
Aurrera jarraituz, pistatik Suspiruko lepora jaitsiko gara orain. Bertan Bertizko mugarekin topo eginen dugu harzara eta miraritsuki pistaren hondamenaz salbatu
|
den
Suspiruko trikuharriarekin ere.
|
|
|
Hemendik hasiko dugu jaitsiera, Plaxaxelaiko lepoa igaroz lehenbizi eta Oronoztik Otxondora doan errepidera ateraz geroxeago. Errepidetik metro bakan batzuk egin ondoren eta Errandonea baserriaren parera iritsiz, bidearen eskuinean dagoen ataka pasa eta berriro Bertizen sartzen
|
den
bidezidorra hartuko dugu.
|
|
|
Errekak iragaiten zituzten zubiak ere desagertu dira, beraz azken zati honetan adi egon dugu arrastoa ez galtzeko. Dena
|
den
, bidetatik ez oso urrun aurkitzen diren megalitoek (Artola eta Aiansoro) Mugaire aldetik Plaxaxelaiko lepora igotzeko behialetik erabiltzen zen bidea dela erakusten digute.
|
|
|
Beste alor funtsezkoa dantza eskolarena da: 280 ikasle daude dantza tradizionalean, denak Elgoibarkoak, eta asko mimatzen
|
den
atala da, etorkizuna ziurtatzeko funtsezkoa delako. 91az geroztik Inazio Bereziartua musika eskolaren baitan dago dantza eskola, baina Haritz taldeak du irakaskuntzaren ardura.
|
|
|
Ez genuen harentzat edo bestearentzat abesten edo hitz egiten, Iparraldeko bertako borroka molde bati abesten genion, bakoitza bere bizilekuan borrokatzera deitzen genuen. Ez dakit «normal» hitza zuzena ote
|
den
–Guk egin genuena normala da, eta normala borrokatzea zen, eta da.
|
|
|
Bai. Dena
|
den
, ez dut uste gurea utopia izan zenik. Soizu, gure historian eboluzio bat bizi izan dugu, normala denez.
|
|
|
Lapurditik Xiberoarat joan hintzen duela aspaldi, lotsarik gabe, lekuko eskualkia ikasi, maiatu, idatzi eta kantatu duk. Hain ongi egin dituk horiek oro, ezen eta Larrañe herriko auzapeza
|
den
Marzelek duela gutti ez baitzuen sinetsi nahi Manexa hintzela. Beretzako sortzez baino gizon tipitto hori, hi heu ez zian xiberotarra baizik izaiten ahal.
|
|
|
Golfa, hondartza eta surfarengatik dugu ezaguna Zarautz. Baina horren atzean, bizi kalitate eta herri giro aparta izan ditu betidanik, nahiz eta etengabe hazten ari
|
den
. Bertaratzen den edonork, ume, gazte, heldu eta adinekoen artean euskara hitz eta pitz entzungo du, bizitza erabat euskaraz egitea posible dela ikusiz.
|
|
|
Baina horren atzean, bizi kalitate eta herri giro aparta izan ditu betidanik, nahiz eta etengabe hazten ari den. Bertaratzen
|
den
edonork, ume, gazte, heldu eta adinekoen artean euskara hitz eta pitz entzungo du, bizitza erabat euskaraz egitea posible dela ikusiz. Ez da harritzekoa beraz, mota honetako ekimena aurrera atera izana:
|
|
|
Ez da harritzekoa beraz, mota honetako ekimena aurrera atera izana: euskara hutsezko telebista bat, herrian egosten
|
den
ororen berri emango zuena. Halaxe, Arrasate telebista aitzindariaren lorratza jarraituz, 1991n otsailean sortu zuten, bestelako egoera batek bultzatuta baina.
|
|
|
Kirola ardatz izanik ere, ordu laurdeneko informatiboa oso ikusia da herrian, baita asteburuari begira egiten
|
den
saioa eta «Herriko semeak» izenekoa ere, non adineko jendeak garai bateko Zarautz hizpide hartzen duen.
|
|
|
. ZTBren historian saio ugari izan dira, zeharo ezberdinak denak: ikastetxeetan burutzen
|
den
«Oka»ren jokutik hasita «Euskara hobetzen» programaraino. Egin kontu:
|
|
|
amak «zerriek baino tripa handiagoa duzu eta flakatzen hasi duzu» esan dio. Gainera Pottokok badu letxuga baino freskoagoa
|
den
izeba Juanita bat. Izeba Juanita kalean bizi da eta autosuperrean joaten da Pottokoren baserrira.
|
|
|
Ataza hauen xedea da hizkuntza erabiltzeko benetako beharra sortzea eta hizkuntza ikasteko testuinguru naturala eskaintzea. Ikasleek ataza prestatzen dute, ondoren azalpenak ematen dituzte eta gero atazaren ziklotik kanpo eta material lagungarriei esker sortzen
|
den
hizkuntza ikasten dute. Lan markoak edo testuinguru metodologikoak hizkuntza hobetu eta sortzea ahalbidetzen dio ikasleari, entzuketa eta irakurketen bidez. Nahiz eta ingelesezko materialea izan, Xabier Yurramendik euskaratu du, eta ariketak hemengo hizkuntza zein egoeretara egokitu ditu
|
|
|
lan merkatua, eta etxebizitzen espekulazioari buruzko informazioa emanez. Kapitalismoak bere burua justifikatu eta bere horretan mantentzeko dituen mekanismoak deskribatzen ditu ondoren, eta honen atzean noren interesa izkutatzen
|
den
agertzen du. Egoeraren erantzuleen izen konkretuak argitaratzen ditu, eta azken kapituluan gizarte eredu berri bat planteatzen du alternatiba gisa
|
|
|
Hainbat urtetan bizirik eta osasuntsu darrai bere 82 urterekin bizi eta nozitu dituen abenturek, ezustekoek, etsipenek eta desgraziek oro ez dute batere kikildu eta azkenaldi honetan egindako adierazpen batzuetan inoiz baino baikorrago zegoela adierazi zigun Euskal Herriaren egoerari buruzko galdera bati erantzunez, nahiz eta ikusitakoak eta ikasitakoak ziniko samar bilakatu omen duten bere burua. Liburua aho zabalik irakurtzen
|
den
horietakoa da, erabat harrituta uzten baikaitu lehen orrietatik, ikusirik zer nolako bizimodu barojianoa eraman behar izan duen patuak hala nahita noski. Izatez errebeldea eta outsider bat izan da:
|
|
|
kritikoa izaki euskaldun askok ere ez dute gehiegi maite izan, ikusi bestela EAJ ko batzuen portaera berarekiko, bereziki, Estatu Batuetan «gerra hotza»ren garaian, «macartismo»a bere erpinean zegoenean. Oso interesgarria da jakitea euskaldunek hartu zuten jarrera erbestealdian eta baita egiaztatzea ere politika munduan denek bi karta joko diferenterekin mugitzen direla batera eta bestera itxurazko baino ez
|
den
errealitate nahiko gezurrezko batean. Ez da harritzekoa, beraz, azkenerako etsita amaitzea nahiz eta, lehen esan bezala, Mario Salegi baikor samar azaltzen zen hemengo egoeraren aurrean; orain ez dakit zer esan dezakeen, izan ere, hori su etena eten baino lehen izan baitzen.
|
|
|
Oroitzapen askoren iturri diren herri musikako abesti mitikoen bilketa egiten du. Eta bide batez, orain gutxi arte, herri askotan, belaunaldiz belaunaldi transmititu
|
den
musika instrumentuari omenalditxo bat eskaintzen dio
|
|
|
«pertsona baten inguruko pistak ematen ditut, non jendeak ez duen parte hartzen, erantzuna berehala ematen dut-eta. Euskal Herriko zein kanpoko
|
den
norbait izaten da, azken batean, kultura unibertsala dela erakusteko» EITB
|
|
|
Hainbeste urte pasa ondoren, betirako erretiratzea duintasunez jantzi behar zen, eta eginkizun horretan zeregin handia zuen Lizarrako akordioak, eta batez ere, EAJ PNVren jarrera politikoak. Nahiz eta Estatua belauniko jartzea ez
|
den
lortu, Autonomia Estatuzale izandako abertzaletasun politiko eta sindikala bide onera ekartzeko balio izan dua behintzat, eta horrek azken hogei urte hauetako ezker abertzalearen balantze politikoari itxura duin bat emateko balio dezake.
|
|
|
Hori beste kontu bat da, zeren garai batean Txiki Benegasek esan ohi zuen bezala «si algun dia toman la decision de dejarlo, habra que ver como se viste el muñeco». Kasu honetan, badirudi erabakiaren eszenifikazioa ETAk prozesu politikoaren garapenari lotu diola, eta, beraz, eskema hori aldatzen ez
|
den
neurrian, erakunde armatuaren desagerpena inkognita baten munduan mantenduko da.
|
|
|
Munduan zehar gehien heltzen
|
den
fruta da sagarra, baina Euskal Herrian oso gurea dugu. Grezian, duela 5.000 urte, aski ezagunak ziren bere ezaugarriak.
|
|
|
Produktu honetaz aritu baino lehen, aipa dezagun tabernetan gaur egun saltzen
|
den
" sagarra" izeneko edaria: sagarraren muztioa edo zukua da, hartzitu gabea eta usaingozatuta.
|
|
|
Sagardoarekin egindako pattarra da, ardoarekin brandy a egiten
|
den
bezalatsu. Ez gara aurrenak izan, ez eta originalak ere.
|
|
|
Esaten dutenez," Armada Invencible" deitu zitzaioneko eta" Salvador" izena zuen itsasontzi batek, Normandiako itsasertzean hondoa jo zuen. " Salvador" izen hori, urteen poderioz," Calvados" bilakatu zen eta orduz gero, izen horrekin ezagutzen dugu sagarrarekin egiten
|
den
pattar hau. Gure artean, ez da denbora asko lantzen hasi zirela eta sagardoz izenez ari da bere bidea egiten.
|
|
|
Atentatuak berak baino min gehiago eragin du erreakzio horrek Madrilen, eta horrek, berriro, Madril ernegatzen duen bidea zein
|
den
erakusten du: abertzaleen arteko aliantza.
|
|
|
Orain, ordea, erantzun molde horrek ETAren jardun armatuari zenbat denboraz eusteko gai izango
|
den
gai ikusi da. Hori da erronketako bat, eta horren inguruan bilakatu dira lehenbiziko zenbait mugimendu, gehiago plano sinbolikoan, errealitatean eragin handia izateko moduan baino.
|
|
|
Baina hemen, gainditu beharreko joera ugari dago oraindik eta ekimen erraldoietarako greba orokor bat hori da eta baztertua luke kontsentsu horretatik ateratzen
|
den
edozerk. Greba orokorra gizarte batek duen protesta erakusle sendoenetakoa da seguruenik, eta aurrera egiteko tresna ere izan daiteke, arrakastatsua den neurrian; gizartearen gehiengoak lan egiteari uzten ez badio, ostera, agitazio politikorako tresna bihurtzen da baina ez da greba orokor bat.
|
|
|
Baina hemen, gainditu beharreko joera ugari dago oraindik eta ekimen erraldoietarako greba orokor bat hori da eta baztertua luke kontsentsu horretatik ateratzen den edozerk. Greba orokorra gizarte batek duen protesta erakusle sendoenetakoa da seguruenik, eta aurrera egiteko tresna ere izan daiteke, arrakastatsua
|
den
neurrian; gizartearen gehiengoak lan egiteari uzten ez badio, ostera, agitazio politikorako tresna bihurtzen da baina ez da greba orokor bat.
|
|
|
Euskal gizartearen etorkizuna egituratzeko garrantzitsuena Euskal Herrian egin da, hori egi borobila da, zalantzarik ez. Baina Madrila eta Parisera begiratu dela ere bai; begiratu, ibili, negoziatu eta behar
|
den
guztia. Espainiako Segurtasun Indarrak Euskal Herritik ateratzeko ere, Euskal Herrian baino Madrilen egiten die eraso ETAk.
|
|
|
Dena
|
den
, ihauterietan mozorro berezi bat nagusitzen da gurean ere: eskiatzaileen mozorroa.
|
|
|
Ados nago Koldok esandakoarekin, idatzirako eredua landu da eta ahozkoa gehiegi ez; egia da, eskolara doazen haurrek eredu formala badakite baina ez dira gai gauza bat euskaraz txukun kontatzeko erdarara jo gabe, hogeita hamar bider latigoa gaizki erabiliz... Donostian behintzat hori nabarmena da, ez dakit herri txikiagoetan horrela
|
den
.
|
|
|
Dena
|
den
, Joxe, zuk aipatu duzu Quebecen eta eskolan frantsesez aritu arren, gero kalean ez dituztela hemengo haurren arazoak. Baina, jakina, euskara ez da frantsesa.
|
|
|
«Arrasate Press»en, Arrasateko azpieuskalkian hitz egiten
|
den
moduan idazten hasi behar al dugu. Ez dut uste.
|
|
|
Alfonso Irigoien zenak prestatu zuen aditzerako eredu batua hezkuntza sailak eskatuta. Lexikoan bakoitzak berea du, hor egon daitezke azpieuskalkietan dauden hitz bereziak, baina horiek erakustea besterik ez da, eta arazo bakarra da forma hori justu nola idazten
|
den
. Jakina, bizkaieraz ari garen honek, berdin balio du gainerako euskalkiendako.
|
|
|
Iparraldeko esperientziari begiratuta, «Herria» aldizkariak 50 urtetik gorako historia dauka eta mailak bereizten dira: editorialak eta antzerakoek maila bat dute eta gero, barrualdean, herrialdeetako kontuetan nor hil
|
den
, jaio, ezkondu..., Zuberoako berriak era batera ikusten dira eta beste eredu batzuk ere bai; baina denean ikusten da halako jarraipen bat.
|
|
|
Gipuzkera eta bizkaierak tradizio ahulagoa izan dute. Batasuna, bestetik, erdi inguruko euskalkietan oinarritu da eta horrek nahitanahiez dakar, euskalki horiek gertuago daudela baturako aukeratu
|
den
morfologiako eredutik, muturretako euskalkiak baino. Beraz, beren burua urrunen ikusiko dutenak bizkaiera eta zuberera dira; Nafarroan ere bai, batez ere eredu horretatik zenbat eta urrunago egon.
|
|
|
Beraz, beren burua urrunen ikusiko dutenak bizkaiera eta zuberera dira; Nafarroan ere bai, batez ere eredu horretatik zenbat eta urrunago egon. Horrez gain, morfologiarako ezinbestekoa
|
den
eredu batu horri, gehituz gero lexikoan hartu den jokabidea, askok pentsatzen du «euskara batua berdin gipuzkera». Horrek ekarri du leku askotan batuarekiko dagoen urruntasuna eta mesfidantza.
|
|
|
Beraz, beren burua urrunen ikusiko dutenak bizkaiera eta zuberera dira; Nafarroan ere bai, batez ere eredu horretatik zenbat eta urrunago egon. Horrez gain, morfologiarako ezinbestekoa den eredu batu horri, gehituz gero lexikoan hartu
|
den
jokabidea, askok pentsatzen du «euskara batua berdin gipuzkera». Horrek ekarri du leku askotan batuarekiko dagoen urruntasuna eta mesfidantza.
|
|
|
Gauzak nola joan diren ikusita, Iparraldean batua ez da hemen bezala sartu; haiek beti gorde dute beren ukitua, beste ingurune bat egon delako, administrazio munduan ez delako egon euskara batua hizkuntza ofizialtzat hartu duen autonomia bat... Beste askatasun bat eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa
|
den
. Hemengo bat, ordea, batuan jartzen denean, idatziz behintzat ez da izaten erraza nongoa den asmatzea.
|
|
|
Beste askatasun bat eduki dute gauza asko gordetzeko eta Iparraldeko batek modurik formalenean idazten duenean ere, beti ikusten da nongoa den. Hemengo bat, ordea, batuan jartzen denean, idatziz behintzat ez da izaten erraza nongoa
|
den
asmatzea. Iparraldekoa beti izan da errazago, idatziz ere gorde duelako.
|
|
|
Liburuetan, umeentzako testuetan eta, beste horrenbeste gertatuko dela uste dut. Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin
|
den
aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa den aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin, bereak leku gehiago izan dezan.
|
|
|
Liburuetan, umeentzako testuetan eta, beste horrenbeste gertatuko dela uste dut. Laburtuz, batetik, tradizioa ez da denondako berdina izan; bestetik, batasunerako egin den aukera egin da, eta gainetik, ezinbestekoa
|
den
aukera horri geuk erantsitakoak dira. Une honetan euskalki guztiak ari dira eskatzen, batzuk besteak baino indar handiagoarekin, bereak leku gehiago izan dezan.
|
|
|
Baina, Joxe, badakizu zer gertatzen
|
den
–Batek eskua altxatzen duenean, gainerakoak ere berehala dira,
|
|
|
Nabarmena da ahalegin handiena non egin behar
|
den
. Gipuzkoako bati ez diot behin ere entzun telebistako saio bat ez duela ulertzen.
|
|
|
Euskararen legean aipatzen da euskalkiaren garrantzia beti ere euskara batuaren kaltetan ez doanean, euskara batua delako Euskal Autonomi Erkidegoko hizkuntz ofizial amankomuna, eta hitz egiten
|
den
lekuetan zaindu egin behar direla. Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai.
|
|
|
Lege batek hori baino askoz gehiago ezin du eman seguruenik, baina bidea ematen du legeak, adibidez mahai honetan aipatu ditugun guztiak aurrera eramateko eta gehiago ere bai. Euskara Biziberritzeko Plan Nagusian, alor estrategikoen artean badago Gorputz Plangintza deitzen
|
den
atal bat eta han, bai diagnostikoa bai neurriak lantzen direnean, aipatzen dira euskalkiak. Indarguneetan, euskararen jatortasuna eta bizitasuna euskalkietan dagoela esaten da, eta hori zaindu eta jaso egin behar dela.
|
|
|
Gauzak egiteko bide ematen du. Dena
|
den
, ez genuke 40 urtetako eztabaida antzu batean jausi behar; ez gaude horrelakoetan jausteko moduan.
|
|
|
1982tik hona batua eta euskalkien artean egin
|
den
bidea beharrezkoa zen. Gaur egun, ordea, momentu interesgarrian gaude, beste patxada batekin ikusteko zeintzuk urrats eman behar diren euskara batua ahal denik eta biziena eta iraunkorrena izan dadin.
|
|
|
Ez da esatea euskalkiak bakarrik, aldi berean, guztiz osatu gabeko estandarizazio prozesua daukagulako. Batuak aurrera egin behar du hainbat gauza finkatu behar direlako eta, aldi berean, euskara formal horren oinarri diren euskalki bizi horiekin zer egin behar
|
den
eztabaidatu behar da.
|
|
|
Hori desagertuko da? Oso zaila, euskaraz hitz egiten jarraitzen
|
den
neurrian behintzat. Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den.
|
|
|
Oso zaila, euskaraz hitz egiten jarraitzen den neurrian behintzat. Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa
|
den
nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa den. Ezagutu ditugun euskara hitz egiteko modu horietan akaso zer edo zer galduko da.
|
|
|
Oso zaila, euskaraz hitz egiten jarraitzen den neurrian behintzat. Austria, Baviera edo Suitzako aleman hiztun bati nongoa den nabaritzen zaion bezala... ahaleginak ahalegin euskaldunari ere ahoa zabaldu ahala nabaritzen zaio nongoa
|
den
. Ezagutu ditugun euskara hitz egiteko modu horietan akaso zer edo zer galduko da.
|
|
|
Ezagutu ditugun euskara hitz egiteko modu horietan akaso zer edo zer galduko da. Baina herri edo ibar bakoitzean egiten
|
den
hori, hori desagertzea oso zaila dela iruditzen zait. Espainolak gutxi gorabehera Cervantesen garaitik du estandarra, eta Zaragoza inguruetara joan eta hango erdara hitz egiteko modua desagertu egin da?
|
|
|
Esan nahi nuen, ez ote
|
den
gertatuko geure artean beste hizkuntza handi batzuetan gertatu dena. Adibidez, euskalkien erabilera idatzia desagertu, hizkuntza bera indartu eta ñabardurak fonetikan eta horrelakoetan azaleratu.
|
|
|
Ezagutzen dudan adibide bat, pediatra batena da. Euskalkia erabiltzen
|
den
leku batera, lehen eta behin euskaraz dakien pertsona bat bidaltzen ahalegindu zaitez, eta kontuan izan ezazu euskalkia ezagutzen duen edo ez. Komunikabideetan ere berdin, askoz garrantzitsuagoa da euskalkia irrati baten erabiltzea prentsa idatzian erabiltzea baino.
|
|
|
Badaude herri euskaldunak, Berriatua, Ondarroa edo dena delakoa. Irakaskuntza alor inportantea iruditzen zait eta irakaskuntzan ikusten dituzu aldenik alde dabiltzan irakasleak, eta ez dela kontuan hartzen horien euskara zelakoa
|
den
. Santurtziko bat topa dezakezu Antzuolan edo Ondarroan...
|
|
|
Zera lortu litzateke: batetik, inguruan erabiltzen
|
den
euskararendako sentiberatasuna izatea, ahal den neurrian berau ezagutzeko. Umeek eta bertakoek ikusten badute badagoela bertakoa ikasteko interesik, horrek berak dakar bertakoaren prestijioa.
|
|
|
Zera lortu litzateke: batetik, inguruan erabiltzen den euskararendako sentiberatasuna izatea, ahal
|
den
neurrian berau ezagutzeko. Umeek eta bertakoek ikusten badute badagoela bertakoa ikasteko interesik, horrek berak dakar bertakoaren prestijioa.
|
|
|
Askotan egiten dugun estandar hori oso erdaldundua da eta hor dago arazoa. Denona
|
den
altxorra dugu hor eta hori baliatu behar dugu.
|
|
|
Gazteen hizkuntza propioa da hor dugun erronka berria, eta hor ere euskalkiek zeregin inportantea joka dezakete. Bestetik, hizkuntzaren historiari begiratu beharra daukagula, urrats hauek ematerakoan piztu behar ez
|
den
surik ez pizteko. Azkenik, adi egon genuke Euskaltzaindiaren gogoetari.
|
|
|
Eibartar honek joan
|
den
abenduaren 21ean espetxetik kalera libre atera zeneko bere lehen urtebetetzea ospatu zuen. Santo Tomas eguna izan zen.
|
|
|
Mungiar hau joan
|
den
irailaren 17an utzi zuten libre Basauriko espetxean; 21 urteko kartzelaldia betetzeko 4 hilabete eskas falta zituela. 56 urte ditu eta 35 zituen otsailaren 21ean atxilotu zutenean.
|
|
|
Baina badugu erreferentzi bat etekin horiek oso altuak izango direla aurreikusteko. BBK k, joan
|
den
urrian aitortu zuenez, telekomunikazioen negozioan 20.000 milioi pezeta inguru zituen inbertiturik (Euskaltel, Airtel, Retevision...). Airtelen duen% 4,76ko partaidetza, gaur egun, 190.000 milioi pezetatan balioztaturik baldin badago, pentsa genezake, bere akzioak saltzea erabakitzen badu, horrek eragingo lituzkeen etekinak izugarriak izango liratekeela akziodunentzat, baina oraingoz ez du horrelakorik erabaki.
|
|
|
Zulo hori gainditzeko, 1969tik 1996ra bitartean, Estatuak 489.052 milioi pezeta ordaindu zituen dibisetako zorraren trukeko aseguru gisa. Nahiz eta gastu beldurgarri hori murrizten ari
|
den
, 1996an oraindik 23.018 milioi pezeta kostatzen zitzaion Estatuari.
|
|
|
Askok ez du jakingo, behar bada, nor
|
den
San Joan Bosko. Irakaskuntza Ertainetako zaindari edo patroia duzue bera.
|
|
|
Irakaskuntza Ertainetako zaindari edo patroia duzue bera. Maila honetako ikastetxeek, eskola egutegian ezarrita daukaten egun ez lektibo gisara azaltzen zaigu eta, berez, klaseak ematea ez
|
den
bestelako aktibitate desberdinak egiteko gomendioa egiten da horrelakoetan.
|
|
|
Irakasle eta ikasleen arteko futbol partidua. Beti elkarren kontra izaten dena eta kurtsoan zehar ematen
|
den
aginte desoreka orekatzeko baliatzen duena zenbaitek. Aurten ere hala izan da.
|
|
|
Pedagogiako liburuetan jartzen al du? Urte garai honetan eskiatzeko pistetan egoten
|
den
elurtza eta ostirala jai edukita mukizu hauek agoantatzen aritu egun guztian. Alde ederra ostegunetik hanka egitea.
|
|
|
Aurtengoa, hogeita hamaikagarren edizioa izan da, eta «Jalgi hadi plazara» lelopean ospatu da. 1968 urtetik ospatzen da urtero «Omenaldi Eguna»z ezaguna
|
den
Bertsolari Eguna. Donostiako Udalaren Kultur eta Turismo Ekintzetxeak antolatu zuen jaia lehen aldiz, San Sebastian jai egitarauaren barruan bertso ekitaldi bat antolatu nahian.
|
|
|
Kopuru honen erdia Espainiako Sustapen Ministerioak jarriko du eta beste erdia Donostiako Udalak. San Telmo Museoan eraiki nahi
|
den
Euskal Kulturaren Museoak ordea, 3.000 milioi pezeta ditu. Orain arte San Telmon eginiko lanetan 350 milioi gastatu dira.
|
|
|
Berriki, «Irudi Ehizatzailea» izenpean liburu fina egin du Claude Dendaletche kanbotarrak, Elkarlaneanek argitaratua. Hau ez da ordea, Tillac i buruz karrikaratu
|
den
lehena. Ahanzturatik berreskuratu zuena Jose Maria Unsain, gaur egungo Untzi Museoko zuzendaria izan zen 1991n.
|
|
|
marrazkiak aukeratzeko irizpidea, hain zuzen. Dena
|
den
, Dendalecheren hautuan, badira zenbait lan, Tillac en lan txukunak izatetik urrun daudenak. Halaber, liburu berriaren «Irudi ehizatzailea» izenburuak zer pentsatua ematen du, Unsainek «Irudi ehiztaria» jarri baitzion bereari.
|
|
|
«nahiz eta bere obran denetik atzematen ahal
|
den
, lanak eta oso onak tartekatzen dira. Errealitateari atxikitzen zitzaion, bere marrazki azkar bezain adierazgarrien bidez. Nekazal munduaren erreportaria ere bazen, apunteak ere hartzen zituelako.
|
|
|
Itxura batean hala ere, bere fondo pribatuan ofizialki erakusgai dagoena baino askoz lan gehiago gordetzen du, gizalegez jokatuko balu bistarazi lukeena. Joan eta galde egiozue hori egia ote
|
den
, ea zer ihardesten duen
|
|
|
Beren hizkuntza eta kultura sustatu nahi duten herriek erakusleiho aparta dute Expolangues en. Aurten, Australia izango da nabarmenduko
|
den
herrialdea.
|
|
|
zken lau hilabetetan ARGIAk kaleratutako «Gure Mendea» liburu eta CD ROMaren inguruko zertzelada zenbait topatu duzu orrialdeotan, hasieran liburuan jasotako kronika hautatu batzuk (zegokion urtearen kronologiarekin batera), CD ROMean bildutako publizitate, komiki eta gainerakoak ondoren. Sail honi amaiera emateko liburuaren egile
|
den
Iñigo Aranbarri elkarrizketatu dugu
|
|
|
Ez naiz egokiena asmatu dudan esateko... garbi daukadana zera da, bihar hastera ez nuela ez aukeraketa berdina egingo ez berdin idatziko. Historia dinamikoa
|
den
neurrian dinamikoa da historia hori irakurtzen eta berridazten duen idazlea ere. Eta hala izan behar du.
|
|
|
Beste ehun urte bizi jakiteko. Dena
|
den
, uste dut heriotzaren eta autokonplazentziaren artean kulunkatzen dabilen gizarte bat bezala ikusiko gaituztela, eta beldurtzen nau epaiak.
|
|
|
«Normaltasunaren esparruaren» barruan ere, zeharo urruti gaude kultura batek behar beharrezkoak dituen gutxieneko jarduera batzuetatik. Lau hari mehek eusten diote gure eguneroko jardunari askotan, eta ez da boutade bat, sarritan bi lagunek aparato burokratiko oso batek baino lan gehiago egin izan dutela erakusten
|
den
herri batean bizi gara.
|
|
|
Duela gutxi irakurri dugu halaber «Bazka» aldizkarian euskal kulturaz egiten zenuen hausnarketa; euskal kultura ez dela existitzen erdal medioetan, eta Israelgo herriarekin parekatzen zenuen, beti egon behar baitugu gure izaera bilatzen: «Badakigu ia existitzen ez
|
den
herri bati itxura eman nahian gabiltzala. Hemendik eta handik, zatika eta presaka ari gara gure existentziaren frogak biltzen, jantzi dotore bat eman gura diogu gure egunerokotasun ahulari.
|
|
|
Adibide polita da ikusteko nola jokatu izan
|
den
askotan boteretik euskarari dagokion afera honetan: alde batetik zaindu beharreko relikia dela iragartzen zaigu, baina eguneroko bizitzan eraztunaren zigorrak bere bertsio modernoetan segitzen du, erabilera praktiko eta zibila oztopatzen saiatzen da.
|
|
|
Badago museora kondenatze nahi bat, ondare moduan nahi gaituzte, ez komunitate bizi. Begira demokrazia modernoaren ama
|
den
Frantziari ere: frantsesa ez den gainerako hizkuntza orok alegala izaten segitzen du 2000 urtean.
|
|
|
Begira demokrazia modernoaren ama den Frantziari ere: frantsesa ez
|
den
gainerako hizkuntza orok alegala izaten segitzen du 2000 urtean. Baleen harrapaketaren aurkako moratoria sinatu duen zein estatuk salatu du?
|
|
|
Bertsolaritzan behin eta berriro agertu
|
den
arazoa da satanizazioena. Batez ere euskaltasunaren ezaugarri bereizi moduan erabili izan diren arteetan, beti egongo da politikoki zuzena ez den jarrera bat, eta polita da ikustea nola ez dugun ikasten:
|
|
|
Bertsolaritzan behin eta berriro agertu den arazoa da satanizazioena. Batez ere euskaltasunaren ezaugarri bereizi moduan erabili izan diren arteetan, beti egongo da politikoki zuzena ez
|
den
jarrera bat, eta polita da ikustea nola ez dugun ikasten: trikitixa munduan antzeko zerbait bizi izan dugu orain ez aspaldi.
|
|
|
Beste lurraldeen aurrean askotan harroegi agertzen
|
den
gipuzkoar abertzaletasunari egin beharreko apunte bat zen. Gerra aurrean momentu batean bazegoen Aitzolen Pizkundean eta Falangean, bietan kolaboratu izan zuen artistarik.
|