|
2010
|
|
|
Irizpideak, berriz, ez ditugu sekulan jakinen. Non ez
|
den
ez dela aski higitzen. Ez dela aski aldatzen.
|
|
|
40. Mendebaldea deitu zaio, maiuskulaz, baina izena egokia
|
den
ez da segurua, kontuan harturik gure planeta pilotaren modukoa dela eta etengabe jirabiran dabilela, susmatzekoa baita orain ekialdean zegoena gero gaualdean egongo dela eta atzo sartaldea zena bihar sortaldea izango dela.
|
|
|
Houyhnhnms horiek, azkenik, ez dakite gerla zer den ere, baina izaeran dira armaturik bezain indartsuak: zintzoak dira eta zentzuzkoak, ez dute ados ipintzeko arazorik izaten, eta beldurra zer
|
den
ez dakite. Haien ostikadak tinkoak eta mingarriak lirateke edonorentzat.
|
|
|
Mezu hori belarriren batean ostendu bada, beste leku, momentu eta entzuleria egoki batean zabalduko da, autorea eta sorrera ahazturik, letra orijinala aldaturik beharbada. Dominazio egoeretan, ahozko literatura zaila da zigortzeko, autoritateek autorea nor
|
den
ez dakitelako. Eta gainera, kantu bat besterik ez zela esanez disimula daitekeelako:
|
|
2011
|
|
|
Aitzineko aldi batez erran dugu nola euli edo jainko oiloak errun arrautzatik ateratzen
|
den
ez euli bat ez eta jainko oilo bat, baina bai ez euliaren ez jainko oiloaren den gutieneko itxurarik ez duen har itsusi bat. Erran dugu nola har hura, arrautzatik ateratzean, bere hazkurriari buruz gertatzen den, erruleak hau eginik, zer ari zen batere jakin gabetarik, Jainkoak eman dion asmo miragarri bati esker.
|
|
|
Euskal Filologia egin ez dudala esan, eta ez zaio inporta. François Villon nor
|
den
ez dakidala esan, eta ez zaio inporta. Biharamunean harengana joateko esan dit, Bartzelonarantz abiatzeko.
|
|
|
Etxeak izena toponimoari zor dio, bistan da. Toki izena, berriz, nola azaldu behar
|
den
ez da txoil argia, baina badaiteke osagaiak zaldi zamari izena eta gu (e) lekuzko atzizkia izatea, hots, ‘zaldi lekua’ izanen litzateke jatorrizko adiera. Cf. Mandoegi eta Ukue.
|
|
|
Ez dakigu Alkaso n bide dugun alka ‘zalkea’ landare izena dugun ala ez, baina baliteke hola izatea. Ondoan dagoen izu horretan landare izenekin maiz aurkitzen dugun zu leku ugaritasunezko atzizkia izan genezake, adibidez Aritzu-n (haritz), Otazu-n (ote) edo Urkizu-n (urki) duguna, baina aurreko ihori xuxen zer
|
den
ez dakigu (cf. Larraitza, larre tik, Oteitza, ote tik, e.a.). Bukaera toponimian askotan topatzen dugun guren izan genezake, hots, Aranguren, Basaguren, Oianguren, Sarriguren eta bestetan aurkitzen dugun guren ‘goi mailakoa’, ‘ederra’ edo, tarteko ggaldua, Iruñetik hurbil xamar dagoen Sorauren (soro+ guren) herriaren izenean gertatzen den bezala.
|
|
|
Etimologia azalpena: Irudi luke bukaerak (genitiboa+ artikulua segidak) antroponimoa eskatzen duela oinarrian, baina ustezko antroponimo hori zein
|
den
ez dago garbi, guretako bederik. Badaiteke, baina ustekarien munduan mugitzen ari gara hemen, izengoitiren bat izatea, Arrebato ren tankerako zerbait ausaz.
|
|
|
Etimologia azalpena: Lehen osagaia zer
|
den
ez da argia; Ateta ren moduko toponimo batean oinarriturik egon liteke, baina ez dakigu hala denetz. Bigarrena borda izen arrunta da.
|
|
|
1613ko lekukoa aintzat hartuz gero, irudi luke Berdabio izena edo izengoitia zuen norbaiten etxea zela. Berdabio horren etorkia zein
|
den
ez dakigu; badaiteke* Berdabiano ren moduko baten ondorengoa izatea (cf. Benaio), baina alegiazko kontu hutsa da hau, frogarik ez dugun bitartean.
|
|
|
Nolanahi ere, Goizuetako oikonimoak, itxuraz behintzat, deitura du oinarrian. Deitura hori Nafarroatik, Gipuzkoatik edo beste nonbaitetik etorri
|
den
ez dakigu.
|
|
|
Etimologia azalpena: Ilunkara da; 1710eko testigantzan oikonimoek eraman ohi duten enea azaltzen da, baina oinarria, Sarron, Sarra (n), zer
|
den
ez dago garbi. Antzeko zerbait gertatzen da Sarrankoliñenea rekin:
|
|
|
Ez dakigu Alkaso n bide dugoen alka ‘zalkea’ landare izena dugun ala ez, baina baliteke hola izatea. Ondoan dagoen izu horretan landare izenekin maiz aurkitzen dugun zu leku ugaritasunezko atzizkia izan genezake, adibidez Aritzu-n (haritz), Otazu-n (ote) edo Urkizu-n (urki) duguna, baina aurreko ihori xuxen zer
|
den
ez dakigu; cf., hala ere, Larraitza, larre tik, Oteitza, ote tik, e.a.
|
|
|
Irudi du osagaiak gastaezezaguna eta bide argia direla. Lehena zer ote
|
den
ez dakigu; gaztaina tik atera balitz Gaztanbide izanen genuke orain, eta zenbait aldiz behintzat z dun aldaera azalduko litzateke, gaztahori gazte tik atera balitz gertatuko litzatekeen bezala. Beste herri batzuetan ageri den Gazbidea (Urbasako toponimoa) ‘gatzaren bidea’ ere ez da, bistan denez.
|
|
2012
|
|
|
Eta azaltzen direnean Van Thiegel tenienteak uxatzen ditu. Ez da Lalande Biran kapitaina bezain eskolatua, baina beldurra zer
|
den
ez daki. Nik uste lehoiek ere nahiago dutela gure tenientearengandik aparte ibili.
|
|
|
Erromesetako bakoitzak nahi duena eskatzen dio santutegiko andreari, zeinak dirdai berezia baitu han barrenean, bere zutabean. Eta andreak eskaerei kasu egiten dien edo ez dien, norberaren kontua da hori, nahiz eta komeni
|
den
ez ahanztea lur honetan emakumeek beti nahi dutena egiten dutela...
|
|
2013
|
|
|
Ezagutzak bere prozedura multzoak ditu. Zientzia zer den eta zer ez
|
den
ez da estuegi hartzekoa, baina batez beste esan liteke prozeduren zorroztasunaren araberakoak direla enuntziatuen sendotasunak.
|
|
2014
|
|
|
Zer izanen
|
den
ez dakigu, baina behin behineko datuen azterketa zehatzetik oraingoz ondorioztatzen ahal dugunez, poema liburua ez da izanen ez inportazioko autoen kontzesionarioren katalogoa, ez parke hiri tematikoren publizitate prospektua, ez alegiazko errealitate sortzeko sendagaien erabilera orria, ez absolutua ren ehiztarientzako argibide eskuliburua.
|
|
|
Buxeria lekua utzirik, jendarmeak gibeletik, jauzi egiten du ziterna batera eta itotzen. Beste billete erdia zer egina
|
den
ez dugu jakin. Bada lan egiteko politikan oraino baina eginik ere, zeren holakorik ene herrian ez dut entzun azken denbora hauetan.
|
|
|
Taldea egonkortu zen, eskaera batzuk ere heldu taldean sartzeko. Antzerki arrakasta zer
|
den
ez dakit oraino ere, baina hori, jendeak bere burua proposatzen duelarik enetzat marka da. Gero bekatuaren usaina zitekeen ere, andereño batzuek beren 10 urteko ikasleei erran zieten ez joateko, ez zela haiendako egina, iparralde hau bere usaiako pleguetan zegoen.
|
|
|
Kantatu zituen bertsoen doinua ezagutu, haren ahotsaren pikorrak. Testu honi tentsio narratiboa eransteko zintak bilatuko ditudala esan nuke une honetan, baina hori horrela izango
|
den
ez dakit oraindik. Tentsio narratiboa ez dela testu honen helburua, hori ere bai, hori aurreratzen ahal dizut.
|
|
|
Azkenik, logika maskulinoak mendekoak bihurtzen ditu neskak eta mutilak modu berean, bien arteko harremanetan emakumezkoak duen arren galtzeko gehien. Gizona berak sorturiko estrukturaren mendeko
|
den
ez bezala, emakumea gizonaren mendekoa da nagusiki.
|
|
2015
|
|
|
Gure artean diglosia kontzeptua erabili dugu franko, finean, hainbat hizkuntza (poliglosia) erabili behar dituen jende multzo batentzat horiek ondo hierarkizaturik eta balio banaketa argi batean agertzen direla adierazteko. Kontzeptua egokia
|
den
ez dut ebatzi nahi, baina ulertzen dugu ondo poliglosia asimetrikoa argia dugula, bai hizkuntzetan, bai identitate errepertorio pragmatikoetan: baten batek edonon balio onartua duen bitartean, eta gizarte hierarkiaren maila altuei atxiki zaien bitartean, besteren bat oso balio mugatua izateaz gain, batere prestigio gabe izan daiteke eta.
|
|
|
Berriz bataila izenetik bataio izenera. Bat bateko aldaketa da, azalean; baina benetan noiz gertatu
|
den
ez dakizu. Bizitza osoa izanen duzu aldaketaren aurrekarietan eta ondorioetan aztarrika ibiltzeko, baina gertatzen denean, gertatzen da, besterik gabe.
|
|
|
Ehun eta piko urte daramatzagu arazo nazionala konpondu ezinik; arazo soziala zertan
|
den
ez dizuet hemen argituko. Demokrazia bera ezin da horrela hobetu, zeren alderdi horietako bakoitzak mila lagun ezagunentzat duen barru demokrazia eskasarekin, nori sinetsaraziko diote estatu demokratiko bat nahi dutela eraiki bi edo hiru milioi herrikide ezezagunentzat...
|
|
|
Eta, ziurrenik, hura gabe ezin da taxuzko memoriarik eraiki, taxuzko bakerik izan. Ezin da arazoa konpondu arazoa zein
|
den
ez badakigu, edo arazoak bereizten ez badakigu. Hemen, komunitate oso bat da zapaldua, eta aspalditik." (AM)
|
|
|
Globo edo esfera berean elkarrekin eta elkarren menpe bizi garen arren, ezin da esan mundu bakarrean bizi garenik, globoaren baitan mundu ezberdinak baitaude. Globoa anitza da, mundua bakarra
|
den
ez bezala; hots, globoak gu besteak dikotomiaren inguruan biratzeari uzten ez dion bitartean, mundu ezberdinak egongo dira; haatik, oraindik ere mundu bakarrean bizi ez bagara ere, ezin da ukatu globalizazioaren eta mundializazioaren arteko harremana, globalizazio ekonomiko eta kulturalarekin batera demokratizazio eta homogenizazio bortitz bat gertatzen ari dela, partikulartasun kulturalak uniber... Hitz gutxitan, aniztasuna murrizten doa.
|
|
2016
|
|
|
Apurka apurka egoeraren nondik norakoa gero eta hobeto adierazten duten iritziak zabaltzen dira. Zer egin behar
|
den
ez dago garbi oraindik, apika; bai ordea zer ez den egin behar. Masa populuaren katarsi zaharrak gero eta gutxiago ageri dira.
|
|
|
Beste batzuetan berriz, kaltea gertatu eta gero joaten zaio kexati, bere garaian konjurua egin ez zuelako gertatu dela salatuz. Eta dena
|
den
ez dira falta, testuinguruaren traba guztiak gaindituta, herria apaizik gabe kobazuloko atarian erromerian konjurua egiten erakusten diguten albisteak, denetan jatorrenak.
|
|
|
2400 urte pasa daramatzagu bakearen aldeko gerrak egiten edo gerren aldeko bakeak sinatzen, —nik zehazki nola
|
den
ez dakit— Peloponesoren izen berriak odol tintaz idazten.
|
|
2017
|
|
|
Hitz bat falta zaizun bakoitzean ez da dena delako hori zer
|
den
ez dakizulako, adierazi ezin duzulako baizik. Bi dituzu esanezina eta ezin esana.
|
|
|
Nola, halako batean, sentitzen
|
den
ez dagoela beste gunerik, zulo bat baino, tartetxoak baino; eta nola gero ez garen garaia baino lehen haizeak lurrera bota ohi dituen sagarrak baizik, usteltzera eta lurrera emanak.
|
|
2018
|
|
|
Alta, beste askok ez dute ikusteko aukerarik izan, eta bizitza osoa erregimenaren aurkako borroka eman ondoren, beranduegi iritsi zaie, zalantzarik gabe. Nolanahi ere, oraindik aldaketa politiko bat zer
|
den
ez dakitenak gogoan ditut, eta agian erregimena zer zen ez dute inoiz jakingo, 1976an jaio ginenok frankismoa ezagutu ez genuen bezala. Gaurko iruindar txikiak hiri hobe batean biziko direlakoan nago, kolore anitzekoa, euskaldunagoa, desoreka sozial gero eta txikiagokoa...
|
|
|
Testu bat nongoa
|
den
ez dakigunean, argi apur bat lortzeko bide fidagarriena konparazioarena da: testu horretako hizkera ezagutzen ditugun beste hizkera batzuekin alderatuta, bat etortzeak eta aldeak azaltzen dira, eta testuen arteko distantziak eta filiazioak ezar ditzakegu, erlatiboki bada ere; onenean, testuko hizkera jatorri ezaguneko beste testu batek edo batzuek dutenarekin lot daiteke, eta, okerrenean, testu bat nongoa ez den bederen erabakitzera hel gaitezke.
|
|
|
Harreman pertsonalak aukera paregabeak dira batek bestearen eremua ezagutzeko. Pastorala zer
|
den
ez dakien iruindar gaztearentzat ikuspegia anitz irekitzeko aukera da mauletar batekin ibiltzea, ez bereziki pastorala eta maskarada deskubritzeko, baizik eta Zuberoako errealitate sozial, politiko eta kulturala bertatik bertara ezagutzeko. Zuberotarra ere Nafarroa Garaiko egoeran murgildu ahal izanen da.
|
|
|
Hogeita sei urte besterik ez eta jada hiltzear dago. Lanaren gehiegiari zigor ukaldiak erantsirik nor den edo zer
|
den
ez dakiela janari ezak ahulduta azkenetan dago.
|
|
|
Ameriketan bizi da, Zach du izena. Surfa, iloba zaindu beharra, arreba eroa, nor
|
den
ez jakitea oinaze gor lez. Armairutik jalgi, maitemindu iloba adoptatu, LAra abiatu artista izatera.
|
|
|
Herrixka hartan andre batengatik gelditzeak bizia kostatu omen zitzaiola. Une honetan hiltzailea nor
|
den
ez dakigu.
|
|
2019
|
|
|
Martinen anaia bikia ere plazaren ondoan, aitarekin. Baina bera non bizi
|
den
ez dakit.
|
|
|
Ez onerako, ez txarrerako, hori egia da. Oraingoan, onerako edo txarrerako, zertarako izango ote
|
den
ez dakidan honen lekuko bakarra izatea egokitu zait. Eta iruzurtiak agertuko dira, ziur, protagonismo bila.
|
|
|
Esaten nizun hortxe dagoela gakoa, hain zuzen ere, ez baita ezertxo ere egin behar. Zer egin behar
|
den
ez dakizunez, ba, ez duzu ezer egiten. Horixe da.
|
|
|
Tontorrean bertan noizkoa
|
den
ez dakidan mugarri bat dago.
|
|
|
17. mugarriaren ondoan badago, baita ere, gizakiak utzitako beste arrasto bat, harri pila hutsa ala trikuharria ote
|
den
ez dakidana. Bertan, beste harri handia noizbait lurrean berariaz iltzatua dago, gero 1788an mugarritzat hartua izan zena, gurutze bat zizelkatuz.
|
|
|
Zeure besoetan, zeure esku ahurrean, arbolan zintzilik dagoen fruituaren antza du ume horrek, heltzen ari dela oharkabean. Heltzen, zer
|
den
ez dakiela oraindik.
|
|
|
Argitaratzear
|
den
ez al da oso arriskutsua, liburuaren zuzenketak egiten eman dut eguna.
|
|
2020
|
|
|
Saiatzen da karta horiek jokatzen, elkarren konbinatzen, ordura arte ikasitako arauetatik arau berriak deduzitzen. Ariketa zaila, ikasitako hori zer
|
den
ez baitago batere ziur. Jokaldiz jokaldi aldatzen dira arauak.
|
|
2021
|
|
|
Nerabezaroan bada, hortaz, muga modukoren bat, ikasgelan ere nabaritzen baita alde handia. LH4ko umeen% 60 beti edo gehienetan euskaraz ari
|
den
ez bezala, DBH2n% 40ra murrizten da. Hori ikasgela barruan, ikasgelatik at erdara hutsean ari ohi baitira nagusiki.
|
|
|
Uste dut egungo heziketak zuzentzailea izaten jarraitzen duela. Ez irakasleriaren zati handi batek betiko erritu zuzentzaileetara jotzen duelako bakarrik, erritu horiei uko egiten dietenek ere jarraitzen baitute ume eta nerabeak zuzentzen bestelako erritu edota helburu batzuen bidez. Lehenengoen kasuan ortopedia zuzena eta agerikoa
|
den
ez bezala, bigarrenena ezkutukoa eta zeharkakoa da, baina ortopedia izaten jarraitzen du. Azken horiek jokatu ohi dute Zizekek deskribatzen dituen egungo gurasoen antzera.
|
|
|
Irudipena dugu haren pertsonaiak bien arteko mugetatik datozela. Austerlitz malenkoniatsua benetako gizabanakoa den edo sinbolo bat
|
den
ez badakigu ere, haren aldamenean goaz, haren hitzen ikara eta tristura galdera eta dei bihurtzen zaizkigula. Dena dela, argi dago idazleak, bere pertsonaiak bezala, haizeak barreiatutako lainoa bezala aienatzen ari den garai deabruzko baten lekukotasuna uzteko premia duela.
|
|
2022
|
|
|
Irri bat baizik ez zuten hunentzat frango burhasoek eta halako espantu bat bezala, batzuetan, beren haurra gizontzen abiatuia zela, familia ez zankotela suntsituko. Zer
|
den
ez jakitea!
|
|
|
Gaukariak istorio bihurturik kontatuko balu, sinesgarritasuna galdu ote lezakeen nago. Bidenabar erranik, Sarrionandiaren historia ez ote
|
den
ez ote garenistorio bihurtzen ari?
|
|
|
Zelatariak badaki ezohiko zerbait gertatzen dela pareko etxean, zer
|
den
ez badaki ere. Azken bi egunetan ez da bertatik inor atera ez bertara sartu, ezta txakurra ere.
|
|
2023
|
|
|
" Gaitz ikusi ez duenak ona zer
|
den
ez daki."
|
|
|
" Deusaren deuseza eta deusezaren deusa ukitu ez dituenak bizia zer
|
den
ez daki."
|
|
|
Izerditan dago, zurbil, dardarka. Tupustean ohartu da hitz batzuek min egiten diotela, ezin dituela esan eta jasan ezin dituen gustuak ekartzen dizkiotela, edo usainak, ikuspenak... eta, gainera, burrunba bat entzuten du, buruan duen burrunba hori, musika hariaren, estresaren edo bereganatzen ari den eromen berri baten errua ote
|
den
ez dakiena.
|
|
|
Ez beharrezkotzat hartzen diren jardueren tolesetan, hain zuzen ere, pizgarriak aurkitzen ahal ditugu mundu hobea, bestelako mundua pentsatzeko, gure kontzientzien gainean zama neketsu diren edo izan luketen bidegabekeria zabalduak eta desparekotasun mingarriak desagerrarazteko edo, bederen, haiek leuntzeko utopiak elikatzeko. Batez ere krisialdi ekonomikoetan, utilitarismoaren eta egoismo gaiztoenaren tentazioek izar bakarra eta salbatzeko aingura bakarra direla diruditenean, ulertu beharra dago ezertarako balio ez duten jarduerek lagundu diezaguketela espetxetik ihes egiten, itolarritik salbatzen, bizitza laua, berez bizitza ez
|
den
ez bizitza, bizitza bizi eta dinamiko bihurtzen, espirituaz eta gizatiartasuna z egarri den curiositas ak gidatutako bizitza bilakatzen.
|