|
2004
|
|
|
Gauaren iluna erabat barneratua zegoen Balantzategiko baso eta erreka txokoetan pausoak sentitu nituenean. Nahiz, ukuiluan aurrez aurre neukan saiateratik, ezer zehatzik ikusteko modurik
|
izan
ez, nire belarriak segituan adierazi zidan pauso haien jatorria: pauso arin eta sendoak ziren, dotoreak, oso dotoreak, benetan ederrak, nik jaiotorduan niretzat nahi izandakoak.
|
|
|
Segur nuzu, Mo, Jinkoak ezarri zintuela hor. Zuregatik
|
izan
ez balitz, orain ez nindukezun komentuan egonen. Egun batetan, pagatu deitzut egin mertxedea.
|
|
|
Sokari heltzen zion gaztea entretenitua zegoela ikusiz, La Vachek bi pauso zuzen eman eta kolpea tira zion adar eskuinarekin, eta baita galtzetan tarratekoa egin ere. Eta egingo zion tarrateko hura baino zerbait gehiago baldin eta mutil gazteak sokari ondo eutsi
|
izan
ez balio.
|
|
2010
|
|
|
lehena, aurrerapen kreatzaileak ez dira beti tolerantzia giroan sortzen. Esaterako, musika garaikidea orain arras bestelakoa litzateke, lehen esklabotza
|
izan
ez balitz. Esklabotzari esker kultura beltza Amerika osora zabaldu zen, eta hara non erritmo afrikarrak blues, jazz, rock, reagge, son... bilakatu ziren.
|
|
|
Posible al da arrazoiketa zehatz hau? Garbi dago erlijioek sekularizazio prozesu gogorrik jasan
|
izan
ezik, muga hori erraz igarotzen dutela. Horra abortua, ama zelula, eutanasia eta antzerakoak, non argudio teologikoak zirrikitu guztietatik sartzen diren.
|
|
|
Jovenes sed castos gogor kondenatuz. Dena dela, gotzaina egilearen familiaren adiskidea zen, Aizpururekin hartu emanik
|
izan
ez arren, eta eskutitz bat idatzi zion, adieraziz liburua onartu egin zitekeela puntu batzuetan aldatuz gero. Bizente Aizpuruk ez zuen amore eman, ez zuen hitz bakar bat aldatu, eta Gasteizeko elizbarrutiko buletin ofizialean kondena dekretua aurkitu zuen, 1931ko martxoaren 16an argitaratua, hemen euskarara itzulita emango duguna:
|
|
|
Ejerzitoa errespetatuko bazenu soldaduz jantzita egongo zinateke", esan zion kapitainak serio. " Obabako etxe pobre batean jaio
|
izan
ez banintz, zu baino militar hobea izango nintzateke beharbada", erantzun zion gazteak begirik begi.
|
|
|
Entzuteari utzi nion. ...ari erantsita, lapur bat bezala zelatan; zergatik ez nien esaten" alde hemendik, zertan zaudete zuek nire amaren eta osaba Juanen etxeko sukaldean eserita, zer eskubide daukazu zuk, Berlino, Begigorriya, zuk zikindu egiten duzu lur hau, lehen ere ibili zinen etxe honetan hotelaren benetako jabearen bila, Angelen laguntzarekin seguru asko, hortxe goian dago oraindik haren sonbreirua, kentzerik
|
izan
ez zenutena...".
|
|
|
Hik badakik hori." Adibideak ematen hasi zait. Ez ginela txalupan fijatuko salbamendu txalekoaz hornitutako chihuahua harengatik
|
izan
ez balitz. Josebari beti gustatu izan zaio literaturari buruzko teoria; ni galdu egiten naiz.
|
|
|
Baina alde on bat eduki zian gertatutakoak, arrazoia ematen diat horretan: sufrimendu hargatik
|
izan
ez balitz, ez ninduan Stonehamera etorriko, eta ez nian, hemen Ameriketan esaten duten bezala," paradisua hatz mamiekin ukituko". Baina ez duk hire meritua, baizik eta munduaren alde honetan zegoen jendearena.
|
|
|
Baina ez duk hire meritua, baizik eta munduaren alde honetan zegoen jendearena. Osaba Juanengatik
|
izan
ez balitz, eta ez balitz, batez ere, Mary Annengatik izan, Trikuk beti aipatzen zuen Komarov astronauta hura bezala geldituko ninduan, bueltak ematen eta pixka banaka hiltzen".
|
|
|
" Egia. Beragatik
|
izan
ez balitz ez nintzen San Frantziskora joango, eta ez nizun argazkia ateratzeko eskatuko." Musu eman dit.
|
|
|
Deustu osaba Juanek gehienik estimatzen zuen unibertsitate pribatua zen, hura ere jesuitena, eta hara joan izango nintzen hasiera hasieratik baldin eta amak," bera bakarrik ez gelditzearren", aurreneko urteak Donostian egitea proposatu
|
izan
ez balit. Maite nuen ama, ez nuen Villa Lecuonan bakarrik utzi nahi.
|
|
|
Janaria prestatzeko balio du, etxea berotzeko. Su hori
|
izan
ez balitz munduak ez zuen aurrera egingo". Eta pentsamendu hori adieraziko diet entzuleei".
|
|
|
" Alde dagoenak altxa dezala eskua", esan zuen Adrianek. Denok altxa genuen, Lubisek
|
izan
ezik.
|
|
|
Itsas labarretik urrutira, haratago, haratago, itsasargi bakanduek gida dezaketenetik puskaz haratago, laguntzarik
|
izan
ez daitekeen horretan, heldulekurik nekez topa daitekeen horretan, ezerezak oro irensten duen beltz, ilun sakon horretan, bada, horretan berean nago oraintxe, eta zure irrifar fresko lagunkoiak, irrifar ausaz benetakoak gonbidatzen banau ere, ezin nauzu ni salbatu, ene itsas izugarriaren zurrunbiloak jada beretu nauelako.
|
|
|
Begira orain zure herriko gazte guztiak: euskarazko hezkuntzari esker guztiz euskaldunak dira, zuek
|
izan
ez zinetena!
|
|
|
Pentsatu nuen Gasteizera joatea egun pasa, baina geldoago hausnartuta berehala iruditu zitzaidan deprimentea, nahiz eta zinema aterabide txarra
|
izan
ez.
|
|
|
Halere gehien gehienek narru polarra janzten dute non nahi, printzipioz polarra
|
izan
ez arren janzkera tradizionala. Zer esanik ez Corpus eguneko prozesioan oraindik ikusten diren tergalezko janzkerekin alderatuz gero.
|
|
|
Ikastolako sarreran bertan har zenezake, gomendioa berretsi zidan gustuko
|
izan
ez nuen konbentzimenduz.
|
|
|
Gizon emakume helduak bilakatu ziren garaian, ordea, Mauriac idazle garrantzitsutzat izan zuten gure guraso jatorrek, gogoratu behar baita frankismopean eman zituztela euren bizitzako lehen berrogei urteak, baina diktaduraren aurkako aktibistak
|
izan
ez zirenez idatzi gabe dago haien historia ez heroikoa, adibidez Mauriac gustura irakurri zutela.
|
|
|
Ezagun denez ez dago oroi min sarkorragorik norberak bizi
|
izan
ez duenarekiko baino; Irantzuren adineko askok horregatik uste du laurogeiko hamarkada urrezko garai bat izan zela.
|
|
|
Umeak alboetatik pasatzen zaizkigu jolasean, agure goxoek zein bikote gazte zoriontsuek inguratzen gaituzte, Ametzola parkean jende guztia dabilelako anabasa gustagarrian gu
|
izan
ezik.
|
|
|
Iparrera bidean, bortuak gainditzerakoan, Orreagako inguruan, baskoiek Karlomagnoren armadari eraso zioten eta sekulan
|
izan
ez zuen porrota bildu zuen, ondare handiak eta kide ugari haien artean Roland/ Roldan printzeagaldu zirelarik.
|
|
|
Horretarako mintzoaren erabilpena debekatua izan zen, ongi zehaztuta arloz arlo, dudarik
|
izan
ez zedin.
|
|
|
Dudarik
|
izan
ez zedin, elizako liburuetan apezek bataio agiriak egiterakoan agotak zirenak zehazten zituzten:
|
|
|
Hemen ez delako profesionalik. Ondorioa desastrea izan dela aitortua
|
izan
ez bada ere, denek elkar ezagutzen dugu eta badakizu..., gomitatuak ziren jendeak. eta ontsa ikasiak gara. Kultur errota zirkuituan saldua izan da hegoaldean frantsesa espainolera itzulirik.
|
|
|
" Ene Chiara guztiz argia", abiatu zuen gutuna. Haren gutuna irakurtzetik eta erretratuari begiratzetik ezin gelditu zitekeela aitortzen zion; eransten zuen gero, ordu arte haren berri
|
izan
ez bazuen ere, betidanik elkar ezagutu balute bezala sentitzen zela orain; zentzugabea iruditzen zitzaiola hura ezagutu aurreko aldia, eta pentsaezina, aurrerantzean, bien bizikidetza izango ez zen edozein bizimodu. " Irakurri duzu Amadis Gaulakoa?", galdetzen zion hurrena.
|
|
|
Barruko egonezak gauerdian iratzarri zuen, amets nahasien artean; loa bahiturik, begiak zabalik zegoen, hontzaren antzera. Dena zegoen isil, iturrien ur negar betikoa
|
izan
ezik, eta dena ilun bere gelan, leihotik sartzen zen ilargi zuriaren errainua salbu. Atxilotuak ote zituzten ordurako kristau zakurrak?
|
|
|
Bizargorri ezizenaz ezagutzen zen Khair ad Din, garai hartako piratarik ospetsuena, eta gaitzizen hura entzun orduko dardarka hasi ohi ziren Mediterraneo osoko merkatari eta marinelak, dalmaziarrak une hartan bezala. Printzearen erraina kosta ahala kosta babestu beharra
|
izan
ez balu, hantxe bertan errendituko zen kapitaina, borrokarik egin gabe; alabaina, eta gudaldi hartatik garaile irteteko itxaropenik ez bazeukan ere, eutsi egin zion tentazioari.
|
|
|
Lau kartzelazainen artean hartuta, harrizko mahai batean etzan zuten, eta esku oinak burdinazko zirgiloetan lotu. Tortura mota guztietarako aproposa zen ohe hartan etzanarazi ondoren, agurearen oihu eta protestei entzungor, arropa guztiak tiraka zartatu eta erauzi zizkioten; gero, listari fin eta gogor batez barrabilak estu lotu zizkioten, odolusterik
|
izan
ez zedin. Ottoren alarauak lehen baino ozenagoak bihurtu ziren, bai soka hark, non eta bere intimitatearen muinean, ematen zion minagatik, bai ondoren gerta zitekeenaren beldurragatik, artean ez baitzekien zer etorriko zen, berarekin jolasean zebiltzala uste zuen, preso koitadu bat zirikatzen eta izorratzen, denbora pasa hoberik ezean.
|
|
|
Chiarak, hasieran, txantxatzat hartu zuen, inguruko neska gazte batzuek ere irri egiten zutelako eta bere ezkontzako engainuaren partaide izandako agure lerdejarioa jasangaitza zitzaiolako. Alabaina, handik gutxira, hartarako gertakari berezirik
|
izan
ez zen arren, aldatu egin zen emakumearen sentimendua, eta erruki onbera batez begiratzen zion halako gutun eder eta pasioz beteak idatzi zizkion hari.
|
|
|
Monikak gorde zuen urte askoan eskorpioi hori kutxatxo batean, ez inori min egiteko asmotan, ezpada, berari gaitz okerragoren bat etor zekiokeela sumatuz gero —handikien larderiaren menpean bizi ziren jopuak ez ziren ez bere gorputzaren ez gogoaren jabe, bere biziari amaiera arin eta aski garbia eman ahal izateko. Zenbait mesederen truke eskuratu zuen, aspalditik Hareneko sukaldaria zen atso zahar batengandik, eta altxor baten gisan gorde izan zuen, eskorpioia arretaz zainduz, aire eta janari faltarik
|
izan
ez zezan. Iheserako prestakizunetan hasi zirenean, baina, kutxatxo hura eraman ez eraman zalantzan zebilen neskatxa napolitarra, ahalik eta gauza gutxien hartu behar baitzuten biderako, eta Chiarari azaldu zion bere sekretua.
|
|
|
Europarrek, beste hizkuntzak konprenitzeko bezain ondo ikasi lituzkete. Beste hizkuntza hori mintzatzeko gauza
|
izan
ez arren, batak bestearen hizkuntza eta kultura entenditzea nahikoa litzateke harremanak sostengatzeko.
|
|
|
Halako egoeretan pentsalariak, behialako ilustratuak, parentesi arteko burbuilan esertzen dira. Itxarongelan, gogaituta eta, aldi berean, biktimismo aireko autokonplazentziaz.1378 Bakearen Nobel saria merezi dugula pentsatzen dugu denok literaturarenaz umilagoak gara zorionez, albokoa konprenitzeko eta estimatzeko gauza
|
izan
ez arren. Sektarismoa eta autoatsegina, marmarra eta zipozkeria.
|
|
|
Orain hogeita hamar urte gazte zirenek, kapitalismoa ala sozialismoa aukera erreferentzia bikoitzarekin hazitako horiek, harriturik begiratuko liokete munduari mundu horrekin batera aldatu
|
izan
ez balira. Gizarte eredu bat edo bestea proposatzen zuen jende hark denontzat onuragarria izango zen gizartea eraiki behar zela pentsatzen zuen, era batean edo bestean.
|
|
|
Baina gerla hura herri osoarena izan zen, arrifien aldetik. Ez zuten ez apartatzerik ez gordetzerik
|
izan
ez emakumeek, ez zaharrek, ez umeek.
|
|
|
Geu gara estatu hori, bere burua ezagutzen ez duen mamua. Badakigu itzelezko hondamendiak eragin ditugula, beldurra
|
izan
ez duen jendea suntsitu dugula, baina ezin dugu ondo jakin zein den botere horren neurria mamuaren barrenetik atera arte. Ume bat bezala irten eta, haren aurrez aurre paratu arte:
|
|
|
Azkenean, ametsetan Isis agertu eta arrosa bat janda errekuperatu zuen giza tankera. Astoa eleberriko momentu askotan jendea baino zentzuzkoagoa da, Luciusek ez baitu kontzientzia galtzen, nahiz eta hitz egiteko gauza
|
izan
ez. Giza jendea, berriz, astoaren aurrean ezer ezkutatu beharrik ez duela pentsatuz, ez da ez dotorea ez gizalegezkoa portaeran, gero gizartean disimuluan aritzen diren arren.
|
|
|
Beste aldean, 10.000 borrokari, soiltasuna, maltzurtasuna eta arma arinak besterik gabe. Arrifi errebeldeek protektoratu espainol gehiena hartua zuten, Melilla, Zeuta, Tetuan eta Larache
|
izan
ezik.
|
|
|
Promesa bete beharrik
|
izan
ez zezan, morabitoa fusilatzeko agindu zu. Diplomazia ingelesa begira zeukan.
|
|
|
‘Ni’ nech esaten da, eta nich ahoskatzen da kabila askotan, ‘zu’ chec esaten da gizonezkoa bazara eta chem emakumezkoa bazara. Eta numeralak errebisatuko dira, arriferaz zenbakiak izenordetzat har daitezkeelako; lehenengoa
|
izan
ezik, arriferazko zenbakiak arabierazko maileguak dira.
|
|
|
Euskararekin behintzat Alfonso XIII ez zen
|
izan
ez onbera ez tolerantea. Romanonesko kondearekin batera sinaturiko 1902ko azaroaren 21eko errege dekretuan argi utzi zuen:
|
|
|
Igo, erraz egin ziren. Erraza
|
izan
ez zena, Axdirreraino iristea izan zen. Defentsa gotorra egin zuten arrifiek.
|
|
|
" Ez dago dudarik, Arrifeko eta Gelaiako moroen artean gurekiko errenkore eta gorroto sentimenduak zeudela, eta horiek ez zirela lehenago azaldu, aukera egokirik
|
izan
ez zutelako. Orain, aukera izan dute eta, sobera ere profitatu dute aukera hori.
|
|
|
Baliatu ziren produktu kimikoak fosgenoa, difosgenoa, kloropikrina eta iperita izan ziren. Helburua populazio zibila zen, suntsidura, baina batez ere izua eragitea, jendea erresistentzia sostengatzeko gauza
|
izan
ez zedin.515 Hagatik, ohikoa zen azokak eta errekak bonbardatzea.
|
|
|
Urrunago joan barik, atzo euki dabez burrukagarratzak espainiarrekM Talza deritzon moroekin. Moroak esanda euken euren gorpuen gainetik
|
izan
ezik ez direla sartuko herri hartara espainiarrak. Baina honeek zizkiluetatik ahozpez ilargia lainopean egoan arte sartu dira lautadan eta eureganandu dabez hainbat kilometro lur.
|
|
|
Gerla hari," Sidi Guarixeko Istilua"," Melillako Krisia"," Margalloren Gerla"," Melillako Gerla" deitu zitzaion, eta" Melillako Lotsa" ere deitu zioten baten batzuek. Gerla bortitza
|
izan
ez bazen ere, haren
|
|
|
Ez da Zumthorren kontraesan partikularra, ahozkoa idatzi egin behar izan da gertaeraren momentutik harago haintzat hartua izateko. Izran arrifiak edo bertso euskaldunak1032 ere ez lirateke kultura modernoan ezagunak bere garaian idatzi
|
izan
ez balira. Horra paradoxa:
|
|
|
" Zazpi urtez Euskalerrian egon zen deabrua eta etzuen ikasi al
|
izan
ez eta bai baizik. Eta hek Baionako Santi Espirituko zubia igaraitean ahantzi zituen". 1106 Xantza egiteko kontatu zen, jakina.
|
|
|
" Kendu euskalduntasuna politizatzen duen diskurtsoa eta euskara hizkuntz maijinatu eta duintasunik eta gizarte proiekziorik gabekoa izango genuke, Modernitatean inolako politizatze —edo nazionaltze— prozesurik
|
izan
ez duten hizkuntzetan beste bat".
|
|
|
Frankismoak funtzionarioak Espainian behar zituen, baina marokoarrekiko konfidantza gisa azaldu zen lege berria. Dena dela, aldeko ezer egiteko gauza
|
izan
ez zen Espainia errepublikanoaren aldean, marokoarrak zein aljeriarrak. zapaltzen zituen Frantzia errepublikanoaren aldean, hobetzat hartu zen Espainia frankista herri musulmanetan.
|
|
|
1794an aurkeztu zen Asanblean850 Baptiste Henri Gregoire abadearen informea, Rapport sur la necessite et les moyens d’aneantir les patois et duniversaliser lusage de la languefrançaise. Lapurdiko lau mila euskaldun Landetaratu zituzten urte berean, mugaz bestaldekoen kontrako gerlan parte hartu nahi
|
izan
ez zutelako. Giza Eskubideen Aldarrikapenaren ondorengo bosgarren urtean, patois guziak ezabatu eta frantsesa unibertsalizatu behar zen, Gregoire abadearen eta frantziar burgesiaren ustez.851
|
|
|
Estatuaren eraso bortitzaren aurrean, karlistak ez ziren gauza
|
izan
ez batzeko ez estrategia adosteko. Elkarren arteko liskarretan ito ziren:
|
|
|
Zakua hausten erreusitu arren, apartatzeko astirik ez zuten
|
izan
ez Marianok ez Balbinak. Haize Hegoaren buhunbak airean gora altxatu zituen.
|
|
|
Heriotzaren loan zetzan gorpua
|
izan
ezik, beste guztiak harrika hasi zitzaizkion. Kazkabarra bezalakoa izan zen, baina gogorragoa:
|
|
|
—Ez dakit baina, hain nekatuta heldu bazara, zerbait ikasiko zenuen. —erdi esan zuen amak hasperen amultsuz— Ai Pelho, Pelho, neure umea, neure koitadua, neure izar argia, neure gizajotxoa, huts txiki batzuk egin dituzu, bizitzan suerterik
|
izan
ez duzulako.
|
|
|
Eta ez zuten harrezkero su faltarik izan, Oihan Handian ez direlako sekula falta
|
izan
ez zuhaitzak eta harkaitzak. Eta xibaroek, suarekin, ez dute hotzik, ez dute ikusmena galtzen gauean, besapean luzaroan eraman beharrik gabe egosten dute haragia.
|
|
|
J. S. hartu dugu biltzaile, itzultzaile eta idazkari, pasaporterik eskatu ez digulako eta gure ortografia eta gramatika akatsen beldurrik
|
izan
ez duelako.
|
|
|
Bazen aspaldian, gure irla lehor honetan, Pelho deitzen zen mutil bat oso leloa, ia ezertarako gauza ez zena. Eta mundu guztiak Pelho Lelo deitzen zion, bere amak
|
izan
ezik.
|
|
|
Etorri bai,
|
izan
ez
|
|
|
Ez da estreinako aldia, Nasreddinek gonbidatua
|
izan
ez den jatorduan sartzera erreusitu baitu. Oraingoan baina, sartuz batera ikusi du etxeko nagusiak:
|
|
2011
|
|
|
Arnaut Abadiak hurrengo zenbakian ere azaltzen du ez zuela jakiterik izan nor zen delako Phindar hori. Noski, baldin eta egilearen enigma lehenago argitzerik
|
izan
ez bazuen nire ustez Hiriart Urrutik salatuko zion, ia seguru—, beranduenez 1910ean ohartuko zen Jean Etxepare zela Villeneuvette zeritzon artikulu miresgarriaren idazlea, izan ere, Jean Etxeparek urte horretan plazaratu baitzuen Buruxkak artikulu bilduma malerusa, eta hain zuzen bertan berrargitaratu zuen —" laburkichago" —, bospasei urte lehenago Phindar ezizenaz sinatu... Baina, badakizu, orduko Euskal Herri santujalean Buruxkak liburua franko ausarta suertatu zen, zeharo eskandalagarria, eta Etxeparek etxeko selauruan atxiki behar izan zuen liburu apartaren argitaraldi osoa.
|
|
|
Izatez, edozein irakurlek atseginez leituko lituzkeen klasiko baten orrialde gustagarriak dira, behingoagatik gai ez erlijiozkoak jorratu dituenak. Horrez gainera, bestalde, erakutsi nahi dut Arnaut Abadiaren hautu estilistikoa, haren ahalegina, zeren ezin baikara behin eta berriro idazten ibili, gure aurretik inoiz ezer izkiriatu
|
izan
ez balitz bezala. Esan nahi baita, natur zientziei buruzko testuak zirriborratzen hasteko, guztiz lagungarri gerta dakiguke Arnaut Abadiak urratutako bidea ezagutzea, besteak beste, hark jadanik gainditutako oztopoek eta ebatzitako problemek ez gaitzaten berriro burutik eragin.
|
|
|
Basque" da askoren ustez. Titulu horixe eman izan diote antropologokideek AEBetan, gure herria besterik
|
izan
ez duelakoan aztergai. Baina, kontrara, berdintsu izan zitekeen" Mr.
|
|
|
Uste dut, halaber, Francoren heriotza baino lehen, hortzak eman zizkiola euskal abertzaletasunari, bestela zakur zaunkalari besterik ez baitzen izango, eta oraingo autonomien estatua ekarri zuen aldi konstituziogilean, Eusko Jaurlaritzaren sorrera barne, ETA protagonista gisa neutralizatzeko sentitzen zen premia akuilu izan zela Madrilek herrialdeko eskualdeei kontzesio politikoak egiteko. ETArik
|
izan
ez balitz, sinesgarria dirudi behintzat, Espainia askoz zentralizatuagoa izango zela gaur egun dena baino, nahiz eta hipotesi hori den sekula frogatu. Arrazoi berdinagatik, euskaldun gehienek bezala, ezin dut ulertu ETAren beharra are gutxiago haren legitimitatea— Franco ondorengo Espainia Demokratikoan.
|
|
|
Gure artikulua itzuli eta esku-orri gisa berrinprimatua zuten. Nahiz eta halako asmorik
|
izan
ez, aktibismoa zen hura, alajaina!
|
|
|
Ehunen bat karaktererekin hasten dira haurtzaindegietan; eguneroko komunikabideetan eta irakaskuntzan (goi mailakoan
|
izan
ezik) ez dituzte hiru milatik gora erabiltzen; baina puzzleak, guztira, badauzka berrogeita hamar mila pieza baino gehiago.
|
|
|
Ikur bakar eta jakin baten osagarriak balira bezala: aztala, enara, zaldia bera, uneak biltzen dituen alderdi nagusi guztiak daude agerian; bat
|
izan
ezik: azkartasuna, habaila; irudiaren funtsa bera.
|
|
|
Urteak bezala, lau sasoi dauzka jendearen bizitzak; beraz, ustekaberik gertatu ezean, bere udaberria, uda, udazkena eta negua zor zaio edozein gizakiri. Aro bakoitzari hogei bat urte dagozkio; beraz, laurogei dauzka edonork, eta hortik aurrerakoari izadiaren eskupekoa irizten dio taoistak; izan ere, inor ez da ehun urte betetzera ailegatzen santuak()
|
izan
ezik baina, kontuz, hala ere, zeren ez omen dira gainbehera etorritako hilezinak baizik. Zer egin behar da, hortaz, hilezin bihurtzeko?
|
|
|
tximeleta sail bat boladan hegalari. Mitxeletak hegan, zaldia lauhazka, zalduna gidari..., dena agerian zegoen; dena, ikusleak erantsi beharreko zerbait
|
izan
ezik: usaina, hots, koadroaren funtsa bera.
|
|
|
Italiako enbaxadan ari da lanean, eta Ritan izeneko parketik hurbil dauka etxea. Hamar milioi biztanleen artean atzerritarrak ez omen gara Bejingen milatik gora, baina Hizkuntza Eskolan gabiltzanak
|
izan
ezik, inguru horretan egokituta daude gehienak. Auzoak, hiriko zalapartatik aparte, mendebaldarrentzat propio egindako oasia ematen du, eta hainbat alderditako funtzionario jendea bizi da bertan.
|
|
|
Fede gutxikoak izanik, nonbait, gehienok bestaldera begiratzen dugu. Hau dena aurreikusteko gai
|
izan
ez zirenez, oso litekeena da oraingoan ere oker egotea.
|
|
|
Partituran den dena dago... garrantzitsuena
|
izan
ezik
|
|
|
Han zirenek elkarri erreparatzen zioten erretzailea nor zen hautemateko, baina lanak zeuzkaten bilatzeko. Nik ere bai, eskuan erre
|
izan
ez balit.
|
|
|
galdetu zidan gizonak niri. Nik garai hartan Irina ez nuen ezagutzen, eta nire erantzuna ironiko samarra
|
izan
ez bazen, hotza izan zen.
|
|
|
Ez gaitu ustekabean harrapatzen irakurtzeak, idatzi eta hogeita lau urtera Atxagaren Etiopia k" transgresioa eta marginalitatearen edertasuna" ekarri zituela euskal poemagintzara.28 Baina non geratuko ziren poema haiek, orduan gehienentzat hain arraro, arrotz edo irreberenteak, ondorengo urteetan gure arteko kantari esanguratsuenetako zenbaitek bereak egin
|
izan
ez balute. Ediziorik xumeenean argitaratu eta hogeita hamar urte eta gehiagora poema haiek gaur bertan idatziak bezala entzuteko gai bihurtu ditu denborak eta, hein handi batean, gure musika herrikoiak.
|
|
|
Hamalau dira hiru disko horietan modu horretako piezak, baina ez dago haren lana —ez letretan, are gutxiago tratamendu musikaletangainontzeko kantari herrikoi garaikideekin parekatzerik. Haren poetak, iparraldekoak guztiak Aresti
|
izan
ezik, ia ez dira ezagunak hegoaldean (Auxtin Zamora da kanten erdien letragilea), eta hitzokin sortutako lanak gehiago du goi mailako bilaketa garaikidetik, kantari folky tik baino.
|
|
|
Eta, egun, Gernikaren ondorengo dirudi eliza horrek berak ere, erre eta txikitua. Eta gogoratu dut Mikelen" Gernika" n" Haika mutil" en melodiak burutzen duela ordura arte garrasia baino
|
izan
ez den musika eta kantua: desagertu dira hitzak hor, eta bokalik zabalena geratu da melodia isilaren bila.
|
|
|
Mirande, Zamora eta Lanatua. Eta" itzuli" diot, aurretik egindakoen bertsioak agertzen direlako, Lanatuaren kanta bakarrean
|
izan
ezik(" Artzainari urratsean" izenekoa). Gainontzekoak, Achiaryren kantu enblematiko bihurtu diren zenbait:
|
|
|
Asko eta askorentzat ozenki esan gabeko ondorio batera eraman zuena: " Hobe guri gertatu
|
izan
ez balitzaigu". Bistan da hori ez zela batzuen sentipena:
|
|
|
Goibelak izaten dira dolu egunak, eta aitortu behar dut, ez nuke hartu dudan lana hartua izango heriotzaren itzalpean sentitu
|
izan
ez banintz. Esan bezala, Imanolen heriotzarekin hasi nintzen lehenengo gogoetak idazten, eta Laboarenarekin hartu dut azkeneko bultzada.
|
|
|
Denak joan dira uretara, ni
|
izan
ezik. Ni begira geratu natzaie.
|
|
|
Etxera itzultzeko ordua: ez da ezer apartekorik gertatu ordubete inguru iraun duen ibilaldian, ezusteko bat
|
izan
ezik.
|
|
|
Izkina batean jarraitzen zuten nire lagunek, Luisak
|
izan
ezik, denak adi, denak bikoteei begira.
|
|
|
Hantxe jaitsi gara denok, Klaudio txoferra
|
izan
ezik, jakina, eta denon artean hasi gara autobusari bultza egiten, pittin bat bazterrera eramateko. Errepidean gaizki zegoen eta helburua zen errepide bazter batean babestuago uztea.
|
|
|
Egunkariak ez zekarren beste deus ere interesgarririk, hurrengo egunean izanen zen munduko boxeo txapelketa
|
izan
ezik, Carlos Monzon argentinarraren eta Denny Moyer estatubatuarraren artekoa, alegia. Claudioren sinpatia gustukoa zuen bezala, boxeolarien indarra ere gustukoa zuela pentsatu zuen.
|
|
|
Italiako lehenengo erakunde antifaxistaren ikurra, hain zuzen ere. Alderdi demokratikoen abandonuagatik
|
izan
ez balitz, 20ko hamarkadan faxismoa garaitu ahal izan zezakeen erakundea. Edonork eramanen ez lukeen tatuajea, alegia.
|
|
|
Ezin zuen saihestu. Bazekien eszena horren filmaketan gertatutakoa, benetan gustukoa
|
izan
ez bazuen ere, aitzakia hutsa zela. Bestelako arrazoiak zituen horrela jartzeko.
|
|
|
Izan ere, edozertarako balio zezakeen aitorpenak... neska bat liluratuta uzteko
|
izan
ezik. Baina, Alaitz ere neska berezia dugu eta, ohiko protokoloari jarraituz, baietz erantzun dio.
|
|
|
Zuk, desioaren lurralde besteratuetan galduta bizitu zinen horrek eta gero ordu ttikietan ezer
|
izan
ez ziren irudikeriak zenituenak besarkatu, jakinen duzu andere bakoitzean kabitzen zela munduaren eldarnio oro, han, begirada bakoitzean zantzutu baitzenuen oharpenaren distira misterio biluztu baten promesa edo desioaren aldarrikapen bat bat batean betirako itzalia.
|
|
|
...e zu haren maitasunez doan blaitua azken hitzekin eskainiak izan zitzaizkizulako agintzaria, hitzarmena eta bizitzeko eskubidea, agurraren ordu samin gorenean beranduki ohartuz, errudun dohakabea bizitza bat xahutu zenuela desamorearen harrokeriaz gizatasuna irainduz. ez, ez dago munduan zuzenentzat ordainsaririk eta zer argudiatu genezake oroigarri salatzaileen aurrean barkatu zigutenen maitasuna
|
izan
ezik keinu leialekin laztantzen gintuztenean, neguko abenduetan hersten zaizkie begiak berraurkikuntzaren bide isiletik aurrea hartu zigutenei.
|
|
|
Nere aitaz oroitzen naiz nola egunaren amaieran begiztatzen zuen laidokeria antzinakoen paisaia eta nola kitatzen zizkien kontuak garaileei ironiaren harlauzarekin... nola apalki lotzen zitzaion bizitzari jakinik azkenean irabazi ez duela nehork irabazten hiltzeko eskubide horixe
|
izan
ezik puntualki bakoitzari legokiokeen orduan. halabehar horretatik ez duela nehork ihes egiten, eta epai errukigabearen aurrean zer balio ote lezaketen garaipen ala hondamendiek. horregatik, nere aitaz oroitzen naiz dohakabe haien handikeriak lurperatzen, une batez garaile zirela uste izan zuten haienak azkenean konturatu ziren arte beraien garaipena okerruste samina zela eguneroko bizibehar lanb...
|
|
|
Zu, bizitza eta heriotzaz tematsu mintzatzen zaren hori zure ibilbideari muga lanbrotsuak ezarriz, ezin zindezke bizitzarena izan, maizter bisitari agian gonbidatu iheskorren etxe arrotzean, eta heriotzaren orduan, filosofoak esana da, zu ez zeundeke jadanik han. Amets baten itzala zara eta amets horren zentzuaz galdetzean dizu nehork erantzun... errepikapen tematsuz egunero ukatzen duzun Jainko horrek
|
izan
ezik.
|
|
|
Bizirik iraun ez duten etxe izenak, ordea, hau da, arrazoi batengatik edo bestearengatik bai etxea desagertu delako, edo bai izena herrian txertatu ez delako, edo bai etxeak izena aldatu eta gaur egun beste izen batekin ezagun delakoahozko tradiziorik
|
izan
ez duten edo gaur egun ahoz erabiltzen ez diren etxe izenak, ordea, bukaerako a artikuluarekin ematen dira. Honelakoak ditugu, esaterako:
|
|
|
Bertan dokumentazioko lekukotasun eta testigantzak biltzen dira lehenik, etxe izena bizirik dagoenean egungo ebakera ondoren, etxekoen izengoiti oikonimikoa (hau da, etxe izenean oinarritua) hirugarrenik, kokalekua laugarrenik, etimologia azalpena ondoren eta, azkenik, beharrezko iruditu zaigunean, oharrei eskainirikako atalñoa. Jakina, kasu guztietan ezin izan ditugu, oraingoz, puntu guztiak guk nahi genukeen bezala bete, edo dokumentazioko lekuko gutxi ditugulako —edo bat ere ez dugulako—, edo etxea non den edo oikonimoa nola ebakitzen den jakiterik
|
izan
ez dugulako, kanpotik ikusirik hau bitxi irudi badakioke ere norbaiti.
|
|
2012
|
|
|
Harreman horiek norberaren solaseta jolas parke istilu gabea izan behar dute. Auzoan inor ez, noizbehinkako bisita baimenduak
|
izan
ezik. Funtsean, jendartetik ihes egiten duenak bere burua eraikitzetik egiten du ihes.
|
|
|
Jatorriz eta jarauntsiz alde substantzialik onartzerik ez zegoenez, populazioa fikzio batez homogeneizatu zuten: nazio edo natura berdina dugu, alegia naziokideok substantzia berekoak izanik, gure artean, norberaren ezaugarri pribatuak
|
izan
ezik, ez dago balioko bereizgarririk. Politikoki, espazio publiko orokorrean, denok omen gara bat bera.
|
|
|
Garraiolariek hiltegira sartu zuten gepardoa, eta Van Thiegel zain gelditu zen ea zer gertatzen zen mandril taldearekin. Agian haragitarako izango ziren, nahiz eta ofizial zurien artean ez haren zalerik egon, Richardson
|
izan
ezik. Ez zituzten, ordea, hiltegirantz bideratu, tiro zelairantz baizik.
|
|
|
Berak biltegian harrapatutako saguak eramaten zizkionean," nahiago nuke antilopea" esaten zuen Livok beti. Harengatik
|
izan
ez balitz ez zitzaiokeen antilopearen kontua sekula bururatuko.
|