|
2001
|
|
|
Orain artean esandakoaren arabera, liburuaren epilogoan J.J. Lasak egiten duen interpretaziotik aldenduz, nobelan azaltzen zaigun AMA hori beste modu batera ulertu nahi izan dugu. Obsesio bihurtzen
|
den
ama horrek, bere hitzek, protagonista izutu egiten dute. Ama da determinazio guztien batura, eta nolanahi ere, hortik ihes egin nahiak hizkuntzaren mugetatik ihes egin nahia, deserosoa gertatzen zaion hizkuntza tautologiko horretatik ihes egin nahia adierazten du.
|
|
|
Zer
|
den
amaren begian egotea!" (GP, 33)
|
|
|
Haurra eradoskitzen ari
|
den
amaren pisua maiztasun zehatz batekin kontrolatzea komeni da, eguneko kaloria kopurua gehitu edo urritu ahal izateko, amaren pisuak behera edo gora egin ahala.
|
|
2002
|
|
|
Gure ustez, autorearen eleberri handinahiena da, eta tonu liriko lortua duena. Amatasuna da nobelaren gunea eta maiuskulaz izendatzen
|
den
Amaren jardunak harilkatzen du narrazioaren unibertso osoa. Izenburuan iradokitzen den moduan, protagonista honek koaderno gorri batean idatzitakoak bideratzen du nobelaren eduki tematiko nagusia.
|
|
|
Aizak hi, hilotz gor eta mutu hori, ergelkeria besterik ez dioan aldarrilari hori: itsu utziko ahal haute Siria jainkosak, sorturiko ororen ama unibertsal ahalguztidunak?, Sabadio jainko sainduak, Belonak. Idan bere Atisekin bizi
|
den
amak?, eta Venus erreginak, bere Adonis lagun duela?, niri denbora luzez irain egiteagatik bufoi bati dagozkion txantxez. Zer uste duk, zoro horrek, jainkosari abere oldartsu bat eskain diezaiokedala, ala?
|
|
2003
|
|
|
Euskal diasporan alderantziz da. Bestalde, euskal diasporak badaki non
|
den
Ama Lurra, Euskal Herria; armeniarrei dagokienez, hori ez da jakina, askoren Ama Lurra Turkia ekialdea baita egun eta hor ez dago armeniarrik gehiago, genozidioa izan baitzen eta diasporakoak ezin itzuli dira arbasoen etxera. Antolatzeari buruz, euskal diaspora egituratuago dago, izen emateak eta beste.
|
|
|
Zergatik? Hizkuntza, lurra eta bizi
|
den
Ama hori gutxiesten dute, ustez hartze duten bezain ohore sozialik" oparitzen" ez diotelako. Ohore soziala beste batek ematen die, segituko zuen Charlottek, gure testuinguruan Frantzia izenda dezakegun Aita larderiatsuak, jakitatearen eta lan seguruaren bidea irekitzen dienak.
|
|
|
Haserretu zirenetik –ez dio esan zer dela eta– ez dutela harremanik izan. Kosta egin zaiola Izpizuari zer gertatzen
|
den
amari ez esaten. Behin eta berriz galdegin diola zer gertatzen den jakin nahi duela.
|
|
2004
|
|
|
Horrez gain, gaur egungo bizimoduaren ondorioz, aiton amonek beste rol bat dute familietan. Bai bikote gazteetan eta bai seme alabekin bakarrik bizi
|
den
ama edo aitaren kasuan, aiton amonak dira sarri »eta batez ere amonak» bilobak zaintzen dituztenak. Arazo ekonomikoak eta denbora falta dira horretarako arrazoiak.
|
|
|
Neskarekin, ze jator portatzen
|
den
ama!
|
|
|
Ez zekien, beraz, nor zen Felipe Manterola, baina inporta ere gutxi. Ze pentsatu zuen gizon hura intentzio oneko enbustero bat zela, ezin zaiolako holako gezurrik esan bakar bakarrik geratu
|
den
ama bati, ezin zaio esan semea laster etorriko dela, ze semea ezin da etorri, Frantziako puntan dagoelako, muga itxita dagoelako, harrapatu egingo dutelako eta ezinezkoa delako. Ez zegoen bueltatzeko modurik.
|
|
|
Halako tendentzia bat dute umeek barkuaren barandara joateko, portuan geratu
|
den
amaren bila. Eta hori ez zen arazo nabarmenegia izango, barkuan hiru ume eta portuan hiru ama egonez gero.
|
|
|
Ama ren irudi idealizatua eta aingerutua dakarkiguErdozaintzik, harekiko urruntasunak eta ondoren harendesagertzeak eraginda, beharbada. Olerkiotan agertzen
|
den
amak eztitasun, eskuzabaltasun, zintzotasun, eta maitasunezko irudi bati erantzuten dio. Emakume on eta eztia da, bihotz handikoa," deneri zabaldua eta deneri emana" (HH, 24 or.), isiltasunean semeen falta sufritzen duena..., eta langilea oso; aita bezala, ama" lanak eta penek higatua da" (HH, 20 or.):
|
|
2005
|
|
|
– Hara, kotxi hortan derubeion hori naure semia da, eta erraza zazubei, ia milagro iten
|
den
Ama Birjinik.
|
|
2006
|
|
|
Saltzaileen aldetik, etxearen jabea dago, ordura arte bere habia izandako lekua uzteko batere gogorik ez duen emakumea, beti Afrika aldean dabilkion senar antropologoarekin duen harremana hausteko gogoak azaltzen; eta etxe hori lehenbailehen eskuz aldatzea lortuz gero izango dituen irabaziekin Greziara oporretan joatea besterik nahiko ez lukeen saltzailea. Balizko erosleen aldetik, berriz, bere seme eskizofrenikoari baretasuna eskainiko dion txoko baten bila ari
|
den
ama, bere buruari etengabe galdetzen diona gaixotasun horrekin jaiotako semearen susmo txarrak uxatzeko beraien bizitzatik aldendu zen senarrak noiz izango ote duen haiengana itzultzerik; eta pertsonaia nagusia, Asier, egun horretan bertan bere buruaz beste egiteko asmoa duen gazte bestenaz erabat isila. Eskizofrenikoa den arren, ondotxo daki aitak beragatik utzi zuela etxea, eta hauxe esan nahiko lioke amari:
|
|
|
Nostalgiarik gabe. Oraina, batez ere beraiena, aspaldian bekaitz higatua, bermatzeko, batzuk abandonatu dituzten umeak Jarmusch eta Wenders edo besteak Almodovar hila uste eta jukutriaz salbatu
|
den
amak, familia bilatzen dute, bizirauten laguntzeko. Baina ez familia hertsia.
|
|
2007
|
|
|
Izan ere, bikote mistoak —gurasoetako bat euskalduna eta bestea erdalduna— areagotu dira azken hamarkadetan eta, hortaz, familiak partekatzen duen hizkuntza bakarra erdara da. Baina, aldi berean, familia mistoen kasuetan ere transmisiorako ardura altua da eta, hortaz, euskalduna
|
den
amak edo aitak seme alabei euskaraz egingo die kasu gehienetan. Aldiz, umeekin hitz egiteko gaitasun nahikoa izan dezakete guraso batek edo biek, baina ez hizkuntza erregistro edota egoera guztietan hizkuntza hori baliatzeko bezainbeste; halakoetan ere, etxeetako erabileraren joera kontrajarria (etxekoan beherantz eta seme alabekin gorantz) ez litzateke motibazio faltagatik gertatuko.
|
|
2008
|
|
|
Egunkari batean agertu
|
den
ama baten eskutitzak halaxe dio: " Semeak, urtero lez, ez dit lore eskaintzarik egin, ez nau zoriondu".
|
|
|
Eskutitz hori semea komisaldegian eta inkomunikaturik dutela agertzen da. Ez jakin (non ote?) sakon batean murgilduta aurkitzen
|
den
ama baten eskutitza, hain zuzen ere. Jakinean, ordea, bere semearen gorputza sufritzen izango dela, torturapeko malko lodietan blai.
|
|
|
Protagonistak, Maritza Garai bihurtu denean, antzerkia egiten du, fikzio bat bilakatzen da eta fikzio bat bihurtuz azkenean bere errealitatea ukitzen du eta min egiten dio alaina. Urrunago joanez, ez nituzke ipuinaren idazteko erabili ditudan intentzioak sobera agertu behar, baina Stand by me, hain goretsia, errespetatua eta kantatua
|
den
Ama Euskal Herriarekiko neure edo gure harremanaz izkiriatzeko modu bat da enetzat. Ez gaitu anitz maite, ez ditu bere ume guztiak ezagutzen.
|
|
|
Zutitu nahi
|
den
amari laguntza eskaintzeak, irriño batez begiratzeak eta antzekoek haren egoera fisikoa hobetuko du eta gainera traban ez dagoela ulertzea erraztuko dio.
|
|
|
Baina behin hori onartuta, elizaren doktrina ere bada-eta, irudietatik haratago joan genukeelakoan nago. Hara zer gertatzen
|
den
Ama Birjinarekin ere: Guadalupeko Ama Birjina, Coromotokoa, Pilarekoa, Lourdeskoa, Loretokoa?
|
|
|
Guadalupeko Ama Birjina, Coromotokoa, Pilarekoa, Lourdeskoa, Loretokoa? Eta galdetzen badiozu mexikar bati zein
|
den
Ama Birjinarik ederrena, dudarik gabe erantzungo dizu Guadalupekoa dela, venezuelar batek Coromotokoa, espainiar batek Pilarekoa, frantsesak Lourdeskoa eta italiarrak Loretokoa. Baina ez al zen Ama Birjina bat eta bakarra izan?
|
|
|
Joan dira beste urte batez Eako Poesia Egunak, eta bi egunez hitz egin da poesiaz, literaturaz, Asun
|
den
ama handi horren epelean, eta pendiente Karmelori Mecora bidali zaion kronika. Burua hitzez eta irudiz beteta itzuli gara etxera, baina ez dakit behin ongi lo eginda oroitzen ditugunak literaturari dagozkionak diren.
|
|
|
Emakumezko aktore onenaren Zilarrezko Maskorra «beste maskor bat, ez bat erdibanatua» adierazi zuen modu grafikoan Demmek Melissa Leo estatubatuarrak jaso du. Frozen River filmean Rayren rola jokatu du Leok, pertsonen trafikoan aritzen
|
den
ama txiroarena.
|
|
|
Baina behin hori onartuta, elizaren doktrina ere bada-eta, irudietatik haratago joan genukeelakoan nago. Hara zer gertatzen
|
den
Ama Birjinarekin ere: Guadalupeko Ama Birjina, Coromotokoa, Pilarekoa, Lourdeskoa, Loretokoa...
|
|
|
Guadalupeko Ama Birjina, Coromotokoa, Pilarekoa, Lourdeskoa, Loretokoa... Eta galdetzen badiozu mexikar bati zein
|
den
Ama Birjinarik ederrena, dudarik gabe erantzungo dizu Guadalupekoa dela, venezuelar batek Coromotokoa, espainiar batek Pilarekoa, frantsesak Lourdeskoa eta italiarrak Loretokoa. Baina ez al zen Ama Birjina bat eta bakarra izan?
|
|
2009
|
|
|
Hau ere euskal gatazka dugu, emakumea gizonaren itzalpean ipintzen duena. Besteen aukeren ondorioak isilik jasan behar dituena begiratu bestela liburuaren azalean agertzen
|
den
amaren irudikapena, ikurrinaren ondoan, basoan jarrita, gona beltza jantzita, negar batean dagoen emakume zaharra.
|
|
|
Kontakizunetan, hainbat ikaslek nabarmendu egiten dute zeinen desberdina
|
den
ama hizkuntza ikasteko prozesu naturala eta bigarren hizkuntza ikasteko prozesua. Euskararen ikaskuntzan jarri dute arreta guztia; izan ere, EAEn, hizkuntzak ikasteari buruzko gizarte diskurtsoa euskararen inguruan egituratzen da.
|
|
|
Begira, ordea, jada nola senti ikusten
|
den
Ama Birjina eta haren oinetan fededuna:
|
|
|
–Niri ere ez zait amaren jokabidea gustatu, baina badakizu nolakoa
|
den
ama: behin marra jartzen duenean, edo haren alde zaude edo haren aurka.
|
|
|
Kontatzen dizute film batean New Yorkeko Harlem auzoan badela Precious izeneko 16 urteko nerabe bat, aitak bortxatu eta bi aldiz uzten duela haurdun, ume horietako lehenak Downen sindromea duela, aitak hiesa kutsatu diola, eta berekin bizi
|
den
amak bai fisikoki eta baita psikologikoki ere jipoitu egiten duela, eta ezinbestean sinpatia hartzen diozu, nahiz eta filmak berak erabat ez hunkitu, bere hezur haragitan irudikatzen duzu zeure burua, eta pertsonaia babestera, are maitatzera heltzen zara.
|
|
|
–Niri ere ez zait amaren jokabidea gustatu, baina badakizu nolakoa
|
den
ama: behin marra jartzen duenean, edo haren alde zaude edo haren aurka.
|
|
|
Kruzatzen ditut karrikan, neska mutil gazte horietarik, eta aldiero halako zimiku ttiki batek tinkatzen nau barrena erraten nautenean nere eskolako lagun batzuen haurrak direla. Holakotan urrikitzen naiz ez egundaino zer
|
den
ama izaitea ez izagutziaz. Ez naiz errotua haur ttikietan, egia errateko aski interes gutti atxematen diotet mukitzo bullosu gehieneri, baino buru iskin batean atxikitzen dut huts illun bat, ez dutela inor nere gibeletik, nere gorputzean senditzen duten amodio guzia ez dutela inori egundaino eskaini.
|
|
2010
|
|
|
" Aski da izeneko maitagarria duela 20 urte agertu zitzaidan aurrenekoz, nire ezkontza baino bi egun lehenago, hiru hilabeteko nengoela, eta... salbatu egin ninduen!", dio Nunila Lopezek liburuaren amaieran. " Orduz geroztik bakarrik eta zoriontsu (ahal denean behintzat) bizi
|
den
ama naiz. Printzeez ez naiz fio, bizitza erdia pasa dudan arren bakarren baten bila".
|
|
|
a) Derrigorreko desagertzea pairatzen ari diren haurrez jabetzea, edo haurrez jabetzea, horien gurasoak nahiz lege ordezkariak derrigorreko desagertzea pairatzen ari direnean, edo haurrez jabetzea, halakoak jaiotzen direnean derrigorreko desagertzea pairatzen ari
|
den
ama gatibu dagoela;
|
|
|
Eta dudarik ez, herriko Aitaborro etxeak emana zuela izena baserriari. Hona nola ageri
|
den
ama Fca Arana alargunak 1735eko otsailaren 7an seme medikuari egindako herentzian [319]: La casa vecinal llamada Aitaborro afrontada por una parte con la de Pauloenea y por la otra la de Martisanzenea, y su frontis con Camino Real.
|
|
|
Nolanahi ere, galdera ireki bat geratzen zaigu: zer puntutaraino lor daiteke —urte askoren emaitza bezala bakarrik pentsatzekoa
|
den
ama hizkuntzaren aldaketarekin batera— hizkuntza komunitate bat beste hizkuntza komunitate berri batean bihurtzea, non ama hizkuntza berriaren energeia guztiak, egiaz, haren sormen espiritualerako, sostengu kulturalerako eta eragin historikorako indarra eskuratuko duen?
|
|
2011
|
|
|
aurpegiz, mp3a poltsikoan ezkutatu izanaz harro (eskua poltsikoan sartu izan balit bezala sentitzen nintzen), arrai agurtu nau. Sarri ikusi ditut horrelako eszenak, beti pentsatu izan dut elkar horrela agurtzen dutenek harreman sinpatiko eta alaiak zituztela, pentsatu beharrik gabe bizitzen uzten dizutenak; baina behin barrutik bizitakoan sinpatia koartada bat baizik ez da izan, eta izuturik dagoen iraganeko bitxo raroari espazioa lapurtzera etorri
|
den
amaren amarru bat baizik ez dut ikusi inozentzia presuntzioa lotsagabeki indiskrezio bihurtu duen gizon oraindik nerabeki jator honengan. Mendiko motxila atzeko eserlekuan jarri (nik eskatu bezala) eta autoaren alde batetik bestera begiratu dit.
|
|
|
Eta bata bestearen atzetik egiten ditu. Bere alaba horrela kondenatzeko gauza
|
den
ama, ez da parte onekoa.
|
|
|
ERNESTO. Ez kezkatu, badakizu nola ibiltzen
|
den
ama. Ezta luzaro geratuko hemen.
|
|
|
Haur etorri berriaren egokitzapenean kontuan hartu behar den beste alderdi bat da eskola ingurukoa ez
|
den
ama hizkuntza izateak hezkuntza prozesua zaildu eta moteltzen duelako ustea. Baina guztiz kontrakoa gertatzen da:
|
|
|
Mantentze lanak. Lortu berri
|
den
amaren esnea 10 orduz manten daiteke 19 °C eta 22 °C arteko giro tenperaturan, baina lehenengo orduan kontsumitu behar ez bada, hobe da hozkailuan gordetzea. Higienea.
|
|
|
Gorde ontziak hozkailuan edo izoztu, 48 ordu igaro ondoren kontsumitzen ez badira. Hoztu gabe ordubete edo gehiago egon
|
den
amaren esnea baztertu. Hozkailutik kanpo ordubete baino gehiago egon den biberoia baztertu.
|
|
2012
|
|
|
–Zaharra eta alarguna
|
den
amari bortxaketarena ezkutatzea erabakitzen dute neba arrebek. Anaiak nahiago du dena ahaztu, lasai bizi da emaztearekin eta umeekin, eta ez du berritu nahi desagertu zenean pasatu zuten kalbario guztia.
|
|
|
Eta istorioa! Norman Bates, bizi den bizi ez
|
den
ama zaharrarekin eztabaidan, atsoaren silueta leihoan?
|
|
|
Jogaz erditzeko prestakuntza: diziplina honen bidez, erditzen ari
|
den
amari erditzen ari den bitartean gehien esku hartuko duten muskuluak entrenatzen erakutsiko zaio, bai eta haurra kanporatzeko kontzentrazio eta erlaxazio moduak ere. Stretching bidezko erditzea:
|
|
2013
|
|
|
Olaziregik dioen bezala (1999: 58), amatasuna da nobelaren gunea, eta maiuskulaz izendatzen
|
den
Amaren jardunak harilkatzen du narrazioaren unibertso osoa. Nobelaren eduki tematiko guztia Ama horrek koaderno gorri batean idatzitakoak bideratzen du.
|
|
|
Amagandiko edoskitzeak, haurtxoak kalitate hobeko amets batez gozatzea lortzen du Amaren esneak ematen duen onuretako bat haurrei hobeto lo egiten laguntzea da. Hala ere, egia da bularra ematen ari
|
den
amak gau osoan etenik gabe atseden hartzeko unea atzeratzen duela, Espainiako Pediatria Elkarteko Amagandiko Edoskitze Batzordeak azaltzen duenez. Bi baieztapen horiek kontraesankorrak izan daitezke, baina ez dira batere onak, lo hobeto egiteak ez baitu esan nahi lo egin gabe lo egin behar denik.
|
|
|
—Ameriketara joandako seme hura inoiz itzuliko balitz, etxeko ateak irekita aurkitzea nahi nikek esaten die auzokoei, eta gero irribarre murritz batekin eransten diolaster ibili duk, dagoeneko zaharregia
|
den
ama bizirik ikusi nahi badu!
|
|
2014
|
|
|
Parte hartzen ari
|
den
ama batek, Uxuek, honako berbak egin zituen: " Gehien baloratzen duguna da umeen artean lortu dugun kohesioa.
|
|
|
Eta galdera zailak egongo direla ere buruan izan behar dute beti helduek. «Akaso galdetuko dute egun batean zer gertatuko
|
den
ama hiltzen bada. Horretarako ere prest egon behar da».
|
|
|
Haurrak berehala hautematen du amaren larritasuna, eta haren eskakizunak asebete beharrean gertatzen da. Bikote bizitzan asebete gabe agertzen
|
den
amaren nartzisismoa ase nahiko du haurrak, eta, beraz, desira autonomorik ez du izango. Aita absente egongo da, eta, aurrean dagoenean ere, urrun dago.
|
|
|
Ama diabetikoa. Nahiz eta ohikoa
|
den
ama diabetikoekin edo gurtaroko diabetearekin jaiotako jaioberrien kasuak lotzea, arrazoi hori fetuaren makromomia kasuen %20ri bakarrik egotz dakioke. Amaren obesitatea.
|
|
|
Txosten horrek 2013ko egoera islatzen du. Dokumentu honek modu positiboan baloratzen du 2005 eta 2012 bitartean jaioberrietan GIB/ hiesagatiko 850.000 infekzio berri saihestu izana (haurdunaldian edo erditzean semearentzako seropositiboa
|
den
ama haurdunarena), baina nerabeen arteko kasuen gorakada kezkagarria dela ohartarazten du. 2012an 2,1 milioi nerabe zeuden GIB/ hiesarekin planeta osoan, eta, 10 eta 19 urte bitartean, GIBarekin/ hiesarekin lotutako heriotzak %50 handitu ziren 2005etik 2012ra, 71.000tik 110.000 ordura.
|
|
|
Adituek gomendatzen dute ez, gutxienez sei hilabetera arte, betiere haurrak amagandiko edoskitzearen edo formula egokiko esnearen bidez hidratatzen badira. Ondoren gogoratzen den bezala, amak eskatuta ematen
|
den
amaren esneak haurren hidratazio beharrak asetzen ditu, eta formulakoek, berriz, haurra edoskitu ezin dutenean, adituek azaltzen dituzte.
|
|
|
5 Zenbat haur daude. Hiru familia ari gara lanean eta uneotan hiru haur daude eskolan. 6 Haurrak nork gidatzen ditu. Ama bat da gida lana egiten duena, hezkuntza arloan eta pedagogian aditua
|
den
ama. Haur bakoitzak material horren aurrean zein jokabide duen ikuskatzen duena, obserbazioaren bidez lortzen du jakitea haur bakoitzak zein motibazio duen eta zer nola ikasten duen arlo bakoitza barneratzen.
|
|
|
Garçon erara moztutako neskaren burua dakusa atzetik, goiko aldean puntan hazten zaizkion ileak, alkandora marraduna, eta orain bururantz hurreratzen den eskua, atzamarrez hazka egiten diona belarriari, berriz mahai gainean pausatzeko. Burua ezkerrera biratu du, sukaldeko atetik sartzen ari
|
den
amari begiratzeko, eta amaren ezpainak zerbait esanez," amaitu ezazu lehenbailehen", nahiz eta, den orduagatik, seguruen ez duten inora joan behar izango.
|
|
|
uztailaren 1etik agorrilaren 15era. Paskal Mutrustegik baliatu du permisione berezi horietarik bat, bi semeak galdu eta lur lanen egiteko kuraiaz gabetua
|
den
amaren bihotza ferekatzeko bulta batez. Obus bat zapartatu eta, bertze orduz, Henri Gramrandek bizikletaz herrirat itzulia eginik, jakin du Xikito Kanbokoa zaurtu dutela crapuillot deabru horiekin.
|
|
|
Zentroan amai ez dezazun don lagunduko dizun bizilagunarekin geratuko
|
den
amaren semea?
|
|
|
Ez dut zure amak zuk bezala ezagutzen, baina badakit zer
|
den
ama izatea.
|
|
2015
|
|
|
Ez zuen ama ekarri behar hizpidera, baina, ekarri duenez, oraindik arnasa nabarmen hartzen ari den traje urdinaren barruko gizon horren gorputza, espaloi gainean odolusten ari
|
den
amaren gorpua iruditu zaio lipar batez. Bera da ia arnasarik gabe geratu dena.
|
|
|
–Ez du gogoratzen nor
|
den
ama, memoria galdu duela hamabost urte direla esan dute medikuek... Ez al diozu bada, Jainkoak zutaz gogoratzeko gaitasuna eman dion gizon honi hil aurretik bere azken nahia betetzen lagundu behar?
|
|
|
Hor ere zortea duzu zuk, neska! Ez dakizu zer abantaila
|
den
ama laguna edukitzea...
|
|
|
–Zer demontre pentsatu ote du zantar horrek? , entzun nuen neure baitan, alaba babesteko beti prest egon ohi
|
den
amaren ahotsa, denbora luzez ahantzia nuena.
|
|
|
nitaucat emazte on bat, ceña dan ama andrea, nik daukat emazte on bat, zeina
|
den
ama andrea?
|
|
|
Ba ote du seme alabarik?, pentsatu du hurrena. Bera ere ez da oso gaztea, eta jakingo du, segur aski, zer
|
den
ama edo aita galtzea. Baina ba ote daki zer den seme edo alaba bat galtzea?
|
|
|
Tsamay hizkuntza errazagoa da?. Umetatik hartzen
|
den
ama hizkuntza
|
|
|
ikus nola gaztetu
|
den
Ama,
|
|
|
«Igaro zaitez jadanik horma honen atez/ edo horma hau den atez,/ eta ikus berpiztea egia dela. / Ikus nola gaztetu
|
den
Ama,/ Hila nola den berriro Haur bat/ Eta nola berriro dena hasten den, berrien berriz berriro,/ udaberri bat bezala».
|
|
|
Pastranakoetatik lau joango dira, eta oraindik gutxi dira; izan ere, oraintxe laster sartuko diren birekin (mila eta bostehun dukateko neska larunbatean sartzen da, eta haren debozioak harri eta zur dauzka guztiak; ez dakit zer izango den; hemen daudenak nik neuk ziurta dezaket, ezin hobeak direla), hogeita bi izango gara hemen. Sei joanik, eta hemengoa ez
|
den
ama priorea, eta priore ordea, kopuru egokia geratzen da. Egia da, lau daudela belo zuridunak eta ezin hobeak.
|
|
|
– Aipatzen
|
den
ama priorea, Joana Espiritu Santuarena, Albako karmelekoa.
|
|
|
32 Egoki izango da bene benetan tratatzea, bisita hasi aurretik, zein gauza larria
|
den
ama prioreek gaizki begiratzea beraiek ikusten dituzten faltak prelatuari esaten dizkioten ahizpei. Uste dutenez asmatzen ez badute ere, kontzientziaren arabera beharturik daude honetara; eta hildurazko jardueran saiatzen diren tokian, honek, priorearentzat pozgarri izan behar lukeenak bere ofizioa hobeki betetzen eta gure Jauna zerbitzatzen laguntzen diolako, mojekin haserre egotera badarama, nolabaiteko seinalea da haiek gobernatzeko ez dela; izan ere, ez dira ausartuko berriro hitz egiten eta prelatua badoala eta beraiei nekea geratzen zaiela begitanduko zaie, eta lasaikerian eroriz joan daitezke gauza guztietan.
|
|
|
Zer
|
den
amaren begian egotea! (GP:
|
|
|
Ikusi dugun bezala, jatorrizko aldaeran ematen
|
den
amaren irudikapena guztiz da klasikoa Rousseauren ereduaren eta etxeko aingeruaren ildoan. GPn, ordea, alde batetik balirudike amaren irudiaren dramatismoari indarra kendu nahi izatea azken hiru lerroen bidez; hala eta guztiz ere, izenburuak, «Presoen amak», are eta isiltzenago du poema honetako protagonista den ama, haren balizko ahotsa preso guztien amenarekin berdinduz.
|
|
|
Ikusi dugun bezala, jatorrizko aldaeran ematen den amaren irudikapena guztiz da klasikoa Rousseauren ereduaren eta etxeko aingeruaren ildoan. GPn, ordea, alde batetik balirudike amaren irudiaren dramatismoari indarra kendu nahi izatea azken hiru lerroen bidez; hala eta guztiz ere, izenburuak, «Presoen amak», are eta isiltzenago du poema honetako protagonista
|
den
ama, haren balizko ahotsa preso guztien amenarekin berdinduz.
|
|
|
Bestetik, Ene Jesus-en ageri
|
den
amaren profezia madarikatua dugu, protagonistak bere egina, bigarren atalean aipatua, baina patuari loturik berraztertu beharrekoa.
|
|
|
Urrutinian sortua duela 65 urte, sortetxean ereman du bizitza osoa laborantzan lan eginez. Seme bakarra, adin haundian eta aski ezindua
|
den
amarekin bizi zen, huni ekarriz beharrezko zoinu eta laguntzak, eta elgarrekin etxeko goxotasunean xahartzeko ahala eta plazerra.
|
|
2016
|
|
|
Bikoteak aipatzen dira denak gizonezkoak, argazkietan ere agertzen dira, baina ez da euren testigantza jasotzen eta ez da mundura umerik ekarriko ez duten gizonen portzentajea zehazten. Ama ez izatearen erabakia gozatzen duten emakume gutxi agertzen dira, eta seme alabak izateaz damutu
|
den
amarik ez dago, noski.
|
|
|
Eta ez dakit zenbateraino haserretu
|
den
ama, baina seguru sumendi baten tankeran jarri dela. Seguru.
|
|
|
Edonola ere, Rafael Reig ek hitzaurre hau bere Visto para sentencia (Caballo de Troya, 2008) kritika bilduma gomendagarriko epaiketa simulazio batean iruzkinduko balu, ziur nago errudun izendatuko nindukeela. Jakin badakit, ordea, gurean eite horretako kritikak egiten ausartzen
|
den
amaren seme alaba gutxi dagoela (auzia ederki sintetizatzen eta ilustratzen da liburu honetako. Kritikaren alde (eta kontra), ataleko sarrera elkarrizketan).
|
|
|
Tsamay hizkuntza errazagoa da". Umetatik hartzen
|
den
ama hizkuntza zailik ez dago, ordea.
|
|
|
«Haurtxoak usaina, bihotz taupadak eta amaren egoera emozionalak ezagutzen ditu, eta subjektibotasuna eraikitzen doa», zehazten du adituak. «Bihotz taupada duen gailu mekaniko bat ez da semearekin elkarrekintzan aritzen
|
den
ama bat, eta haurrak bidaltzen dizkion gorputz mezuen aurrean erreakzionatzen du», azpimarratzen du Alamontek. Eta ondorio hau atera du:
|
|
|
Espainiako Esne Bankuen Elkarteak (AEBLH) gaur egun Espainian dauden zortzi bankuak biltzen ditu (Palma de Mallorca, Madril, Valentzia, Granada, Zaragoza, Bartzelona, Merida eta Valladolid). AEBBLren jakinarazpen ofizial batean, Interneten saltzen
|
den
amaren esnearen arriskuei buruz gai horren inguruan dagoen legezko hutsunea aprobetxatzen da, zehazten zuen «esne bankuek ez dutela amaren esnea merkaturatzen eta ez dutela etekin ekonomikorik jasotzen banaketatik». Dokumentuan, AEBLHk gaineratu zuen «amaren esnearekin edozein ordainketa edo negozio modu dakarten ekimen guztiak ez direla etikotzat hartu behar eta, beraz, ez direla onartu».
|
|
|
Senidetasun izendegia ez da unibokoa, gure artean bezala, sailkatzailea baizik. Eta horregatik guk lehengusu esango genukeena haiek ahizpa esan dezakete, emakumezko heldu batek umetxiki izena gorde dezake betirako, eta gure ikuspuntutik izeba
|
den
ama batek" ama" esan diezaioke bere iloba/ alabari.
|
|
|
“Ez dakit bera den azkena edo oraindik ume gehiago kabitzen
|
den
amaren tripa barruan. Eskerrak ni lehena izan nintzela ateratzen.
|
|
|
Zuk ez dakizu zer
|
den
amarik gabe haztea.
|
|
|
Bake xüxena dü behar Ekialdean
|
den
amak
|
|
|
Bigarrena, 21 urtetan itsu bilakatua eta bere xakurrak gidatuz, ahal duen guziz mendira doana. Hirugarrena, minbizia gainditzera lehiatzen
|
den
ama familiako bat. Pentsa zoin hunkigarriak ziren Irati Andak eta Andoni Aizpuruak hiru andere horiei egin elkarriztekak eta heien artetik txistulari baten soinua!
|
|
2017
|
|
|
Hala dio Agurtzane Intxaurraga aktoreak larunbat gauean Azkoitiko Baztartxo antzokian eskainiko duten antzezlanaz. Izan ere," kastratzailea, fededun fanatikoa eta tradizioaren defendatzaile sutsua"
|
den
ama baten eta haren bi alaben istorioa taularatuko du Intxaurragak, Miren Gojenolarekin eta Itziar Ituñorekin batera. 22:00etan hasiko da antzezlana, eta sarrerak leihatilan eskuratu ahal izango dira sei euroren trukean.
|
|
|
Urteak dira H.rekin hizketaldi onik izan ez dudala. Nitaz duen erretratu mentalaren azpititulua konbertsaziorako ezinezko bihurtu
|
den
ama.
|
|
|
«Nik uste dut badela harremana haurdun dagoenaren eta fetuaren artean, jakina. Fetuak, ordea, ez daki zein
|
den
ama. Baina, jakina, ezin dugu esan erlazio hori ez dagoenik.
|
|
|
Sekula ez ditut ahaztuko irudi haren begi tristuraz abailduak, haren aho biribiltxoa, haren kokots mardul eta deliberoz betea. . Hona hemen?, egin nuen,, inon
|
den
Amarik asebete eta, bere oinazerik urragarrienaren erdian izanik ere, dohatsuena, badakielako bere errai hilkorretatik hilezinezko zerbait sortu dela...?
|
|
|
Barrena jaten ari zaidan zomorroaz nahiko zenuke jakin? Zer gertatu ote
|
den
ama alabekin. Zeu zaitut orain eleberri zale bihurtua, honek ere sekula amaitzen ez diren hari luzeko ipuin horietakoa ematen baitu, nahiz eta gero ezer gertatu ez; ezer gertatu ez, edo beti betiko hari mataza josi askatu, besterik gabe.
|
|
|
Jakin nahi du zer arraio egiten duen bere ahizpak, ahizpa bakarrak, amaren logelan, hogei urtez desagertua egon ondoren. Jakin nahi du nola sartu
|
den
amaren etxean, ze asmorekin. Jakin nahi du zer demontre egiten duen han, bere parean, amaren hiletara agertu ere egin ez zenean.
|
|
|
Haurrak ez daki bere elikagaia
|
den
amaren esnea nondik jaso. Egon ezinik dago, amaren bularren galdez.
|
|
|
–Ez da jaio nire ordenagailuak hackeatzeko gauza
|
den
ama semerik. Nire disko gogorrak erreginaren ospea baino gotortuago daude.
|
|
|
Hirutasun Santuaren dogmak hain zuzen ere Ama lurraren ukazioa dakar, Notre Dameren desagerpena, eta Gure Aitaren ezarpena. Are gehiago, erditzen
|
den
amarengandik biderkatzaile eta ahalguztidun den Aitaren ondorena dakar.
|
|
|
“Eta ama? ”. “Ez zaio gustatu, badakizu nolakoa
|
den
ama. Denbora behar izaten du gauzak ulertzeko”.
|
|
2018
|
|
|
Fantasia eta beldurrezko generoak ere uztartu ditu, joan den mendeko 40ko hamarkadan kokatu duen istorioa kontatzeko;" Hitlerrek Hendaia zapaldu zuen egunetan dago oinarrituta", dio egileak. Eta fantasiazko eta terrorezko filmen zeruan erdituko da erditu berri
|
den
ama bat kontakizunaren abiapuntu duen lana: Sitgeseko Fantasiazko Nazioarteko Zinema Jaialdiaren 51 edizioan.
|