|
2000
|
|
|
Iruditzen zait beti ari garela berbetan, zelan elkartzen diren narratibaren barruan
|
dauden
generoak eta zelan sortzen diren hibrido horiek. Baina euskal literaturan oraindik, beste pausu garrantzitsu bat eman barik dago, poesia txertatzearena.
|
|
2002
|
|
|
Diakronikoki begiratuta, telebista kate batean sakabanaturik
|
dauden
genero desberdinen batuketa da programazioa. Programazio diakronikoan generoak ugaritu egin dira.
|
|
2007
|
|
|
– Gure gizartean
|
dauden
genero estereotipoen arabera, nolakoak izanbehar dute emakumezkoek. Eta gizonezkoek?
|
|
2008
|
|
|
Hain zuzen ere, sexuarekin erlazionatutako jokabideei buruzkoa da; izan ere, sexua (biologikoa) eta generoa (kulturala) sinonimotzat jotzen dira gure gizartean. Hala, biologikoki neskabait ogibideren inguruan
|
dauden
genero estereotipo kulturalak, adibidez. Har deza jaio denari emakumezko generorako itxaropenak, arauak, ezaugarriak eta abar egozten zaizkio eta, ondorioz, bizitza esparru guztietan,, emakume?
|
|
2009
|
|
|
Kapitulu honetan alderdi hau jorratuko dugu. Zehazki, hasiko gara bikote asetasunaz eta hemen
|
dauden
genero ezberdintasunez hitz egiten era zabalean, gero, hurrengo atalean, bikote harremana ulertzeko garrantzitsuak diren aldagaiakaztertuko dira genero ezberdintasunak ardatz harturik. Horren ostean, etxeko zereginen, haur zaintzen eta lanen banaketak bikote asetasunean duen eragina deskribatuko dugu.
|
|
|
Ezberdintasun horien aurrean, aldiz, bada gai honen inguruko edukiak irakurri eta aztertzean nabarmendu behar den beste zerbait: azken urteotan agresibitatean
|
dauden
genero berezitasunei indarra ematen hasi zaiela hain zuzen. Horrela, duela urte batzuetatik honantz, neskatoek eta mutikoek duten garapen prozesuaikergai bihurtu da, eta horrekin batera, kanporanzko jokaera arazoek, horienartean agresibitateak?
|
|
|
Emakumeon kontrako indarkeriaren gaia konplexua da, jatorri eta arrazoiak ezin dira hitz gutxitan azaldu, gainera orain, azaroaren 25ean, instituzioetatik egiten diren kanpaina, mobilizazio, mezu eta abarrekin egiten dugu topo, izan ere indarkeria egoerak Euskal Herrian eta mundu osoan zehar benetan arazo larria izaten jarraitzen duela esan beharra dago, hedabideek egunero dituzte eraso ugari aipagai, 2009an Euskal Herrian kasu, zoritxarrez bost emakumeren erailketa jasan dugu, Horregatik, honen aurrean, bilgune feministak autodefentsa bultzatu nahi du: Izan ere, egunero jasaten diren erasoez nazkatuta gaude eta horren aurrean ofentsiba adierazi nahi dugu, hau da erantzutera, defendatzera eta ekitera pasa. Autodefentsaren bidez aurrera egin dezakegu, gure autoestimua indartu egiten da, eta jendartean ezarrita
|
dauden
generoaren araberako rolen inguruko kontzientzia hartzeak edota esnatzeak suposatzen du baita ere. Kontutan hartu behar da gainera, emakume bat erasotzen dutenean, gutako edonor erasotzen dutela, hau da, ezin ditugula eraso sexistak kasu isolatu bezala tratatu, eraso bakoitzak emakumeon egoera orokorrarengan eragiten baitu, horregatik emakumeen arteko elkartasuna ere behar beharrezkoa ikusten dugularik.Bestalde, etxe barruko eta bikote harremanetako indarkeria kasuak ez dira kontu pertsonalak, arazo sozial larri honen parte dira eta guk errealitate hau herriratu nahi dugu, baita kalean aske ibili nahi dugula ozen esan, auzoan, herrian, hirian nahiz munduan zehar, hau da kalea ere gurea dela aldarrikatuz.
|
|
|
Sortu zena, praktikan, musikaren esanetara jarritako zientzia bat izan zen. Musikologia espainiar bat, zeinak, adibidez, kultura katalanaren ahozko tradizioan
|
dauden
genero askoren muga naturalak hausten baitzituen. Valentzian, oraindik ere, genero horien izena aldatu egiten da eskualde batetik bestera.
|
|
2010
|
|
|
Azaltzeaz gain zein arrazoi
|
dauden
generoaren balizko eraginean, kontuan hartu behar da zein ondorio dituzten ezberdintasunek. Izan ere, konfirmatzen bada aldeak daudela generoen artean, garapenarekin lotutako diagnostiko tresnetan erabili dira irizpide ezberdinak mutikoentzat eta neskatoentzat; adibidez, datu normatiboak generoaren arabera kalkulatu.
|
|
|
Emakundek ere azterketa bera egin du. Emakumeen aurkako indarkeria mehatxu tresna dela ohartarazi du Emakundek, indarrean
|
dauden
genero arauak alda ez daitezen erabiltzen dena.
|
|
|
izeneko eleberria idatziko dugulako eta Nobel Saria irabaziko dugulako. Hiltzen jaioak gara, hiltzen dagoen aroaren hiritar, hiltzen
|
dauden
generoak maitatzera kondenatuak. Teatroa, poemak, nobela eta zezenak.
|
|
2011
|
|
|
Atzerritartasun Legearen aldaketarekin (2/ 2009 Lege Organikoaren gauzatutakoa) 31 bis artikulua gehitu da, eta bertan irregulartasun egoeran
|
dauden
genero indarkeriaren biktimei buruzko aipamen zehatza egiten da. Artikulu horren arabera, atzerriko biktima baten kasu baten aurrean egin beharreko lehen gauza zigor txostena abiaraztea da, hori bai, hori etenda geratuko da tratu txarrengatik martxan jarritako prozedura amaitu arte.
|
|
2012
|
|
|
«Gizarteari dei egiten diogu honelako indarkeria kasuen aurrean sentitzen duen gaitzespena adieraztera. Egun indarrean
|
dauden
genero arauak ez aldatzeko mehatxu tresna bat da genero indarkeria».
|
|
|
Barrutietako organoetan parte hartzen duten pertsonak herritar elkarteen kide izan ohi direnez, elkarteek gure ikerketaren arretagune izan behar dute, partaidetza aukeraren egiturari loturik
|
dauden
genero bazterketak hobeto ulertzeko. Izan ere, parte hartzearen oinarria elkarteak direnean, generoari lotutako aukera egiturak bi osagarri dituela uste dugu; batetik, kanpoko osagarri bat atzematen dugu, tokiko partaidetza mekanismoen diseinu eta funtzionamenduari lotutakoa, eta bestetik barne osagarri bat, ikusezinagoa, herritarrei partaidetza instituzionala ahalbidetzen dieten elkarteen kultura eta eraketa praktikei lotutakoa.
|
|
|
Emakumezkoen parte hartzearen bideratzaile izan daitezkeen partaidetza aukeraren egituraren osagarriek, tokiko elite gero eta feminizatuagoak, tokiko administrazioan instituzionalizaturik
|
dauden
genero egiturak eta horien eragina tokiko emakumeen agendaren sorreran, ezin dute berez demokrazia generikoa bermatu herritarren parte hartzean, aipaturiko bi faktoreak ez badituzte aintzat hartzen:
|
|
2014
|
|
|
Hala, biologikoki neska jaio denari emakumezko generorako itxaropenak, arauak, ezaugarriak eta abar egozten zaizkio eta, ondorioz, bizitza esparru guztietan, «emakume» gisa joka dezala espero da. Zalantzarik gabe, horrelako jokabide askoren jatorria kulturala da, zenbait ogibideren inguruan
|
dauden
genero estereotipo kulturalak, adibidez. Har dezagun adibide zehatz bat:
|
|
2015
|
|
|
Zenbateraino da prestigiatua edo gutxietsia ipuin kontaketa bat edo bertso saio bat edo albiste bat? Ikaslearengan zenbat eta gertuago eta onartuago
|
dauden
generoekin errazago egingo dugu lan.
|
|
|
Inplizituaren eta esplizituaren arteko mugak, halaber, bikote parekideagoa lortzea zailtzen du, esan bezala; izan ere, inplizituki hartutako erabakiak birplanteatzea askoz zailagoa da eta horrek generoan oinarrituriko rolen banaketa errazten du. Hau da, errazagoa gertatzen da gizartean indarrean
|
dauden
genero rolak bikotearen dinamikan islatzea negoziatzen ez diren gaietan, negoziatzen direnetan baino.
|
|
|
2011ko ekainean" adingabekoak tartean
|
dauden
genero indarkeriazko egoeretan esku hartzeko" prozedura ezarri zen; horietan Berdintasun, Lankidetza, Elkarbizitza eta Jaietako Sailak eta Gizarte Ekintza Sailak modu koordinatuan jarduten dute. Egoera horietan, hasierako arreta Gizarte larrialdietako udal zerbitzuak (GLUZ) edota Genero indarkeriaren arloak esku hartzeko Negoziatuak ematen du biktima den emakumeak adingabekoak dituenean bere zaintzapean eta familia Bilbon bizi denean.
|
|
|
Adingabekoak tartean
|
dauden
genero indarkeriazko egoerak hauek dira: genero indarkeria adingabekoen familia eremuan gertatzen denean, kontuan hartuta adingabekoek era horretako egoerak arrisku egoera, hau da, babesgabetasuna, ekar diezaiokeela.
|
|
2017
|
|
|
Emakume gidariekiko
|
dauden
genero estereotipoak agerian geratu dira egindako elkarrizketen bitartez. Izan ere, elkarrizketatutako hamar emakumeetatik seik diotenez, erabiltzaileen partetik edo haien iritziz, emakumeek lanbidea beste
|
|
2018
|
|
|
Odei Barroso bertsolari urruñarrak Gorka Rodrigezekin sortu duen 2ZIO taldea kasu, rapa eginez eta Hip Hoparen barruan kokatu ditzakegun estiloak erabiliz. Bertsoaren formetatik eta errimategitik lanketa handia egina dagoela igartzen zaie letretan, elkarrengandik uste baino gertuago
|
dauden
generoak direlako agian. Pausuz Pausu diskoarekin hasi ziren 2013an Bideak ekin jarraitu (2015) eta Orain eta Hemen diskoa atera berri dute, oso aktibo dabiltzan eta terreno emankorra den seinale.
|
|
|
Testuen generoak ere badu eraginik emaitzetan, eta horregatik, dialektologia gaietarako ahozko hizkeratik hurbilen
|
dauden
generoak izaten ditugu nahiago, tokiko eta bat bateko hizkeratik hurbilago daudelakoan, ñabardurak ñabardura. Halako materialak izan ohi dira gutun pribatuak, egunerokoak edo erdaraz idatzitako testu zaharretan txertatutako euskarazko pasarte laburrak.
|
|
|
Baina ahozkotik hurbilago
|
dauden
generoak ere ez daude zeinahi susmotatik at. Hizkera baten historiarako aski datu iturri interesgarriak dira justizia auzibideak (cf. Monteano, 2017).
|
|
2019
|
|
|
Orain arte bertsolaritzaren izaera eta praktika ikuspegi androzentriko batetik izan da definitua, eta garaia da izaera eta praktika hori biratzeko eta bere atzealdea ikusarazteko kultural gisa aztertzea eta emakumeek bertan izandako rola ikertzea baldin baziren helburuak, egun bertsolaritzaren izaera eta izana eta horretan
|
dauden
genero isuriak interesatzen zaizkit. Horrekin lotuta, bertsolaritzak bere izaera eta bere praktika definitzeko eta birdefinitzeko orduan agerian uzten dituen genero tentsioak dauzkat aztergai.
|
|
2021
|
|
|
Martutenen hartu dituzte neurriak, baina lekuak mugak ditu. Azterketa bat egin behar dugu genero adituekin, ikusteko espetxe bakoitzean zer nolako arazoak
|
dauden
genero ikuspegitik. Egoera ezberdina izango da, eta zenbait neurri hartu dira genero ikuspegia indartzeko.
|
|
|
Goizean, adierazpen instituzional bat onartu du Gasteizko Udalak, emakumeen eta beren seme alaben aurkako indarkeria" larderiarako tresna indartsua" dela salatuz," indarrean
|
dauden
genero arauak desafiatu eta eralda ez daitezen"; horrekin batera, indarkeria bikarioaz ohartarazi dute erakundeek, eta horren aurkako neurri gehiago eskatu dituzte. " Ez dira gertakari isolatuak; egiturazko desberdintasun egoera bati erantzuten diote, eta egoera horri ikuspegi feministatik heldu behar zaio", aldarrikatu dute.
|
|
2022
|
|
|
Maskulinitatearen bibliografiari egindako kritika burutsu batean, White-k (2000) herrialde pobreetako" genero eta garapenaren" politikari lotuta deskribatzen ditu arrisku horiek. Laguntzan, hezkuntzan eta ahalduntzean
|
dauden
genero desparekotasunen arazoaren parte dira gizonak eta haien praktikak, eta, beraz, konponbidearen parte izan behar lukete. Baina bada arriskurik:
|
|
|
Maskulinitate hegemoniko eta konplizeen artean aldeak eta tentsioak daude; oposizioa dago, berriz, maskulinitate hegemonikoaren eta zapaldutako eta bazterreko maskulinitateen artean. Praktika konfigurazio horietako bakoitza barnetik zatitua dago, psikoanalisiak deskribatutako nortasunen geruzen eraginez zehazki, baita nortasun mailan
|
dauden
genero kontraesanengatik ere. Behin eta berriz ikusi dugunez, konfigurazio horiek gizarte bizitzan desberdin gauzatzen dira generoak klase harremanekin, arraza harremanekin eta globalizazioaren indarrekin duen elkarreraginaren arabera.
|
|
|
Lotura horiek sakon ulertzeak, maila pertsonal nahiz instituzionalean, alde handia ekar lezake praktikan, baita ikerketan ere. Tartean
|
dauden
genero dinamikak ulertu ezean, biolentziaren aurkako politikak eragingabeak izan daitezke, are kaltegarriak ere.
|