|
2003
|
|
|
Gu zuregandik eta zu guregandik. Hala ere, nik beti izaten zintudan gogoan, eta deitu nahi izaten nizun, besterik gabe buelta bat ematera edo zinera joaten ginenean ere, baina, zuk
|
dakizun
horrek jada ez zidan uzten. Ainhoak ez zuen zure izenik entzun ere egin nahi.
|
|
2005
|
|
|
" Astebete baino ez jatzula gelditzen, hauxe esateko baino ez deutsut idatzi". Sinadura modura," Zuk ondo be ondo
|
dakizun
hori". Besterik ez, horixe bera, ez gehiagorik ezta gitxiagorik be.
|
|
2006
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori. (b).
|
|
2007
|
|
|
Badakizu. Ez dakizu badakizula jada, baina badakizu ez
|
dakizun
hori jakingo duzula egunen baten, beharbada gaur, agian bihar, akaso urte bete barru. Baina jakingo duzu, ziurki, eta orduan bai, orduan sentituko zara bizitzaren pentagraman, jolasean.
|
|
2009
|
|
|
Irati Jimenezen lehen eleberri luzea, Nora ez
|
dakizun
hori
|
|
|
Irati Jimenez mundakarrak Nora ez
|
dakizun
hori izeneko bere lehen eleberri luzea kaleratu du gaur goizean. Idazle gazteentzako Igartza bekaren azken edizioan accesita lortu zuen Jimenezek eta haren laguntzaz plazaratu du lan berria, Elkar argitaletxearen eskutik.
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori
|
|
|
Zeu, nora ez
|
dakizun
hori.
|
|
|
–Zu? jartzen du,, nora ez
|
dakizun
hori?
|
|
|
Habitat; hilabete barru, berriz, Irati Jimenezen eleberri bat plazaratuko da: Nora ez
|
dakizun
hori. Biak ere Igartza Sariaren emaitzak, bere hamargarren urteurrenean (sari nagusiaz gainera, akzesita ere ematea erabaki baitzuen epaimahaiak, deialdi horretako lanen kalitatea zela eta).
|
|
|
Gustura gelditu da Nora ez
|
dakizun
hori bigarren liburuarekin. Nahi dudana egin dut, dio, harrotasun pausatuarekin, ipuinen fantasia baliatuz idatzi duen eleberriari buruz.
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori (Elkar) liburuaren azalean, hiri baten argazkia: Lisboa.
|
|
|
Elkarrengandik bereizteko nortasun eta inteligentzia urriegikoak Beste idazle hauek. Burbuilak, Bi hitz, Nora ez
|
dakizun
hori, Habitat, Haragia, Umeek gezurra esaten dutenetik, Aulki jokoa. Horiek dira, hurrenez hurren," emakume idazle" otxenteroen obrak.
|
|
|
Bi eleberri zoragarri: Irati Jimenezen Nora ez
|
dakizun
hori eta Mikel Peruarenaren Ez obeditu inori.
|
|
|
...k geroko utzita, azpimarratzekoa iruditzen zait bigarren liburua atera duten idazleen sorta eta lan horien kalitatea; lehen lanaren kasuan, beti dago arriskua" liburua, arbola eta umea" leloa beteta, sorkuntzarekikoak beteta eta agortuta geratzeko, baina beren kasuan hala ez dela erakustera etorri dira Katixa Agirreren Habitat, Mikel Peruarenaren Ez obeditu inori, Irati Jimenezen Nora ez
|
dakizun
hori, Beñat Sarasolaren Alea, Uxue Alberdiren Aulki jokoa, Xabi Bordaren Gulliverren lokarriak...
|
|
2010
|
|
|
Argitaratu zenetik pixkanaka egin du bidea Irati Jimenezen Nora ez
|
dakizun
hori nobelak. Irakurleen artean ahoz aho zabaldu da, kritikarien oniritzia jaso du, hirugarren argitalpenera iritsia da...
|
|
|
Beterriko Liburua aipamena jasoko du bihar, 19:30ean, Amasako Kultur Etxean (Gipuzkoa) Irati Jimenezek, 111 Akademiako irakurleei haren Nora ez
|
dakizun
hori nobela (Elkar) iruditu zaielako iaz argitaratutako euskarazko liburuen artean onena. Lanpetuta dabil egunotan Jimenez (Mundaka, Bizkaia, 1977):
|
|
|
Zer sentiarazi dizu Nora ez
|
dakizun
hori nobelak Beteriko Liburua aipamena irabazi duela jakiteak?
|
|
|
Nire bizitzako une gogor batean idatzi nuen Nora ez
|
dakizun
hori, eta hura idatzi eta gero hainbat hilabetetan hustuta geratu nintzen. Nahiz eta idazketa bera nahiko azkarra izan zen, nobelan dauden elementu garrantzitsuenak urte askoan izan nituen buruan bueltaka.
|
|
|
Thoreauk dio ezin zarela idaztera eseri aurretik ez bazara bizitzeko zutitu. Nora ez
|
dakizun
hori amaitu ostean idatzi nuen lehenbiziko gauza aldaketari buruzko ipuin bat izan zen, nahiz eta idazten nuen bitartean ez jabetu aldaketari buruzkoa zela. Eta orain ipuinak idazten ari naiz.
|
|
2011
|
|
|
desioak hasierako eta bukaerako bi leku horiek elkartzen dituelako. Ez
|
dakizun
horren indarra da desioa.
|
|
|
– Nora ez
|
dakizun
hori
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori
|
|
2012
|
|
|
Begi barrenean kristaltzen zaizkit lagun hilak. Zuk ez
|
dakizun
hori guztiarengatik absentzia ulertzen dudala esango nizuke, horregatik nahigoa dut maitetasun eri honetan geratu.
|
|
|
Horixe gura nuke nik, ba, ikusi! Jo zeuk aurretik, bidea
|
dakizun
horrek, bestela berna hezurra apurtu behar dut zer edo zeren kontra.
|
|
|
2.b) Ez esan hala dela ziur ez
|
dakizun
hori.
|
|
|
Arau hau ere, Griceren kalitatearen arau maximarekin bat dator: . Ez esan hala dela ziur ez
|
dakizun
hori, arauarekin.
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori
|
|
2013
|
|
|
Bestalde, ugari dira lurrikarek, itsasikarek eta tsunamiek eragindako hondamendiak agertzen dituzten filmak. Beraz, badakizu zerbait, seguru asko, gaiari buruz, baina& zer da
|
dakizun
hori?
|
|
|
Gorren dantzalekuan zigarroen kea entzuten da, konbinatuaren izeberga urtzen doan erritmo berean Droga merkeek ez
|
dakizun
hori anplifikatzen dute, zentzumena berreskuratu duzula sinestaraziz Sumatzen duzun bakarra bihotzeko taupadak dira areagotzen pixkanaka
|
|
2014
|
|
|
Akzesita: Irati Jimenez, Nora ez
|
dakizun
hori.
|
|
2015
|
|
|
Euskararen aldeko mezu gehienak euskaldun norbanakoengan oinarritu ditugu: " Hizkuntza bat galtzen da euskaraz
|
dakizun
horrek ez baduzu egiten"," zuk beti egin lehen hitza euskaraz"," zu ahaldundu"... Indibidualismoak elikatutako" zu"," zu" eta" zu" hori ari zaigu etengabe, esan gabe esaten" ez baduzu egiten nahi ez duzulako da"," librea zara nahi duzuna egiteko"," denok dugu ahalmena denerako"...
|
|
2016
|
|
|
...rno autoaitortuen eta neokostunbrismo adeitsuaren konbinazioarekin. Musschen, nahiz eta ez guztiz, errealismo tradizionalago baterako joerarekin epeldu zena?; Karmele Jaioren Musika airean (Elkar, 2009), bere abiadura aldakorreko narrazio molde apurtu samarrarekin, baina gehiegi pasatu gabe, betiere, eta lanaren izpirituaren konbentzionaltasuna sekula zalantzan ipini gabe?; Irati Jimenezen Nora ez
|
dakizun
hori (Elkar, 2009), bere trama banpiriko arrunt baina literarioki apainduarekin; Patxi Zubizarretaren Joan eta 50 (Txalaparta, 2010 eta 2015, hurrenez hurren), beren ikus entzunezkoen erabileraren azaleko abangoardismoaren aldarrikapenarekin; Unai Elorriagaren Londres kartoizkoa da (Elkar, 2009). Bestalde, jar nadin estupendo?, Miren Agur Meaberen Kristalezko begi bat (Susa, 2013) nobelaren ezaugarri batzuek ere multzo horretan sartzeko motiboak eskaini ditzakete, eta baita, are ikonoklastago ipinita, Harkaitz Canoren Twisten batzuek ere (Susa, 2011).
|
|
|
Jende guztiak izan dituen gogorapenetatik asko beraiek ez dituzte, atalak falta zaizkie bizitzan, eta hutsune horiek betetzea izan da agian beraien bizitzako helburu behinena, galera horiei buru egitea. Urteek aurrera egin ahala, gainera, eta batek baino gehiagok aurkakoa pentsatu arren, hutsune horien garrantzia gero eta handiagoa bilakatzen da; gorputzaren erreinua itzaltzen hasten denean, edertasuna adimenean babesten da,, ez
|
dakizun
hori argitu nahi horretan. Eta orduan, gure gorputza, gela askotako palazio handiak gobernatu ezinik etxerik txikienean babesten da, eta etxe txiker horretako sukaldeko sua da, beharbada, ezaguerak izekitzen duena.
|
|
2018
|
|
|
Zuk, euskara batua baino ez
|
dakizun
horrek, zenbat aldiz entzun duzu zure hizkerak ez duela graziarik. Xarmarik?
|
|
2019
|
|
|
16 lan aurkeztu dira guztira Basarri bertsopaper lehiaketaren 35 ediziora, eta beasaindarrak azaldu du" lana, ahalegina eta zorte apur bat" direla arrakastaren gakoa. Nola ez
|
dakizun
hori izeneko bertso sortarekin lortu du aurtengo txapela. ETAren su etenetik doinuan ondua, gizartearen abiadura eta aspirazioak kritikatuz osatu du sorta, berak ohi duen estilo fin eta metaforatsuan.
|
|
|
Zalduaren artikulua [9] emakume idazle gazte taldetxo bat plazaratu berritan argitaratu zen, arreta apur bat eskaini zigutenean. Gogoan dut Beñat Sarasolaren kritika bat [10] ere, Irati Jimenezen Nora ez
|
dakizun
hori nobelari egin ziona, non aitortzen zuen aurreiritziak zeuzkala haren lanarekiko: Erasmus ote zen, arina… Niri eragin egin zidan.
|
|
2021
|
|
|
121 Joan Mari Irigoien da euskal idazle beterano guztien artean nire literaturatik hurbilen sentitzen dudana. Nora ez
|
dakizun
hori eta Irigoienen Ipuin batean bezala nobela senitartekoak direla esango nuke, ez balitz nire partetik lotsagarriegia halako konparaketa bat egitea hain maila handiko idazle batekin. Irigoienen literaturak sobrenaturalismoa dauka, lirismoa, narratibotasuna, haserrea, umorea, bihotza, gorputza, arima.
|
|
|
Inoiz ez dut publikoki ezer esan, idazleok kritika askatasuna errespetatu behar dugulako, baina kritika ona behar dugula esaten dudanean esan nahi dut nire liburuen kritikak egin direnean oso gauza arraroak gertatu zaizkidala. Liburuaren titulua gaizki idaztea (behin baino gehiagotan), existitzen ez diren pertsonaiak asmatzea (oraindik ez dakit Nora ez
|
dakizun
hori liburuan nor den Imanol), esaldiak kakotx artean aipatu arren aipua gaizki egotea (kasu gogoangarri batean kontrako esanahia ematen zitzaion gaizki kopiatutako nire esaldi bati), sinopsia gaizki kopiatzea (hau ere kakotx artean), eta gaizki interpretatzea (likantropoak eta banpiroak ageri dira Noran, ez likantropoak eta sorginak), pertsonaia zentralak ahaztea (amona eta ilobaren artean dagoe... Horrez gain, esan izan didate kontsumitu eta botatzeko literatura egiten dudala(" klennex ko literatura" esan zidaten, aldez aurretik marka komertzial bat erabiltzeagatik barkamena eskatuz, baina Kleenex esan nahi zutela uste dut), gauza topikoak eta azalekoak idazten ditudala, ikuspuntu adoleszentea dudala (mespretxua adierazi nahi zuten, baina ez dut uste adoleszente hitz itsusia denik) eta" literatura" serioago hartu nukeela (kakotx horiek benetakoak dira).
|
|
|
Baina gutxi gorabehera imajina dezazuen, hona hemen gure jolas horietako batzuk, geuri bakarrik grazia egiten digutenak eta orduetan entretenituta izan gaituztenak: ...u); literatura unibertsaleko klasikoen tituluak itzultzea, gaztelaniatik euskarara, ahalik eta euskararik arraroena eta ulergaitzena erabilita143; literaturari lotutako elkarrizketa imajinarioak egiteko elkarizketatu arraroak proposatzea, Martuteneko ihesaldiko baflea bezalakoak144; euskal literaturaren historia kontatzea Friends telesaileko dialogoekin145; koreografia musikal bat asmatzea Nora ez
|
dakizun
hori liburuko kritika txarrena taularatzeko, eta nire faboritoa, Gabriel Aresti eta Malcolm X elkarren lagun egiten imajinatzea, taberna batean, munduaren kontrako kolerak konpartitzen dituzten bitartean, gero eta mozkorrago, Otxarkoagako jaietan.
|
|
|
Horrez gain, ideia jeniala izan zuen Igartza Sarira Ezinen ostatua titulu zinez kutrearekin bidali nuen eleberriarentzat. Liburuko esaldi bat erabiltzea eta Nora ez
|
dakizun
hori deitzea. Ez zait niretzat hain berezia den eleberri horrentzako titulu hoberik okurritzen.
|
|
|
100 Belen nire Asturiaseko laguna ezagutzen dudan irakurlerik amorratuena da, eta onena. Beretzat itzuli nuen gaztelaniara Nora ez
|
dakizun
hori eleberria, audioliburu moduan entzun zezan. Begietako gaitzak eraginda hasi zen Belen liburuak entzuten eta Nora izan zen entzun zuen lehena, hain zuzen ere horretarako itzuli bainuen, Ttarttalok argitaratu baino urte batzuk lehenago.
|
|
|
Soberaniazko hautu horrek eleberri magiko bat eman zidan, Nora ez
|
dakizun
hori izenekoa. Bizitza pertsonalean krisi sakonean nengoen momentu batean iritsi zen, salbamenduzko ontzi literario moduan, altxorrez beteta.
|
|
|
Liburuen arteko epeak izaten dira niretzat zailak. Bat, bi, Manchester, Nora ez
|
dakizun
hori eta Atsekabe zaitut epe laburrean egin nituen. Batak lehen nobela nola egin erakusten du, bigarrena da lehenengoaren bidez egin nahi nuen nobela, hirugarrenean despeditu egiten naiz.
|
|
|
Eta... hori gezurra zen. Beldur nintzen eta naiz, maila batean, ez ote dudan inoiz egingo Nora ez
|
dakizun
hori moduko libururik, bukatzen duzunean" hau zen" sentiaraziko didanik," hau zen nire kreatura ederra, nire edertasunezko kreatura, nire barruan zegoena".
|
|
|
Literaturan, ibilbide luzea egin du. 2006an, Augustin Zubikarai saria irabazi zuen Bat, bi, Manchester lanarekin (Elkar, 2006) eta urte gutxi geroago, Igartza sariaren akzesita eta 111 Akademiaren Saria eskuratu zituen, errusierara, italierara eta gaztelaniara itzulitako Nora ez
|
dakizun
hori eleberriarekin (Elkar, 2009). Aiztoa eta arkatza (Txalaparta, 2013) literaturagintzarako aholku liburua eta Atsekabe zaitut (Txalaparta, 2010) kontakizun ilustratua kaleratu ditu, hainbat ipuin eta artikulu idatzi, eta Harkaitz Canoren ipuinen antologia bat antolatu (Mecanografiak, Txalaparta, 2019).
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori izeneko eleberria idatzi nuenean erabaki kontziente asko hartu nituen, eta horiek denak errepasa ditzaket, banan banan. Baina badira gauza batzuk jakin gabe nekizkienak, kontzientziatik harago, eta horiek denborarekin –eta berrirakurketekin– deskubritu ditut.
|
|
|
Neuk botako ditut neure liburuen ale batzuk, gura baduzue. Ez dut uste Nora ez
|
dakizun
hori errusieraz irakurri duen inor dagoenik, sutara etxean ditudan kopiak. Ez dakit zenbat liburu ditudan telesailei buruz ere.
|
|
|
56 Nire ustez hori esan nahi zuen Edurne Brouardek Aizu! aldizkarian Nora ez
|
dakizun
hori eleberriaren kritika egin zuenean. Ez nuke esango" bizkaieraren ezagutza sakona" daukadanik, berak esan zuen moduan, baina egia da nire euskara batuak bizkaieran daukala sorburua eta zorretan nagoela gure amaren familiako andreekin, bereziki Begoña Uriarterekin, gure izeko Begorekin, eta haren ama izan zen Maria Angeles Beaskoetxearekin, gure bihotzeko amuma Mariangelesekin.
|
|
|
Ez dakit zergatik, baina literatura egiteko sua piztu nahi dudanean, beti egoten dira kantu batzuk miragarriak suertatzen zaizkidanak. Nora ez
|
dakizun
hori idazteko Nick Cave erabili nuen eta Cat Stevens ere bai. Lehenarekin Nora ikusi nuen; bigarrenarekin, Elias.
|
|
|
Askotan ikusi ditut literatura kritikariak lan eskasei balioa kendu nahian lan horiek literatura ere ez direla esaten, edo" literatura" komatxo artean sartzen. Nire lanekin egin dute hori, behin baino gehiagotan, Nora ez
|
dakizun
hori" literatura" dela esateko eta literarioki apainduta zegoela idazteko, adibidez. Baina Nora ez dakizun hori gaizki egindako literatura balitz ere –nik ezetz diot baina kritikoak baietz argudia dezake– literatura litzateke.
|
|
|
Nire lanekin egin dute hori, behin baino gehiagotan, Nora ez dakizun hori" literatura" dela esateko eta literarioki apainduta zegoela idazteko, adibidez. Baina Nora ez
|
dakizun
hori gaizki egindako literatura balitz ere –nik ezetz diot baina kritikoak baietz argudia dezake– literatura litzateke. Txarto egindako telebistari tele-zaborra esateko ez du inork arazorik, eta ez genuke gaizki egindako literaturari literatura txarra deitzeko arazorik eduki.
|
|
|
Literaturaren plazerari lotuta dagoen nire haurtzaroko lehenbiziko oroitzapena da, haur gehienek bezala pentsatzen dut, ipuinak irakurtzen zizkizuten momentua. Nora ez
|
dakizun
hori eleberria idatzi nuenean esan nuen bezala, uste dut momentu horri egin nahi izan diodala gorazarre, hor dagoen plazerari. Aitaren oroitzapenari lotuta dago bereziki momentu hori.
|
|
|
–Zer naiz, bada? Esaidazu zuk, dena
|
dakizun
horrek.
|
|
2022
|
|
|
Nora ez
|
dakizun
hori liburuan irakurri nion, naski, nire testua 2009ko abendukoa baita. Iratiren aipuaz hasten da:
|
|
|
Maitasunagatik ez balitz, hobe genuke geure burua putzura botatzea. Eta maitasuna diodanean, ez dut zuk
|
dakizun
horretan bakarrik pentsatzen. Hara, nire aleman hau lehengoan Mulinsen izan zen, eta krokodilo imitazioko poltsa bat erosi zidan; beste batean loreak ekarri zizkidan, hiriko lore sorta bat, dama bati bezala.
|
|
2023
|
|
|
Hubertek... Hubertek...
|
dakizun
hori egin ondoan, ez nezakeen bururik altxa, ez nuen barnerik jauregi hartara itzultzeko. Théodorek ere ez ninduen gehiago han ikusi nahi.
|