|
2000
|
|
|
4,4 bilioi pezetakoa. Nolanahi ere, kontuan izan beharra dago balio horiek edozein unetan alda
|
daitezkeela
, gora nahiz behera.
|
|
|
Azken gai honi, kongresuari, lotuko natzaio artikulu honetan eta lehendabizi esan behar dena zera da: kongresua, jardunaldiak, mintegia edo dena delako topaketak izan
|
daitezkeela
, helburua euskalgintzak dituen erronkei bide berriak bilatzea eta zalantza nahiz desakordioen inguruan eztabaidatzea izanik.
|
|
|
Proposamen zehatzak akaso ez zituzten eman, baina mairuen aurka denak balio zuen. Konfliktu honetan betiko lez ahulenei dagokie kalterik handiena, ia ezer ez daukatela jakitun izanik, gosea eta miseria larra, heriotza eta zigorrak bezain kaltegarriak izan
|
daitezkeela
.
|
|
|
Baina liburuaren arabera, ez dira bakarrik hemengoak. Badirudi Sorian eta Gaztelan ere antzekoak aurki
|
daitezkeela
.
|
|
|
Gaur egun euskal selekzioaren erronka nagusia ofizialtasuna lortzea da, baina Joseba Gotzonek berak esaten digun moduan zailtasunak handiak dira oso: " Askok esaten dute legeari begira gauza asko egin
|
daitezkeela
. Legearen aldetik ez dago aitzakiarik.
|
|
|
" Gran Hermano" ko partaideek antzezlan bat egitea erabakiko balute, antzokia lepo beteko litzateke emanaldi bakoitzean. Maila handia duten antzerkiko aktoreak konturatu dira telebistaz balia
|
daitezkeela
beren burua ezagutarazteko.
|
|
|
Hemengo gazte informatikari batzuk haiek horrelako produktu bat garatzeko gauza zirela esan ziguten eta Aldunditik apustu handi bat egin genuen: erakuts dezagun horrelako produktuak egin
|
daitezkeela
hainbeste milioi erabili gabe.
|
|
|
Liburua egiterakoan egileak hitzak aintzat hartzeko premia sentitzen duela dio, oraindik munduko gauzak izenda
|
daitezkeela
sinesteko. Izan ere Sarrionandiak liburu honen xede eta ilusio handia zera omen du egileak berak dioenez:
|
|
|
Izan ere Sarrionandiak liburu honen xede eta ilusio handia zera omen du egileak berak dioenez: " mintzairak oraindik balio duela eta munduko gauzak hobetu
|
daitezkeela
" sinetsi nahi du.
|
|
|
Prozesu biak elkarrekin loturikagertzen dira, eta bata ulertzerik ez dago bestea gabe. Maila analitikoan bana
|
daitezkeela
uste dugu ordea.
|
|
|
Honengatik guztiagatik, hedabideek beren albisteak aukeratzeko orduan nongogertaerak jasotzen dituzten aztertzeak, medio bakoitzak lehenesten dituen erreferentzia eremuen deskribapena egiteko bidea ematen digula uste dugu. Esan gabe doa, ezen, nortasun kolektiboak bezalaxe, erreferentzia eremuak kontrajarriak izan daitezkeenmodu berean, elkarren integratzaileak ere izan
|
daitezkeela
, egitura hierarkiko bateanintegratuak alegia. Bizkaitarra eta euskal herritarra bata bestearen barruan daudennortasunak dira, Bizkaia Euskal Herrian integratuta dagoen bezalaxe.
|
|
|
gatazkalarrietara, banakako psikoterapia sakona behar dutenak? doan jarraipenzabalean ager
|
daitezkeela
kontsideratzen du.
|
|
|
Beraz, kitzikadura aurreorgasmikoaren denboragatik baino gehiago (oso erlatiboa izan daitekeena), norbere maskulinitateazalantzan jartzen duelako sufritzen du. Fokapen honetatik sexu disfuntzio askobenetako gizarte eraikuntzak kontsidera
|
daitezkeela
esan daiteke.
|
|
|
– Eta metodologia dimentsioan sartuz, berriz ere badirudi komunikazio makroteoria eta komunikazio gertaera egokiak izan
|
daitezkeela
ia edozein motatakometodologia aplikatuz emaitza esanguratsuak lortu ahal izateko.
|
|
|
Era berean, inork ez du onartuko, garai bateko buruzagitzarekiko menpekotasunak eraginda, gatazka irrazionalak bizirik dirautela, familietan?. Horiek etxekonorbait baztertzerainokoak izan
|
daitezkeela
,, familia, azturaz eta ez arrazoibidegarden eta sendoak tarteko. Erritoak daude onartze eta gaitzeste harreman guztietarako:
|
|
|
Joera horren atzean interes ezberdinak izan daitezke. Guk, alabaina, gure artean arruntak diren eta begi bistakoak diren bi jarrerei buruzko hausnarketaegin nahi dugu, tartean jarrera eta sentimen nahasketa ugari izan
|
daitezkeela
aitortuarren: ukapen sozialari loturiko jarrera eta kultur fenomenoen azterketa okerrarekinerlazionatzen den jarrera.
|
|
|
1) Baliabide pertsonalak eta kazetariaren beraren iturriak; 2) ohiko iturriak, hots, konbentzionalak direnak; eta 3) informazioaren iturri espezifikoak eta noiz behinkakoak. Baten batek pentsa dezake, hiru multzo horietako bakar batek ematen dizkigun errekurtsoak nahiko izan
|
daitezkeela
informazioa lortzeko. Hala ere, eskuragarri ditugun baliabide eta iturri guztiak dira baliagarriak gure informazioa gorpuzteko.
|
|
|
Irratilariek kontu handiz jaso behar dituzte albiste hauek, ondo filtratuz edo iragaziz, zeren komunikatuak zama ideologikoz beterik atera ohi baitira. Dena den, erakunde publiko eta ofizialak diren aldetik, jakitun daude irratilariak, albiste asko etor
|
daitezkeela
beraietatik.
|
|
|
Teletestua ere aukera ona eta merkea izaten da informazioa jasotzeko, informazio gaurkotua eta askotan baliagarria izan daitekeena. Gaur egun, telebista aparatu berriak teletestudunak dira eta informazio kantitate handirik igorri ez arren, autore batzuk albiste agentzia haundien lehiakide izan
|
daitezkeela
kontsideratzen dute.
|
|
|
Irratia batik bat informazio igorle dela uste duen irratilari profesionala ere bada izan irrati lengoaiaren arerioa, nahi gabe bada ere; irratibidearen molde adierazgarriak lengoaia propioaz ezagutuak izan
|
daitezkeela
ukatzen ohi du. Hedabide desberdinen kazeta funtzioak erkatzeko testuinguruan, irratia da albisteak azkarren igortzen dituen hedabidea.
|
|
|
Horrelako irrati estazio batek suspertu egingo luke informazio irrati nazionalaren esparrua Euskal Herrian, Hegoaldean zein Iparraldean. Nahiz eta Euskadi Irratiak eta Radio Euskadik informazio zerbitzu arrakastatsuak izan dituzten orain arte, informazioan soilik oinarritutako beste estazio lehiakide bat edukitzea ez litzateke txarra izango erakunde publikoarentzat, balizko irrati horren baliabideak Interneteko irratigunerako ere izan
|
daitezkeela
pentsatuz.
|
|
|
Ezin da ukatu, integrazio nazionalaz gain, Estatuak bestelakorik ere bilatzen duenik, eta esan behar da, esate baterako, bere hezkuntza arloko helburuen artean ekonomiaren laguntza edota gizarte mugikortasuna eta kontrol soziala ere aurki
|
daitezkeela
. Edozein eratan begien bistakoa da, halaber, eta hau da guri une honetan azpimarratzea interesatzen zaiguna, heziketak Estatuaren eskuetan hartzen duen izaera politikoa:
|
|
|
Hezkuntza sistemaren eraikitze prozesua arrakastatsua izan dadin, aparteko garrantzia du antolakuntza sendoak. Horrela, XIX. mende honen barruan bi epealdi bereiz
|
daitezkeela
esan daiteke: alde batetik, eta hau da orain arte ikusi duguna, mendearen lehenengo erdialdean Frantzian hezkuntza sistema nazionalaren printzipioak garatu zirenekoa (Iraultzarekin sortu zirenak, hain zuzen); bestaldetik, mendearen bigarren erdialdean hezkuntza sistema nazionala finkatuko zenekoa.
|
|
|
—Napoli, Vesubio, Vesubio, Napoli... —erran zuen osabak, bi amoranteren izenak balira bezala— Gogorra izan behar du gero Vesubioren magalean bizitzea, jakinik lurraren erraiak noiznahi den kolera
|
daitezkeela
eta lehert...
|
|
|
Izan ere, erran dizut arestian nolakoa zen edo nolakoa izan zitekeen gure aita, eta orain zerbait eratxiki nahi nuke, haren nortasunari eta haren nolakotasunari buruz. Zeren eta, ez al zaizu iduritzen, jaun André, ezen erosten ditugun edo geure ingururat biltzen ditugun objektuak, geure arimaren isla izan
|
daitezkeela
eta halatan lagun diezaguketela aipatu nortasun nolakotasunen mugatzen eta definitzen?
|
|
|
galderak eta galderak ditut buruan, galderak bere batez. Zeren gero eta konbentzituago bainago ezen galderak bertze galdera batzuekin baizik ezin ihardets
|
daitezkeela
, eta iragan zitzaidala —neuri bai bederen, eta aspaldi gainerat— ihardespen klar eta garbien aldia eta sasoina... eta zeren neure burua, anitzetan, tenpesta baten erdian bezala baitakusat, eta galdera batek bere haize kolpea jo orduko bertze bat baitatorkit, bertze haize kolpe batekin...
|
|
|
Eta are gehiago. Zeren, aitzin-solasean erran dizudan bidetik, jakinik ezen gure egunorozko historiak berdin faltsu
|
daitezkeela
nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin... ez ote zaigu, Axularrez ari garelarik ere, halako zerbait gertatzen, eta ez al zaizu zuri ere iduritzen ezen Sarako maisua luze mintzatu izan zela mintzatu behar ez zuenaz eta, aldiz, ez zela mintzatu mintzatu be har zuenaz.... Mintza zitekeen, konparazione, sorginek jasan zituzten torturez; mintza zitekeen, halaber, Migalena eta Bokal Ziburuko apezez eta Dargibel Azkainekoaz, zeinak sutan erreak izan baitziren, De Lancreren manuz; mintza zitekeen, finean, Carranza artzapezpikuaz, zeinak erraiten baitzuen ezen elizak pobreen artean banatu behar zituela bere ondasunak; edo Martin Azpil kuetakoaz — zeina Gero osoan behin aipatzen duen, munta eskaseko aipuan— eta haren teologiaz eta Nafarroari buruz zuen ikusmolde politikoaz; edo Frantzisko Vitoriakoaz —ez al zituen, bada, Erromako elizako teologo handi hark erran, bertzeak bertze:
|
|
|
Eta ez duzu uste, halaber, ezen, baldin haragi hezurrezkoari mementuan akatsik sumatuko ez bazenio, amorioa itsua izan ohi delako, halarik ere, urte guti batzuen buruan iritzia eta aburua aldatuko litzaizukeela, Jainkoa delako aldatzen ez den bakarra eta adinak itsusten eta hondatzen duelako gorputza eta ekartzen zimurrak bisaira, halako tailuz, non segur egon baitzaitezke ezen mutil hura —denborak gizondua eta aitondua— mesprezatzerat eta gorrotatzerat ere iritsiko zinatekeela, koadroko bertze mutil hura gogoan? ’ Eta galdegin zidan: ‘Ez al zaizu iduritzen ezen ene hitzak arrazoinezkoak izan
|
daitezkeela
, maila batean eta gradu batean bai behintzat? ’"
|
|
|
hutsune horien betetzerat entseiatu naiz, hitzez eta behakoz; pentsa dezakezu, honenbertzez, ezen, hutsune horien betelanetan, gezurretan ibili natzaizula, ahantzi datuak edozein modutan asmatzen, eta maskarak eta mozorroak sortzen, Frai Antonio de Guevarak bere kroniketan egin ohi zuen moduan, baina zin degizut ezen hori ez dela horrela izan, ezta gutiago ere, zeren, alde batetik, noiz eta hitz eta behako haiek erabili izan baititut, tentuz eta zentzuz erabili baititut —baita ahalik eta zuzentkien eta onestkien ere—, aromaren berreraikitzeko balio zezaketen neurrian, ahalik eta molderik fidelenean; eta zeren, bertzetik, gaitzagoa baitzitekeen hutsuneak bere horretan uztea, ukitu gabe, hutsuneak gerta zitezkeelako, hain zuzen ere, maskararik handienak, gertakiaren zinezko aromaren estalgarri... Edo ez al da egia, halaber, ezen Historia, eta gure egunorozko historiak, berdin faltsu
|
daitezkeela
nola alferrik erantsiarekin hala ahantziarekin, edo berariaz isilduarekin ere. Eta zertarako dugu, bada, imajinazinoa, hutsune horien betetzeko ez bada?
|
|
|
Honelako kultur balantzea urtero egitearen abantaila da (oraingo hau zazpigarrena da niretzat), urtez urte aldatuz doazen joeretan aldeak suma
|
daitezkeela
. Urtean izandako bizpahiru gertakari nagusi bilatu eta azaldu beharrean (Jaki n en enkargua hauxe baita) literaturgintzan" usaindu" ditudan joerak azaltzen ahaleginduko naiz, aurrekoetan bezalaxe modu intuitibo eta subjektiboan, eta inolako asmo zientifikorik izan gabe.
|
|
|
Lehen itzulia amaitu berri du Euskaltzaindiak, eta bigarrenak eta hirugarrenak ere aurki izango ditu aztergai. Irizpideak irizpide, badakigu horiek ere eztabaidagarri izan
|
daitezkeela
, ez baitira erraz lotzen gizartearen ibilerak eskatzen duena eta hizkuntzak eskabide horri aurre egiteko behar duena.
|
|
|
Gaur egun, August Schleicher en hirutariko sailkapen hark bere balioa galdu ez duen arren, harez gainera, badakigu hizkuntza guztiek, gutxi edo asko, beste taldekoen ezaugarri batzuk ere edukitzen dituztela. Hau da, funtsean tipo horietako batekoak izan arren, bestetarikoen bereizgarri batzuk ere aurki
|
daitezkeela
haietan. Beste aldetik, joan den mendean uste zen gorabidea ez du gaur inork aintzat hartzen.
|
|
|
Dibortzioa ezin daiteke eman, ezpada berorren arrazoiak egiaztatuak izan direnean. Uste ohi da egiaztapen horrek ekar ditzakeen egitatezko nahiz zuzenbidezko puntuak ezin
|
daitezkeela
benaz eztabaidatuak izan auzitegi batean baino.
|
|
|
Dibortzioa onartuta ere, legegileak uste du ezkontzaren hautsezintasunari ez diola aurkakorik egiten, ezta kontzientzia gairik ere ebazten. Soil soilean uste du, grinarik gogorrenek —munduan hainbeste kalte sortu eta egun ere, sortzen dutenek— senar emazteen arteko giro gozoa urra dezaketela; halaber, uste du larregikeriak astunak izan
|
daitezkeela
, senar emazteen ezkon bizimodua jasanezin eginez. Orduantxe da eta orduantxe bakarrik, legegileak salbuesten duela, senar emazte horien lasaitasun, segurtasun eta poztasunaz arduratuta, bata bestearekin loturik egotea, eurak bereizteko dituzten arrazoiak gorabehera.
|
|
|
Alabaina, historian zehar kontsideratu izan da ekintzaren inguruko hausnarketa sakonaren bidez bilatu nahi diren helburuak lor
|
daitezkeela
. Baina soilik hausnarketaren bidez. Hori babesten dutenei Neurathek sasirrazionalista deitzen zien eta Descartesen ondoan jartzen zituen.
|
|
|
hitz hori gramatikaren aldetik zentzu desberdin askotan erabiltzen dela. Esan zuen, kasu, Jainkoari buruzko eztabaida asko hauxe esanez konpon
|
daitezkeela
: " Ez naiz erabiltzen ari hitza halako modutan ezen esan baitezakezu...", eta esanez ere erlijio askok" esaten dutela beste batzuek zentzugabekeriatzat hartzen dituzten gauzek zentzua dutela, eta ez dutela besterik gabe ukatzen beste erlijio batek baieztatutako esaldiren bat"; eta hau argitu zuen esanez jendeak" jainkoa" gizaki baten antzeko zerbaiti erreferentzia eginez erabiltzen baldin badu, orduan" Jainkoak lau beso dauzka" eta" Jainkoak bi beso dauzka" esaldiok zentzua dutela, baina beste batzuek" Jainkoa" halako modutan erabiltzen dutela ezen" Jainkoak besoak ditu" baita zentzugabekeria —" Jainkoak ezin du besorik izan" esango lukete— Era beretsuan," arima" adierazpenari dagokionez, esan zuen batzuetan jendeak halako modutan erabiltzen duela ezen" arima gizaki gaseoso bat da" adierazpenak zentzua baitu, eta batzuetan halako modutan ezen ez baitu zentzurik.
|
|
|
Beraz, gure artean jende ezjakinak gaixotasuna burutik bularrera mugitzen dela esaten duen printzipio beraren arabera, besteak beste. Jakina, irudi bakun hauetan pertsonifikazioak eginkizun handia du, guztiek baitakite gizakientzat gizakiak (hots, espirituak) arriskutsu izan
|
daitezkeela
.
|
|
2001
|
|
|
Larrinagaren esanetan, gero eta euskara maila altuagoa izan, orduan eta gutxiago harrituko da ikuslea film batean esandakoengatik. Pertsonaiek izan ohi duten sinesgarritasunari buruz hutsune batzuk egon
|
daitezkeela
aitortu du, baina ez ei da hainbesterako. Honen harian, bikoizketetan baino, hutsuneak euskaran daudela dio Asier Larrinagak.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak sustatu duen" Zinea euskaraz" programak eta Bilboko Avenida zineetan ikusgai dauden filmeek areto komertzialetan euskarak lekua baduela erakutsi nahi dute, eta txikitatik hasiz gero, gure ohiturak alda
|
daitezkeela
.
|
|
|
Ezkerrak onartu egin du hori eta hor daude ekologismoa, feminismoa, gizarte lana edo nazio arloa. Badirudi gauzak atalka lor
|
daitezkeela
eta ezkerrak jendeari gauzak globaltasunaz ere lortu behar direla helarazteko mezu hori galdu du. Jendeak ez du sinesten horrelako hitz handietan, sozialismoan eta halakoetan, beharbada batzuetan gehiegi galtzen garelako borroka partzialetan.
|
|
|
(...) Hemen egiten den kultura zehaztea erraza da, baina euskal kulturaren ezaugarritzat hartzen diren aberriarekiko maitasun eta borroka hori (horrelakorik sinestea zilegi balitz) nola neurtzen dituzte? Baten batek esango du(...) Barricada eta La Polla euskal kulturan sar
|
daitezkeela
, baina La Oreja de Van Gogh ez(...). Zertan oinarritzen dira haien euskalduntasun maila neurtzeko?
|
|
|
UEU ez da inoiz izan beste unibertsitateen «gabezien alternatiba», ez da hori inondik inora UEUren asmoa. UEUren eginkizunik behinena, hain zuzen ere, unibertsitate mailako jarduera oro, irakaskuntzakoak zein ikerkuntzakoak, euskaraz burutu
|
daitezkeela
erakustea da.
|
|
|
UPNk ez du gehiengorik, baina balu bezala dihardu, besteak existituko ez bagina bezala; beren estrategian itxiak jarraitzen dute, Euskadin oso emaitzak kaskarra eman badie ere. 2000ko hauteskunde orokorretan izan zuten boto uholdearen biharamunarekin daude oraindik, eta uste dute emaitza haiek hauteskunde autonomikoetara eraman
|
daitezkeela
.
|
|
|
Emisoretan sistema digitalak nagusitu ondoren, hurrengo urratsa frekuentzia banda digitalaren ezarkuntza izan daiteke. Arazoa zera da, DAB izeneko banda berri honek ohiko AM eta FM ordezkatuko omen dituela, eta frekuentzia berrira igarotzeko baliabiderik ez duten emisore txikiak, gure kasuan euskara erabiltzen duten irrati gehienak, bazterturik gera
|
daitezkeela
.
|
|
|
Bal ek fokalizazioa pertzepzio prozesu psikologikoa dela baieztatzen du eta pertzepzio ekintza guztietan bi elementu bereiz
|
daitezkeela
zehazten: pertzepzio ekintza horren subjektua eta pertzepzio horren sortarazle den objektua.
|
|
|
mutila, neska eta psikiatra. Esan beharrik ez dago, triangelu horretako lehenengo bi kideen sexuak bestelakoak ere izan
|
daitezkeela
, eta homo/ hetero kontuez haratago, hirugarren elementuaren garrantziak baldintzatzen duela, ezpairik gabe, sedukzioaren joko modernoa. Trebezia eta trikimailu kalkulatuez engainatzen zuten Tenorio edo Casanoven garaiak pasa diren honetan, dagoeneko ezinezkoa zaigu, halaber, maite dugunari" I love you" edo" estoy por tí" bezalakoak botatzea, are gutxiago Euskaltzaindiaren arauak beteko lituzkeen" gustatua nago zutaz" gorritu gabe aitortzea.
|
|
|
Parkerik gehienetan ez da segurtasun akats asko batera aurkitu, baina egia da, bestalde, akatsik gehienak oso erraz saihets
|
daitezkeela
, azpiegituren mantentze lana egoki egiten ez delako edo langileek arriskua dagoen lekuan arriskurik ikusten ez delako; eta horretarako ez dago aitzakiarik.
|
|
|
Pescanova markako laginek adierazten dute produktua 18ºC ko tenperaturan mantendu behar dela eta, halaber, hiru edo lau izarretako hozkailuetan kontsumitzeko data hobetsira arte bakarrik gorde
|
daitezkeela
diote.
|
|
|
Eurofrits eta Frudesa laginekoek, bere aldetik, produktuok hozkailuetan hainbat hilabetez manten
|
daitezkeela
adierazten dute.
|
|
|
Tenperatura hotzetako (15ºC eta 20ºC) probei dagokienez, Cepsa markako bi laginek biskositate larregia agertu zuten: horrek esan nahi du, tenperatura baxuetan motorrari etekinak ateratzeko unean zailtasunak sor
|
daitezkeela
.
|
|
|
Kernel markako bietan eta Tallo Verde markako Kimu Berriak laginean, osagaien zerrendarekin batera, hauen proportzioak urtaro batetik bestera aldatu egin
|
daitezkeela
jakinarazten zaio kontsumitzaileari: horrek adierazten du produktua ez dela homogeneoa izango urte osoan zehar.
|
|
|
– Ikasleek eta irakasleek erabilitako lan ildoak (testuen lanketaren ingurukojarduerak) euskara arrakastaz ikasteko modu oso egokitzat jo dituzte.Ikasle askok, gainera, ohiko eskolak baino eragingarriagoak izan
|
daitezkeela
adierazi dute.
|
|
|
Hilerriaren barne antolaketari buruz ondokoa esan behar da, alegia, hilerri barruan espazio librez mugatutako taldeak bereiz
|
daitezkeela
. Talde hauek, adin etasexu ezberdinetako pertsonak?
|
|
|
Errautsen kokapenaren arabera, garbitze erritualaren aztarna izan
|
daitezkeela
esaten da, edoaldamenean eginiko erritu suen aztarnak, edo hildakoaren etxeko supazterretik ekarritako hautsa.
|
|
|
Aregehiago, Iparraldeko mintzalariek. Hegoaldeko anaiak? goresten dituztelarik, ahanzten bide dute anaia horien artean menturaz ahizpa edo arreba zenbait erekonta
|
daitezkeela
. Uste dut, bere garaian Miren Azkaratek euskararen, gizontzea, artikulu edo hitzaldi batean aztertu zuela.
|
|
|
Begi bistakoa da orientazio biak elkarrekin ere egon
|
daitezkeela
, eta ikaslegehienek bietatik izango dutela zatiren bat.
|
|
|
Ikusitako definizio nahasketek hauxe ematen digute aditzera,, beste herrialdebatera bidaia egitea? bezalako arrazoiak, bai integratiboak, bai instrumentalakedo/ eta komunikatiboak soilik ere izan
|
daitezkeela
hitzen esanahi originalaribegiratuz gero.
|
|
|
ere zerikusia izatea orientazioaren ikerketetan lortutako emaitza kontrajarrietan. Egindako ikerketek erakusten dute orientazioen eta 2Hren jabekuntzarenartean gertatzen diren erlazioak alda
|
daitezkeela
irakaskuntza gertatzen denekoingurunearen baitan. Ingurune kulturalaren eragina duela gutxi egindako ikerketetan ikusi da, bigarren hizkuntzen jabekuntzan motibazioaren rola aztertu denean (Clement eta Hamers, 1979; Gardner, 1979).
|
|
|
Gaur egungo psikologia soziala kontuan hartzea nahikoa da, bai psikologiasozialaren bilakaeran gaur egungo egoera aukeratze eta akumulatze prozesuen ondorioa delako, baita lan hau psikologia sozialaren gaur egungo egoeran txertatzendelako ere. Argi dago aurrekari ugari topa
|
daitezkeela
hizkuntza erabilera gaiariburuz ere, baina hemen ez da kontuan hartuko aurrekarien historia; lan honetan interesa duena da, gaur egungo euskararen erabilera azaltzeko baliagarri gerta daitezkeen gaur egungo funtsezko teoriak kontuan hartzea. Hala ulertu behar dira oinarriteorikoari eskainitako atal honetan aukeratu diren eta bereizten diren azpiatalak.
|
|
|
Gaur egungo psikologia sozialaren egoerari buruz mintzatzerakoan, nahikoonartuta daude honako bi ideia hauek (Bourhis eta Leyens, 1996; Hogg eta Abrams, 1999): 1) Alde batetik, ikuspegi nagusia kognitiboa dela, hau da, kognizioarenarloan kokatzen direla aztertzen diren prozesuak, teoriak, aztergaiak, eta abar; 2) Baina psikologia sozial kognitiboan bi tradizio bereizi
|
daitezkeela
: a) Ipar Amerikarra alde batetik, eta b) Europarra bestetik, bien arteko lotura gero eta handiagoabada ere.
|
|
|
2) Gainera, nahiko modu berdinean edo aldagai konkretu antzekoekin gertatzendira esanguratsuki hiru aldagai motak; adibidez, euskalduntasunarenpresentzia beharrezkoa da, jadanik euskararekiko ikerketa gehienetanazpimarratzen dena berriro ere baieztatuz. 3) Bi ereduetan agertzen diraezagutza eta erabilera, hain zuzen ere, ezagutza maila azaltzeko, erabileraere beharrezkoa delako, eta alderantziz ere, erabilera azaltzeko, ezagutzaere beharrezkoa delako; zentzu horretan esan daiteke ezen bi azpiprozesuakprozesu orokor baten azpiprozesu interdependente eta osagarri gisa kontsidera
|
daitezkeela
; 4) Bietan, euskal identitate etnolinguistikoa eta motibaziointegratzailea eta euskararen aldeko jarrerak dira eredua osatzen dutenaldagai psikosoziolinguistikoak.
|
|
|
(Ohar bedi ezen, nahiz eta eragiketak ordena batean ezarri, de facto, batera gauzatu
|
daitezkeela
; kasurako, A kasuan (1) eta (8) direlakoak eragiketa berberari dagozkio).
|
|
|
Euskal Herrian askoz urriagoak dira arlo honi buruzko esperientziak, eta, guk dakigula, liburu honen autoreak Udako Euskal Unibertsitatean gauzaturiko esperientziak dira salbuespen bakarrak Dena dela, esan behar da, liburu honen azken eranskinetan gai honekin lotuta dauden helbide interesgarri asko bilduta daudela, eta, nola ez, Internet ek eskaintzen dituen web orriak ere ikus
|
daitezkeela
. Orri horiek perfumea bezain liluragarriak dira, argazki zoragarriez hornituta; agian, falta zaien gauza bakarra gure gaia da, hots, usaina.
|
|
|
Haltzadien polenari buruzko erregistroei dagokienez, garrantzitsuak izan dira Galizian eta Asturiasen, eta Galiziako mendebaldeko eskualde batzuetan ere altuak izan ziren. Txostenean aurreikusten denez, zipreen, haltzen eta ortigen egoera polinikoa oraingoaren antzekoa izango da, prezipitazioek bere horretan jarraitzea espero baita, eta adierazten du ortigen balio polinikoak handiak izan
|
daitezkeela
Andaluziako ekialdeko puntuetan. REA erakundeak dio herrialdearen zati handienean fresko, zumar, hurritz, pinu, mertzurial eta gramineoen polen aleak ager daitezkeela, balio txikikoak.
|
|
|
Txostenean aurreikusten denez, zipreen, haltzen eta ortigen egoera polinikoa oraingoaren antzekoa izango da, prezipitazioek bere horretan jarraitzea espero baita, eta adierazten du ortigen balio polinikoak handiak izan daitezkeela Andaluziako ekialdeko puntuetan. REA erakundeak dio herrialdearen zati handienean fresko, zumar, hurritz, pinu, mertzurial eta gramineoen polen aleak ager
|
daitezkeela
, balio txikikoak.
|
|
|
Baina, zoritxarrez, gero eta jende gehiagok bihurtzen du elikaduraren oinarri, horrek dakartzan nutrizio arriskuez jabetu gabe. Azkar jatea, eguneko edozein ordutan eta prezio baxuan, eta era horretako elikagaiak munduko edozein txokotan jan
|
daitezkeela
jakitea dira establezimendu ezagun horien aukera nagusiak. Hala ere, desabantailak, kopuruz ez ezik, arriskutsuak ere badira:
|
|
|
Beraz, zentzuzkoa litzateke pentsatzea kreatina eta fosfokreatinaren eskuragarritasun handiago horrek kirol errendimendua hobetuko lukeela, kirolariaren muskulaturak arestian aipatutako funtzioak egiteko gaitasuna hobetuko bailuke. Gaur egun eskura dauden emaitza zientifikoei erreparatuta, esan daiteke kreatinadun osagarri dietetikoak lagungarriak izan
|
daitezkeela
kirol errendimendua hobetzeko. Hala ere, baieztapen hori zuhurtasunez egin behar da, zientifikoki fidagarriak diren azterketa gehienak pertsona sedentarioei edo entrenamendu gutxikoei egin baitzaizkie, eta laborategiko baldintza esperimentaletan.
|
|
|
Baina loreak apaindura orokorrean integratzen den beste elementu bat baino ez izatea nahi bada, egokiena zuria edo bestelako kolore argiak nagusi diren espezieetara jotzea izango da, hala nola, kala, jazminak, margaritak, azaharrak edo orkideak. Horrelako dekorazioaren abantaila nagusia da ontziak erraz alda
|
daitezkeela
lekuz, eta une bakoitzean gehien komeni den lekuan jar daitezkeela: mahai baten edo beste edozein altzariren gainean egon daitezke.
|
|
|
Baina loreak apaindura orokorrean integratzen den beste elementu bat baino ez izatea nahi bada, egokiena zuria edo bestelako kolore argiak nagusi diren espezieetara jotzea izango da, hala nola, kala, jazminak, margaritak, azaharrak edo orkideak. Horrelako dekorazioaren abantaila nagusia da ontziak erraz alda daitezkeela lekuz, eta une bakoitzean gehien komeni den lekuan jar
|
daitezkeela
: mahai baten edo beste edozein altzariren gainean egon daitezke.
|
|
|
Ikuspuntu horretatik, Europako araudia nahikoa da intoxikazio hori saihesteko. Baina nola justifikatzen da arrain kontserbak edo erdi kontserbak kontsumitzeagatik ernamuinak ager
|
daitezkeela
–Lehenik, histaminak aurre egiten diolako esterilizazioaren berotzeari, eta, bigarrenik, eremu horretan araudia gutxi betetzen delako.
|
|
|
Parasitoak makroskopikoki ikus daitezkeen izakiak dira. Horregatik, pentsa daiteke hauteman
|
daitezkeela
eta arriskua murriztu egiten dela, kontsumitzaileei nazka eragitean ez dutelako elikagai kutsatua irensten. Baieztapen hori, hein batean, egia da, baina bereziki kontuan hartu behar dira Anisakis simplex eta bere familiako beste parasito batzuk.
|
|
|
Laburbilduz, zenbait galdera erantzun lirateke kontsumitzaileari sistema horren eta, ondorioz, elikagaien segurtasunaren gainean konfiantza eman ahal izateko. Kontuan hartzen badugu elikagaiak herrialde kideetako gobernuek helburu horretarako onartutako instalazioetan soilik irradiatu
|
daitezkeela
, kontrola nahiko erraza izango litzateke, baldin eta irradiazioaren aurreko etapan elikagaiak behar bezala etiketatuta daudela egiaztatzen bada. Bibliografía ARAUDIA 1999/ 2/ EE Zuzendaritza.
|
|
|
Horren ondorioz, muskuluko aminoazidoak nabarmen jaisten dira, eta, ondorioz, muskuluak indarberritzeko denbora luzatu egiten da, eta kirolariaren errendimendua murriztu, hurrengo entrenamenduari edo lehiaketari aurre egiteko. Kirol medikuntzaren eta kirolarien esparrutik, aspalditik azpimarratzen da ezen, egoera hori garaiz zuzentzen ez bada, dietaren bidez eta, batez ere, aminoazido adarkatuen ekarpen puntualarekin, potentzia, indar fisikoa eta erresistentzia murriztu egin
|
daitezkeela
etengabe esfortzua egitean. Hala ere, ez dago justifikatuta BCAA gehiago kontsumitzearen edo muskulu masa hobeto mantentzearen aldeko mezua.
|
|
|
Kontsumitzera joanez gero, kirol modalitaterako egokia den produktua aukeratu da, eta kirol jardueraren estadio desberdinetara egokituko da. Ikerketa zientifikoak, nahiz eta kasu gehienetan mugatua izan, zenbait substantziaren gaitasun ergogenikoa babesten du kantitate handitan kontsumitzen direnean; hala ere, ez da onartu ergogeniko gehienen eraginkortasuna, eta badakigu batzuk kaltegarriak izan
|
daitezkeela
. Laguntza ergogeniko faltsuak Estatu Batuetako gaixotasunak kontrolatzeko eta prebenitzeko zentroko ikertzaileek osasun eta kulturismoko hamabi aldizkari famatu aztertu zituzten 1991n, eta 89 markako iragarkiak eta 311 produkturen iragarkiak aurkitu zituzten, guztira 235 osagairekin.
|
|
|
Irekitzean, kontsumitzaileak ustel usaina nabaritzen du, kontserbaren alterazioaren adierazgarri. Esperientzia horretatik pasatzen direnek jabetu behar dute genero horretako mikroorganismoen artean bereziki birulentuak daudela, Clostridium botulinum, bereziki, eta horren ondorioak hilgarriak izan
|
daitezkeela
. Kasu honetan, arriskua da kontserbak ez duela inolako alterazio sintomarik.
|
|
|
Gainera, emakume horiek beren lana Europan balioets dezaten nahi dute, beren herrialdean pairatzen duten pobreziari aurre egiteko beren armekin eta karitatera jo beharrik gabe. Laura Rodríguez Nazioarteko Elkartasuneko Bidezko Merkataritzako arduradunak atzo azaldu zuen Albaceten bidezko merkataritzako produktu horiek denda espezializatuetan edo supermerkatu askotan aurki
|
daitezkeela
. Laura Rodríguezen iritziz, kontsumitzaileek eskatu behar diete merkataritza zentroei produktuen jatorriaren eta manufakturan erabili den prozeduraren berri emateko.
|
|
|
Halaber, txostenak adierazten du emakumeak gizonak baino hobeto elikatzen direla, eta etxekoandreak direla dieta osasuntsuagoa dutenak eta osasunaz arduratzen direnak. Mercé Vidal Omega 3 Institutuko bozeramaileak azterketa aurkeztu zuenean adierazi zuen Espainiako biztanleek gantz saturatu gehiegi kontsumitzen dutela, eta horiek, neurri handi batean, kaltegarriak izan
|
daitezkeela
. Inkestaren arabera, espainiarren %60k egunero edo ia egunero kontsumitzen ditu haragia eta hestebeteak; Galiziak kontsumitzen ditu gehien (%74), eta Andaluziak gutxien (%46).
|
|
|
Esnean aurkitutako kutsadura iturriak behiek irentsiko lituzketen elikagaien ustekabeko kutsadurari egotzi zaizkio. Ez da ekintza mekanismoa ezagutzen, nahiz eta gaur egun uste den, koipeak metatzeko duen gaitasuna dela eta, toxikotasun akutuak kronikoak baino garrantzi txikiagoa duela, eta kasu horietan gibeleko endekapenak gerta
|
daitezkeela
. Antibiotikoek eta kimioterapikoek eragindako kutsadura Albaitaritzako medikuntzan kimioterapiko jakin batzuk erabiltzea lorpen handia izan da esnetarako behi aziendaren gaixotasun infekzioso askoren aurkako borrokan, besteak beste, mamitisa.
|
|
|
Gainera, tenperatura oszilazioek hotz katea hausten dute, eta kondizio ezin hobeak dituzte mikroorganismoak ugaltzeko. Horrek esan nahi du hasierako esnearen kutsadura oso txikia bada (baita esterila ere, errapearen barruan), mililitro bakoitzeko 1.000.000 bakterio baino gehiago hauteman
|
daitezkeela
24 ordu baino gutxiagoan. Kontsumitzaileenganako arriskuak saihesteko, esne pasteurizazioaren eta esterilizazioaren erabilera orokortu egin zen.
|
|
|
Esnean aurkitutako kutsadura iturriak behiek irentsiko lituzketen elikagaien ustekabeko kutsadurari egotzi zaizkio. Ez da ekintza mekanismoa ezagutzen, nahiz eta gaur egun uste den, koipeak metatzeko duen gaitasuna dela eta, toxikotasun akutuak kronikoak baino garrantzi txikiagoa duela, eta kasu horietan gibeleko endekapenak gerta
|
daitezkeela
. Antibiotikoek eta kimioterapikoek eragindako kutsadura Kimioterapiko jakin batzuk erabiltzea, albaitaritzako medikuntzan, lorpen handia izan da esnetarako behi aziendaren gaixotasun infekzioso askoren aurkako borrokan.
|
|
|
Gainerako telefono publikoek euro eta pezeta onartuko dituzte urtarrilaren 19ra arte. Kabina horiek onartuko duten euroaren txanpon motari dagokionez, José Mir Cepria TVP sistemen proba dibisioaren arduradunak adierazi du bi zentimotik bi eurora bitartean erabil
|
daitezkeela
, eta, hala, ez dela zentimo bat erabiliko, araudiak ezartzen duenaren arabera. Ordaintzeko beste sistema aurrez ordaintzeko txartelak izango dira, pezetatan edo eurotan.
|
|
|
Etiketa bikoitza jartzea derrigorrezkoa ez denez, euroaren logotipoa (eurologoa) duten establezimenduetan erostea gomendatzen du CECUk, etiketa horiek beren produktuetan sartzeko konpromisoa hartu baitute. Nolanahi ere, CECUk gogorarazten du martxoaren 1era arte ordainketak pezetatan nahiz eurotan egin
|
daitezkeela
. Beherapenak hilaren 1ean hasiko dira lau autonomia erkidegotan:
|
|
|
Indian ez ezik, mundu guztian itzal handia diote Gandhiri, indarkeriarik gabe goi helburuak irits
|
daitezkeela
frogarazi zuelako.
|
|
|
Arratsean logelara joan naiz eta ametsen burukoan ipini dut burua. Bakarrik nago hamabi oheko salan, eta horma zuriak izara zurien moduan mugi
|
daitezkeela
inpresioa eman dit ilunetan.
|
|
|
Baten batek azalduko du Antarktikako izotz barreratik askatutako zatiak direla, eta handiak izan
|
daitezkeela
, eta jitoan datozela haizeak baino gehiago itsaslasterrak bultzaturik. Eguraldia ona izango da eta espektakulua ikaragarri ederra.
|
|
|
Lehenago ere aritua naiz lan horretan, hala beharrik, eta ez neure burua besterik baino neurtzaile hobetzat neukalako. Aski dugu orain hor ere zenbait lore eder aurki
|
daitezkeela
jakitearekin. Baita ere, gainera, besterentzat ximel xamar agertu arren guretzat atsegin, begiko eta kuttun direnak ugari. Â
|
|
|
Hirugarren bat ere bazen, ordea, mutur beltza, Napoleon zeritzana, lagunak borroka bizian ari ziren bitartean, jabearen etxeko goxoei ederretsi ziena. Eta, zakur gose  ba  tzuek harturik lagun, laster erakusten du borrokan azkenekoak izan
|
daitezkeela
hemen ere gozamenean aurrenak.
|
|
|
Aditz hori, izan ere, herrena eta exkaxa omen da, inon horrelakorik baldin bada. Hutsak bete, gaitzak senda eta urratuak konpon
|
daitezkeela
usteko du agian norbaitek, Azkuek egin asmo zuenaren arabera, baina zentzua galdu du: ezinkizun da hori, ez eginkizun.
|
|
|
ez bata eta ez bestea. Halaz ere, uste dugu oraingo ezinegona eta gehiegikeriak osasungarri izan
|
daitezkeela
zenbait aldetatik, edo osasunbidean gaudelako ezaugarriak behinik behin. Gure jendeak, alegia, zerbait adierazi nahi du zuzen ala oker, garbi ala zikin.
|
|
|
1948 urtean John Bardeen ek, William Shockley-k eta Walter Brattain ek transistorea asmatu zuten. Asmakizun horrek konplexutasuneranzko ikerkuntzaren garrantzia agerian utzi zuen, sinpletasunaren barrutian aurresanezinak diren propietate eta ideia berriak aurki
|
daitezkeela
erakutsiz.
|
|
|
Au rreko lerroetan ikusi dugun bezala, atomoak nukleo eta elektroietan bana
|
daitezkeela
aurreko mendean ikasi genuen. Eta ez hori bakarrik, nukleoa bera ere protoi eta neutroietan bana daiteke eta hauek are gehiago quarketan.
|
|
|
Beste makina txikitxo batzuk ere behin behinean edo behin betiko ondo funtzionatzen ez duen organoari laguntzeko gorputzean kokaturik egon litezke. Horrelako asmakuntzak, basati xamarrak, urrun daudela iruditu arren, ez ukan zalantzarik mende honetan egia bihur
|
daitezkeela
. Izan ere, ziur asko, mota horretako hainbat eta hainbat aplikazio tekniko gauzatuko dira.
|
|
|
Begi bistan dago egoera larri honetan batzuk, nahiz eta euskararen alde egon, euskalgintzatik urruntzeko prest ager
|
daitezkeela
euskal nortasunaren izenean oinarrizko eskubideak zapaltzen diren bitartean; aldiz, beste batzuek euskara eta euskaldunen eskubideak zapaltzea onartukolukete bake sozialaren izenean.
|
|
|
Ho rrekin batera lezio bat ere ikas daiteke nafarroakoGobernua ren jokabidea eredu hartuz: Miguel Sanz Sesmak eta Rafael Gurrea Indurainek —biak dira dekretuaren sinatzaileak— argi erakutsi dute neurri politikoak eraginkorrak izan
|
daitezkeela
hizkuntza kontuetan. Euskarak atzera egin duen bakoitzean, gizartearen mugimendu natural edo hautu kulturalak ez baino erabaki politikoak izan dira benetako eragileak, eta kasu honetan ere tresnarik eraginkorrenetakoa erabiltzen jakin dute" Del Burgo’s boys" hauek.
|
|
|
Lehen aurreratu dugunez, Logika transzendentalak bi zati ditu, Analitikaz gain Dialektika ere badago. Lehen zatian ezagutzaren baldintzak aztertu dira eta kategoriak esperientzian soilik aplika
|
daitezkeela
izan da emaitza. Dialektikan zera aztertzen da, arrazoimenak kategorien erabilera saiatzen duela eremu horretaz goiti, eta hori egitean printzipio inmanenteak erabili beharrean transzendenteak sortzen dituela.
|
|
|
Honek, noski, benetako aurrerapen oro zapuztuko luke. Azkenean dio, ondorio orokor gisa, hipotesiak erabil
|
daitezkeela
eskubide bat defendatzeko, bereziki polemika batean aurkariari aurre egiteko, baina ez eskubide bat oinarritzeko. Hala ere, atea irekia uzten du arrazoimenaren erabilera praktikoan hipotesiak erabili ahal izateko.
|
|
|
Erran nahi du ene elgean: 34 Eiffel dorre koka
|
daitezkeela
.
|
|
2002
|
|
|
Lehendabizikoan, neska mutiko talde baten adiskide egiten den Kepa itsua dugu protagonista. Gizon honek, ezer ikusterik ez duen arren, irudimenaren bidez ametsak bete
|
daitezkeela
erakutsiko die bere laguntxoei. Esate baterako, nahikoa dela begiak ixtea, eginbehar nekosorik gabeko Jauja lurralde zoragarrira iristeko.
|
|
|
Ez da niri memoriak esaten didana; baina erratuta egon ninteke, usu bezala. Ezta ere artxibategiak begiratuz hausnartzen dudana; baina niri ultraeskuin frankistaren beti betiko bandera politikoen «osmosi» arrunta iruditzen zaidana esplikatzeko beste modu batzuk egon
|
daitezkeela
onar dezaket, Irailaren 11koaren urteurren bezpera honetan. Migrazio ideologikoen mundua, hori bai konplexua!
|
|
|
Konturatzerako udazkena gainean dugu eta zuhaitzek berriro ere kafkiarrak izan
|
daitezkeela
erakutsiko digute. Lainoen aldamio soilak bihurtu aurretik, egun gutxi batzuez behinik ortzadarra beraiena izango da.
|