|
2000
|
|
|
Alde batetik, erakunde armatuak egindako gogoetaren eta hausnarketaren ondorioz, komenigarria da azpimarratzea, ETAk ez zion su etena eskaintzen Estatuari, baizik eta euskal gizarteari eta, batez ere, abertzaletasunari (EAJ PNVri batik bat) egiten zion eskaintza. Bestalde, eta hau da sakoneko gogoeta politikoa, erakunde armatuak, agiriaren arabera, uste du EAJ PNV, ELA eta EAren partetik jarrera politikoaren aldaketa sakon bat dagoela edo egon
|
daitekeela
, eta horrek bide ematen diola pentsatzea ETAk bere estrategian aldaketa mamitsuak egin dituela. Aldaketa estrategiko horren ondorioak nabarmenak dira.
|
|
|
Horregatik iruditzen zait abstentzioa ez dela bide motzena zerbait lortzeko. Uste dut oraingoan ia 900.000 pertsona izan direla hemen botoa ematera joan ez direnak eta uste dut, baita ere, kopuru hori handitzen joan
|
daitekeela
, baina ez EH k joera hori aholkatu duelako edota hurrengo batean ere aholka dezakeelako, baizik eta jendea aspertzen eta nazkatzen hasia dagoelako aspalditik edozein partidutaz (eta EH beste partidu bat gehiago da). Hemen konbentzitu egin behar da, hemen partiduek konbentzitu egin behar dute... politika eginez, hau da, soluzio zehatzak lortuz jendearen onurarako.
|
|
|
Zentzu berdinean, urtegiak zilegizko duen gehienezko altuera gogora ekartzen du Gorraizek. Izan ere, ubidea urtegiari lotzen zaion ahoa 535 metrotara dago," eta legeak dio 506 metroetara irits
|
daitekeela
gehienez. Noski, hau ez dute onartuko.
|
|
|
bata, demokraziaren defizitak izan ditzakeela neurri zuzentzaileak, herritarra lau urtetik behingo botante huts izatetik aterako dutenak. Bestea, elkarrizketa praktikan jar
|
daitekeela
herri mailan, bakoitzak dakien eta interesatzen zaion hartaz iritziak eman eta proposamenak luzatzen dituela.
|
|
|
Esan nahi dut, agian, Buesaren esanean irakur
|
daitekeela
, zerbait gehiago egin zitekeela su eten garaian.
|
|
|
Elementu asko identifikagarriak dira, Ernio mendia ere indentifika daiteke. Horiek guztiak izenik gabe jarri ditut iruditzen zitzaidalako istorioa edozein lekutan gerta
|
daitekeela
.
|
|
|
Hori guztia dela eta, ezin ditugu museoak galtzen utzi, etekina atera behar diegu eta errentagarri bihurtu. Guggenheim ekin ikusi da museoekin dirua irabaz
|
daitekeela
."
|
|
|
93an Bolivia (3) ezagutu genuen Anoetan, 94an Errusia (1) San Mamesen, 95ean Paraguay (1) San Mamesen, 96an Estonia (3) San Mamesen, 97an Yugoslavia (3) San Mamesen, 98an Uruguay (5) Anoetan, eta azkenik, 99an Nigeria (5) San Mamesen. Euskal Selekzioak edonorekin duintasunez lehiatu
|
daitekeela
erakutsi du azken hamarkadan, baina oraindik ere, heldutasunera heltzeko indarrak harrera aldetik bere egoitza naturala bihurtu den San Mamesetik eta Euskal Herritik kanpo neurtzea falta zaio eta jakina, urtean zehar norgehiagoka gehiago jokatzea, ahal izanez gero ofizialak.
|
|
|
bizirik iraun du Lanzaroteko irlan. Ez dago bere jatorriaren berri argirik, baina Kanariar Irletan izandako euskaldun, balentziar eta frantsesen eraginaren ondorioz izan
|
daitekeela
diote teoriarik gehienek.
|
|
|
Ez dakit ETAk aurreikusi ote zuen guk 98tik 99ra bitartean garatu genuen lana ere. Baina ETAk, alde politikoei dagokienez ez naiz sar tzen HBrekin edo EHrekin mantentzen dituen harremanetan EAJrekin eta EArekin urtean behin bilduta eta lau bost orduko bileran herri honen etorkizunaz erabaki
|
daitekeela
uste badu, oso eskema bihurriekin dabil. Herri eta gizarte batean sortu izan den esperantza ezin da moztu eskema horren arabera.
|
|
|
Hori guztia ITPk modulu mota berezi batzuetan, presio txikiko turbinetan eta toberetan espezializatzeko duen estrategiaren ondorio da, horrela Rolls Royceren Europako erreferentziazko bazkide bihurtzea lortzeko. Kontuan izan beharra dago motor bat egitearen kostua 200.000 milioi pezeta ingurukoa izan
|
daitekeela
, eta General Electric edo Rolls Royce bezalako munduko fabrikatzaile handiek motorra modulutan zatitzen dutela, eta arrisku kapital bidez epe luzera esku hartuko duten bazkideak aurkitu nahi izaten dituztela. Eta, hain zuzen ere, hortxe egon nahi du ITPk konpainia handi horien eskura, eta bere inbertsio guztiak (aurten 13.000 milioi pezeta inguru) helburu hori lortzera zuzentzen dira.
|
|
|
Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai). Erran gabe doa, zenbait idazleren kasuan komunikabideetan azaltzea, irakurlegoa uxatzeko erarik onena ere izan
|
daitekeela
... Gero, jakina, Euskal Herrian gazteleraz edo frantsesez funtzionatzen duten komunikabideen zereginaz mintzatu behar genuke, hauek, izatekotan, orotariko gaietarako euskal kuota bat baitute (gaur liburu baten aurkezpenari buruzko erreportaia, bihar taloaren onurei buruzko artikulua) eta kultura nahiz elkarrizketa" serioen" ataletara apenas irits daitekeen euskal idazle talo artera kondenatua.
|
|
|
Komunikabideetan azaldu beharra dago salmenta kopuru bat ziurtatzeko, baina gurean komunikabideetan agertzeak ez du salmenta kopuru duin bat ziurtatzen (eta literatura handietan ziur aski bai). Erran gabe doa, zenbait idazleren kasuan komunikabideetan azaltzea, irakurlegoa uxatzeko erarik onena ere izan
|
daitekeela
... Gero, jakina, Euskal Herrian gazteleraz edo frantsesez funtzionatzen duten komunikabideen zereginaz mintzatu behar genuke, hauek izatekotan orotariko gaietarako euskal kuota bat baitute (gaur liburu baten aurkezpenari buruzko erreportaia, bihar taloaren onurei buruzko artikulua) eta kultura nahiz elkarrizketa" serioen" ataletara apenas irits daitekeen euskal idazle talo artera kondenatua.
|
|
|
Honen inguruan esan behar da programa hau beste bat dela eta beste posible askorekin ere osagarria izan
|
daitekeela
. Beste bat baino hobea edo kaskarragoa den edo ez esperientziak esan du.
|
|
|
Aingeru Epaltzak, esate baterako, Sarrionandiak" Itzalarekin solasean" ipuinean dakarren izen zerrendak jasotzen ditu: ...nathan Swift, Cesare Pavese, T.S. Eliot eta liburuan zehar, narrazio bakoitzeko sarrera aipuetan bereziki, agertzen direnekin batean ziklo arturikoa, Herman Melville, gure ahozko tradizioa (Atarrabio, kantutegi zaharra) egilearen erreferentzien konstelazioa gure begi aitzinera dakar, eta horrekin batean, idazle handiek beren ondokoetan uzten dituen eraginez harantzago, literatura literaturgai izan
|
daitekeela
erakutsi ere. Liburu hau plazaratu zenez geroztik gure artean hainbertzetan aipatu den zorioneko metaliteraturaren deskubrimendua dugu.
|
|
|
Gauza jakina da, paisajearekin transposizio egin
|
daitekeela
, eta benetako estetek paisajean aurkitzen dutela baitako egoeren islada garbiena. Hemen prozesu intimistak kanpokoa barnera ekarriko du.
|
|
|
Baina, guztietan izuaren sentimendua aurki
|
daitekeela
uste du Juaristik. Nire aburuz, denboraren presentzia ere etengabea da.
|
|
|
Ondorioz, istorioa idazteko garaian, errealismoa aukeratu duen arren, ez du istorioa herri jakin batean kokatzen, kronotopo indeterminatua baitarabil. Egiten dituen aipamenen arabera, Donostiatik gertu dagoen herri bat izan
|
daitekeela
iradoki egiten zaigu.
|
|
|
Gaur egungo giroan kokatu du Iturriagak eleberri honen kontakizuna. Data zehatzik aipatzen ez bada ere, pentsatzekoa da 1990eko hamarkadaren bukaeran kokatu
|
daitekeela
: 2000 urtea iristear dagoela aipatzen du, hiriko giroa, Egin egunkaria aipatzen da...
|
|
|
Bigarren eleberria, berriz, izenburuan bertan ikus daitekeen bezala, Pasaia Antxon kokatu du. Dirudienez, lehen eleberriko giro lausotu hori Euskal Herriko egoeran ere txerta
|
daitekeela
erakutsi nahi izan du. Azken batean, eleberri hauen bidez, Canok bizitzari buruzko estetika baten berri ematen du, eta hori hemen nahiz atzerrian deskriba daitekeela frogatu nahi izan du.
|
|
|
Dirudienez, lehen eleberriko giro lausotu hori Euskal Herriko egoeran ere txerta daitekeela erakutsi nahi izan du. Azken batean, eleberri hauen bidez, Canok bizitzari buruzko estetika baten berri ematen du, eta hori hemen nahiz atzerrian deskriba
|
daitekeela
frogatu nahi izan du. Dena den, beheraxeago bi eleberri hauen arteko ezberdintasunak ere izango ditugu hizpide.
|
|
|
Fernando Barrena Txalapartako arduradunak liburuaren aurkezpenean esan zuenez, belaunaldi baten islada da liburua, orain 40 urte inguru dituen belaunaldiarena, hain justu. Autobiografikotik asko ei duen nobela hau, komentua, sexu grina, militantzia abertzalea, erbestea eta ekintza armatuaren inguruan hezurmamitua izan da, eta egileak, polemikoa izan
|
daitekeela
aurreratu zuen. (Jakin 101)
|
|
|
Sistema publiko honen guztiaren finantzaketarako iturri ezberdinak finkatu dira, hala nola kanona, ekarpen publiko bereziak, publizitatea, patrozinioa eta zerbitzukoordainketa. Alabaina, dohaineko eskaintzari lehentasuna emango zaiola zehaztu da; aregehiago, lurrazaleko telebista digital publiko guztiak doakoak izango direla xedatu da.Halaber, mugatu egin da telebista publikoek eman dezaketen publizitate kopurua, gehienez jota ere orduko zortzi minututara
|
irits
daitekeela zehaztuz. Hortaz, kanona etabalizko ekarpen publiko bereziak izan dira etorkizunean sistemaren funts ekonomikoa, eta honek zalantzak sorrarazi ditu irrati telebista publikoen gaitasunaz, arloteknologiko berrietan bere presentzia ziurtatzeko.
|
|
|
Tenore honetan, kanpotik ezarritako konstituzioei erreparatu ordez EuskalHerriko konstituzioaren alde aritzean, euskal demokrazia erdiets
|
daitekeela
sinestendugu. Bestela, faxismo eta agintekeria gehiago besterik ez da etorriko euskaldunonaurka.
|
|
|
Beraz, azter dezagun nola dagoen Euskal Herria eta, horrenarabera, egin dezagun planteamendua. Badirudi Erkidego Autonomoan eskubidehori lor
|
daitekeela
eta aplika dezakegula. Zergatik ez dugu planteatzen hori egitea, aukera utziz, gero, bere garaian, nafarrek eta iparraldekoek aplika dezaten?
|
|
|
–Psikoterapeutaal naiz?? Uste dut psikoanalista zutik jar
|
daitekeela
eta hau esan: –Psikoterapeutanaiz?, eta egia izango litzateke, nahiz eta egia osoa ez izan, propioki psikoanalisiadeitzen dugun psikoanalisi purua psikoterapia ez bada ere.
|
|
|
Hemen modu sinpletu batean oroitarazten dudana, desiraren grafoa deituan Lacan-engan aurkituko duzuena besterik ez da.Grafo honek bi solairu ditu. Hau beheko solairua da, gutxienekoa ere bai; horrekesan nahi du, zirkuitu horretatik iragatea ezin ekidin
|
daitekeela
; goiko solairura iragatea, aldiz, aukerakoa da, horrela esan badaiteke (2).
|
|
|
Subjektu batek bertan joka ditzakeen antzeko rolen errepikapenen bidez, terapia taldeek egoera hauek argi ikustea ahalbidetzen dute. Adibidez, ikus daiteke (eta hau neurri handiagoan edo txikiagoan unibertsala dela esan genezake), esperientzia eta eraso latzen biktima moduan kexatu eta ager
|
daitekeela
pertsonabat, agerian eta bere ustez, horretarako arrazoi justifikagarririk egon ez arren. Halaere, ezin da konturatu besteekiko duen jarrerak, berarekiko portaera hotzak edoerasokorrak erakartzen dituela; beraz, azkenean egoera errepikatu egiten da, etaberriro ere ingurunearen, bidegabeko erasoaren?
|
|
|
Desplazamendu honen kalitateari dagokionez, esan beharra dago, bidenabar, baliokidetza bi mota hauetakoa izan
|
daitekeela
:
|
|
|
Horregatik guztiagatik, taldean transferentzia honelaxe defini
|
daitekeela
ikusdezakegu: –Taldekide bakoitzaren barne munduaren eta talde prozesuaren artekolotura.
|
|
|
Edo eta BertsozaleElkarteak gizartean antola ditzakeen ekintzen bitartez eta interesatuei, erakundeak etaikus entzunezkoak barne, bere zerbitzu eta ekitaldiak eskainiz lan egiten duteneiduintasunez ordaintzeko adina lor dezakeela ere bai. Horrela Administrazioko edozeintutelatatik at bizi
|
daitekeela
. Edo Euskaldunon Egunkaria bera, euskaldunok euskarazirakurriko dugun une beretik aurrera.
|
|
|
Kultur arloan hizkuntzaren garrantzia zein den ezin goraipatu gehiegi. Gauza batda aitortzea erdaldun abertzale batzuek mesede egin diotela euskarari, Sabino Aranakedo Campionek, kasu, eta bestea pentsatzea euskararik gabeko kultura euskal kulturaizan
|
daitekeela
. Politika arloan nolabait eta zentzu zabalean, vascos?
|
|
|
Egungo zientziagintzan hizkuntzak duen garrantzia aipatu da aurreko ataletan; egia da, nekez aurki
|
daitekeela
beste gairik gaur egungo zientziagintzaren sorreran etagarapenean horren eragin handia izan duenik, nagusiki gizarte zientzietan. Bainaazaldu den ikusmira zabala eta heterogeneoa beharrezkoa bada ere, horren ondoankomeni da, era berean, horren guztiaren lotura erraza egingo duen bideren bat proposatzea.
|
|
|
Ez,??. Neure alabarenadiskidea eta hura berdinak dira, harako haien berdinak, hor gara gu, hazten ari dira, erakusten ari gara, ezberdin dena interes komunetan bil
|
daitekeela
, nahiz beharrezkoez izan guztiok bat bera izatea. Elkarkidetasunak edo auzolan adigaiak erakusten duenmodura:
|
|
|
denaldetik, berak balio (numeriko) berbera dauka metalikoa izan zein bankukoa izan.Baina, moneta merkantziek neurtzen duten heinean, badirudi moneta preziatuakegonkortasun berme handiagoa ematen duela. John Law-ren esperientzien arabera, badakigu paper moneta desbaliozta
|
daitekeela
bere balio osoa galdu arte, urrea edozilarra gizonak ezin manipulatu dituen balio, naturalak, diren bitartean.
|
|
|
Hortaz, irratilariak gidoiak egiten dituenean, ondo atondu behar du premiazkoa daukan musika, albistegia erakargarriago egitearren. Dena den, kontuan hartu beharra dago, musika larregi jartzea kaltegarria izan
|
daitekeela
.
|
|
|
Lehenik aipa dezadan, gai honetako terminologian sakontzeko kontsultatu egin
|
daitekeela
UZEIk argitaraturiko Musika Hiztegia. Hor aurki ditzake irakurleak zalantza terminologikoak uxatzeko bidea, soinu, ahots eta musikaren esparruan ager daitezkeen problemei itzurtzekoa alegia.
|
|
|
Nolanahi den ere, digitalizazioaren aroak ahalbide berriak ekarri dizkio irratibideari eta feedback handiagoko komunikabide bihur
|
daitekeela
dirudi. Jasotze digitalak kalitate handiagoko irratia dakarkigu hirugarren milurtekoaren atalasean, nahitaezko aurrerapen teknologikoa dena, irratiak beste hedabideekin lehian segi dezan.
|
|
|
Egia da, Moyano legean klase zuzendarien formazioari buruzko ardura klase herrikoienari buruzkoa baino indartsuagoa dela antzeman
|
daitekeela
aipatutako ikasketen antolaketa hierarkiko horrek nahiko garbi utziko luke hori, baina, oro har, Europako beste herrialde askotan Estatu Nazioa eraikitze prozesuaren barruan detekta zitekeen eskemari erantzuten ziola esan daiteke. Gizartearen modernotze prozesuaren aurrean zeuden (nahiz erritmoak berdinak ez izan) eta gizarte tradizionalaren kultur heterogeneitatea oztopotzat hartu zen prozesu horretarako, kultur homogeneitatearena baitzen prozesuak ezartzen zuen behar nagusienetariko bat, eta estatu nazioaren markoak eskainiko zuen homogeneizatzerako testuinguru aproposa.
|
|
|
Poliziak talde armatuaren aurkako operazio zabala iragarri du. Hala ere, ukatu egin dute sator lana egin duen IRAkidearen nortasunaren berri ezagutzen dutela, gaineratuz komando ilegal baten burua izan
|
daitekeela
. Hildako bost lagunen nortasunari dagokionez..." Eta izenen zerrendatxo bat zetorren jarraian.
|
|
|
Ez dakit, bere presentzia: edonondik ager
|
daitekeela
pentsatzen dut askotan.
|
|
|
Baina, espaziotik denborarat iraganik, bertzerik ba ote? Izan ere, ez al zaizu iduritzen ezen kanpoko mundua barnekoaren ispilu ere bihur
|
daitekeela
batzuetan, jaun André. Zeren, nola mundu fisikoan badiren aparatuak urruna hurbilarazteko, kasik gure baitaraino, arimak ere baitu bere teleskopioa, zeinak gure baitaren baitaraino sartzen baititu, denboran barrena, nehoiz ere bizi izan ditugun gertakiak eta iduriak, eta memoria da teleskopio hori.
|
|
|
OSABA Joanikoti buruzko bertze hamaika kontu ditut kontagai: ordea, nola osaba ez baitago bere osotasunean ulertzerik prezeptore jaun Marcel Dibarso ro rekin izan zituen harremanen berri jakin gabe, hala, uste dut ezen hauxe izan
|
daitekeela
don Frantziskoren ondotik izan genuen prezeptorearen presentazionea egiteko mementua, haren iturburutik eta haren erroetarik hasirik.
|
|
|
Zeren bada gaztelania eta latina ere baino hizkuntza ederragorik, eta hori geometria da. Eta aitortzen dizut ezen euskara gaztelania baino tipiagoa eta apalagoa izan
|
daitekeela
, baina ikusi al duzu sekula loreren bat luparen batekin. Ez?
|
|
|
Maiz adituko zenuen zuk ere, jaun André, ezen etorkizunaren beldurra dela gure anitz gaitzen iturri, eta gero eta sinetsiago nago ezen hala dela, batik bat etorkizun hori beltz azaltzen zaigunean. Zeren, gaiztasun eta zailtasun korapilatsu batzuen aitzinean, emaiten baitiogu su imajinazinoari, eta, handik harat, imajinatzen dugularik ezen gaitz dena bi aldiz gaitzago izan
|
daitekeela
, hiru aldiz gaitzago eta ehun aldiz gaitzago, egiten dugularik hondar ale batetik mendi handi bat, eta ikusten dugularik, finean, geure burua urkabean, korapilo haietarik batetik dilindan, orduan, bada, larritzen, izutzen eta asaldatzen gara, zuri zena ere beltz dakusagu, bildots bat zegoen lekuan otso bat, egiten dugu geure baitan mila pentsu eta gogoeta, mila dorre eta gaztelu, eta halatan gaix... Eta behin eritzen gara eta berriro eritzen gara, eta erialdi bakoitzean hondatzen eta higatzen zaigu gorputza, urritzen eta murrizten zaizkigu indarrak eta kemenak, ahultzen eta flakatzen gara, galtzen dute humoreek beren berritzeko eta suspertzeko ahala, aitzinatzen zaigu heriotza, eta hala egiten dugu azkenean fin gaitza, behar baino lehenago eta legokigukeena baino fitezago.
|
|
|
Ptolomeoren sistemaz ari zen Koperniko, eta zientziaz, azken finean, baina zenbatetan pentsatu izan dudan ezen hitz haiek ongi isla dezaketela gizonaren barrena, haren muina eta arima! Baina bertze interpretazino honetan balegoke alderik, zeren nik ez bainuke gizona munstrotzat hartuko, bere bakarrean eta bere osoan anitz moldetakoa delako eta bere aniztasunean osoa eta bakarra; aitzitik, ez al duzu uste ezen, noiz eta aniztasun horretan zati batek bertzeak irensten baititu, bihurtzen dela gizona, edo bihur
|
daitekeela
, nehoiz baino munstroago, zeren jabetzen baitzaio orduan osorik ideia bat eta behako bakar bat eta zeren, behako horretan itsuturik, hartzen baititu ondoren armak bertzeen hiltzeko, nola gertatu izan baita Europako lurrak urte luzeetan hondatu eta esteialdu izan dituzten gerla erlijionezkoetan.... Eta ez ote duzu uste, halaber, ezen, zenbatenaz zabaltzenago dugun bihotza eta adimendua, hainbatenaz gehiago uler dezakegula ezen hainbat partez eginik gaudela... eta parte batean garela ardi, bertze parte batean otso, eta gizon bakoitza bere ardiak bizi duela, nola otsoak ere bizi duen?
|
|
|
Urkabean, ordea, erortzen da burua, eta itzaltzen da buruko barren argia. Bai, onartzen dut nik ere ezen argi iraungi horretarik bertze mila piztu, eta argi berretua mundurat heda
|
daitekeela
eta barreia, heroi eta martirien etsenpluaren bidetik, nahiz eta batzuetan, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, ahantziak ere izan daitezkeen; eta onartzen dut, halaber, ezen haien odola emankorra eta ezin naroagoa izan daitekeela... baina nik nahiago ditut bere buruaz eta buruko gogoetez eta pentsuez baliatzen eta aitzinatzen diren pertsonak ezen ez bertzeen odoletik xurgaka eta hurrupaka dab... Eta ez ote dugu guztiok ere izainetarik eta parasitoetarik zerbait, noiz eta martiriak miresten baititugu, jaun André...?
|
|
|
Urkabean, ordea, erortzen da burua, eta itzaltzen da buruko barren argia. Bai, onartzen dut nik ere ezen argi iraungi horretarik bertze mila piztu, eta argi berretua mundurat heda daitekeela eta barreia, heroi eta martirien etsenpluaren bidetik, nahiz eta batzuetan, osaba Joanikotek erraiten zuen bezala, ahantziak ere izan daitezkeen; eta onartzen dut, halaber, ezen haien odola emankorra eta ezin naroagoa izan
|
daitekeela
... baina nik nahiago ditut bere buruaz eta buruko gogoetez eta pentsuez baliatzen eta aitzinatzen diren pertsonak ezen ez bertzeen odoletik xurgaka eta hurrupaka dabiltzanak, nola izainak eta parasitoak. Eta ez ote dugu guztiok ere izainetarik eta parasitoetarik zerbait, noiz eta martiriak miresten baititugu, jaun André...?
|
|
|
" Hire lehenengo kezkari buruz, hauxe erranen diat: ez hago hain gaizki, Joanikot, zeren bide erdia egina baitaukak, baldin hegaldatu nahi duala badakik, norat ez badakik ere; bigarrenari buruz, berriz, jakin ezak ezen su tipia handi ere egin
|
daitekeela
, haizearen eraginaz... Eta hondarrean hauxe baizik ez diat erranen:
|
|
|
Don Frantzisko den bezalakoa da, eta ez dago garia eskatzerik zumarrari. Erran nahi baita ezen don Frantzisko apez ezin hobea izan
|
daitekeela
herriarendako, baina ez jauregiarendako, zeren, barka biezat berorrek segidan erranen diodana: zaldunen neurria zaldia da, ez astoa... eta gu zaldunak gara.
|
|
|
—Barka biezat berorrek, jaun Nikolas, baldin, puntu honetaz denaz bezainbatean, senarrarekin akortago banago berorrekin baino... zeren eta berorren lizentziarekin erran nahi bainioke ezen don Frantzisko gizon ona izan
|
daitekeela
, baina ez mintzalari trebea... eta gure mutil horiek, baldin berorri entzuna egia bada, oratorian eta erretorikan landu lukete mintzoa, zenbat eta hizkuntza gehiagotan, hobeki... eta don Frantziskok frantsesez ez daki.
|
|
|
Ez dakit nork erran zuen ezen arraitasuna tristura baino hobeki disimula
|
daitekeela
, eta ni triste nengoen, eta ez nuen, bertzalde, deus ere disimulatu nahi.
|
|
|
Lur haietarat iritsi berriak ginen eta, hargatik, zuhurtzia zen, Antonio eta bion aldetik, apezari pentsatzen genuen bezala ez ihardestea, baina, noiz eta hiru euskaldunok bakarrik geratu baikinen —jakinik, Axularrek zioenaren kontra, ezen ezkerrerat makurtua eta alderditua dagoena eskuinerat xuxendua dagoena baino xuxenago egon
|
daitekeela
, zeren eta, osaba Joanikotek zioen bezala, ardi beltzak zuriak baino zuriagoak ere izan daitezkeen—, erran nion Antoniori:
|
|
|
—Beraz, hirurak bihar goizean etorriko zarete gurekin jaun Santiago de Tapioles y Villarrínen etxalekuetarantz... baina, nola bitartean ihes egiteko tentamendua izan dezakezuen, hala pentsatu dugu ezen aterbe seguragoa izan
|
daitekeela
zuentzat guarnizinoko gartzela, Fernando Pachecoren ostatua baino, gure soldadu hauek zaintzaile ezin abegikorragoak direnez gero. Denborarik galdu nahi ez baduzue, bada, pentsa ezazue oraindanik, ez ihesean, nola pentsatzen baitute munduko preso gehienek, baina bertze zernahitan, zeren emankorrago gertatuko baitzaizue...
|
|
|
Eta, aitona Nikolasen oroitzapenarekin batean, gogoan ditut Juvenalen hitzak: Morte magis metuenda senectus, zeren, ulertu ez ezik, sentitzen ere hasi bainaiz ezen zahartzaroa heriotza baino beldurgarriagoa izan
|
daitekeela
.
|
|
|
Badakizu, jaun André, ezen bertze gerla batean sarturik gaudela Europa osoan, austriarren eta borbondarren artean, Espainiako koroa dela kausa, eta badakizu, halaber, ezen gerla bakoitza liskar eta ondiko iturri bat dela, bertan denean bertan delako, baina berdintsu eta orobatsu gerta
|
daitekeela
kanpoan denean ere, nola gertatzen ari baitzaigu nafarroi gerla honetan: batetik, Nafarroatik iragan behar izaiten dutelako, aldian behin, soldaduek, beren joan jinetan zernahi hartzen eta ebasten dutela, armadaren —gizonen zein zaldien— hornitzeko; eta, bertzetik, nafar mutil gazteekin bete nahi izaiten dituztelako goi kargu militarrek beren jende faltak eta eskasiak.
|
|
|
" Eta, handik harat, doña Lidiaren babesean mila gauza ikasi nituen: ikasi nuen, konparazione, ezen desirak mugitzen duela mundua, baina ikasi nuen, halaber, ezen ez dela desiratzen dena lehenago konplitzeagatik bizitzaz gehiago gozatzen; eta ikasi nuen, finean, ezen gauzarik tipienetan gorde
|
daitekeela
bizitzaren handia, zeren zaldun handi batek noiznahi den huts egin baitziezazuke, baina bide bazterreko lorerik tipienak nekez. Eta, hala, doña Lidiarekin urtebete egin ondoren, jalgi nintzen handik, biziberriturik bezala... eta pena pixka batekin ere bai, zeren jende guti estimatu izan baitut bizitzan eta ezertan eduki, nola eduki izan bainuen andere jakintsu hura, eta zeren, ospitaletik kanporat nindoalarik, utzi beharra bainuen adiskide hura..."
|
|
|
Eta ote da zeren azkenean hobe izan baitaiteke loturik dauden gertakiak loturik emaitea, egunen gainetik eta urteen gainetik, gertakien arima eta aroma hobeki eskuratu ahal izaiteko, aitzin-solasean erran dizudan bezala? Eta ez al da egia, bertzalde, ezen atzo, gaur eta bihar, hirurak ere nahasten direla anitzetan gure memorian, eta sori eta zilegi izan
|
daitekeela
—baita biziago eta eraginkorrago ere— nahasmendu horretarik mintzatzea, kaosaren edo anabasaren ekiditeko gai garen neurrian?
|
|
|
Eta horni nezakeen deskribatze bakoitza behako bikoitz batez, buruko begiek ikusten dutena gauza bat denez gero, eta bertzea, bihotzeko begiek... eta eman niezazkizukeen, halatan, nik ikusiaren eta ikusiak enegan eraginaren aitzin gibelak, on gaitzak eta bertze gorabehera guztiak, xehero baino xeheroago. Edo, uste al duzu, konparazione, ezen borzpasei lerro laburretan eman
|
daitekeela
, nola arestian eman baitizut, hain munta handiko gertakia, nola izan baitziren ene begien aitzinean ikusi nituen exekuzioneak —bortz beltz, bi indiar, eta bertze kortsario harena—, exekutatuen buruak lur gainean arrodaka zebiltzala, itsas lapurren oihu eta irrien artean. Ordea, ez al da egia, halaber, ezen lehen ere luzaz mintzatu natzaizula osaba Joanikoten kalbarioaz eta hark enegan eragin zuen amorruaz... eta deus guti berri erants niezaiokeela, oraingo kontakizunaz denaz bezainbatean, orduan erranari?
|
|
|
Gizon izan nahi duenak, beraz, gizonaren ezaugarriak erabili behar ditik, eta baldin hi gizona bahaiz, badakik zer egin behar duan contradictius in terminus batean —halaxe erran zidan, jaun André, latinean don Frantziskoren eskolakoa balitz bezala— sartu nahi ez baduk behintzat... Eta ez kezkatu bekatu egiten duan ala ez, zeren aditua bainago munduan badela jende bat, pentsatzen duena ezen xuxenagoa izan
|
daitekeela
ohetik iragaiten den bidea elizatik iragaiten dena baino, Jainkoaren baitarat iristeko. Eta hi ere, halatsu, baldin itsasgizona bahaiz...
|
|
|
Zeren ez uste ezen Mattini nion gorrotoa eta herrazko herra ni mundurat etorri orduko biribildu zitzaidala, ezta gorroto biribil balizko hark erabaki zituela ere ene handik aitzinako urratsak, halabeharrez; ez dizut erranen, halaber, maitatu baizik egin ez nuela, zeren baitakizu nolakoak izaiten diren umeen arteko harremanak, orain maite du batak bertzea eta orain gorrotatzen du, orain akort eta alegera daude eta orain eta haserre, eta, beraz, badirudi ezen badela aldi bat onerizkoarentzat eta bertze aldi bat gaitzerizkoarentzat, eta bata bertzeari darraiola, nola itzala gorputzari. Baina sentimendu hauen joan jinetan, edo joan jin hauen gainetik, uste dut, orobat, ezen beti ere mintza
|
daitekeela
jokamolde orokor batez, eta oker handirik gabe erran diezazuket ezen ene jokamolde hura maitasunezkoa izan zela.
|
|
|
aberatsek beren aberastasunetik eta pobreek beren pobretasunetik... Eta, hala, Adorazionearen errepresentazeko moduak ere, aberatsen edo pobreen arauaz, bitarat izan daitezke... baina jakinik ezen bi modu horiek iduriz direla bi, funtsean bat direlako, spirituan bat direnez gero... eta horregatik erraiten da ezen, spirituaz denaz bezainbatean, aberatsik aberatsena ere pobrerik pobreena baino pobreagoa izan
|
daitekeela
, nola gertatzen baita zuen kasuan, jaun Martin eta andere Graziana, zein baino zein karitaterat eta obra miserikordiazkoetarat emanagoak biak, zeuen limosnekin eta zeuen frankiarekin eta eskuzabaltasunarekin.
|
|
|
"... Badakizue ezen deabruak mila forma har ditzakeela, eta emakume baten iduripean ager
|
daitekeela
batean, herensuge batenean bertzean; edo katu beltzaren iduria har dezake gaur, eta bihar, berriz, txakur zuri baten gorputzean sar daiteke, hemen Urbiainen gertatu den bezala. Zeren Luthero hil zen, Jainkoak infernuratu zuen, eta orain harat eta honat dabilkigu hura, Luziferren legioekin deabru bihurturik eta jendea bereganatu nahirik.
|
|
|
Zeren, beldurraren eta ahalkearen aitzinean eta bertze jendeen aitzinean, etsai handiak justifika baikaitzake; eta hala eta halatan, benetako etsaia baino etsaiagoa den bertze etsai bat sortzen eta asmatzen dugula —gezurrezkoa, beti ere—, ez ote gaitu fikzioak meneratzen, finean? Ezagun ditugu munduan ipuinak eta historiak asmatzen dituzten skribatzaile sonatuak, nola Boccaccio edo Cervantes, baina ez al zaizu iduritzen, jaun André, ezen nekez ediren
|
daitekeela
Berceokoaren don Bildur hura baino asmatzaile joriagorik eta emankorragorik. Honetan eta hartan eta bertze mila gauzatan egon naiteke dudos, baina horretan ez dut dudarik.
|
|
|
hango harri hotzak, hango burdinak eta hango ezina... baita nola, bakardadearen negu gordin hartan, zoratzeko beldur ere izan nintzen hainbat mementutan, halako moldez, non oraino ere ez baitakit nola jalgi nintzen handik neure buruaren jabe. Erraiten ditek ezen Jainkoak hersten gaituela, ez itotzen, eta nagok ezen egia izan
|
daitekeela
, ene kasuan bai bederen. Zeren negu bakoitzak, baita negurik luzeenak ere —nola izan baitzen enetzat gartzelaldi hartakoa—, bere salak eta bere salatxoak baititu —bere hilabeteak eta bere egunak— Eta, salatxo batean gaudela, irekitzen diagu ate bat, eta bertze salatxo baterat joaiten gaituk, eta hala gabiltzak salaz sala eta neguz negu, harik eta ate haietarik batek udaberrirat eramaiten gaituen arte, ustekabean.
|
|
|
Ordea, amorioaren denbora bertze denbora bat da, eternitatearekin eta sekula gabeko sekularekin lotua dagoena, eta, nola behin eternitatea ukitzen duen lurtarrak uste duen, nahiz eta artean lurrean bizi izan, ezen betiko ukitu duela, eta ezin uler
|
daitekeela
, hartaraz gero, lurreko denbora bertze molde batean, hala uste izan nuen nik ezen ene arima kaio eternal bat bihurtuko zela egun guti batzuen buruan, eta hala ibili ahal izanen zela itsas gainean, akabantzarik gabeko hegaldi batean. Banuen, halarik ere, aitzinetik, Elbirarekin bizi izan nuen esperientzia, adierazten zidana ezen lurrean bizi zitezkeen eta zerurako bidean jar gintzaketen mementurik ederrenak ere euli farfailen hegoak eta haien hegaldiak bezain hauskorrak izan zitezkeela eta noiznahi den jar gintzaketela haiek, berriro ere, lurrerako bidean, nola gertatu baitzitzaidan niri neure lehen amorio harekin; haatik, badakizu nolakoa den amorioa, jaun André:
|
|
|
Eskalatzaileak soilik zuzendariarekin eta enpresako kontseilari delegatuarekin erabiltzeko irribarrea zuen. Usadioz kanpoko irribarre bat nabalkada baten atari izan
|
daitekeela
jakiteko denbora aski neraman lantoki horretan.
|
|
|
—Ezkerrekoa ala eskuinekoa izan, ez da munta, nire ustez. Afera da eriez ez
|
daitekeela
tratatu esoterikorik egin. Bertze edozein gorputz atalez bai, luze mintza gintezke:
|
|
|
—Betiereko gaztetasuna? Benetan uste duzu lor
|
daitekeela
halako... —ez zitzaizkidan hitz doiak heldu— bideren bat erabilita?
|
|
|
46,5 kilo; oso oker ez banago, Bostonen baino bi kilo gutxiago (nire gorputz masaren indizeak honezkero oso behean egon behar du). Denborak eta eguraldiak Gran Canyon nola, badirudi halatsu ari direla bidaia eta kezkak nire gorputza eta arima higatzen; ez txarrerako halabeharrez, zeren abionetatik agertu zaigun ikusmiran higaduraren forma gutiziatsuak infinitoak zinez ikusgarriak baitziren (gogorra bada ere, gaur onartu beharra daukat higadura ederra ere izan
|
daitekeela
, eta beharrezkoa agian. Beharbada horregatik oroitu dut Teresak, mozkorra harrapatu genuen gauean, behin eta berriro kantatzen zuen errepika hau:
|
|
|
Nik, ordea, lepoa betiko burutik eta beste zerbait ikusi uste nuen: alegia, Dabid eta biok elkartzen gintuen zubia, zubi altxagarri batekin konpara
|
daitekeela
, eta oraingoz bi besoak ezin bereiziago daudela.
|
|
|
Edozein modutan, azken egunotan esandakoa baino askoz gehiago ezin dizut esan: beharbada Gasteiztik etorri zenetik hobera egiten ari dela eta Ruben, nahiz eta apaizgaia izan, uda honetako souvenir bat izan
|
daitekeela
, edo zerbait gehiago agian. Nik argi daukat zuen arteko gauzak ez direla lehen bezalakoak izango, baina irudipena dut oraindik garaiz zabiltzala eta, Rakel berreskuratu gura baduzu, zertxobait egin ahal duzula.
|
|
|
Nik argi daukat zuen arteko gauzak ez direla lehen bezalakoak izango, baina irudipena dut oraindik garaiz zabiltzala eta, Rakel berreskuratu gura baduzu, zertxobait egin ahal duzula. Adibidez, iruditzen zait ideia ona izan
|
daitekeela
zure mezu samurren bat edo beste berari agintzea. Zer iruditzen zaizu?
|
|
|
Aspen inguru horretan, eski estazioetarako bide seinaleak bezala," Gold mine" diotenak nabarmendu dira, eta neure barrunbeetan, oso sakonean bada ere, oraindik ere urre doi bat topa
|
daitekeela
pentsatu sinetsi nahi dut. Bruselan erosi nuen aldizkariko artikuluan, hitz bat agertzen da norberaren baitan dagoen urregorria adierazteko:
|
|
|
Hurrengo urteei begira, badirudi ziberpublizitatearen esparru interesgarri bat iragarki sailkatuena izan
|
daitekeela
. Estatu Batuetan Los Angeles Times, Chicago Tribune, Washington Post edo Knight Ridder taldeko egunkariak hasi dira esparru berri hau jorratzen.
|
|
|
Esadazu amets egin
|
daitekeela
hiri honetan
|
|
|
Ezkontideen arteko izate eta aiurri bateraezintasuna alegatzeak benetako eta bestelako arrazoiak estal ditzake eta horiek jendaurrean eztabaidatzea, familien lotsaria eta gizartearen eskandalua litzateke. Zio desberdinekorik ere ekarri da puntu honetara, alegia, senar emazteen arteko ezkon bizimodua jasanezina izan
|
daitekeela
bizitza garratz, destaina gogor, eguneroko mesprezu, kontraesan jarraiko, zorrotz eta doilorrak tartean badira. Berba batez esateko, egintza mingarri askorengatik.
|
|
|
Argi dakusagu, hortaz, egoera zibilaren arloan, lekukoen bitarteko froga ezin
|
daitekeela
hainbestean onartu, sekula ez baita hori onargarri izan idatzizko froga aztarnarik gabe. Badago lasai egoteko premia, mesfidantza sortzen duen froga mota baten aurrean:
|
|
|
Jakitun gara, bestalde ere, hona barruratzen diren hainbat esamolderen tinkotasuna ezbaian egon
|
daitekeela
. Beude oraingoz.
|
|
|
Jurisprudentzian dihardutenei egotzi zaie ñabardura, bilduma eta iradokizun multzoak larregi ugaltzeko eraspena. Egozketa hori oinamduna izan
|
daitekeela
ezin uka. Baina, non, zein arte edo zientziatan ez dago norbera ere halakoetan jausteko arriskutik salbu?
|
|
|
Bedeinka dezagun, beraz, izadia, berorrek eman baitizkigu lerrakera jazarrezinak eta gure bihotza jarri lerrakera horien erregela eta balazta. Esan ohi da klima jakin eta inguruabar zehatzen azpian, poligamia ere onargarriagoa izan
|
daitekeela
, beste inguruabar eta klima batzuetan baino. Edonondik begira dakiola ere, herri guztietan suertatzen da hori bateraezina konpromiso baten oinarriekin, konpromiso horretan ematen direlako zer guztiak, gorputz eta arima.
|
|
|
Fisikalista fenomenalistatik ondorioztatzen saiatzen da. Alabaina, nire ustez, bereizketa hau aurrera ezin
|
daitekeela
eraman erakuts daiteke; alderantziz, hizkuntza bakar bat izaten dela kontuan lehenengotik, fisikaren hizkuntza. Fisikaren hizkuntza haurtzarotik ikas daiteke.
|
|
|
Nola ez, gauza hizkuntzaren enuntziatuek —Carnapek hizkuntza hau fisikalismoari ongietorria egin eta gero bereganatu zuen— ez dute ‘Uste dut gorria orain eta hemen ikusten dudala’ motakoen estatus bera. ‘Uste’ batean oker ibiltzea zaila dirudien bitartean, erraza da onartzea akatsen bat egon
|
daitekeela
‘zerbait propietate batzuekin’ ikusten dudala adierazten dudanean: ustearen kasuan, iritzian, ez dago arazorik; ilusioekin gertatu bezala, ez da ez faltsua ezta egiazkoa ere.
|
|
|
" Denek dakite egun positibismo logikoa hilda dagoela. Baina badirudi inork ez duela sumatzen hemen galdera bat egon
|
daitekeela
—’Nork egin du? ’ galdera(...) — Uste dut nire erantzukizuna onartu dudala. Nahita ez egin arren".
|
|
|
Halako ohitura bat ikustean, edo entzutean, ematen du gizon bat ikusten dudala eta berak beste batekin garrantzirik gabeko gai bati buruz gogor hitz egiten duela, baina haren ahots eta aurpegikeragatik sumatzen dudala gizon hau noiz edo noiz lazgarria izan
|
daitekeela
. Hemen jaso dudan hunkipena oso sakona eta serioa izan daiteke.
|
|
|
Beste egitekorik ez daukanez, hari batzuez eta kartoiez gerrikoren bat edo beste egiten aritu da. Koldo ere eskulanak egitera joaten hasi zen lehengo astean, baina ezezkoa eman diote gaur; ezin
|
daitekeela
joan, zerrendan ez dagoelako. Karlos da joaten uzten dioten bakarra.
|
|
2001
|
|
|
Mundua kulturaz aldatu eta hobetu
|
daitekeela
uste duten sortzaileen artean al zaitugu?
|
|
|
Eta animaliari ere bai, norberekoikeriaz ez jokatzearen erakusle. Azken finean, denok denona errespetatu beharra adierazi nahi dut; baita ere aldamenekoa gure laguna izan
|
daitekeela
, eta arazoak konpontzeko ez zaiola arazo gehiago erantsi behar lehendik dugunari, baizik eta borondatea eta hitza jarri behar direla konponbidean.
|
|
|
Dena den, arazoetako bat da zuk aipatzen duzuna modu desberdinetan konpondu
|
daitekeela
.
|
|
|
Batzuk pentsatzen dute izozketa politiken bidez ezker abertzalea maniobra tarterik gabe uzten duela eta gu erakusten ari gara badugula tarterik. Indar gutxiagorekin egingo dugu, baina estrategia nazional hori potentzialitate handikoa dela erakutsi nahi dugu eta gutxienez datorren urterako hori da gure erronka, hori egin
|
daitekeela
erakustea.
|
|
|
Europan hainbesteko ikusmina eragin duen ekonomi berria krisian sartuko dela pentsarazten dute zantzu guztiek. Atlantikoaren bestaldeko hainbat aztertzaile sumatzen hasia da Estatu Batuetako boom teknologikoa hondamendi larrian amil
|
daitekeela
.
|
|
|
Krisia eta beheraldia ekonomia berri honetara ere irits daiteke. Argi gorri guztiak pizturik daude Ipar Amerikan, eta dagoeneko bat baino gehiago dira boom teknologiko hau berandu baino lehen gainbeheran egon
|
daitekeela
iragartzen dutenak. Ekonomia berri hau Ipar Amerikan jaio zen eta bilakaera harrigarria izan du, ekonomia indartuz.
|
|
|
Barton Filmseko Maria Jesus Diezek, bestalde, bikoizketei dagokienez denetarik aurki
|
daitekeela
dio. Bartonek banaturiko filmak bikoiztu ohi dituen Irusoin etxeak, dena den, emaitza onak lortzen dituela adierazi digu, eta arrakasta handia izan duen" Karramarro uhartea" marrazki bizidunetako filma dela horren adibide.
|
|
|
Aditu askok 5 urtetik gorako gazte jakin batzuk birtxertatzea komenigarri izan
|
daitekeela
diote, adin hortatik aurrera ere posible baita kukutxeztulaz kutsatua izatea.
|
|
|
Negutegiak inoiz ez erabat itxi, haizeetatik babesteko sareak kendu, naturaren geografia osoan garatua dagoen konpetentziaren oreka sustatu... hau da, jateko gauzekin patrikakoekin bezala ezin jolas
|
daitekeela
ikasi dute nekazari ekologikoek. Jakietaz ari naizela, sanblas opila, ederra!
|
|
|
Ados nago Julenekin gizartea aldatzeko edo iraultzarako gogo hori berpiztu
|
daitekeela
, baldin eta ezkerrak gauza asko aldatzen baditu eta aldaketen aurrean irudimentsua izateko gai bada. Aldaketa horretarako subjektuak zeharo aldatu dira.
|
|
|
Nahiz eta esaera zaharra ezezkoan egon, alegia, balizko olak burdinarik ez duelakoan, mirariak ere badira gure mundu honetan, guk geuk egiten ditugunak, gainera, eta egoera batzuetan badirudi baietz, balizko ola batetik burdina atera
|
daitekeela
. Horretan zegoen, bederen, 1971ko martxoaren 28ko ZERUKO ARGIAren bihotza.
|
|
|
Maitasuna edonoiz eta edonon topa
|
daitekeela
esan ohi da. Askok paisaia idilikoetan kokatzen dute euren ametsetako erromantzea, baina badira egunerokotasunaz zipriztinduta dauden beste hainbat lekuetan esperantza izaten dutenak ere.
|
|
|
Ah… baina, askok aurkakoa uste arren, hilerrian bezala, horretan ere izan badira bereiztasunak! Gorputza bera ere diruz alda
|
daitekeela
ahaztu zitzaion aztertzaileari! Bistan da, orduan ez zegoen modan liposukzioaren zera, eta agian masaje eta abarrena ere gutxi.
|
|
|
Azken finean Historia beti irabazleen ikuspegitik kontatzen da. ' Bambulo' n garbi gelditzen da, ordea, prismaren arabera gertaera bera hamaika modutan uler
|
daitekeela
".
|